Η θεωρία είναι κάτι παραπάνω από μια «ειδική τεχνική» για τη λύση κάποιων προβλημάτων. Η θεωρία και η ιδεολογία (στην πιο γενική της έννοια και όχι μόνο σε αυτήν της πολιτικής ιδεολογίας) είναι οι τρόποι διά των οποίων κατανοούμε τον κόσμο και τον εαυτό μας, οι τρόποι που σκεφτόμαστε ό,τι βλέπουμε, ακούμε, αισθανόμαστε σε σχέση με την κοινωνική πραγματικότητα. Το ότι το Κόμμα καθοδηγείται από τη θεωρία του μαρξισμού - λενινισμού δε σημαίνει τίποτα λιγότερο παρά ότι ο μαρξισμός -λενινισμός είναι κατά κάποιον τρόπο η «γλώσσα» μας και ταυτόχρονα η «πρακτική μας σκέψη» (γιατί τη θεωρία και τις έννοιες τις προσεγγίζουμε μόνο διαμέσου της γλώσσας, ακόμη και όταν δε μιλάμε ή συζητάμε - η νόηση γίνεται μέσω της γλώσσας). Οι ιδεολογίες στην κοινωνία είναι ακριβώς θεωρητικές και κοσμοθεωρητικές «γλώσσες», με τις οποίες οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους, αλλά και σκέφτονται. Δεν πρόκειται όμως για γλώσσες που λειτουργούν όπως οι φυσικές γλώσσες, η ελληνική, η αγγλική, η κινέζικη κ.ο.κ. Οι «γλώσσες» αυτές «ελέγχουν», καθορίζουν τους τρόπους σκέψης των ανθρώπων, «είναι» οι τρόποι σκέψης. Η ιδεολογική πάλη, η πάλη των ιδεολογιών, είναι πάλη για την κυριαρχία στα μυαλά των ανθρώπων και είναι πάλη αμείλικτη και μόνιμη, δεν υπάρχει διαφυγή από αυτήν. Βασίζεται στις κυρίαρχες αντιφάσεις και αντιθέσεις της κοινωνίας και διεξάγεται διαμέσου όλων των μορφών διά των οποίων ο άνθρωπος προσλαμβάνει την αντικειμενική πραγματικότητα γύρω του. Πρόκειται για πάλη που δε διεξάγεται «έξω» από μας, αλλά στο εσωτερικό κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. Ολοι μας, κάθε στιγμή, αντανακλούμε πλευρές αυτής της πάλης των ιδεών και των ιδεολογιών. «Εσωτερικεύουμε» αυτή την πάλη των ιδεών στις έννοιες που χρησιμοποιούμε, στις αισθητικές και ηθικές αξίες που αποδεχόμαστε, στα γούστα και τις προτιμήσεις μας και την «εκ-φράζουμε», την «αντανακλούμε» προς τα έξω, πρώτα - πρώτα μέσω της πνευματικής - ψυχικής «στάσης» μας, που ρυθμίζει το μεγαλύτερο μέρος της συνειδητής συμπεριφοράς μας. Πηγή όλων των παραπάνω, των στάσεων, των συμπεριφορών κ.ο.κ. είναι τελικά η ίδια η δραστηριότητα του ανθρώπου. Η δραστηριότητα καθορίζεται από τις γενικές κοινωνικές σχέσεις που κυριαρχούν στην ιστορικά συγκεκριμένη κοινωνία. Επομένως, στη δική μας κοινωνία, στο βαθμό που η δραστηριότητα των ατόμων καθορίζεται από τις σχέσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και σχηματισμού συνολικά, η στάση, οι ιδέες και η συμπεριφορά των περισσότερων από αυτά καθορίζεται κατά κύριο λόγο από την κυρίαρχη ιδεολογία αυτού του σχηματισμού, δηλαδή από την αστική ιδεολογία.

Βέβαια, ο εργάτης, εκτός από την κυρίαρχη αστική ιδεολογία επηρεάζεται και από τη δική του καθημερινή πρακτική εμπειρία που τον διδάσκει τη συλλογικότητα της τάξης του, μια στάση ζωής διαφορετική από αυτήν του «ευνοημένου» αυτής της κοινωνίας, του καπιταλιστή. Ομως, δεν μπορεί από μόνη της η εργατική τάξη, αυθόρμητα, να «βρει την άκρη», να κατανοήσει την υπάρχουσα πραγματικότητα μέσα στις αντιθέσεις της και να ανακαλύψει τον τρόπο να την αλλάξει. Αυθόρμητα ο εργάτης το πολύ - πολύ μπορεί να οργανωθεί συλλογικά, για να διεκδικήσει από τους κεφαλαιοκράτες κάποιο μεγαλύτερο μερίδιο από την «πίτα», μια βελτίωση της κοινωνικής του θέσης. Ετσι, ο εργάτης βρίσκεται σε μια κατάσταση όπου είναι «ιδεολογικά διχασμένος». Αισθάνεται την αντίφαση στη ζωή του, αλλά δεν την κατανοεί, νιώθει αλλά δε γνωρίζει. Εστω και χωρίς απόλυτη συμφωνία με την πείρα του, ο εργάτης καταλήγει να σκέφτεται, να ερμηνεύει τον κόσμο και την κοινωνία, να ερμηνεύει ακόμη και την ίδια την κατάστασή του μέσω της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας. Ετσι, ο εργάτης, παραμένοντας εργάτης, σκέφτεται συχνά σαν αστός.

Ο τρόπος που επιδρούν και αλληλεπιδρούν οι ιδέες, το θεμέλιο και η πηγή αυτών των ιδεών στην υλική δραστηριότητα των ανθρώπων, δηλαδή πρωτίστως στον υφιστάμενο τρόπο παραγωγής στην κοινωνία, οι αντιθέσεις, ο τρόπος που αλλάζει η κοινωνία, καθώς και πολλά άλλα, συνιστούν βασικά θέματα της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας, της «γλώσσας» μας και της «πρακτικής μας σκέψης». Δίχως τη γνώση του μαρξισμού δεν είμαστε σε θέση όχι μόνο να εκφράσουμε, αλλά ούτε και να σκεφτούμε με βάση την κομμουνιστική κοσμοθεωρία. Και βέβαια, όχι μόνο δεν μπορούμε να επιδράσουμε στην κοινωνία, αλλά ούτε και στον ίδιο τον εαυτό μας. Ακόμη, η μαρξιστική θεωρία δεν είναι μια θεωρία που αφορά αποκλειστικά τη δραστηριότητα στο Κόμμα και το κίνημα. Πρόκειται για το «εργαλείο» εκείνο (ιδιαίτερα η διαλεκτική), χωρίς το οποίο ο άνθρωπος αδυνατεί να συλλάβει την ουσία της αντικειμενικής πραγματικότητας σήμερα και να δράσει προς την κατεύθυνση της αλλαγής της. Γιατί η θεωρία δεν είναι κάτι στατικό, ακίνητο, κάτι που δόθηκε μια για πάντα. Είναι κυρίως μέθοδος, τρόπος κατανόησης της πραγματικότητας που εξελίσσεται στην ιστορία, όπως εξελίσσεται και η ίδια η πραγματικότητα.

Εκτός, λοιπόν, από αναγκαία αρχή της οργανωτικής λειτουργίας και κριτήριο του επαναστατικού χαρακτήρα του Κόμματος, εκτός από πνευματικό θεμέλιο της ιδεολογικοπολιτικής ενότητάς του, η μαρξιστική μόρφωση, η συνεχής προσπάθεια προσέγγισης, αφομοίωσης, ανάπτυξης του μαρξισμού - λενινισμού είναι και αναγκαίο βασικό στοιχείο της ιδιότητας του κάθε ξεχωριστού κομμουνιστή γενικά.