θα μαραθούν τα γιασεμιά θα μαραθούν τα γιούλια.
Μα εσύ θα είσαι μοναχή γερμένη στο περβάζι
και θα θωρείς τη χρυσαυγή τα πέπλα της ν' αλλάζει.
Ροδιά μου εσύ τετράκλωνη στολίδι της αυλής μου
ανάπαυση της προσμονής νεράκι της πληγής μου.
Θα 'ρθείς στο σπίτι μας ξανά μ' εμέ να σμίξεις πάλι
και δυο κρινάκια τ' Απριλιού να βάλεις στ' ανθογυάλι.
Στα χέρια μου σε σήκωσα σ' ανύψωσα ως τ' αστέρια
και σμάρια να φτερούγισαν στα στήθια περιστέρια.
Με της χαράς το ξύπνημα με της φυγής τον πόνο
κι από τα τότε καρτερώ το γυρισμό σου μόνο.
(Στίχοι: Πάνος Κοκκινόπουλος - Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης)
«Ο θάνατος του Υάκινθου», έργο του Τiepolo Giovanni Battista (1696 - 1770) |
Το όνομα Δάφνη είναι γνωστό από τη μυθολογία. Κατά το μύθο ο Απόλλωνας ερωτεύτηκε την κόρη του ποταμού Λάδωνα, τη Δάφνη, μια πανέμορφη αλλά ανεξάρτητη κοπέλα. Οταν ο θεός Απόλλωνας αποφάσισε να την κυνηγήσει για να της εκφράσει τον έρωτά του, εκείνη κατέφυγε στη θεά Γη, τη μητέρα της, η οποία τη μεταμόρφωσε σε ένα λυγερόκορμο δέντρο. Ο Απόλλωνας σκότωσε το δράκο Πύθωνα στις όχθες ενός ποταμού, πλύθηκε, έκοψε τα φύλλα της δάφνης, έφτιαξε με αυτά στεφάνι και φορώντας το πήγε νικητής στους Δελφούς. Από τότε η δάφνη αποτελεί σύμβολο κάθαρσης, νίκης, δόξας και τιμής. Εστεφαν με αυτή τους νικητές και τους ποιητές κι έλεγαν «έδρεψε δάφνας», «δαφνοστεφής» κλπ. Από τη Δάφνη (55 εμφανίσεις) που πλέον ταυτίζεται με το ομώνυμο φυτό, προέκυψαν τα Δάφνω (2 εμφανίσεις), Δαφνούλα (4 εμφανίσεις) σε δείγμα 42.148 γυναικείων ονομάτων. Εχουμε και το αρσενικό Δάφνις, με 1 εμφάνιση σε δείγμα 80.532 ανδρών.
Ο μύθος της μυρτιάς συνδέει την ελληνική Μυθολογία με τις αρχαίες ασιατικές παραδόσεις. Κόρη του βασιλιά της Ασσυρίας, Θεία, και της νύμφης Ωρείθυιαη Μύρρα ή Σμύρνα φιλονίκησε για κάποια άγνωστη αφορμή με τη θεά Αφροδίτη. Η Αφροδίτη, για να την εκδικηθεί, της προκάλεσε ένα ακατανίκητο ερωτικό πάθος για τον πατέρα της, τον Θεία. Μια μέρα η Μύρρα (ή Σμύρνα) μεταμφιέστηκε σε σκλάβα του παλατιού και παρέσυρε τον Θεία στο κρεβάτι και έμεινε έγκυος. Ο Θείας έμαθε την αλήθεια και τότε θέλησε να σφάξει την κόρη του. Αλλά η Μύρρα ζήτησε την επέμβαση των θεών... Κάποιος θεός τη λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε σε δέντρο, τη σμύρνα. Λίγο αργότερα το φυτό άνοιξε και από μέσα του βγήκε ο Αδωνις.
Υάκινθοι ή ζουμπούλια |
Τα Υάκινθος (από όπου προέρχεται το θηλυκό Υακίνθη) είναι όνομα μυθολογικών και ιστορικών προσώπων όπως και όνομα αγίων. Σήμερα σπανίως χρησιμοποιείται στο αρσενικό του, συχνότερο είναι στο θηλυκό. Εξαιτίας του μύθου δε θεωρείται τόσο «ανδρικό». Η Υακίνθη έχει τρεις εμφανίσεις στο δείγμα (η Υανθημία), ενώ ο Υάκινθος 1 εμφάνιση.
Ο Υάκινθος ήταν ένας όμορφος νέος από τη Σπάρτη. Σύμφωνα με μια εκδοχή του μύθου, η μούσα Κλειώ ειρωνεύτηκε τη θεά Αφροδίτη για τον έρωτά της με τον Αδωνη. Η θεά την καταράστηκε και την έκανε να γεννήσει τον Υάκινθο που έγινε ερωμένος του Θύμαρη, του πρώτου στο ανθρώπινο γένος εραστή αγοριών. Τον Υάκινθο ερωτεύτηκαν επίσης ο Απόλλωνας, θεός του ήλιου, και ο Ζέφυρος, θεός του ανέμου. Οι δύο θεοί συναγωνίζονταν ποιος θα κερδίσει την εύνοια του όμορφου νέου. Ο Ζέφυρος ζηλεύοντας επειδή ο νεαρός προτιμούσε την παρέα του Απόλλωνα τον εκδικήθηκε προκαλώντας το θάνατό του. Μια μέρα καθώς ο Απόλλωνας μάθαινε στον Υάκινθο δισκοβολία, ο Ζέφυρος φύσηξε πάνω στο δίσκο κατευθύνοντάς τον να χτυπήσει τον Υάκινθο. Από το αίμα του νέου ο Απόλλωνας έπλασε ένα λουλούδι τα φύλα του οποίου σχημάτιζαν το γράμμα Υ ή όπως έλεγαν οι αρχαίοι το επιφώνημα «ΑΙ» (δηλαδή αλίμονο).
«Τη Δάφνη πρωταγάπησε κάποτε ο Απόλλων, που από θυμό τον έσπρωξε ο Ερωτας σε εκείνη» (Οβίδιος). Απόλλων και Δάφνη (1623) έργο του Ιταλού γλύπτη και αρχιτέκτονα Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι που αναπαριστά με μπαρόκ αισθητική το μύθο της Δάφνης |
Ο υάκινθος του μύθου πιθανά δεν ήταν το γνωστό μας σήμερα λουλούδι, γατί το είδος δεν είναι ενδημικό της Ελλάδας.
Το λουλούδι υάκινθος ή αλλιώς ζουμπούλι είναι περιζήτητο για την κομψότητά του, το έντονο άρωμα, τα ποικίλα και ζωηρά χρώματα.
Μας έδωσε και τα ονόματα Ζουμπουλία ή Ζουμπουλιά (4 εμφανίσεις) και Ζουμπούλη (1 εμφάνιση), Ζουμπούλης (1 εμφάνιση) - από την ομορφιά και το άρωμα του λουλουδιού, και με ένα παρασιτικό «ρ» Ζερμπούλης (1 εμφάνιση).
Στην ελληνική Μυθολογία η ροδιά κατέχει περίοπτη θέση και συμβολίζει τη γονιμότητα και την αφθονία.
Το φρούτο ήταν αφιερωμένο στην Ηρα, η οποία παριστάνεται πάντα στα γλυπτά να κρατά μια ροδιά. Επίσης στην ελληνική Μυθολογία, όταν ο Πλούτωνας απήγαγε την Περσεφόνη μεταφέροντάς την στον Κάτω Κόσμο, της πρόσφερε ένα ρόδι από το οποίο αυτή έφαγε λίγα μόνο σπόρια Αυτό την καταδίκασε να περνά το μισό χρόνο του έτους με τον Πλούτωνα (χειμώνας) και τον άλλο μισό με τους ζωντανούς στον Επάνω Κόσμο (καλοκαίρι).
Τέλος, επειδή από τον ίδιο θεό του Κάτω Κόσμου, τον Πλούτωνα, ετυμολογείται και ο πλούτος, το φρούτο του, το ρόδι, είναι σύμβολο διττό: γονιμότητας, ευτυχίας αλλά και του Κάτω Κόσμου (γι' αυτό σήμερα κόλλυβα δε λογίζονται χωρίς ρόδι μέσα, που συμβολίζουν και το αίμα).
Στην ελληνική Μυθολογία συναντάμε και το όνομα Σίδη, που σημαίνει «ροδιά». Οι βουκολικοί ποιητές αναφέρουν μία Σίδη που αυτοκτόνησε στο μνήμα της μητέρας της επειδή ο πατέρας της την κακομεταχειριζόταν... Από το αίμα της οι θεοί έκαναν να φυτρώσει μία ροδιά, ενώ τον πατέρα της τον μεταμόρφωσαν σε αρπακτικό πουλί - τα αρπακτικά πτηνά ποτέ δεν πλησιάζουν τη ροδιά.
Μυρτιά: Σύμφωνα με το μύθο, από μέσα της βγήκε ο Αδωνις |
Το Ρόδη είναι αρχαίο όνομα. Ετσι έλεγαν μια από τις κοπέλες που χάρηκε ο Ποσειδώνας και η οποία έδωσε το όνομά της στο νησί Ρόδος.
Η δάφνη αποτελεί σύμβολο κάθαρσης, νίκης, δόξας και τιμής. Εστεφαν με αυτή τους νικητές και τους ποιητές |
«Υάκινθοι», έργο της Ellen Buselli |