Οι γιαγιάδες και οι παππούδες, που ζουν στα χωριά, έχουν τη χαρά (αλλά και τις αυξημένες ευθύνες) να περνούν μεγάλο μέρος του καλοκαιριού με τα εγγόνια τους. Οσοι γονείς είναι τυχεροί και έχουν αυτή την εναλλακτική λύση, επισκέπτονται συνήθως τους γονείς και τα παιδιά τους τα Σαββατοκύριακα. Οποτε πάμε να τους δούμε γιατί να μην τους πάμε ένα δωράκι διαφορετικό; Μια φωτογραφική μηχανή! Οχι δεν τρελαθήκαμε. Υπάρχουν στα μεγάλα καταστήματα παιχνιδιών φωτογραφικές μηχανές με 10 ευρώ. Αγοράζοντας και ένα οικονομικό φιλμ και αφού εξηγήσουμε την απλή λειτουργία της στα παιδιά, τους δίνουμε τη δυνατότητα να εκφραστούν μέσα από το φακό της. Μόλις, στην επόμενη επίσκεψη, εμφανίσουμε το φιλμ, θα εκπλαγούμε! Η παιδική ματιά είναι τόσο διαφορετική από αυτή των μεγάλων. Δροσερή, τρυφερή, απρόβλεπτη. Τα κριτήριά μας θα πρέπει να είναι ανάλογα των κρινόμενων... Για να έχει για όλους ενδιαφέρον, γιατί όχι και πλάκα;

Παραδοσιακό γλυκό της Λέσβου, τα αμυγδαλωτά, συνηθίζεται να το φτιάχνουν οι κοπέλες που αρραβωνιάζονται για να το προσφέρουν στην πεθερά. Θα χρειαστούμε 7 ποτήρια αμυγδαλόψιχα πολύ ψιλοκομμένη, 3,5 φλιτζάνια του τσαγιού ζάχαρη, 2 ποτήρια νερό, 1,5 κουταλιά της σούπας χυμό λεμονιού και 3 κουταλιές της σούπας ανθόνερο.

Βράζουμε σε μέτρια φωτιά τη ζάχαρη με το νερό μέχρι να γίνει σιρόπι. Κρατάμε ένα ποτήρι στην άκρη. Στο υπόλοιπο προσθέτουμε την αμυγδαλόψιχα και ανακατεύουμε μέχρι να σχηματιστεί μια αραιή ζύμη (αν είναι πηχτή αραιώνουμε με το σιρόπι που έχουμε κρατήσει). Προσθέτουμε το λεμόνι και κατεβάζουμε απ' τη φωτιά. Η ζύμη πρέπει να ξεκολλάει από τα τοιχώματα της κατσαρόλας. Βρέχουμε τα χέρια μας με ανθόνερο. Πλάθουμε σε όποιο σχήμα και τα βουτάμε σε άχνη ζάχαρη. Αφού κρυώσουν τα ξαναβουτάμε στην άχνη.

(Σ.σ. Η συνταγή και ορισμένες από τις φωτογραφίες πάρθηκαν από το βιβλίο της Δώρας Γιαννάκου - Παρίση «Γεύσεις Αιγαίου»).

Φαινομενικά είναι γραμμένο απλά, για μικρά παιδιά. Ομως η ιστορία της Αργυρώς Πιπίνη «Η συνωμοσία των κουζινικών» από τις εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», κεντρίζει και τα «μεγάλα παιδιά». Χρησιμοποιώντας την προσωποποίηση, αφού τα κουζινικά υποφέρουν λόγω της εγκατάλειψής τους από τη Μελένια και επαναστατούν (!), η συγγραφέας, με χιούμορ και την κουζίνα ως πρωτότυπο σκηνικό, κάνει τον αναγνώστη να δει τα απλά καθημερινά πράγματα με άλλο μάτι. Σε κάποιους, ενδεχομένως η ιστορία των κουζινικών να λειτουργήσει μεταφορικά και στη θέση τους να βάλει πράγματα ή ακόμα και πρόσωπα που τα έχει παραμελήσει ή είναι σε χαμηλή θέση στις προτεραιότητές του. Οπως και να 'χει, αξίζει να διαβαστεί. Την όμορφη εικονογράφηση έκανε η Μαρία Μπαχά.

Στο νέο βιβλίο του με τίτλο «Αθήνα, Ζεις;» και υπότιτλο «Η πόλη που έφυγε, η πόλη που μένει...» ο Αντώνης Β. Καπετάνιος καταπιάνεται με ζητήματα που αφορούν το παρόν και το μέλλον της Αθήνας, επισκοπώντας μέσα από την ιστορία της, θέτοντας διλήμματα και επιζητώντας απαντήσεις σε ερωτήματα ουσιώδη, που αφορούν την πορεία που διήγαγε η συγκεκριμένη πόλη και αυτή που της μέλλεται να διάγει.

Μέσα από τη μελέτη της Αθήνας, που αποδόθηκε με τρόπο απλό και κατανοητό, καταδεικνύεται και εξετάζεται και το γενικότερο πρόβλημα της ανάπτυξης των ελληνικών πόλεων. Στον πρόλογο του βιβλίου συνοψίζεται ο κεντρικός του στόχος: «Η πόλη τούτη έχει μέλλον, αν και φαντάζει ως καταδικασμένη σε μια συνεχή κακοπάθεια. Μπορεί να σταθεί, εάν απολέσει το βάσανο του "μοιραίου" εκσυγχρονισμού της, την έγνοια της μετεξέλιξης που της έχουν επιβάλει. Μπορεί να υπάρξει μέσα από πράξεις και κρίσεις απλές. (...)Πιστεύω στην ανάσταση της Αθήνας, πιστεύω στους ανθρώπους της, στους πολίτες της, οι οποίοι, εάν το θελήσουν, μπορούν ν' αλλάξουν το ρου των γεγονότων και να διαμορφώσουν μιαν άλλη πόλη. Οχι απόλυτη, μα ποιητική. Με την καρδιά ας πορευτούν, το μυαλό θ' ακολουθήσει. Η λογική, επιτέλους!, ας οδηγηθεί απ' εκείνο που η καρδιά προστάζει... (...) Οι λύσεις συνοψίζονται σε ρήξεις. Σε ρήξεις απλές, που αφορούν τον τρόπο της ζωής μας, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή μας στην πόλη και την αξία που της προσδίδουμε. Ας τις τολμήσουμε...». Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ».

Απίστευτη ομορφιά, απέραντοι ελαιώνες, χιλιάδες καμαρωτά πεύκα, ατέλειωτες αμμουδιές και με ένα εκπληκτικό απολιθωμένο δάσος, η Λέσβος, το νησί με το καλό κλίμα, τους φιλικούς κατοίκους, ο τόπος με το πολύ «χτες», αλλά και το σημαντικό «σήμερα», συνεχίζει να μοιάζει με μια παραμυθένια, προκλητικά ανοιχτή, βεντάλια.

Ενα νησί με τόσες ομορφιές που θα ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Λίγες λέξεις δε φτάνουν για τούτο το νησί, όμως θα επιχειρήσουμε να δώσουμε έστω μια μικρή εικόνα της, με σκοπό να παρακινήσει αρκετούς να την εξερευνήσουν, «βουτώντας» όχι μόνο στα πεντακάθαρα νερά της, αλλά και στη σπουδαία ιστορία της, καθώς η Λέσβος υπήρξε μπροστάρισσα σε όλους τους μεγάλους αγώνες του λαού μας, δέχτηκε στον πολιτισμό της τη σφραγίδα των προσφύγων από τη Μικρά Ασία και διαθέτει ακόμα ανεξίτηλα ίχνη από τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη στα τέλη του 19ου αιώνα, χάρη στη μεγάλη παραγωγή λαδιού και το εμπόριο.

Μπαίνοντας στο λιμάνι της Μυτιλήνης, η πόλη σε κερδίζει με την πρώτη ματιά. Είναι απλωμένη αμφιθεατρικά σε επτά λόφους και το φρούριό της δεσπόζει στην εικόνα. Η ίδρυσή της τοποθετείται στις αρχές του 10ου αιώνα π.Χ. Κάποια ίχνη του λιμενοβραχίονα του αρχαίου λιμανιού βρίσκονται στην «Επάνω Σκάλα». Το κάστρο της χτίστηκε επί Ιουστινιανού, ενώ αλλαγές πραγματοποιήθηκαν και κατά την τουρκοκρατία. Τα πολλά διατηρητέα νεοκλασικά κτίρια, στις συνοικίες Κιόσκι και Σουράδα, απεικονίζουν την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 19ου αιώνα.

Ανάμεσα στα αξιοθέατα είναι και το Αρχαίο Θέατρο, η κατασκευή του οποίου χρονολογείται στα υστερορωμαϊκά χρόνια. Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της αρχαιότητας, με μέση χωρητικότητα 15.000 άτομα και εξαιρετική ακουστική. Τα χριστιανικά μνημεία της πόλης είναι ιδιαίτερα σημαντικά π.χ. η εκκλησία του Αγίου Θεράποντα, έργο του γνωστού αρχιτέκτονα Αργύρη Αδαλή, όπως και το Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης, το Αρχαιολογικό Μουσείο και φυσικά το Μουσείο με έργα του Θεοφίλου. Στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης - βιβλιοθήκη Ελευθεριάδη-Teriade εκτίθενται τα λεγόμενα Μεγάλα Βιβλία (πρωτότυπα έργα τέχνης χειροποίητα, αριθμημένα και υπογεγραμμένα από τον καλλιτέχνη), αλλά και έργα διάσημων ζωγράφων.

Περπατάμε στα πλακόστρωτα δρομάκια της πόλης, εξερευνούμε τα παλαιοπωλεία και βρίσκουμε μικρούς θησαυρούς. Στη βόρεια περιοχή της Μυτιλήνης σώζονται αρκετά οθωμανικά μνημεία, με σπουδαιότερα το Γενί Τζαμί και το Τσαρσί Χαμάμ που έχει διαμορφωθεί σε εκθεσιακό χώρο.

Το καλοκαίρι σε όλο το νησί διοργανώνεται πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων. Α, να μη χάσουμε την ευκαιρία να «πεταχτούμε» στα απέναντι τουρκικά παράλια, είτε μόνοι μας είτε αξιοποιώντας κάποια από τις πολλές οργανωμένες εκδρομές που προσφέρουν τα ταξιδιωτικά γραφεία.

Κάθε χωριό της Λέσβου είναι ομορφότερο από το άλλο. Το καθένα συγκεντρώνει πολλά αξιοθέατα (ερείπια αρχαίων ναών, βυζαντινά μνημεία κ.ά.). Επισκεφτείτε τον «κόκκινο» Μανταμάδο, χωριό με παράδοση στην αγγειοπλαστική. Το ελαιοτριβείο του έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο του Δήμου, όπου τον Αύγουστο διεξάγεται παλλεσβιακή έκθεση κεραμικής τέχνης. Την Κλειώ και την πανέμορφη παραλία «Τσόνια». Τη γραφική Σκάλα Συκαμινιάς με την «Παναγιά Γοργόνα», όπου γράφτηκε το ομώνυμο έργο του Στρατή Μυριβήλη. Θα σας καθηλώσει ο διατηρητέος οικισμός του Μόλυβου με το μεσαιωνικό του κάστρο. Λίγο μακρύτερα η Πέτρα, με αμμουδερή παραλία και τη δική της Παναγιά, χτισμένη στην κορυφή ενός τεράστιου βράχου. Πανέμορφο και το ψαροχώρι Σίγρι, όπου βρίσκεται το περίφημο απολιθωμένο δάσος, ηλικίας 15-20 εκατομμυρίων ετών και λειτουργεί μουσείο εκθεμάτων απ' αυτό. Πιο νότια η Ερεσσός, γενέθλιος τόπος της Σαπφούς και του Θεόφραστου, με καταπληκτική παραλία, περιβάλλεται από ένα εκθαμβωτικό ηφαιστειακό τοπίο. Στην Καλλονή δοκιμάζουμε τις περίφημες σαρδέλες. Στο κέντρο του νησιού, το χωριό της Αγίας Παρασκευής, γενέθλιος τόπος της Πέπης Δαράκη, όπου λειτουργεί δημοτική βιβλιοθήκη που φέρει το όνομά της, εντυπωσιάζει με τα αρχοντικά του. Αξίζει να παρακολουθήσετε τις ιπποδρομίες και το πανηγύρι του ταύρου αν βρεθείτε εκεί τον Ιούνη, έθιμα οι ρίζες των οποίων χάνονται βαθιά στο χρόνο με χριστιανικές, αλλά και παγανιστικές επιρροές. Στην κατάφυτη ανταρτομάνα Αγιάσο επισκεφτείτε την εκκλησία της Παναγιάς, δοκιμάστε καφέ ψημένο στη χόβολη και παρακολουθήστε σε εργαστήρια αγγειοπλαστικής και ξυλογλυπτικής τη δημιουργία έργων σε παραδοσιακά μοτίβα. Επίσης επισκεφτείτε το Αναγνωστήριο, «πηγή» πλούσιας πολιτιστικής δραστηριότητας. Στο Δήμο Πολυχνίτου βρίσκεται η εντυπωσιακή παραλία των Βατερών. Στο πανέμορφο Πλωμάρι, τα παλιά ελαιοτριβεία, σαπωνοποιεία, αλλά και τα αποστακτήρια ούζου, όπου παράγεται το φημισμένο λεσβιακό προϊόν. Αξίζουν την προσοχή μας: Στο Δήμο Γέρας, στο Μεσαγρό, το ερειπωμένο τζαμί, ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής και ο φούρνος με την τοιχογραφία του Θεόφιλου, που απεικονίζει σκηνές από την παραγωγή ψωμιού. Στο Σκόπελο περπατάμε τις πρωτοχριστιανικές κατακόμβες που βρίσκονται κάτω από το ναό της Μαγδαληνής.

Σε κάθε χωριό και πόλη της Λέσβου μας περιμένουν γαστρονομικές εκπλήξεις. Η κουζίνα της είναι απλά: τέλεια. Στα περισσότερα ταβερνάκια και ουζερί οι τιμές είναι απόλυτα προσιτές. Δοκιμάζουμε λαδοτύρι, σαγανάκι, φρέσκα ψάρια, γκιουζλεμέδες, κισκέκ και απίθανα γλυκά (οπωσδήποτε τα αμυγδαλωτά). Θα πετύχουμε κάποιο πανηγύρι δε γίνεται, θα σεργιανίσουμε το υπέροχο μουσικό τοπίο της Λέσβου και μάθουμε επιτέλους πώς χορεύεται το αυθεντικό ζεμπέκικο!

Κλείνουμε στην καρδιά μας το νησί και τους φιλόξενους κατοίκους του και επιστρέφουμε με την ελπίδα να πάμε ξανά σύντομα!

Βάσω ΝΙΕΡΡΗ