Ολες οι ιστορίες του σπονδυλωτού μυθιστορήματος «Ολες οι ευτυχισμένες οικογένειες» του σπουδαίου Μεξικανού συγγραφέα Κάρλος Φουέντες (εκδ. «Καστανιώτη») έχουν ως θέμα τους την οικογένεια. Και είναι ιστορίες που συνοδεύονται πάντα από ένα «χορό», σαν αυτούς του αρχαίου ελληνικού δράματος. Στην πλειοψηφία τους τραγικούς, κάποτε χιουμοριστικούς, που δίνουν φωνή σε όσους φωνή δεν έχουν: Σε παιδιά ζητιάνους, σε κόρες θύματα βιασμού, σε ορφανά, σε αντίζηλους, σε λαθρέμπορους, σε συμμορίες δολοφόνων που κατεβαίνουν από τους δρόμους του Λος Αντζελες ή ανεβαίνουν από τις ζούγκλες της Κεντρικής Αμερικής, σε μεσήλικες Δον Ζουάν, σε γυναίκες που ανέχονται το σαδισμό του συζύγου τους, σε ιερείς που έχουν να κρύψουν κάποια μυστικά. Το «Ολες οι ευτυχισμένες οικογένειες» είναι η αφηγηματική πολυφωνία των αντιφατικών πλευρών του σύγχρονου Μεξικού και όχι μόνο...

Ο Κάρλος Φουέντες, από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του καιρού μας, γεννήθηκε στον Παναμά το 1928. Λόγω του διπλωμάτη πατέρα του είχε μια κοσμοπολίτικη παιδεία, που ξεπερνούσε τα σύνορα της πατρίδας του, του Μεξικού. Ξεκίνησε την καριέρα του ως διπλωμάτης, αλλά από κάποια στιγμή αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη λογοτεχνία. Εχει τιμηθεί με αναρίθμητα βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Βραβείο Θερβάντες, το σημαντικότερο βραβείο του ισπανόφωνου κόσμου.

Ο Σταμάτης Καββαδίας

Η ζωντανή, περιεκτική παρουσίαση του βιβλίου, είναι του συγγραφέα Βαγγέλη Σακκάτου, που με μεράκι «έσκυψε» πάνω σε αυτό το βιβλίο του Στ. Καββαδία, προκειμένου να μοιραστεί με τους αναγνώστες του «Ρ» την πολυτιμότητα του βιβλίου αυτού...

Πρόκειται για ένα ογκώδες και πολύ σπουδαίο ιστορικό έργο για την Εθνική Αντίσταση στην Εύβοια 381 σελίδων μεγάλου σχήματος και με ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον επίμετρο: «Αποστολή στο Αρχιπέλαγος».

Είναι η εποποιία της Αντίστασης στην Εύβοια και στα νησιά του κεντροανατολικού Αιγαίου, Μυτιλήνη, Χίο, Σάμο και Ικαρία, που υπήρξε και σ' αυτά για μια περίοδο (Αύγουστος - Νοέμβρης 1944) Γραμματέας του ΕΑΜ.

Αρχίζοντας από την κατάληψη της Εύβοιας το 1941 από τους Γερμανούς, αναφέρεται στις πρώτες προσπάθειες δημιουργίας αντάρτικου στο νησί, με την αποστολή μιας ομάδας 30 ανταρτών από τη Στερεά, που σε λίγο γίνονται 150 και μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το Σεπτέμβρη του 1943 και τον αφοπλισμό από τον ΕΛΑΣ σημαντικών ιταλικών δυνάμεων, γιγαντώνεται και δημιουργείται το 7ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας, μεγάλη μονάδα υπαγόμενη αρχικά στην 5η Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ, που έγινε σε λίγο η 2η Μεραρχία του ΕΛΑΣ Αττικοβοιωτίας. Από τότε, με εξαίρεση τη Χαλκίδα, την Κάρυστο και την Κύμη, όλη η υπόλοιπη Εύβοια ήταν ανταρτοκρατούμενη. Αναφέρεται στο στρατηγό Δημ. Λιάκο, κατοχικό νομάρχη Εύβοιας και αρχηγό των εκεί ορδών των Ταγμάτων Ασφαλείας και στο συνταγματάρχη Χαράλαμπο Παπαθανασόπουλο, παλιό επιτελάρχη του Ν. Πλαστήρα και στενό συνεργάτη του Λιάκου, που τον διαδέχτηκε ως αρχηγός των Ταγμάτων όταν ο πρώτος σκοτώθηκε σε μάχη με τον ΕΛΑΣ, αλλά και σε έγγραφο - διαταγή προς αυτούς από τον ΕΔΕΣ Αθήνας (Θ. Πάγκαλος - Στυλ. Γονατάς), στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρεται ρητά: «Απαγορεύομεν απολύτως και επί ποινή θανάτου πάσαν ενέργειαν στρεφομένην κατά του Στρατού κατοχής»! Στη δημιουργία της Ναυτικής Διοίκησης του ΕΛΑΝ Εύβοιας, σε κατάσταση Ευβοέων μονίμων αξιωματικών που προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ, αλλά και αυτών που πλαισίωσαν τις ορδές των Ταγμάτων Ασφαλείας, σε κατάσταση 44 εφέδρων που κλήθηκαν από τα Τάγματα του Λιάκου να καταταγούν σ' αυτά και που παρά τις επανειλημμένες προσκλήσεις και τις απειλές τους με θάνατο αν δεν παρουσιαστούν και με τη σύλληψη και εκτόπιση των οικογενειών τους, δεν παρουσιάστηκε κανείς.

Τα «Ενωμένα Νειάτα» ήταν όργανο του Συμβουλίου της ΕΠΟΝ του Νομού Εύβοιας. Τυπωνόταν στη Χαλκίδα και αργότερα στο Βασιλικό και σε άλλα μέρη του νησιού

Θεωρώντας τον κομμουνισμό ως «τον μεγαλύτερον εχθρό της γαλήνης και της προόδου των λαών και ενώ εις την Ρωσίαν τον αντικρίζετε, εις το εσωτερικόν των κατεχομένων χωρών, αν εκ των συμβαινόντων εν Ελλάδι κρίνω, όχι μόνον δεν τον πολεμάτε, αλλά και τον ενισχύετε και τον υπηρετείτε», γράφει ο... σεβάσμιος μητροπολίτης προς το φασίστα Ιταλό στρατάρχη, κατηγορώντας τον - ούτε λίγο, ούτε πολύ - για... συνοδοιπορία!

Ο συγγραφέας παραθέτει ακόμα το διορισμό του Χαράλαμπου Παπαθανασόπουλου, που μετά το θάνατο του Λιάκου τον αντικατέστησε προαχθείς σε υποστράτηγο και διοικητή της τότε συσταθείσας, ένεκα των αναγκών τους, Ανωτέρας Στρατιωτικής Διοίκησης των Ταγμάτων Ασφαλείας Εύβοιας, από τον κατοχικό «πρωθυπουργό» Ιωάννη Ράλλη, «με πάσαν εξουσίαν επί της νήσου προς εκπλήρωσιν της αποστολής του», όπως και διαταγή - εγκύκλιό του από 30.04.1944 προς όλες τις αρχές της Εύβοιας, στην οποία αναφέρει:

Η χειρόγραφη διαταγή από το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ Στερεάς Ελλάδας, για τη συγκρότηση του υπαρχηγείου Εύβοιας

Ετυφέκισα εις Ιστιαίαν 22 εξ ων 8 αντάρτας. Επίσης ετυφέκισα εις Γούβες 18 και εις Χαλκίδα 24. Απέστειλα εις τας φυλακάς Αθηνών και Χαϊδαρίου 350 άνδρας και 20 γυναίκας. Ενέκλεισα εις τας φυλακάς Χαλκίδος 430 άνδρας και 135 γυναίκας. Την 12ην Απριλίου επέστρεψα εις Χαλκίδα κατά διαταγήν της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοικήσεως.

Ο Ανωτ. Στρατ. Διοικητής Εύβοιας

Χ. Παπαθανασόπουλος Υποστράτηγος».

(Σελίδες 235-236)

Ο θηριώδης δήμιος, που και οι δύο εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του καταλήξανε σε παταγώδεις ήττες, αυτός που η συγκίνησή του ήταν «απερίγραπτος διά την προθυμίαν των Γερμανών συναδέλφων» του, που έσπευσαν αμέσως σε βοήθειά του, μιλάει στην εγκύκλιό του σε πρώτο πρόσωπο («ετυφέκισα», «ενέκλεισα εις τας φυλακάς») - μόνο σ' αυτήν την περίπτωση τουφέκησε συνολικά 64 - και με το μεγαλύτερο κυνισμό, σαν να μην επρόκειτο για ανθρώπινες ζωές αλλά για τα πιο ασήμαντα και πιο ευτελή πράγματα.

Προηγούμενα, σε άλλη προκήρυξή του από 2.04.1944, μετά τη μάχη του Ξηροχωρίου και την εκεί ήττα του, μεταξύ άλλων αναφέρει: «Οι κακοποιοί και εγκληματίαι, που λέγονται αντάρτικα σώματα, οφείλουν να γνωρίζουν ότι έχω εις χείρας μου τας οικογενείας των και κάθε έγκλημα θα τιμωρηθεί αμείλικτα». (Σελίδα 223). Οχι μόνο μια φορά, σ' αυτές τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις τους τούς εφυγάδευσαν διά θαλάσσης οι Γερμανοί.

«Αγώνας», το όργανο της Επαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ βόρειας Εύβοιας, που έβγαινε αρχικά σε πολύγραφο και αργότερα σε τυπογραφείο στο Ξηροχώρι

Στην κατάσταση στα νησιά, στο μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο, που παρέστη κατά την υποστολή της ελληνικής σημαίας και στην ανάρτηση της γερμανικής με τον αγκυλωτό σταυρό, ενώ υποδέχθηκε τους Γερμανούς και ευλόγησε τα όπλα τους «κατά την επιστροφή τους στη Μυτιλήνη μετά την κατάληψη και την καταστροφή της Λέρου το 1943». Ο Ιάκωβος τέθηκε από το ΕΑΜ σε κράτηση, αλλά μετά την ήττα του κινήματος «παρέμεινε, όπως είναι γνωστό, στη θέση του μετά πολλών επαίνων και στράφηκε εναντίον όσων τον είχαν κατηγορήσει για την προδοτική του στάση» (σελίδα 323).

Αναφέρεται στην απελευθέρωση, όπου το ΕΑΜ παίρνει σ' αυτά τα νησιά την εξουσία, εφαρμόζεται η λαϊκή αυτοδιοίκηση και η λαϊκή δικαιοσύνη, εξουσία που διατηρείται και μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, ως την άνοιξη του 1945.

Στο βιβλίο περιγράφονται συγκλονιστικά γεγονότα, μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, φονικότατες μάχες και σκληροί αγώνες, με λεπτομερή και διασταυρωμένα στοιχεία, πρόσωπα που παίξανε βασικούς ρόλους κι από τις δύο πλευρές και γενικά, η ρέουσα αφήγησή του είναι συναρπαστική και ταυτόχρονα ιστορικά τεκμηριωμένη και αντικειμενική, ενώ παραθέτει και πολλά άλλα βαρυσήμαντα έγγραφα. Αν και πρωταγωνιστής, έχει κρατήσει τις αναγκαίες αποστάσεις που επιβάλλει η αντικειμενικότητα και η ιστορική ευθύνη.

Οι θεμελιωτές του αντάρτικου στην Εύβοια (από αριστερά): Βαγγέλης Χείλαρης - «Εύριπος», Γιώργος Δουατζής - «Οθρυς», πολιτικός επίτροπος και ο Γιάννης Καψάλης - «Βουρλιάς», καπετάνιος

Από τα φοιτητικά του χρόνια δρα πολιτικά κατά της δικτατορίας Γλύξμπουργκ - Μεταξά και το 1941 γίνεται μέλος του ΚΚΕ.

Στην Κατοχή πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση ως Γραμματέας του ΕΑΜ δικηγόρων, Γραμματέας του ΕΑΜ Εύβοιας και του ΕΑΜ των νησιών του Αρχιπελάγους Μυτιλήνης, Χίου, Σάμου και Ικαρίας κι από το 1945 ως το 1947 ήταν επικεφαλής του ΕΜ Επιστημόνων και Διανοουμένων.

Από το 1948 ως το 1952 εκτοπίζεται διαδοχικά σε Ικαρία, Μακρόνησο και Αη - Στράτη και μετά την απόλυσή του συνεχίζει τη δράση του μέσα από τις γραμμές της ΕΔΑ, που υπήρξε υποψήφιος βουλευτής της στην Κεφαλονιά και Ιθάκη το 1963 και το 1967, εκλογές που ματαίωσε η δικτατορία της Χούντας. Τότε διαφεύγει στο εξωτερικό και αγωνίζεται κατά της δικτατορίας.

Πρόκειται για βιβλίο - συμβολή στην Ιστορία της Αντίστασης. Και στην Εύβοια, όπως παντού, ο Αγώνας ήταν αφάνταστα ηρωικός, πολύ αιματηρός, πάρα πολύ σκληρός.

«ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ». Πρωτοκυκλοφόρησε το Μάρτη του 1944. Τυπωνόταν στο Τυπογραφείο της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ

Αλλα βιβλία του Σταμάτη Β. Καββαδία:

«Το Σύνταγμα των Νομικών της Χούντας», Εκδοση Γραφείου Τύπου της ΕΔΑ - Λονδίνο 1968. «Η Διοικητική Εκτόπιση στην Ελλάδα. (1871-1974)». Εκδοση Phoenix - Λονδίνο 1974. «Η Ερισος (Κεφαλονιάς)». Αθήνα 2008.

Ας είναι Αιωνία του η Μνήμη!

Η ηγεσία του έβδομου Συντάγματος, μετά την είσοδό του στη Χαλκίδα

«Δελτίο Ειδήσεων Επαρχ. Επιτροπής ΕΑΜ Κεντρικής Εύβοιας». Πρωτοβγήκε σε πολύγραφο. Τα πρώτα τυπωμένα φύλλα βγήκαν το Σεπτέμβρη του 1943 στη Χαλκίδα. Από την 1η Οκτώβρη 1944 έβγαινε καθημερινά ως καθημερινό «Δελτίο Ειδήσεων»