1852 Διαλύεται η Ενωση των Κομμουνιστών, που αποτέλεσε το πρώτο ουσιαστικά Κομμουνιστικό Κόμμα και την πρώτη οργανωμένη μορφή διεθνούς προλεταριακής ενότητας. Η Ενωση των Κομμουνιστών ιδρύθηκε το 1847 στο Λονδίνο και το πρόγραμμά της ήταν το γνωστό Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, που συνέταξαν οι Μαρξ και Ενγκελς το 1848.

1869 Εγκαινιάζεται η διώρυγα του Σουέζ.

1918 Στις 17-23 του Νοέμβρη συνέρχεται στον Πειραιά, στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Ατμόπλοιων, το Α' Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο, ιδρυτικό του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ.

1934 Φασίστες της εθνικοσοσιαλιστικής οργάνωσης «Τρίαινα», εκδικούμενοι τη ματαίωση του φασιστικού συνεδρίου τους, επιτίθενται στα γραφεία του «Ριζοσπάστη», αλλά αποκρούονται ηρωικά από την εργατική φρουρά των γραφείων. Τελικά σπεύδει η αστυνομία σε ενίσχυση των φασιστών, σπάζει τις πόρτες και τραυματίζει με σφαίρες τριάντα υπερασπιστές του «Ριζοσπάστη». Σε απάντηση, στις 23 Νοέμβρη η εργατιά της Αθήνας πραγματοποιεί 24ωρη απεργία.

1949 Ολοκληρώνεται η μεταφορά με σοβιετικά πλοία όλων των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού από τη ΛΔ Αλβανίας στη Σοβιετική Ενωση.

1962 Πεθαίνει η κομμουνίστρια συγγραφέας Γαλάτεια Καζαντζάκη.

1968 Ο Αλέκος Παναγούλης καταδικάζεται δις εις θάνατον για την απόπειρα εναντίον του δικτάτορα Παπαδόπουλου.

1973 Κατά τη 1 τα ξημερώματα, τα τανκς έχουν ζώσει το Πολυτεχνείο. Λίγο αργότερα, ένα τανκ σπάει την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου και μαζί του εισβάλλουν ασφαλίτες και άντρες των ΛΟΚ, οι οποίοι επιτίθενται με λύσσα στους φοιτητές. Η χούντα θα παραδεχθεί πίσημα 11 νεκρούς και 100 με 110 τραυματίες. Στο πόρισμα του εισαγγελέα Δ. Τσεβά, που συντάχθηκε αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας (14 Οκτώβρη 1974), καταγράφονται 18 νεκροί «πλήρως βεβαιωθέντες», τουλάχιστον 16 νεκροί «βασίμως προκύπτοντες», 1.103 τραυματίες πολίτες και 61 τραυματίες αστυνομικοί.

1974 Πραγματοποιούνται οι πρώτες μετά τη χούντα βουλευτικές εκλογές.

1916 «Συμμαχικά» αγγλογαλλικά στρατεύματα αποβιβάζονται στο Φάληρο υπό τον μαζικό βομβαρδισμό του στόλου, συνεχίζοντας τη βοήθεια στην κυβέρνηση Βενιζέλου και για την ανατροπή του βασιλιά Κωνσταντίνου, προκειμένου η Ελλάδα να μπει στον Α' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.

1952 Πεθαίνει ο Γάλλος κομμουνιστής ποιητής Πολ Ελιάρ.

1968 Με ανακοίνωσή του το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ καταγγέλλει την καταδίκη σε θάνατο του Αλ. Παναγούλη από το δικτατορικό καθεστώς.

1985 Πεθαίνει ο ρεμπέτης Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας.

Η εφημερίδα μας το Σαββατοκύριακο 17 και 18 Νοέμβρη, ανήμερα της επετείου ίδρυσης του ΚΚΕ, κυκλοφορεί με ειδικό ένθετο τα Πρακτικά του Α' Πανελλαδικού Σοσιαλιστικού Συνεδρίου, που «γέννησε» το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας.

Τα πρακτικά πρωτοδημοσιεύτηκαν το 1982, σε έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ προς τιμήν του 11ου Συνεδρίου του Κόμματος, και αφορούν τις πέντε από τις εφτά συνολικά μέρες που διήρκεσε το Πρώτο (Ιδρυτικό) Συνέδριο του ΣΕΚΕ (ΚΚΕ).

Τιμώντας τα 100 χρόνια ηρωικής ζωής και δράσης του ΚΚΕ, στόχος είναι να διακινηθεί πλατιά η εφημερίδα σε οπαδούς και φίλους του Κόμματος, σε χώρους δουλειάς, γειτονιές, σχολεία και σχολές. Σε χιλιάδες ανθρώπους που τιμάνε την Ιστορία και τους αγώνες του ΚΚΕ, παρακολουθούν τις θέσεις του και συμπορεύονται στο κίνημα, έστω κι αν δεν συμφωνούν σε όλα μαζί του.

Εκατοντάδες είναι αυτοί που την έχουν επισκεφτεί μέχρι στιγμής, είτε οργανωμένα, είτε ατομικά, αποκομίζοντας τις καλύτερες εντυπώσεις. Μια έκθεση που αξίζει κανείς να επισκεφθεί και να διαθέσει χρόνο, μιας και πολλά είναι τα ντοκουμέντα, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά.

Ολο το στήσιμο της Εκθεσης, αλλά και η ξενάγηση βοηθά τον επισκέπτη να ακολουθήσει βήμα - βήμα αυτήν τη συγκλονιστική «κόκκινη γραμμή». Κάθετα στον τοίχο, αποτυπώνονται τα ιστορικά γεγονότα από τα μέσα κιόλας του 1800, και ακριβώς από κάτω συναντά κανείς τα ντοκουμέντα, τον αδιάψευστο μάρτυρα των γεγονότων. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Εφημερίδες, κομματικά έντυπα, κάρτες, γράμματα και πολιτιστικά προγράμματα από τη ζωή των φυλακισμένων και των εξόριστων, προκηρύξεις, χάρτες και φωτογραφίες, στιγμιότυπα από την ένοπλη πάλη.

Ενδιαφέρον έχουν και τα αποκόμματα αστικών εφημερίδων που αποτυπώνουν και αυτά με τον τρόπο τους το πώς αντιμετώπιζε η αστική τάξη τα γεγονότα. Ξεχωριστό ρόλο παίζει και το οπτικοακουστικό υλικό που συνοδεύει κάποιες ενότητες, όπως το υλικό από την Κατοχή, τον μεγαλειώδη αγώνα του ΕΛΑΣ, την Απελευθέρωση, τον γιορτασμό των 26 χρόνων του ΚΚΕ στο Σύνταγμα, την τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ, την αντιδικτατορική πάλη.

Η έκθεση λειτουργεί μέχρι τις 30 Νοέμβρη στο Πολιτιστικό Κέντρο του δήμου Αθηναίων «Μελίνα» (Ηρακλειδών 66 και Θεσσαλονίκης, στο Θησείο). Ο κοντινότερος σταθμός πρόσβασης είναι αυτός του μετρό «Κεραμεικός».

Ημέρες και ώρες επισκέψεων: Τρίτη - Σάββατο: 10 π.μ. - 8 μ.μ., Κυριακή: 10 π.μ. - 2 μ.μ.. Δευτέρα κλειστά.

Για ομαδικές επισκέψεις και οργανωμένες ξεναγήσεις να προηγείται επικοινωνία με την Κομματική Οργάνωση Αττικής στο τηλέφωνο 210.5282.607, Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. - 12 μ. και 6 μ.μ. - 8 μ.μ. και το Σάββατο 11 π.μ. - 1 μ.μ.

• Την Κυριακή 18 Νοέμβρη στις 12.30 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί ειδική ξενάγηση για μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων του Δημοτικού και του Γυμνασίου.

Στη μεγάλη αυτή πολιτική - πολιτιστική εκδήλωση θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Το καλλιτεχνικό μέρος της εκδήλωσης περιλαμβάνει μεγάλη συναυλία αφιερωμένη στα 100 χρόνια του Κόμματος.

Βασικός άξονάς της θα είναι το ποίημα του δικού μας ποιητή, του Γιάννη Ρίτσου, «Στο ΚΚΕ», που άλλωστε οι στίχοι του συνόδευαν και όλη αυτήν την 5χρονη διαδρομή γιορτασμού των 100 χρόνων του Κόμματος: «Τρία κόκκινα γράμματα, σεμνή υπογραφή του λαού μας στις λεωφόρους του μέλλοντος».

Στη σκηνή του ΣΕΦ θα ακουστούν τραγούδια των μεγαλύτερων συνθετών της Ελλάδας, που η Τέχνη τους συνάντησε τις αγωνίες, τους αγώνες και τους πόθους του λαού μας. Τραγούδια των Μίκη Θεοδωράκη, Απόστολου Καλδάρα, Σταύρου Κουγιουμτζή, Χρήστου Λεοντή, Μάνου Λοΐζου, Γιάννη Μαρκόπουλου, Θάνου Μικρούτσικου, Σταύρου Ξαρχάκου και Μάνου Χατζιδάκι. Τη δική τους ξεχωριστή θέση θα έχουν τα αντάρτικα καθώς και διεθνή επαναστατικά τραγούδια.

Θα δώσουν το «παρών» ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ερμηνευτές του τόπου μας: Ρίτα Αντωνοπούλου, Καλλιόπη Βέττα, Γλυκερία, Παντελής Θαλασσινός, Βασίλης Λέκκας, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης και Μαρία Φαραντούρη.

Θα ακουστούν οι ηθοποιοί Νικολέτα Βλαβιανού, Δημήτρης Καταλειφός, Γιώργος Κιμούλης, Ηλιάνα Μαυρομάτη, Φίλιππος Σοφιανός.

Την ορχήστρα θα διευθύνει ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης. Τη σκηνοθεσία της εκδήλωσης έχει αναλάβει η Δανάη Κατσαμένη.

Με απαγγελίες αποσπασμάτων από το ποίημα «Στο ΚΚΕ», τα τραγούδια, αλλά και έργα μεγάλων εικαστικών δημιουργών θα διατρέχονται νοερά οι δεκαετίες, οι βασικές αρχές του τιμημένου Κόμματός μας. Στην εκδήλωση θα πρωτοκυκλοφορήσει το Δοκίμιο Ιστορίας ΚΚΕ 1918 - 1949 που θα διατίθεται σε ειδικούς χώρους στο ΣΕΦ.

• Μεγάλη πολιτική - πολιτιστική εκδήλωση για τα 100χρονα του ΚΚΕ θα πραγματοποιηθεί και στη Θεσσαλονίκη στις 9 Δεκέμβρη, στις 7 μ.μ., στο Παλαί ντε Σπορ.

Πούλμαν δρομολογούν οι Οργανώσεις της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ για την εκδήλωση στο ΣΕΦ στις 25 Νοέμβρη. Θα αναχωρήσουν από τα εξής σημεία:

• Από το κέντρο της Αθήνας:

-- Γαλάτσι, 4.45 μ.μ., Παλιό Τέρμα (Βεΐκου και Γαλατσίου)

-- Παγκράτι, 5 μ.μ., λεωφόρος Υμηττού, στο Εμπορικό Κέντρο

-- Γούβα, 5 μ.μ., λεωφ. Υμηττού (έναντι «Opel»)

-- Νέος Κόσμος, 5 μ.μ., Φραντζή και Ηλ. Ηλιού

-- Κουκάκι, 5.15 μ.μ., Συγγρού - κινηματογράφος «Μικρόκοσμος»

• Από Δυτικά:

-- Ολυμπιακό Χωριό, 4.45 μ.μ., Στέκι Λαϊκής Επιτροπής (Κακλαμανάκη 21)

-- Μενίδι, 4.45 μ.μ., πλατεία Καράβου

-- Ανω Λιόσια, 4.45 μ.μ., Τριγωνική πλατεία (όπισθεν δημαρχείου)

-- Ζεφύρι, 5 μ.μ., στάση Προαστιακού Σιδηρόδρομου

-- Καματερό, 5 μ.μ., στάση Μανάρα

-- Ιλιον, 5 μ.μ., ΟΤΕ Ιλίου

-- Πετρούπολη, 4.45 μ.μ., πλατεία Ηρώ

-- Κόκκινος Μύλος, 5 μ.μ., Τριγωνική πλατεία

-- Αγιοι Ανάργυροι, 5 μ.μ., πλατεία Αγίων Αναργύρων

-- Περιστέρι, 5 μ.μ., πλατεία Δημαρχείου, πλατεία Δέγλερη, πλατεία Λόφου, ΚΕΠ Ν. Ζωής (Πελοπίδα και Βύρωνος), Αγιος Αντώνιος, Θηβών και Τζων Κέννεντυ, Πελασγίας και Δωδεκανήσου (1ο Λύκειο - Εκατόδεντρα)

-- Χαϊδάρι, 5 μ.μ., πλατεία Δημαρχείου

-- Αγία Βαρβάρα, 5 μ.μ., πλατεία Αγίας Ελεούσας

-- Αιγάλεω, 5 μ.μ., πλατεία Εσταυρωμένου (επί της Ιεράς Οδού) και Ιερά Οδός (έναντι ΟΤΕ)

• Από Ανατολικά:

-- Βύρωνας, 5 μ.μ., πλατεία Εθνικής Αντίστασης (πρώην Ταπητουργείο)

-- Ηλιούπολη, 5.15 μ.μ., Μουσείο Εθνικής Αντίστασης

-- Ζωγράφου, 5.15 μ.μ., Ούλοφ Πάλμε και Παπάγου

-- Καισαριανή, 5 μ.μ., πλατεία Παναγιώτη Μακρή

-- Υμηττός, 5.15 μ.μ., πλατεία Αγίας Φωτεινής

-- Δάφνη, 5.15 μ.μ., ΤΕΦΑΑ

• Από Νότια:

-- Αργυρούπολη, 5.15 μ.μ., Δημαρχείο Λ. Κύπρου

-- Γλυφάδα, 5 μ.μ., πλατεία Αγ. Τρύφωνα

-- Ελληνικό, 5 μ.μ., πλατεία Σουρμένων

-- Μπραχάμι, 5 μ.μ., Αγ. Δημητρίου 163 (πλατεία Ελενας Βενιζέλου)

-- Ν. Σμύρνη, 5 μ.μ., POLIS PARK, Αγ. Φωτεινή

• Από Βόρεια:

-- Αγιος Στέφανος, 5 μ.μ., Νηπιαγωγεία

-- Μεταμόρφωση, 5 μ.μ., Αγ. Κων/νο

-- Μελίσσια, 5 μ.μ., Λεωφόρο Δημοκρατίας 75

-- Χαλάνδρι, στις 5 μ.μ., 25ης Μαρτίου και Παλαιολόγου (Σίδερα Χαλανδρίου - Κατάστημα COCO-MAT)

-- Αγία Παρασκευή, στις 5 μ.μ., πλατεία Αγίας Παρασκευής

-- Χολαργός, στις 5 μ.μ., πλατεία Κύπρου

• Από Πειραιά:

-- Νίκαια, στις 5 μ.μ., Περιβολάκι, πλατεία Κουμπάκη, πλατεία Χαλκηδόνας και Κρατικό Νοσοκομείο

-- Κορυδαλλός, 5 μ.μ., Πνευματικό Κέντρο Κορυδαλλού («Πλειάδες», λεωφ. Γρ. Λαμπράκη)

-- Πέραμα, 5 μ.μ., γραφεία της ΚΟ (λεωφ. Ειρήνης 73)

-- Κερατσίνι, 5 μ.μ., πλατεία Χαραυγής, πλατεία Λαού, Γρ. Λαμπράκη και Φύσσα (Τσαλδάρη)

• Από Μεσόγεια - Λαύριο:

-- Λαύριο, 4 μ.μ., Αγαλμα Μεταλλωρύχων

-- Καλύβια, 4 μ.μ., κεντρική πλατεία

-- Κορωπί, 4 μ.μ., «Σκλαβενίτης»

-- Παλλήνη, 4 μ.μ., Αγιος Τρύφωνας

-- Γέρακας, 4.15 μ.μ., ΕΛΤΑ

-- Αρτέμιδα, 4 μ.μ., «Μέδουσα»

-- Νέα Μάκρη, 4 μ.μ., πλατεία

-- Κερατέα, 4.15 μ.μ., κεντρική πλατεία

-- Μαρκόπουλο, 4.15 μ.μ., ΚΤΕΛ

-- Ραφήνα, 4.15 μ.μ., ΟΤΕ

-- Παιανία, 4.15 μ.μ., διασταύρωση Λαγού

Καρέ - καρέ μέσα σε 100 λεπτά διατρέχει την πλούσια Ιστορία του ΚΚΕ. Κείμενο, εικόνες, πλούσιο αρχειακό υλικό, σπάνια οπτικοακουστικά ντοκουμέντα ενός ολόκληρου αιώνα, αλλά και σημερινά πλάνα από τόπους δουλειάς, από τους αγώνες του Κόμματος, τραγούδια δικά μας που έχουν σημαδέψει όλη αυτή την πορεία, μαζί με πρωτότυπη μουσική, «δένονται» με τον καλύτερο τρόπο. Μπροστά και πίσω από τις κάμερες, δούλεψαν ακούραστα και εθελοντικά πάνω από 100 συντελεστές.

Προς το παρόν έχουν ανακοινωθεί οι παρακάτω κινηματογράφοι:

«Studio New Star Art Cinema» στην Αθήνα, Δημοτικός Κινηματογράφος Νεάπολης - Συκεών και Δημοτικός Κινηματογράφος Κορδελιού - Ευόσμου στη Θεσσαλονίκη, κινηματογράφος «Ευκαρπίδη» στην Κατερίνη, «Cinema Σταρ» στη Βέροια, «Πάνθεον» στην Πάτρα, «Cine Victoria» στη Λάρισα, Πνευματικό Κέντρο Ιωαννίνων, «Σινέ Παλλάς» στην Αρτα, «Cine Studio Βιτσέντζος Κορνάρος» στο Ηράκλειο Κρήτης, «Αττικόν» στα Χανιά, «Cine Διόνυσος» στην Ορεστιάδα, κινηματογράφος «Ηλύσια» στην Αλεξανδρούπολη, κινηματογράφος «Απόλλων» στην Καβάλα, «Ολυμπία» στη Δράμα, Πολιτιστικό Κέντρο Φλώρινας στην αίθουσα «Θεόδωρος Αγγελόπουλος» στη Φλώρινα, Δημοτικός Κινηματογράφος Γρεβενών, Πνευματικό Κέντρο Λευκάδας, «Cine Αρίων» στη Λέσβο, «Premiere» στη Χίο, «Cine Olympia» στη Σάμο, Δημοτικός Κινηματογράφος Αγίου Κηρύκου στην Ικαρία, Δημοτικό Κινηματοθέατρο Λήμνου «Μαρούλα», «Σινέ Τιτίνα» στην Αίγινα, «Σινέ Ορφεύς» στην Κέρκυρα, «Ορφέας» στον Πύργο, «Cine Cinema» στην Αμαλιάδα, κινηματογράφος «Ανεσις» στο Αγρίνιο, «Cineville» στην Τρίπολη, Δημοτικός Κινηματογράφος «Απόλλωνας» στο Αίγιο, «Cine Center» στην Καλαμάτα, «Πάνθεον Λευκωσία» στην Κύπρο.

• Για ακριβείς ημερομηνίες οι ενδιαφερόμενοι χρειάζεται να επικοινωνήσουν με τους κατά τόπους κινηματογράφους.

Με τα παραπάνω λόγια περιέγραφε ο «Ριζοσπάστης» πριν από 100 χρόνια την πιο ιστορική στιγμή για την εργατική τάξη της χώρας μας: Την έναρξη των εργασιών του ιδρυτικού Συνεδρίου του ΣΕΚΕ, που μετά από λίγα χρόνια μετονομάστηκε σε ΚΚΕ, ξεκινώντας τον έναν συγκλονιστικό αιώνα αγώνων και θυσίας. Από τότε δεν υπάρχει η παραμικρή κατάκτηση της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων, που να μην φέρει την υπογραφή της αταλάντευτης δράσης του ΚΚΕ, που επιβεβαιώνει στην πράξη το ρόλο του Κόμματος ως «εμπροσθοφυλακής των μαζών».

Και από σήμερα το Κόμμα μας μπαίνει με ορμή στον δεύτερο αιώνα του, διδαγμένο, έμπειρο, ατσαλωμένο, με επεξεργασμένο σύγχρονο Πρόγραμμα, για τη συγκέντρωση δυνάμεων, με προοπτική την ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος, για να έρθει η εργατική τάξη στο προσκήνιο με τη δική της εξουσία. Γιορτάζουμε τα 100 μας χρόνια δίνοντας την υπόσχεση ότι θα πολλαπλασιάσουμε τις προσπάθειές μας για να υλοποιήσουμε τους υψηλούς μας στόχους, για να δυναμώσουμε το Κόμμα μας παντού. Οι επόμενες μέρες πρέπει να σημαδευτούν από ένα πολύ πλατύ άνοιγμα, να βρούμε και να συζητήσουμε με τους χιλιάδες εργάτες που τον τελευταίο καιρό προβληματίζονται έντονα, που μπορεί στο παρελθόν να έκαναν άλλες πολιτικές επιλογές, να παρασύρθηκαν από τις αυταπάτες που καλλιέργησε ο ΣΥΡΙΖΑ και τώρα διαπιστώνουν την κατάντια του. Που εκτιμούν τη σταθερότητα, τη συνέπεια, την ανιδιοτέλεια του ΚΚΕ και μπορούν να κάνουν το βήμα, να στρατευτούν μαζί μας.

Καλούμε λοιπόν τον εργατόκοσμο να αξιοποιήσει την πείρα του, να διαπιστώσει ότι με ισχυρό ΚΚΕ μπορεί να κάνει την πραγματική διαφορά.

Οι επόμενες βδομάδες θα είναι μέρες κορύφωσης της πολύμορφης δράσης για τα 100χρονα του Κόμματος, της δραστηριότητας που ξετυλίγεται εδώ και 5 χρόνια.

Με αφορμή την επέτειο, θυμίζουμε ότι στη Διακήρυξη της ΚΕ του Κόμματος για τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του, που κυκλοφόρησε με τον «Ριζοσπάστη» στις 20 Γενάρη του 2018, αναφερόταν μεταξύ άλλων:

«Κλείνοντας έναν αιώνα αγώνων και θυσιών, το ΚΚΕ δεσμεύεται απέναντι στην εργατική τάξη, στο λαό, να φανεί αντάξιο της Ιστορίας του. Δεσμεύεται να δώσει όλες του τις δυνάμεις για να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στο ρόλο του ως επαναστατικής ιδεολογικής - πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης. Στηριζόμενο στο σύγχρονο Πρόγραμμά του και στη μαρξιστική - λενινιστική κοσμοθεωρία, θα ενισχύει την ικανότητα και την αντοχή του απέναντι σε κάθε είδους δυσκολίες του εγχώριου και του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων, στην επαναστατική πάλη για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Συμπληρώνοντας 100 χρόνια ζωής, διδασκόμαστε από την πλούσια ιστορική μας πείρα και δίνουμε καθημερινά τη μάχη για να ενισχυθεί η ικανότητα των δυνάμεων του Κόμματος σε κάθε εργασιακό χώρο, σε κάθε κλάδο της οικονομίας, σε κάθε περιοχή να πρωτοστατούν στην ανάπτυξη διεκδικητικού, οικονομικού και πολιτικού αγώνα, που θα συνδέεται σταθερά με το κύριο πολιτικό καθήκον, την επαναστατική πάλη για την εργατική εξουσία.

Αναβαθμίζουμε την προσπάθειά μας στη μελέτη των σύγχρονων κοινωνικών φαινομένων, των κατακτήσεων σε όλα τα επιστημονικά πεδία καθώς και της πλούσιας πείρας από τα προβλήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στον 20ό αιώνα, ώστε να γίνουμε πιο ικανοί να φωτίσουμε την ιστορική επικαιρότητα του σοσιαλισμού - κομμουνισμού, την ανάγκη να λυθεί η βασική αντίθεση του καπιταλιστικού συστήματος ανάμεσα στην κοινωνικοποίηση σε πρωτοφανή κλίμακα της εργασίας και της παραγωγής, απ' τη μια, και στην ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων τους από το κεφάλαιο, από την άλλη. Να προβάλουμε πιο πειστικά τις νέες δυνατότητες που αντικειμενικά δημιουργεί στον 21ο αιώνα η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, πλευρά των οποίων είναι και οι νέες επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις. (...)

Παλεύουμε σταθερά και αποφασιστικά για να αποκτήσουν ακόμα πιο βαθιές ρίζες, πλατύτερους και ισχυρότερους δεσμούς οι Οργανώσεις του Κόμματος μέσα στην εργατική τάξη, ιδιαίτερα σε κλάδους στρατηγικής σημασίας, στα νέα ηλικιακά και στα γυναικεία τμήματα των μισθωτών εργαζομένων, στους μετανάστες και πρόσφυγες εργάτες. Δουλεύουμε καθημερινά για να οικοδομήσουμε ισχυρές, μαχητικές Οργανώσεις που θα συμβάλουν καθοδηγητικά και αποφασιστικά στην ανασύνταξη σε ταξική κατεύθυνση του συνδικαλιστικού - εργατικού κινήματος και στη συγκρότηση της κοινωνικής συμμαχίας με τα κατώτερα τμήματα των μεσαίων στρωμάτων, ώστε η κοινή πάλη τους να στρέφεται ενάντια στην αστική εξουσία. (...)

Στα 100 χρόνια του Κόμματος τιμάμε όλους όσοι και όσες έδωσαν τη ζωή τους, βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν για τα μεγάλα ιδανικά μας.

Απευθυνόμαστε στους σημερινούς αγωνιστές, σε μια περίοδο που απαιτεί επίσης θυσίες και ανιδιοτέλεια, ιδεολογική και προσωπική αντοχή σε συνθήκες υποχώρησης του κινήματος, κρίσης και αυξημένων προσωπικών, οικογενειακών αναγκών. Με πείσμα και καρτερικότητα παρά την έλλειψη εμφανών αποτελεσμάτων και με επίγνωση της σημασίας της καθημερινής επαναστατικής πολιτικής δράσης σε οποιεσδήποτε συνθήκες.

Με σιγουριά ότι οι ανώριμοι καρποί σίγουρα θα ωριμάσουν, με ετοιμότητα να ανταποκρινόμαστε στις οποιεσδήποτε εξελίξεις και τα γυρίσματα των καιρών.

Κλείνοντας έναν αιώνα αγώνων και θυσιών, τα μέλη και οι φίλοι του ΚΚΕ δυναμώνουμε την προσπάθειά μας, ώστε να ισχυροποιηθούν ακόμα περισσότερο όλα τα επαναστατικά χαρακτηριστικά του ως Κόμματος Νέου Τύπου, να αυξηθεί η ικανότητά του να δρα ως επαναστατική πρωτοπορία "παντός καιρού".

Δυναμώνουμε το ΚΚΕ, που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για να αναδειχτούν όλες οι αρετές της εργατικής τάξης ως φορέα της κοινωνικής απελευθέρωσης, του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Σήμερα χρειάζεται ένα πολύ πιο ισχυρό ΚΚΕ, ικανό στην πάλη για την ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος, την εδραίωση της αντικαπιταλιστικής - αντιμονοπωλιακής κοινωνικής συμμαχίας, ικανό να ηγηθεί στην πάλη κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, για την εργατική εξουσία, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό».

Εως τώρα έχουν δηλώσει ότι θα συμμετάσχουν 91 Κόμματα από όλο τον κόσμο, ενώ οι διεθνείς αντιπροσωπείες έχουν προσκληθεί στη μεγάλη πολιτική - πολιτιστική εκδήλωση για τα 100χρονα στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας την Κυριακή 25 Νοέμβρη.

Ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, θα παρουσιάσει τις θέσεις του ΚΚΕ για την προστασία της ζωής του λαού και την ουσιαστική αποκατάσταση από τις συνέπειες της πλημμύρας, σε σύσκεψη - συζήτηση με τοπικούς φορείς της περιοχής της Βορειοκεντρικής Εύβοιας.

Η σύσκεψη θα γίνει στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, στο Μαντούδι, τη Δευτέρα 19 Νοέμβρη, στις 5 μ.μ.

Αργότερα, στις 6.30 μ.μ., θα μιλήσει σε ανοιχτή πολιτική συγκέντρωση στο Κλειστό Γυμναστήριο του Μαντουδίου.

Οι Κομματικές Οργανώσεις Εύβοιας του ΚΚΕ δρομολογούν λεωφορεία για τη συγκέντρωση ως εξής: 4.30 μ.μ. στο σταθμό των ΚΤΕΛ στην Ιστιαία, 4.30 μ.μ. στα φέρι μποτ στην Αιδηψό, 4.45 μ.μ. στον Βούρκο στη Χαλκίδα, 5 μ.μ. στην πλατεία Ν. Αρτάκης, 5.15 μ.μ. στο δημαρχείο Ψαχνών.

Η Οργάνωση Περιοχής Ανατολικής Στερεάς - Εύβοιας του ΚΚΕ διοργανώνει εκδήλωση προς τιμήν του συντρόφου Γιώργη Μωραΐτη, που «έφυγε» πρόσφατα από τη ζωή. Η εκδήλωση θα γίνει την Κυριακή 18 Νοέμβρη, στις 11 π.μ. στη Λαμία, στο Πολιτιστικό Κέντρο του δήμου (Λεωνίδου 9 - 11).

Στην εκδήλωση θα μιλήσει ο Κύριλλος Παπασταύρου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ο οποίος και θα παρουσιάσει τον τρίτο τόμο του έργου του Γ. Μωραΐτη «Αναμνήσεις ενός αντάρτη», που κυκλοφόρησε λίγο καιρό πριν από το θάνατό του.

Θα παρευρεθεί ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλαμβάνει ακόμα την προβολή βίντεο με απόσπασμα από συνέντευξη του Γ. Μωραΐτη για τη δράση του ΔΣΕ στην Εύβοια και αφηγηματικό δρώμενο, με αποσπάσματα από βιβλία του Γ. Μωραΐτη.

Με ένα πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα προϋπαντούμε το 5ο Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του Κόμματος, που θα γίνει στις 15 και 16 Δεκέμβρη, προς τιμήν των 100χρονων του Κόμματος, με θέμα «Η συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το εργατικό κίνημα και την κομμουνιστική ιδεολογία από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και το Μεσοπόλεμο».

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας, την Κυριακή 18 Νοέμβρη θα πραγματοποιηθεί λογοτεχνικός περίπατος, με αφετηρία το καφενείο «Νέον» στην Ομόνοια, στις 11 π.μ. Για τον συγκεκριμένο περίπατο θα ανακοινωθεί και νέα ημερομηνία.

Την Κυριακή 2 Δεκέμβρη, νέος λογοτεχνικός περίπατος, με αφετηρία την κύρια είσοδο του Εθνικού Κήπου (Αμαλίας), στις 11 π.μ. Δηλώσεις συμμετοχής στο e-mail: synedrio.logotexnias.KKE@gmail.com.

Το Σάββατο 1 Δεκέμβρη στις 7 μ.μ., στον Περισσό, το «Φως που καίει» του Κώστα Βάρναλη, από τη Θεατρική Ομάδα της ΚΝΕ.

Το Σάββατο 8 Δεκέμβρη, στις 6 μ.μ., στον Περισσό, ο Θάνος Μικρούτσικος παρουσιάζει την ολοκληρωμένη του δουλειά πάνω στον ποιητή Νίκο Καββαδία. Συντελεστές: Θάνος Μικρούτσικος, Θοδωρής Οικονόμου, Μάξιμος Δράκος, Θύμιος Παπαδόπουλος, Ρίτα Αντωνοπούλου, Χρήστος Θηβαίος και Κώστας Θωμαΐδης. Είσοδος με προσκλήσεις από τις Οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ.

Η κατάταξη των ΚΟ πανελλαδικά, μετά το τρίτο «κλείσιμο»

να τη διαβούμε πιο γοργά

όση ζωή μας μένει

με πεντάχρονα»...

ΒΛ. ΜΑΓΙΑΚΟΦΣΚΙ

Μια σημαντική μάχη προκειμένου το Κόμμα να ανταποκριθεί στα αυξημένα καθήκοντα της οργάνωσης της λαϊκής πάλης ενάντια στην αντιλαϊκή πολιτική, για τη συσπείρωση δυνάμεων, την αλλαγή του αρνητικού συσχετισμού, την προώθηση της Κοινωνικής Συμμαχίας. Για την ανατροπή του βάρβαρου εκμεταλλευτικού καπιταλιστικού συστήματος, για την εργατική εξουσία.

Οι εργαζόμενοι, παρά τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, εξαιτίας της αντιλαϊκής πολιτικής, ανταποκρίνονται στο κάλεσμα για την οικονομική ενίσχυση του ΚΚΕ.

Την ίδια περίοδο είναι σε εξέλιξη οι εκδηλώσεις που οργανώνουν οι Κομματικές και ΚΝίτικες Οργανώσεις για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και που θα κορυφωθούν στις 25 του Νοέμβρη με τη μεγάλη πολιτική - πολιτιστική εκδήλωση στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, με ομιλητή τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σ. Δημήτρη Κουτσούμπα.

Εχουμε μπει σε μια μεγάλη, δύσκολη και ωραία προσπάθεια, με την οποία επιδιώκουμε να θέσουμε καλύτερες βάσεις για την ισχυροποίηση του Κόμματος και της ΚΝΕ, την ανασύνταξη του κινήματος, την Κοινωνική Συμμαχία.

Εντείνουμε την ιδεολογική και πολιτική μας δουλειά, την προβολή της πολιτικής πρότασης του ΚΚΕ, έχοντας υπόψη τις πολιτικές εξελίξεις (διεθνείς και εσωτερικές) αλλά και ότι διευρύνεται το τμήμα εκείνο των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων που εκτιμά το Κόμμα μας και προσβλέπει σ' αυτό, ταυτόχρονα, όμως, βρίσκεται στο στόχαστρο των εκμεταλλευτών και των κάθε είδους πολιτικών εκπροσώπων και μηχανισμών τους.

Επιδιώκουμε και θα τα καταφέρουμε ν' αποκαλύψουμε στα μάτια του λαού και ν' αναχαιτίσουμε τη δηλητηριασμένη προπαγάνδα του κεφαλαίου και των ανθρώπων του, τον αντικομμουνισμό (χοντροκομμένο ή ραφιναρισμένο), το φόβο και την τρομοκρατία, τους περιβόητους «εθνικούς στόχους» της αστικής τάξης περί «ανάπτυξης» και «επιστροφής στην κανονικότητα», τα εγκληματικά ιμπεριαλιστικά πολεμικά σχέδια και την επικίνδυνη εμπλοκή της Ελλάδας σ' αυτά, το ρόλο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που επιχειρεί να συστρατεύσει το λαό μας και τη νεολαία μας με τα μεγάλα συμφέροντα, το ρόλο των άλλων αστικών και οπορτουνιστικών κομμάτων.

Μεγαλύτερη και πιο δραστήρια συμμετοχή των μελών του Κόμματος και της ΚΝΕ στη ζωή και τη δράση των Οργανώσεων, συσπείρωση ευρύτερου κόσμου, στράτευση οπαδών και φίλων, αύξηση της κυκλοφορίας και καλύτερη αξιοποίηση του «Ριζοσπάστη», κάλυψη των πλάνων στρατολογίας και οικοδόμησης και, βεβαίως, γερά οικονομικά, για να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία και δράση του Κόμματός μας υπέρ των εργατικών - λαϊκών συμφερόντων.

Ολα τα παραπάνω προσδιορίζουν την ιδιαίτερη ιδεολογικοπολιτική σημασία που αποκτά η Οικονομική Εξόρμηση, πάντα σε συνδυασμό με τις δυνατότητες και την ανάγκη να πραγματοποιήσει το Κόμμα μας ένα μεγάλο πολιτικό άνοιγμα στους εργαζόμενους της χώρας μας.

Κλείνοντας έναν αιώνα αγώνων και θυσιών, τα μέλη και οι φίλοι του ΚΚΕ δυναμώνουμε την προσπάθειά μας, ώστε να ισχυροποιηθούν ακόμα περισσότερο όλα τα επαναστατικά χαρακτηριστικά του ως Κόμματος Νέου Τύπου, να αυξηθεί η ικανότητά του να δρα ως επαναστατική πρωτοπορία «παντός καιρού».

Δυναμώνουμε το ΚΚΕ, που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για να αναδειχτούν όλες οι αρετές της εργατικής τάξης ως φορέα της κοινωνικής απελευθέρωσης, του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Σήμερα χρειάζεται ένα πολύ πιο ισχυρό ΚΚΕ, ικανό στην πάλη για την ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος, την εδραίωση της αντικαπιταλιστικής - αντιμονοπωλιακής κοινωνικής συμμαχίας, ικανό να ηγηθεί στην πάλη κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, για την εργατική εξουσία, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Η Γραμματεία της ΚΕ καλεί τα μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, τους φίλους και οπαδούς να δώσουν όλες τις δυνάμεις τους για την επιτυχία της δίμηνης Οικονομικής Εξόρμησης, που ξεκίνησε την 1η Νοέμβρη και θα ολοκληρωθεί στις 10 Γενάρη 2019 (και, ήδη, σημειώνει επιτυχία, καθώς, από το πρώτο 15ήμερο, έχει ξεπεράσει το 40%). Να απευθυνθούν πλατιά, άνθρωπο τον άνθρωπο, στα εργοστάσια, σε κάθε τόπο δουλειάς, στις σχολές, στις γειτονιές, για να φτάσει μαζί με το κουπόνι και η πρόταση του Κόμματος. Εκφράζουμε τη βεβαιότητα ότι κανένα μέλος του ΚΚΕ και της ΚΝΕ δεν θα μείνει έξω απ' τη μεγάλη πολιτικοοικονομική προσπάθεια του Κόμματός μας.

Η άμιλλα μεταξύ των ΚΟ μπορεί να λειτουργήσει ως ένα πολύ αποτελεσματικό όπλο, καθώς εκφράζει τον χαρακτήρα του Κόμματος, λειτουργεί διαπαιδαγωγητικά, ενισχύει την πρωτοβουλία, κινητοποιεί για την κατάκτηση των υψηλών στόχων, αποτελεί παλιά δοκιμασμένη παράδοση του επαναστατικού κινήματος, παρακινεί σε ευγενικό συναγωνισμό και στηρίζεται στη συνεργασία, στην αμοιβαία βοήθεια, στη συντροφικότητα - καμία σχέση δεν έχει με τον καπιταλιστικό ανταγωνισμό.

Καλούμε, λοιπόν, τις Οργανώσεις Περιοχής, τις Τομεακές Οργανώσεις και τις ΚΟΒ να οργανώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη μεταξύ τους άμιλλα.

Με τη λήξη της Οικονομικής Εξόρμησης, θα βραβευτούν οι τρεις πρώτες Οργανώσεις Περιοχής, σε ειδική εκδήλωση της ΚΕ, με τα παρακάτω βραβεία:

• Για την 1η Οργάνωση: Η σημαία του Κόμματος, τιμητική πλακέτα και τεχνικός εξοπλισμός.
• Για τη 2η Οργάνωση: Τιμητική πλακέτα, τεχνικός εξοπλισμός και πίνακας ζωγραφικής απ' το Αρχείο του Κόμματος.
• Για την 3η Οργάνωση: Τιμητική πλακέτα και τεχνικός εξοπλισμός.

Κριτήρια για την ανάδειξη των τριών πρώτων Οργανώσεων Περιοχής θα είναι οι παρακάτω δείκτες:

100 ΧΡΟΝΙΑ ΚΚΕ

Με το λαό, για το σοσιαλισμό

«Σεμνή υπογραφή του λαού μας

στις λεωφόρους του μέλλοντος».

(Γιάννης Ρίτσος)

15/11/2018

Η Γραμματεία της ΚΕ του ΚΚΕ

-- Οι σημειώσεις 1, 2, 4, 5, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 20, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32 και 34 προέρχονται από «Το Πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ. Πρακτικά», εκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα, 1982.

-- 3: «Πρόλογος στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ», εκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα, 2013, σελ. 5.

-- 6, 7, 8: «Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», τόμος 1ος, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1974.

-- 9 και 35: Αβραάμ Μπεναρόγια, «Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου», εκδ. «Κομμούνα», Αθήνα, 1986.

-- 14: Ο «Ριζοσπάστης» δεν αποτελούσε ακόμα επίσημο όργανο του Κόμματος.

-- 18: «Ριζοσπάστης», 11/11/1918.

-- 19: Αγγελος Ελεφάντης, «Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης», εκδ. «Ολκός», Αθήνα, 1976, σελ. 24 - 26.

-- 21: Φρίντριχ Ενγκελς, «Η εξέλιξη του σοσιαλισμού από την ουτοπία στην επιστήμη», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2011, σελ. 97.

-- 33, 36, 37: Αναστάσης Γκίκας, «Ρήξη και ενσωμάτωση», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2010.

-- 38: Θ. Αποστολίδης, «Η ιστορία του Κόμματος» όπως παρατίθεται στο: Γιώργης Πικρός, «Οι ρίζες του λαϊκού μας κινήματος 1912 - 1936», τόμ. 1ος, εκδ. «Καρανάσης», Αθήνα, 1978, σελ. 32.

-- 39: «Εργατικός Αγών», 18/11/1918.

Το κτίριο ίδρυσης του Κόμματος στην οδό Μπουμπουλίνας στον Πειραιά

Ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει σήμερα το χρονικό του Α' Συνεδρίου, όπως καταγράφεται στα υλικά τού υπό έκδοση Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ περιόδου 1918-1949.

Επειτα από τις πρωτοβουλίες της Φεντερασιόν, αλλά και ριζοσπαστικοποιημένων νέων σοσιαλιστών, συνήλθε στον Πειραιά, στις 4-10 Νοέμβρη του 1918 (17-23 με το καινούργιο ημερολόγιο), το Α' Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο που ίδρυσε το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδος (ΣΕΚΕ).

Το ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Εμπορικών Ατμοπλοίων, που στεγαζόταν στο ξενοδοχείο «Πειραιεύς». Πήραν μέρος 31 αντιπρόσωποι με θετική ψήφο, 4 με συμβουλευτική και 2 ως παρατηρητές. Ως αντιπρόσωποι στο Συνέδριο συμμετείχαν τα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής που είχαν εκλεγεί από τη Β' Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη (Ιούλης 1918), δηλαδή οι Αρίστος Αρβανίτης, Δημοσθένης Λιγδόπουλος (παράλληλα διευθυντής της εφημερίδας «Εργατικός Αγών»), Νικόλαος Δημητράτος, Αβραάμ Μπεναρόγια και Σταμάτης Κόκκινος¹.

17 - 23 Νοέμβρη 1918, συνήλθε το 1ο Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο στον Πειραιά, που αποφάσισε την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ)

Ως αντιπρόσωποι των Σοσιαλιστικών Ομίλων της Καβάλας και της Κέρκυρας συμμετείχαν οι Αντζελ Πεχνά και Φραγκίσκος Τζουλάτης αντίστοιχα. Τον Σοσιαλιστικό Ομιλο της Χαλκίδας από την 3η μέρα του Συνεδρίου και έπειτα αντιπροσώπευσε ο Κόσονας.

Τη Σοσιαλιστική Νεολαία της Αθήνας αντιπροσώπευσαν οι Μιχαήλ Οικονόμου και Π. Χλωμός, της Θεσσαλονίκης οι Ιωσήφ Καράσσο και Α. Λεβή, του Πειραιά ο Δ. Χαραλαμπίδης και του Βόλου ο Κ. Αναγνωστόπουλος. Αντιπρόσωπος από τον Μορφωτικό Ομιλο Βόλου εκλέχτηκε ο Ν. Ιωάννου.

Ως αντιπρόσωπος του Σοσιαλιστικού Κέντρου της Αθήνας συμμετείχε ο Α. Χατζημιχάλης, της Λάρισας ο Ι. Στυλιανού και ο Α. Κουρουκλής και του Βόλου ο Κ. Γκρέσσος. Επίσης, ως αντιπρόσωπος της εφημερίδας «Σοσιαλισμός» συμμετείχε ο Ηλίας Δελαζάνος. Ο Νίκος Γιαννιός συμμετείχε στο Συνέδριο εκ μέρους του Σοσιαλιστικού Κέντρου της Αθήνας, αλλά με συμβουλευτική ψήφο, μετά από την καταγγελία των σοσιαλιστών του Βόλου για αντισοσιαλιστική αρθρογραφία. Το ίδιο συνέβη και με τους βουλευτές Αλμπερτ Κουριέλ και Αριστοτέλη Σίδερι, όπως και με τον Παναγή Δημητράτο, αφού, παρά την αντίθεση των σοσιαλιστών, είχαν πάρει μέρος στη Σοσιαλδημοκρατική Συνδιάσκεψη του Λονδίνου (Φλεβάρης 1918). Ακόμα, στο Συνέδριο παραβρέθηκαν ως παρατηρητές οι Εμμανουήλ Μαχαίρας (βενιζελικός βουλευτής Πειραιά) και Ευάγγελος Ευαγγέλου εκ μέρους της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΓΣΕΕ.

«Η Κοινωνία των Εθνών», σοβιετική αφίσα του Βίκτορ Ντένι, 1920. Στο σύνθημα: «Καπιταλιστές όλων των χωρών, ενωθείτε!»

Η ίδρυση του ΣΕΚΕ ήρθε ως «ώριμος καρπός της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος στη χώρα μας, κάτω και από την επίδραση της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης του 1917 στη Ρωσία»³.

Η επαναστατική θύελλα που ξεσήκωσε η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση επέσπευσε την ίδρυση του ΣΕΚΕ. Με την ίδρυσή του διακηρυσσόταν (για πρώτη φορά στην ελληνική κοινωνία) ότι σκοπός του Κόμματος είναι η:

«1) Πολιτική και οικονομική οργάνωσις του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως διά την κατάκτησιν της πολιτικής εξουσίας και την δημοσιοποίησιν των μέσων της παραγωγής και της ανταλλαγής δηλ. τη μεταβολήν της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεχτιβίστικην ή κομμουνιστικήν και 2) Διεθνής συνεννόησις και δράσις των εργατών»⁴.

Ακόμα, υπογραμμιζόταν η παρακάτω θεμελιώδης θέση:

«Το Σ.Ε. Κόμμα δεν δύναται ποτέ να συμμετάσχει ή και να ενισχύσει οποιαδήποτε κυβέρνησιν της αστικής τάξεως και αποκρούει κάθε απόπειραν απομακρύνσεώς του από την πάλιν των τάξεων, με σκοπόν να διευκολυνθή η προσέγγισις των εργατών με τα αστικά κόμματα»⁵.

Αυτή η τοποθέτηση είχε ξεχωριστή σημασία, όχι μόνο επειδή το ΣΕΚΕ διαχωριζόταν κατηγορηματικά από την αστική τάξη, αλλά και επειδή η τέτοια διακήρυξη περιλαμβανόταν στο ιδρυτικό του Ψήφισμα.

Ο «Εργατικός Αγών» στις 18 Νοέμβρη 1918 ανακοινώνει στο πρωτοσέλιδό του την ίδρυση του Κόμματος. Λίγο αργότερα έγινε επίσημο όργανο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ)

Σηματοδότησε την εμφάνιση της ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης.

Εξέφραζε αντικειμενικά τη διαδικασία συνένωσης του μαρξισμού - λενινισμού με το εργατικό κίνημα. Με τις βασικές αρχές του προσέδωσε επαναστατική θεωρητική βάση και πολιτική γραμμή στα πιο δυναμικά τμήματα του εργατικού κινήματος, παρά τις αδυναμίες ή και τις θεωρητικές ανεπάρκειες στις προγραμματικές του προσεγγίσεις.

Το Α' Συνέδριο ψήφισε μια σειρά από στόχους πάλης, όπως: Το δικαίωμα ψήφου και εκλογής των γυναικών για κάθε είδους εκλογές, καθώς και την πλήρη πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξίσωση της γυναίκας με τον άντρα. Κατάργηση όλων των νόμων που περιορίζουν τα δικαιώματα της γυναίκας και του εξώγαμου παιδιού. Την υποχρέωση με νόμο των δήμων και κοινοτήτων να συντηρούν μαιευτήρια για τις γυναίκες των εργατών με πλήρεις αποδοχές 8 βδομάδες πριν τον τοκετό και 8 μετά από αυτόν. Δωρεάν παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Κατάργηση των έμμεσων φόρων και κάθε φόρου στα είδη πρώτης ανάγκης. Την καθιέρωση με νόμο του 8ώρου ως ανώτατου χρόνου εργασίας. Την καθιέρωση της υποχρεωτικής Κυριακής αργίας. Την ίδρυση ταμείων εργατικών συντάξεων. Τη λήψη μέτρων ασφάλειας και υγιεινής για τους εργάτες κάθε επαγγέλματος. Απαγόρευση της εργασίας ανηλίκων κάτω των 16 ετών. Απαγόρευση της νυκτερινής εργασίας για τα παιδιά και τις γυναίκες και διπλή πληρωμή για τα νυχτέρια των εργατών. Την κατάργηση κάθε νόμου που εμποδίζει την απεργία και την επιστράτευση των εργατών⁶. Επρόκειτο για στόχους πάλης πρωτοποριακούς, που αντιστοιχούσαν εκείνη την εποχή σε βασικές ανάγκες της εργατικής τάξης. Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι μια σειρά από αυτούς δεν έχουν υλοποιηθεί ούτε στις μέρες μας, ενώ πολλές κατακτήσεις ανατράπηκαν. Επίσης, άλλοι υλοποιήθηκαν από την αστική τάξη πολλά χρόνια μετά από το ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα των γυναικών να συμμετέχουν ισότιμα στις εκλογές. Στην υλοποίησή τους συνέβαλαν η λαϊκή πάλη, οι κατακτήσεις στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, καθώς και οι αναγκαίοι αστικοί εκσυγχρονισμοί λόγω της καπιταλιστικής εξέλιξης.

Στη διάρκεια των εργασιών του Α' Συνεδρίου, έγινε εμφανής η ύπαρξη τριών ιδεολογικών - πολιτικών τάσεων, ακόμα και όταν οι αντιπαραθέσεις των εκπροσώπων τους έπαιρναν χαρακτήρα προσωπικής πολεμικής. Η πρώτη τάση εκφραζόταν από την ομάδα του Γιαννιού (Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθήνας), τον Παναγή Δημητράτο και τους βουλευτές της Φεντερασιόν και ουσιαστικά επιδίωκε τη δημιουργία σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Η δεύτερη τάση συγκροτήθηκε γύρω από τους αντιπροσώπους της Φεντερασιόν, οι οποίοι αν και αντιμάχονταν τις ακραίες ρεφορμιστικές εκδηλώσεις της πρώτης τάσης και υποστήριζαν την Οκτωβριανή Επανάσταση, δεν υιοθετούσαν συνολικά επαναστατικές θέσεις. Τέλος, η τρίτη τάση απαρτίστηκε από νέους σοσιαλιστές, οι οποίοι, επηρεασμένοι από τις θέσεις και τη δράση των Μπολσεβίκων, εξέφρασαν ριζοσπαστικές θέσεις που, όμως, ήταν ιδεολογικά ανεπαρκείς και επομένως αδυνατούσαν να διαμορφώσουν ακόμα μια συνεκτική επαναστατική στρατηγική. Για το ρόλο του Δημοσθένη Λιγδόπουλου και των άλλων ιδρυτών της Σοσιαλιστικής Νεολαίας της Αθήνας στο Συνέδριο, ο Αβραάμ Μπεναρόγια το 1931 έγραφε:

«Ησαν επαναστατικότεροι, πιο αδιάλλακτοι και ασφαλώς έπαιξαν τον πιο συγχρονισμένο ρόλο⁹».

Οπως ήταν αναμενόμενο, η διαπάλη εκφράστηκε στο σύνολο των θεμάτων που απασχόλησαν το Συνέδριο. Καταρχήν, ο Νίκος Γιαννιός (που συμμετείχε με συμβουλευτική ψήφο) θέλησε να περιορίσει το καταστατικό του Κόμματος στην εξαγγελία ενός μεταρρυθμιστικού προγράμματος:

«Εις την Γαλλίαν, την Γερμανίαν και αλλού ο πρόλογος [σημ. Δοκιμίου: Στο Καταστατικό] δεν ευρίσκεται μπροστά στο μεταρρυθμιστικό, αλλά στα ιδιαίτερα βιβλιαράκια. Εκεί εξηγούν τις αρχές του κόμματος (...). Αυτός ο πρόλογος είναι κάτι βαρύ, πρωσσικού ρυθμού, πράγμα που κάνει τον εργάτη να βαριέται να διαβάση παρακάτω»¹⁰.

Η άποψη του Γιαννιού μειοψήφησε, αλλά επέστρεψε με διαφορετική μορφή στη συζήτηση για το πολιτειακό. Στον λόγο του, ο βουλευτής Αριστοτέλης Σίδερις θεώρησε ορισμένες αστικοδημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και ελευθερίες ως όρο για την επιτυχή διεξαγωγή του αγώνα του Κόμματος:

«...μας απασχολεί όλο το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα. Εφ' όσον πολεμούμε μέσα στην αστική κοινωνίαν πρέπει να θέλωμεν να αποκτήσωμεν όσο το δυνατόν περισσοτέρας ελευθερίας για να διεξαγάγωμεν καλύτερα τον αγώνα μας. Πιστεύσαμε ότι ο αγών μας είναι συγχρόνως οικονομικός και πολιτικός, επομένως έχομεν ανάγκη οικονομικών και πολιτικών ελευθεριών. Οπως κυττάζωμεν διά την εργατικήν νομοθεσίαν, έτσι πρέπει να παραδεχθώμεν ότι μας ενδιαφέρη και η μορφή του πολιτεύματος»¹¹.

Στην πραγματικότητα, ο Σίδερις θεωρούσε τον εκσυγχρονισμό της αστικής δημοκρατίας ως ενδιάμεση φάση του αγώνα για τον σοσιαλισμό. Στο ίδιο μήκος κύματος βρισκόταν και η τοποθέτηση του Αρδίττι, στελέχους της Φεντερασιόν:

«Λέγουν ορισμένοι σύντροφοι ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ βασιλείας και δημοκρατίας. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Στην Γαλλία δεν μπορούσε να επιβληθεί ένας Χίνδενμπουργκ. Το έργο των στρατιωτικών είναι υπό τον έλεγχο της Βουλής και είδαμε ότι πολλοί στρατηγοί έπεσαν διά της Βουλής. Στην Ρωσσίαν όλα τα κόμματα ενώθηκαν για να πολεμήσουν τον τσαρισμό, για να φέρουν τον σοσιαλισμό μπορέσανε να επιτύχουν. Το κατόρθωσαν δε τούτο γιατί αι δημοκρατικές κυβερνήσεις του Κερένσκυ και του Λβοφ ήσαν πολύ επιεικείς. Αυτό γράφουν και οι Γαλλικαί εφημερίδες»¹².

Ο Δ. Λιγδόπουλος, αν και διαχωρίστηκε από την άποψη εκθειασμού της αστικής δημοκρατίας, θεώρησε ότι η επίτευξή της έπρεπε να εντάσσεται στις στοχεύσεις του Κόμματος:

«Διά τούτο πρέπει εξελικτικώς και βαθμηδόν να προπαρασκευασθούμε, και για να φτάσουμε στον τελικό σκοπό πρέπει να περάσωμεν από αυτές τις μεταρρυθμίσεις και αν ακόμη υπάρχουν αστοί για να πραγματοποιήσουν μια αστική δημοκρατία πρέπει να τους υποστηρίξωμεν. Η επιφύλαξις ως προς την δημοκρατία πρέπει να την κάμωμεν διά να μη συγχίζεται ο λαός προς τον σκοπόν μας»¹³.

Από την άλλη πλευρά, αντιπρόσωποι των Σοσιαλιστικών Νεολαιών, όπως οι Φρ. Τζουλάτης, Μ. Σιδέρης και Σπ. Κομιώτης, προσπάθησαν σωστά να αποκαλύψουν το ταξικό περιεχόμενο της αστικής δημοκρατίας, αποτιμώντας ως κίβδηλο, αποπροσανατολιστικό και εν τέλει επιζήμιο για την εργατική τάξη το δίλημμα «βασιλευόμενη ή αστική δημοκρατία». Υποστήριξε χαρακτηριστικά ο Τζουλάτης:

«Η δημοκρατία είναι μια λέξις που παρέσυρε πολλούς γιατί νόμισαν ότι μέσα σ' αυτήν ο λαός θα ζούσε κάπως ελευθερώτερα. Ο πόλεμος έδειξε ότι η πλουτοκρατία υπό την οιανδήποτε μορφή παρουσιάζει την ίδια όψη. Σε αυτό τον πόλεμο δεν ήταν μόνον οι βασιλείς που κατεπάτησαν το σύνταγμα, αλλά και οι υπουργοί. (...) όχι μόνο ο Κωνσταντίνος, αλλά και ο Βενιζέλος (...). Χίλιες δημοκρατίες και αν είχαμε, επειδή την Αντάντ την ενδιέφερε να μπούμε στον πόλεμο θα επέβαλε την δικτατορία. Το μεταρρυθμιστικό μπορεί να το ζητούσαν και στη Ρωσσία, αλλά θα ζητούσαν περισσότερα, ενώ εμείς εδώ με τις ελευθερίες ζητάμε λιγότερα! Εμάς δεν μας ενδιαφέρει η μορφή του πολιτεύματος. (...) Εάν σ' ένα κράτος οι εργάτες ακούν τις λέξεις δημοκρατία κλπ. παραπλανιώνται. Με τις λέξεις δημοκρατία και ελευθερίες οι πλουτοκράτες εκορόιδεψαν πολλούς και στα στόματά των οι λέξεις αυτές είναι επικίνδυνες. Η δημοκρατία δεν είναι τίποτε άλλο από μια τέλεια έκφρασις της αστικής. Επίσης η λέξις ελευθερία που μας υπόσχεται δεν έχει σχέση με τη δικιά μας ελευθερία, σαν τη δική μας. Είναι ψεύτικη. Εάν εμείς ζητάμε δημοκρατίες, μεθαύριον, οι εργάτες θα μας ειπούν ότι και τα αστικά κόμματα ζητούνε τέτοια, καθώς σήμερα ο "Ριζοσπάστης".¹⁴Δι' αυτά η γνώμη μου είναι ότι δεν πρέπει να γραφή στο πρόγραμμα ότι ζητάμε δημοκρατία».¹⁵

Τελικά, στις αρχές του νεοϊδρυμένου Κόμματος τέθηκε ο στόχος της «λαϊκής δημοκρατίας» ως ενδιάμεσο στάδιο για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας. Στο «Πρόγραμμα σημερινών απαιτήσεων» έθετε ως στόχο:

«Την κατάργησιν του βασιλικού θεσμού και την εκδημοκράτησιν της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας, δηλαδή την εγκαθίδρυσιν της λαϊκής δημοκρατίας ως μεταβατικής περιόδου διά την πραγματοποίησιν της σοσιαλιστικής πολιτείας».¹⁶

Η υιοθέτηση του μεταβατικού στόχου εξαρτούσε τις προϋποθέσεις της εργατικής σοσιαλιστικής επανάστασης όχι από τις αντικειμενικές συνθήκες (ωρίμανση υλικών συνθηκών, επαναστατική κατάσταση) και τις υποκειμενικές συνθήκες (ωριμότητα της εργατικής τάξης), αλλά από το εύρος των αστικών δικαιωμάτων, την επέκτασή τους στην εργατική τάξη:

«Η εργατική τάξις δεν ημπορεί να διεκδικήσει τα οικονομικά της συμφέροντα ούτε ν' αναπτύξει την οικονομική της οργάνωση χωρίς πολιτικά δικαιώματα· δεν δύναται να πραγματοποιήση την ιστορικήν της αποστολήν χωρίς να γίνει κάτοχος της πολιτικής εξουσίας, όπερ δύναται να κατορθώση μόνο δι' ενιαίας επαναστατικής δράσεως της παγκοσμίου εργατιάς ωργανωμένης σε ξεχωριστό εργατικό κόμμα. Να διαμορφώση τον αγώνα της εργατικής τάξεως εις αγώνα συνειδητόν και ενιαίον και να οδηγήση αυτήν εις την φυσικήν και αναγκαίαν αποστολήν της...».¹⁷

Ετσι, αντικειμενικά περιοριζόταν και η πολιτική αξία της διακήρυξης της επαναστατικής δράσης για την κατάκτηση της σοσιαλιστικής εξουσίας.

Επισημαίνεται η αδυναμία του ΣΕΚΕ να διαμορφώσει επαναστατική στρατηγική, παρά το γεγονός ότι θα αποτελούσε υπερβολή η αξίωση να είχε φτάσει το ΣΕΚΕ σε τέτοιο επίπεδο ωρίμανσης τη στιγμή που πήγαινε να κάνει το πρώτο βήμα του. Από τη μια, υπήρχαν οι αντικειμενικοί εσωτερικοί και διεθνείς παράγοντες ωρίμανσής του ως εργατικής επαναστατικής πρωτοπορίας. Από την άλλη, στο εσωτερικό του, μαζί με την επαναστατική πτέρυγα συνυπήρχαν πολιτικά ανώριμες και σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις. Τις τελευταίες επιχειρούσε να αξιοποιεί η αστική τάξη, ειδικότερα η ηγεσία των Φιλελευθέρων (Ελ. Βενιζέλος), με στόχο να χειραγωγήσει το νέο κόμμα από τη γέννα του και να εγκλωβίσει τα πρωτοπόρα στοιχεία του εργατικού κινήματος σε μια πολιτική διεκδίκησης φιλολαϊκών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο της αστικής δημοκρατίας. Ενδεικτικά, την επομένη της λήξης του Συνεδρίου δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» η έκκληση της νεοσυσταθείσας «Ελληνικής Ενώσεως των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτου», υπογεγραμμένη από βενιζελικούς και σοσιαλδημοκράτες:

«Η Ελληνική Ενωσις προς υπεράσπισιν των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτου εδημιουργήθη με την πρόθεσιν να διαδώσει το αίσθημα του φανατισμού προς διεκδίκησιν των δικαιωμάτων του ατόμου και του πολίτου. Διά διδασκαλιών δε και διαλέξεων να γνωρίση την έκτασιν των δικαιωμάτων του λαού προς συμμετοχήν του εις τα της διοικήσεως αλλά και τον έλεγχον των κυβερνώντων, αλλά και να αγωνισθή προς απόκτησιν του κατάλληλου πολιτειακού οργανισμού εξασφαλίζοντος τας ελευθερίας αλλά και τον αλληλοέλεγχον των εξουσιών...».¹⁸

Και βέβαια, δεν επρόκειτο για ένα μεμονωμένο γεγονός. Γενικότερα, ο Ελ. Βενιζέλος θεωρούσε ότι ο προσεταιρισμός των σοσιαλιστών θα ήταν πιο εφικτός στην περίπτωση συνένωσής τους σε ένα ενιαίο κόμμα. Εξάλλου, θεωρούσε κρίσιμη την ύπαρξη σοσιαλιστικού κόμματος για την ενσωμάτωση της εργατικής τάξης στις αστικές επιδιώξεις, αλλά και για την προώθηση των εγχώριων αστικών διεκδικήσεων στα διεθνή συνέδρια των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών. Ο Αβραάμ Μπεναρόγια αναφέρεται σε συνάντηση που είχε με τον Βενιζέλο αντιπροσωπεία της Φεντερασιόν πριν από την ίδρυση του ΣΕΚΕ: «Η συνάντησις με τον κ. Βενιζέλο έγινε στο πίσω δωμάτιο του Γραφείου του Πρωθυπουργού, παρουσία του κ. Κυριακίδη (ιδιαίτερος Γραμματεύς του Πρωθυπουργού) και Περικλή Αργυρόπουλο, Γεν. Διοικητή Θεσ/νίκης. Ηταν 1918. Ακόμα επιστεύετο ότι θα γίνη Παγκόσμιο Σοσιαλιστικό Συνέδριο. Και ο Πρωθυπουργός, αφού εχαιρέτησε όλους με χειραψίαν, μας είπε ότι υπάρχει πιθανότης να συνέλθη αυτό το Παγκόσμιον Συνέδριον, και η μεν Βουλγαρία έχει 2 κόμματα σοσιαλιστικά και θα αντιπροσωπευθούν ασφαλώς και τα δύο, η Ελλάς ποιος θα την αντιπροσωπεύση; Τότε είπα ότι αναλαμβάνωμε να δημιουργήσωμε ένα ηνωμένο σοσιαλιστικό κόμμα και στην Ελλάδα (...) Τότε ο κ. Βενιζέλος μας ρώτησε τι θέλωμε. Και του απαντήσαμε: άρσις της λογοκρισίας και τέρμα στον στρατιωτικόν νόμο. (...) Πραγματικά ήρθη ο στρατιωτικός και έπαυσε η λογοκρισία να λειτουργήση (...) Ο Βενιζέλος είχε ολόκληρη παράταξη, μεγαλύτερη και των σοσιαλιστών και πάντα εφάνη πολύ μαλακότερος έναντι των εργατικών ζυμώσεων». (Αβραάμ Μπεναρόγια, «Ελπίδες και Πλάνες», εκδ. «Στοχαστής», Αθήνα, 1989, σελ. 62 - 63).

Ετσι, στο βαθμό που η ίδρυση κόμματος ήταν αναπότρεπτη, ο Βενιζέλος επιδίωκε να βρίσκεται αυτό υπό την επιρροή του.¹⁹

Η αστική τάξη έκανε εξαρχής προσπάθεια να χειραγωγήσει το Κόμμα και να το ενσωματώσει. Η προσπάθειά της απέτυχε. Ετσι, είχε πάντα το ΚΚΕ έξω από το πλαίσιο της νομιμότητάς της, ακόμα και τότε που το Κόμμα ήταν τυπικά νόμιμο, γιατί το ΚΚΕ, παρά τα προβλήματά του, ποτέ δεν εγκατέλειψε ως επιδίωξη το στόχο του σοσιαλισμού.

Η υιοθέτηση από το Α' Συνέδριο ενός «μεταβατικού» προς το σοσιαλισμό πολιτικού καθεστώτος είχε ως αποτέλεσμα τη συνολική προσαρμογή των στοχεύσεων του Κόμματος, που αποκρυσταλλώθηκε και στην υιοθέτηση του «μίνιμουμ προγράμματος». Η υιοθέτηση του «μίνιμουμ προγράμματος» ανατροφοδότησε τη διαπάλη, με επίκεντρο το αν τα αιτήματά του αποτελούσαν απαραίτητες προϋποθέσεις του σοσιαλισμού. Ως προς αυτό, είναι ενδεικτική η αντιπαράθεση για τη σημασία της προτεινόμενης κρατικής συμμετοχής στα κέρδη των μεγάλων κεφαλαιοκρατικών επιχειρήσεων:

«Π. Δημητράτος: "Γνωρίζουμε ότι όλοι οι θεωρητικοί σοσιαλισταί παραδέχονται πως από την σημερινήν κοινωνία θα μεταβούμε στην κολλεκτιβίστικη. Το άρθρο (σημ. Δοκιμίου: Περί κρατικής συμμετοχής στα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων) είναι η προλείανσις του εδάφους" (...)

Ν. Δημητράτος. "Εφιστά την προσοχήν επί του γεγονότος ότι και η κυβέρνησις από τινος, εξ ανάγκης ήρχισε να κάμει πρώτον τινά κρατικοποίησιν μέσων παραγωγής, προϊόντων κλπ. Δι' αυτό ζητεί μεγάλην προσοχήν επί του ζητήματος αυτού διά να μη έλθη (...) μεταξύ της εφαρμοζόμενης κρατικοποίησης υπό του κράτους και των ζητούμενων υπό του σοσιαλιστικού προγράμματος"».²⁰

Σε αυτό το θέμα είχε τοποθετηθεί πολλά χρόνια νωρίτερα ο Ενγκελς:

«Τελευταία όμως, από τότε που ο Bismarck άρχισε τις κρατικοποιήσεις, εμφανίστηκε ένας ψευτοσοσιαλισμός που εδώ κι εκεί μάλιστα εκφυλίστηκε σε θεληματικό λακεδισμό και που ανακηρύσσει - ούτε λίγο, ούτε πολύ - σαν σοσιαλιστική κάθε κρατικοποίηση, ακόμα και την κρατικοποίηση που κάνει ο Bismarck. Αν η κρατικοποίηση του καπνού ήταν σοσιαλιστική, τότε και ο Ναπολέοντας και ο Metternich θα καταλογίζονταν αναμφίβολα στους ιδρυτές του σοσιαλισμού».²¹

Ωστόσο, το σημαντικότερο αποτύπωμα των ταλαντεύσεων και αντιπαραθέσεων αναφορικά με τη στρατηγική του νεοϊδρυμένου Κόμματος και τη στάση του απέναντι στην αστική εξουσία αφορούσε τον προσανατολισμό του στην εξωτερική πολιτική και ειδικότερα την αντιμετώπιση της νεοϊδρυθείσας «Κοινωνίας των Εθνών». Πολύ σημαντική ήταν η παρέμβαση του Δ. Λιγδόπουλου από την επαναστατική πτέρυγα, ο οποίος αποτίμησε την «Κοινωνία των Εθνών» ως σύγχρονη «Ιερά Συμμαχία», αφού η πρώτη προσπαθούσε να αποτρέψει τις σοσιαλιστικές επαναστάσεις, όπως η τελευταία τις αστικές:

«Η αστική τάξη τρομαγμένη από τ' αποτελέσματα [του πολέμου] ζητάει να συγκρατηθεί στην αρχή με κοινωνιολογικά ευαγγέλια. Δεν θάχουμε πια νέους πολέμους, θάχουμε κοινωνία των εθνών. Αυτή θα αποφασίζει για όλες τις διαφορές. Α! Τώρα έπαψαν πια να μας λεν ότι οι πόλεμοι είναι κακά αναγκαία, ότι πάντοτε θα γίνονται πόλεμοι, ότι είναι ένα καλό ο πόλεμος. Μα τώρα θα τους πούμε μεις. Ναι, οι πόλεμοι είναι ένα κακό αναγκαίο, ένα κακό επακολούθημα της καπιταλιστικής μορφής της παραγωγής. Δεν θα λείψουν παρά μόνο όταν λείψουν οι αιτίες που είναι η κατασκευή και ο τρόπος παραγωγής της σημερινής κοινωνίας».²²

«Νομίζω ότι η κοινωνία των εθνών που θα έχει αστούς που κήρυξαν τον πόλεμο, είναι ένας κίνδυνος για την παρεμπόδιση της κοινωνικής επαναστάσεως. Νομίζω γι' αυτό έχουμε καθήκον να πολεμήσουμε την κοινωνία των εθνών και να τονίσουμε ότι μόνο η εργατική τάξις, που είναι η μόνη που έχει τα ίδια συμφέροντα μπορεί να είναι η ασφαλής για τον κόσμο κοινωνία των εθνών».²³

Από τη ρεφορμιστική πτέρυγα, ο Αρ. Σίδερις θεώρησε την «Κοινωνία των Εθνών» εγγύηση για την ειρηνική εφαρμογή του μεταρρυθμιστικού προγράμματος:

«Το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα είναι εγγύησις για τον αγώνα μας μέσα στην αστική κοινωνία για αυτό εψηφίσαμε την κατάργηση της μυστικής διπλωματίας. Είναι μέσα του αγώνος διά να φέρωμεν την Σοσιαλιστικήν πολιτείαν. Λοιπόν αν το μεταρρυθμιστικόν πρόγραμμα σημαίνει τούτο ως εξωτερική εγγύησις θα είναι η κοινωνία των εθνών».²⁴

Στην ίδια κατεύθυνση ο Γιαννιός υποστήριξε:

«Πρέπει να είμαστε υπέρ της κοινωνίας των εθνών αφού η σοσιαλιστική κοινωνία δεν έγινεν ακόμη. Η κοινωνία των εθνών δεν είναι ως λέγει ο σύντροφος, έργον των αστών. (...) άλλωστε την παραδέχθησαν οι σοσιαλισταί αλλού και εμπήκε στα σοσιαλιστικά προγράμματα».²⁵

Η ομάδα του Γιαννιού έθεσε ζήτημα αποχώρησης από το Συνέδριο αν δεν αναγνώριζε την «Κοινωνία των Εθνών». Οι αντιπρόσωποι της Φεντερασιόν απάντησαν ότι δεν δέχονται εκβιασμούς σε σοσιαλιστικό συνέδριο,²⁶ενώ ο Λιγδόπουλος, περισσότερο ρηξικέλευθος, υποστήριξε πως η σύνδεση των σκοπών του Κόμματος με την «Κοινωνία των Εθνών» αποτελούσε αιτία διάσπασης και υποστήριξε ότι απέναντί της το Κόμμα όφειλε να ακολουθήσει το παράδειγμα των Μπολσεβίκων και όχι των σοσιαλδημοκρατών:

«Νομίζω ότι αν θέλουμε να θεωρήσωμεν ως βάσιν του κόμματος την κοινωνία των εθνών, πρέπει να χωριστούμε. Αλλοίμονον δε αν σήμερα θέσουμε τέτοιες βάσεις. Εκείνοι δε που φοβούνται μήπως βρίζονται άλλοι σύντροφοι μ' αυτή μας την στάση πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν είναι σωστό ούτε καλό να βρίζωνται τόσοι και άλλοι σύντροφοι μαξιμαλισταί που αγωνίζονται».²⁷

Η πρώτη ψηφοφορία έληξε με ισοψηφία (13-13) και η «Κοινωνία των Εθνών» έγινε δεκτή κατά πλειοψηφία, μόνο στην περίπτωση που στους κόλπους της συμπεριλάμβανε τα επαναστατημένα έθνη (Σοβιετική Ρωσία, Γερμανία κ.λπ.).²⁸

Εξίσου σημαντική αιτία αντιπαράθεσης αποτέλεσε η τοποθέτηση του ΣΕΚΕ έναντι του στρατού, αλλά και ενός ενδεχόμενου πολέμου. Οι αντιπρόσωποι της Φεντερασιόν, προεξάρχοντος του Μπεναρόγια και του βουλευτή Κουριέλ, τάχθηκαν υπέρ του αφοπλισμού.²⁹ Αντίθετα, η ομάδα του Γιαννιού υποστήριξε τους αμυντικούς πολέμους, ανανεώνοντας ουσιαστικά τη συνθηματολογία της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, που συνέβαλε στην αλληλοσφαγή της εργατικής τάξης και στην απόκρουση των σοσιαλιστικών επαναστάσεων:

«Και με αφοπλισμό δεν λύεται το ζήτημα της αμύνης. Πάντοτε θα υπάρχει η ιδέα της αμύνης, εφόσον υπάρχουν άγρια κράτη».³⁰

Οι εκπρόσωποι των Σοσιαλιστικών Νεολαιών απάντησαν από τη σκοπιά του προλεταριακού διεθνισμού. Ο Σπ. Κομιώτης τάχθηκε υπέρ της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε κοινωνική επανάσταση, ενώ ο Ν. Δημητράτος απέρριψε τον αμυντικό αγώνα λέγοντας:

«Η εργατική τάξις ευρίσκεται νυχθημερόν εις την ιδικήν της άμυναν πολεμώντας το κεφάλαιον και δεν ευκαιρεί να πολεμά, δεν είναι δυνατόν ν' αφήση την άμυνάν της για να υπερασπισθεί την άμυναν των αστών. Οταν η εργατική τάξις καταστεί κυρίαρχος τότε μόνον είναι δυνατόν να κοιτάξη τον αγώνα της εθνικής αμύνης, διότι τότε δι' αυτήν θα υπάρχει πράγματι πόλεμος αμύνης».³¹

Στην ίδια κατεύθυνση, ο Τζουλάτης υποστήριξε τη λενινιστική διάκριση των πολέμων σε δίκαιους επαναστατικούς και άδικους ιμπεριαλιστικούς:

«Ημείς οι σοσιαλισταί δεν είμαστε φιλειρηνικοί καθώς κοινώς πιστεύεται. Οι πόλεμοι κατά του φεουδαλικού συστήματος ήσαν προοδευτικοί. Προ 30 και δεν ξέρωμεν πόσων ετών, που οι πόλεμοι γίνονται για τη μοιρασιά, την αρπαγή αποικιών είναι πόλεμοι ιμπεριαλιστικοί. Και ο πόλεμος κατά του αστικού καθεστώτος είναι πόλεμος προοδευτικός. Μόνο για έναν τέτοιον αγώνα είμαστε υπέρ. Για κάθε άλλο, ό,τι όνομα και αν φέρει, αλλά αποβλέπει στην εξυπηρέτηση αστικών συμφερόντων, πρέπει να είμεθα κατά».³²

Ωστόσο, οι παραπάνω τοποθετήσεις δεν βρήκαν απήχηση στην πλειοψηφία των συνέδρων και υπερίσχυσαν οι θέσεις της Φεντερασιόν. Ως αποτέλεσμα, παρά την αποχώρηση της ομάδας Γιαννιού, που κατηγόρησε το ΣΕΚΕ ως όργανο αντεθνικών στοιχείων³³, ως θέσεις του Κόμματος προκρίθηκαν η μετατροπή του στρατού σε εθνοφρουρά, ο αφοπλισμός, η αποχώρηση από κάθε πολεμική συμμαχία και η συμμετοχή σε αμυντικούς πολέμους μετά από απόφαση της «Κοινωνίας των Εθνών».³⁴Επρόκειτο για μια αντιγραφή σοσιαλδημοκρατικών επεξεργασιών. Οπως τόνισε ο Μπεναρόγια, το Πρόγραμμα που υιοθετήθηκε στο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ ήταν: «...σχεδόν αντίγραφον του προγράμματος της Γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας, του ψηφισθέντος εις Ερφούρτην».³⁵

Ολα τα παραπάνω φανερώνουν πως η υποστήριξη της Οκτωβριανής Επανάστασης, υπό την επίδραση και της επαναστατικής πτέρυγας του ΣΕΚΕ, δεν συνοδεύτηκε ούτε ήταν αντικειμενικά δυνατό να συνοδευτεί από ιδεολογική - πολιτική ωρίμανση σε βάθος, δηλαδή με τον πλήρη διαχωρισμό από τη σοσιαλδημοκρατία. Αυτό εξάλλου δεν έγινε κατορθωτό και σε πολλά Κομμουνιστικά Κόμματα, την ίδια περίοδο, που μάλιστα διέθεταν πολύ μεγαλύτερη εμπειρία από τις οργανώσεις που ίδρυσαν το ΣΕΚΕ:

«...ο Γραμματέας του ΚΚ Γαλλίας, ενός εκ των μεγαλύτερων και πλέον "έμπειρων" Κομμουνιστικών Κομμάτων της Ευρώπης, "γράφοντας" στα 40χρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης, σημείωνε πως η απόφαση της πλειοψηφίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος, στο Συνέδριο της Τουρ το 1920, να ταχθεί με τις αρχές της Επανάστασης του Οκτώβρη και της νεοϊδρυμένης Κομμουνιστικής Διεθνούς ήταν κυρίως αποτέλεσμα συναισθηματισμού, του ενθουσιασμού της μεγάλης μάζας του Κόμματος και πως τα επόμενα χρόνια μετά από το Συνέδριο της Τουρ ήταν για το Γαλλικό ΚΚ χρόνια μαθητείας».³⁶

Πόσο μάλλον αφού στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές και βαλκανικές χώρες, είχαν καθυστερήσει η διάδοση της κομμουνιστικής ιδεολογίας και η διαμόρφωση σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Ως συνέπεια, ενώ το 60% των αντιπροσώπων ανήκε στο «κέντρο» ή τη «δεξιά» των Σοσιαλδημοκρατών, το σύνολο των αντιπροσώπων ενέκρινε το Ψήφισμα υπέρ της Οκτωβριανής Επανάστασης.³⁷Με αυτήν την έννοια, σωστά σημείωνε αργότερα (1927) ο μετέπειτα Γραμματέας του ΣΕΚΕ (1923-1924) Θωμάς Αποστολίδης για τη δραστηριότητα του ΣΕΚΕ τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυσή του:

«Ο τύπος των οργανώσεων γενικά και η δράση ήταν όμοια μ' εκείνα των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων...».³⁸

Η ιδεολογική - πολιτική ανομοιογένεια του Κόμματος εκφράστηκε και στη σύνθεση των καθοδηγητικών του οργάνων. Στην 5μελή Κεντρική Επιτροπή εκλέχτηκαν οι Αρίστος Αρβανίτης, Δημοσθένης Λιγδόπουλος, Σταμάτης Κόκκινος, Μιχαήλ Σιδέρης και Νίκος Δημητράτος, ενώ η Κεντρική Εξελεγκτική Επιτροπή απαρτίστηκε από τους Γ. Πισπίνη, Αβραάμ Μπεναρόγια και Σπύρο Κομιώτη. Γραμματέας εκλέχτηκε ο Νίκος Δημητράτος, ενώ διευθυντής της εφημερίδας «Εργατικός Αγών» ορίστηκε ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος.

Εκτός από την Κεντρική Επιτροπή, ο Οργανισμός του ΣΕΚΕ (Καταστατικό) προέβλεπε και τη συγκρότηση του Εθνικού Συμβουλίου, που ήταν «το αμέσως μετά το συνέδριο κυρίαρχον σώμα» του Κόμματος.

Στις 14 Νοέμβρη 1918 (με το παλιό ημερολόγιο) πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνεδρίαση της ΚΕ του ΣΕΚΕ και της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής του. Η ΚΕ αποφάσισε να δεχτεί την εγγραφή στο Κόμμα ως μελών «των συντρόφων οι οποίοι διαμένουν εις μέρη που δεν υπάρχουν οργανώσεις και όμιλοι».³⁹Προσωρινά η ΚΕ στεγαζόταν στο κτίριο της οδού Ευριπίδου 14, στην Αθήνα.

Η ολοκληρωμένη κατάκτηση των επαναστατικών χαρακτηριστικών του ΚΚΕ, ως Κόμματος Νέου Τύπου, δεν ήταν ούτε εξ ορισμού δεδομένη, ούτε και εύκολη υπόθεση. Οι δυσκολίες για την απόκτηση αυτών των χαρακτηριστικών είχαν ως αφετηρία τη σύνθεση των ομάδων και οργανώσεων που πήραν μέρος στην ίδρυσή του. Από το ξεκίνημα ήταν αισθητές οι διαφορές τους, στο βαθμό που συμμετείχαν σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις διαφόρων τάσεων. Ετσι, η διαπάλη στις γραμμές του για τον χαρακτήρα του Κόμματος και τις αρχές του, για τη στρατηγική του, συνεχίστηκε για αρκετά χρόνια. Βάρυνε σε αυτήν και η υποχώρηση της επαναστατικής ανόδου στην Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 1920, παράγοντας που επέδρασε και στην ιδεολογική και στρατηγική πορεία της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Τεύχος της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» (Φλεβάρης 1921), τότε όργανο του ΣΕΚΕ

Οι δύο ομιλητές προσπάθησαν να διαχωρίσουν το ΣΕΚΕ, αλλά και τις ηγετικές μορφές του εργατικού συνδικαλιστικού και σοσιαλιστικού κινήματος πριν από αυτό, από την 100χρονη Ιστορία του ΚΚΕ. Στόχος τους ήταν να προχωρήσουν σε μια αυθαίρετη κατάτμηση της Ιστορίας τους, για να αποκρύψουν τη διαλεκτική τους συνέχεια, δηλαδή την πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας:

«...Για πολλά χρόνια το καημένο το ΣΕΚΕ είχε πάρει στην ιστοριογραφία μια θέση σαν απλώς ένας πρόδρομος του ΚΚΕ (...) Οπως συνολικά, αν το σκεφτεί κανείς, πολλές φορές σκεφτόμαστε το τι σημαίνει ο Πλάτωνας Δρακούλης, ο Νικόλαος Γιαννιός και οι σοσιαλιστές του 19ου αιώνα, οι αναρχικοί, σαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να μην είχαν καμιά αυτόνομη παρουσία στον ιστορικό χρόνο και απλώς ο ρόλος τους να ήταν να προετοιμάσουν την εμφάνιση του ΣΕΚΕ και μετά την εμφάνιση του ΚΚΕ».

Η πραγματικότητα είναι ότι το ΣΕΚΕ αποτέλεσε ένα ποιοτικό άλμα σε σχέση με τις προϋπάρχουσες σοσιαλιστικές κινήσεις, που όμως αποτελούσαν ταυτόχρονα και πηγή προέλευσής του. Επίσης, η υιοθέτηση από το ΣΕΚΕ του επιστημονικού κομμουνισμού και τελικά η κατάκτηση της κομμουνιστικής του ταυτότητας, με τη μετονομασία του σε ΚΚΕ το 1924, ήταν ουσιαστικό βήμα προς τα εμπρός για να επιτελέσει το νεογέννητο κόμμα τους σκοπούς του.

Επιπλέον, προκειμένου να διαχωρίσουν το ΣΕΚΕ από το ΚΚΕ, οι δύο ομιλητές χρησιμοποίησαν ως βασικό επιχείρημα το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ιδρυτών του ΣΕΚΕ είχαν διαγραφεί, όταν αυτό μετονομάστηκε σε ΚΚΕ.

Ομως, η ιστορική συνέχεια ενός κοινωνικού - πολιτικού ρεύματος δεν κρίνεται από την πολιτική διαδρομή των στελεχών του στην ιστορική εξέλιξη, αλλά από την ύπαρξη και συνέχεια στο χρόνο βασικών χαρακτηριστικών της ιδεολογίας του και των στρατηγικών του επιλογών. Υπ' αυτό το πρίσμα, μεγάλη αξία έχουν όσα διαστρέβλωσαν ή απέφυγαν να πουν.

Καταρχάς, αν και κατέγραψαν το ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ ως τομή στην ελληνική κοινωνία, στην πραγματικότητα περιόρισαν τη σημασία της στην ίδρυση ενός πανελλαδικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Γι' αυτό παρουσίασαν ως κυρίαρχη διαπάλη στο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ αυτή ανάμεσα στη Φεντερασιόν και το Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθήνας υπό τον Ν. Γιαννιό, παραλείποντας την οποιαδήποτε αναφορά στη Σοσιαλιστική Νεολαία (ΣΝ) και τον Δημοσθένη Λιγδόπουλο, δηλαδή στην επαναστατική πτέρυγα του ιδρυτικού Συνεδρίου του ΣΕΚΕ.

Αυτή η εξιστόρησή τους στερείται αντικειμενικής βάσης, αφού:

α) Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσαν οι τρεις Ελληνες αντιπρόσωποι στο σοσιαλδημοκρατικό συνέδριο του Λονδίνου (1918), η πολιτική επιρροή της ομάδας Γιαννιού ήταν πλέον σαφώς μικρότερη από αυτή της ΣΝ, πόσο μάλλον από τη Φεντερασιόν (30, 110 και 500 μέλη αντίστοιχα).¹

β) Η ιδεολογική - πολιτική περιθωριοποίηση του Γιαννιού αποτυπώθηκε και στο γεγονός ότι συμμετείχε στο ιδρυτικό Συνέδριο μόνο με συμβουλευτική ψήφο, εξαιτίας των αντισημιτικών επιθέσεων εναντίον της Φεντερασιόν, στις οποίες είχε προχωρήσει, εναρμονιζόμενος με την προπαγάνδα της κυβέρνησης Βενιζέλου.

γ) Οπως ανέφεραν στη συνέχεια αντιφατικά και οι ίδιοι οι ομιλητές, ο Γιαννιός και η ομάδα του αποχώρησαν από το Συνέδριο και δεν αποτέλεσαν ποτέ μέλη του νεοσύστατου ΣΕΚΕ.

δ) Ο Μπεναρόγια (ηγετικό στέλεχος της Φεντερασιόν, ο οποίος εκτενώς μνημονεύθηκε στην εκπομπή) υποστήριξε μετέπειτα ότι οι αντιπρόσωποι της ΣΝ «ήσαν επαναστατικότεροι, πιο αδιάλλακτοι και ασφαλώς έπαιξαν τον πιο συγχρονισμένο ρόλο».²

Η μη αναφορά των ομιλητών στον Λιγδόπουλο και τη ΣΝ, δηλαδή σε όσους υιοθετούσαν περισσότερο από όλους την πείρα των μπολσεβίκων και το πρότυπο της Οκτωβριανής Επανάστασης, δεν είναι τυχαία. Τους «επέτρεψε» να ισχυρισθούν ότι απουσίαζε το οργανωτικό και ιδεολογικό - πολιτικό πρότυπο συγκρότησης του ΣΕΚΕ.

Στην πραγματικότητα, στο συνέδριο αντιπαρατέθηκε το πρότυπο των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων με το πρότυπο των μπολσεβίκων, μέσα από τη σύγκρουση τριών ομάδων: Της καθαρά σοσιαλδημοκρατικής, αλλά μειοψηφούσας του Γιαννιού, που τασσόταν υπέρ της Αντάντ (Μ. Βρετανία, Γαλλία κ.ά.) και της κυβέρνησης Βενιζέλου, της Φεντερασιόν, που υιοθετούσε πολλές σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις, αλλά παράλληλα υποστήριζε την Οκτωβριανή Επανάσταση και αντιτασσόταν στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και, τέλος, της επαναστατικής πτέρυγας, που συγκροτήθηκε γύρω από τη ΣΝ.

Σε αυτήν τη διαπάλη, υπό την επίδραση της Οκτωβριανής Επανάστασης και των θέσεων της ΣΝ και παρά την οργανωτική πλειοψηφία της Φεντερασιόν, το ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ υιοθέτησε σημαντικές επαναστατικές διακηρύξεις.

Αυτές είναι που αποδεικνύουν ότι το ΣΕΚΕ αποτέλεσε τομή στην ελληνική κοινωνία, με την έννοια ότι σηματοδότησε την εμφάνιση της ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης και θεμελιώνουν την ιστορική του συνέχεια.

Πιο συγκεκριμένα, στο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ αναφερόταν ως σκοπός του:

«1) Πολιτική και οικονομική οργάνωσις του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως διά την κατάκτησιν της πολιτικής εξουσίας και την δημοσιοποίησιν των μέσων της παραγωγής και της ανταλλαγής, δηλ. την μεταβολήν της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεχτιβιστικήν ή κομμουνιστικήν και 2) Διεθνής συνεννόησις και δράσις των εργατών».³

Και συμπληρωνόταν η θεμελιώδης θέση:

«Το Σ.Ε. Κόμμα δεν δύναται ποτέ να συμμετάσχει ή και να ενισχύσει οποιαδήποτε κυβέρνησιν της αστικής τάξεως και αποκρούει κάθε απόπειραν απομακρύνσεώς του από την πάλην των τάξεων, με σκοπόν να διευκολυνθή η προσέγγισις των εργατών με τα αστικά κόμματα».⁴

Εξίσου σημαντική ήταν η τοποθέτηση του νεότευκτου κόμματος στην εξωτερική πολιτική και ειδικά απέναντι στην Κοινωνία των Εθνών. Ο Λιγδόπουλος παρομοίασε την Κοινωνία των Εθνών με την Ιερά Συμμαχία και υποστήριξε ανάμεσα σε άλλα:

«Νομίζω ότι η Κοινωνία των Εθνών που θα έχει αστούς που κήρυξαν τον πόλεμο, είναι ένας κίνδυνος για την παρεμπόδιση της κοινωνικής επαναστάσεως. Νομίζω γι' αυτό έχουμε καθήκον να πολεμήσουμε την Κοινωνία των Εθνών και να τονίσουμε ότι μόνο η εργατική τάξις, που είναι η μόνη που έχει τα ίδια συμφέροντα, μπορεί να είναι η ασφαλής για τον κόσμο κοινωνία των εθνών».⁵

Υπό το βάρος αυτής και άλλων τοποθετήσεων η Κοινωνία των Εθνών έγινε δεκτή κατά πλειοψηφία, αλλά μόνο στην περίπτωση που στους κόλπους της συμπεριλάμβανε τα επαναστατημένα έθνη (Σοβιετική Ρωσία, Γερμανία⁶ κ.λπ.).⁷Επρόκειτο για μια ακόμα νίκη της επαναστατικής πτέρυγας.

Εστία αντιπαράθεσης αποτέλεσε και η τοποθέτηση του ΣΕΚΕ έναντι του στρατού, αλλά και ενός ενδεχόμενου πολέμου. Οι αντιπρόσωποι της Φεντερασιόν τάχθηκαν υπέρ του αφοπλισμού.⁸ Αντίθετα, η ομάδα του Γιαννιού υποστήριξε το σύνθημα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας στον Α΄ Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο περί της «υπεράσπισης της πατρίδας», δηλαδή τη μετατροπή του εργατικού κινήματος σε ουρά και αιμοδότη των ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων της κάθε αστικής τάξης για το μοίρασμα των αγορών και σφαιρών επιρροής. Οι εκπρόσωποι της ΣΝ απάντησαν από τη σκοπιά του προλεταριακού διεθνισμού. Ο Σπ. Κομιώτης τάχθηκε υπέρ της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε κοινωνική επανάσταση.⁹

Οι θέσεις της ΣΝ δεν επικράτησαν, αλλά αποτέλεσαν αιτία αποχώρησης της Ομάδας Γιαννιού και ήττας των σοσιαλσοβινιστικών της θέσεων.

Φυσικά, αυτά είναι «ψιλά γράμματα» για την οπορτουνιστική ιστοριογραφία, που επιχείρησε να παρουσιάσει τη μετεξέλιξη του ΣΕΚΕ σε ΚΚΕ ως αποτέλεσμα ορισμένων κομμουνιστών που «σκλήρυναν» στη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Γι' αυτό δεν αναφέρθηκαν στην απόφαση του Α΄ Εθνικού Συμβουλίου του ΣΕΚΕ (1919) να αποχωρήσει από τη Β΄ Σοσιαλδημοκρατική Διεθνή και να προσχωρήσει στη Γ' Κομμουνιστική Διεθνή¹⁰, καθώς και στη μετονομασία του ΣΕΚΕ σε ΣΕΚΕ (Κομμουνιστικό) στο Β' Συνέδριο του Κόμματος (1920).¹¹

Οπως ακόμα δεν αναφέρθηκαν στην αντίθεση του ΣΕΚΕ στην ιμπεριαλιστική εκστρατεία εναντίον της Σοβιετικής Ρωσίας. Επόμενο, αφού όλα τα προηγούμενα διαχωρίζουν το ΣΕΚΕ από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της εποχής του και αποδεικνύουν και τη διαλεκτική πορεία του ενός και μόνο κόμματος που ονομάστηκε ΣΕΚΕ, σε λίγο ΣΕΚΕ (Κ) και αργότερα ΚΚΕ.

Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό μεθοδολογικά και γι' αυτό ιδεολογικά - πολιτικά κρίσιμο το γεγονός ότι οι ομιλητές προσχώρησαν σε μια μεταμοντέρνα ψυχολογικίστικη ερμηνεία της Ιστορίας, δηλαδή στην κατανόησή της μέσα από προσωπικά κίνητρα και όχι μέσα από την πάλη των τάξεων.

Ο Κ. Καρπόζηλος υποστήριξε συγκεκριμένα για τα νεαρά στελέχη του ΚΚΕ τη δεκαετία του 1920: «Κοιτάζοντας τα βιογραφικά τους (...) είναι παιδιά που βρίσκουν στην κομμουνιστική Αριστερά την οικογένεια που έχουν χάσει, που δεν υπάρχει, είναι παιδιά του δρόμου, χαμίνια, από εδώ και από εκεί...». Πάνω σε αυτήν τη βάση κριτίκαρε ακόμα και το βιβλίο του Αγγελου Ελεφάντη «Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης», λέγοντας ότι «...η βιβλιογραφία της εποχής δεν πιάνει τους πρωταγωνιστές αυτής της υπόθεσης».

Αυτό αποδεικνύει για μια ακόμα φορά ότι ο τερματικός σταθμός της οπορτουνιστικής ιστοριογραφίας είναι η αποδοχή των αστικών μεθοδολογικών εργαλείων και τελικά του ανορθολογισμού.

Παραπομπές

1. Κωστής Μοσκώφ, «Εισαγωγικά στην ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης», εκδ. «Καστανιώτης», Αθήνα, 1985, σελ. 397.

2. Αβραάμ Μπεναρόγια, «Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου», εκδ. «Κομμούνα», Αθήνα, 1986, σελ. 121-122.

3. Ο.π., σελ. 133.

4. Ο.π., σελ. 134.

5. Ο.π., σελ. 77.

6. Στη Γερμανία είχε αρχίσει τότε η προλεταριακή επανάσταση (Νοέμβρης 1918 - Γενάρης 1919).

7. Το Πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ. Πρακτικά, εκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα, 1982, σελ. 79-80.

8. Ο.π., σελ. 83, 85.

9. Ο.π., σελ. 83.

10. «Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», τόμ. 1ος, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1974, σελ. 31.

11. Ο.π., σελ. 68.

Με αφορμή την κορύφωση του γιορτασμού για τα 100χρονα του ΚΚΕ, άνθρωποι που συμπορεύονται με το Κόμμα, από τον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών, καλλιτέχνες που με μεγάλη χαρά θα δώσουν το «παρών» στη μεγάλη πολιτική - πολιτιστική εκδήλωση στο ΣΕΦ στις 25 Νοέμβρη, μιλούν στον «Ριζοσπάστη».

Σας εύχομαι κάθε δύναμη και επιτυχία, ειδικά σήμερα που είναι πιο αναγκαίο από ποτέ να κρατήσουμε ανοιχτό τον ορίζοντα της Ιστορίας.

Το τι σημαίνει για ένα πολιτικό κόμμα να κλείνει 100 χρόνια ζωής, προφανώς δεν χρειάζεται ανάλυση. Το «βάρος» των χρόνων καταδεικνύει αφενός την αναγκαιότητα της ύπαρξης και αφετέρου τη συνέπεια της διαδρομής.

Πέραν της απολύτως αυτονόητης σημαντικότητας ενός αιώνα λοιπόν, εμείς, ως άνθρωποι της τέχνης και ως πολιτικά όντα, οφείλουμε να σταθούμε σε δύο (πέραν των υπολοίπων) βασικά χαρακτηριστικά που έχει το ΚΚΕ.

Το πρώτο είναι ότι πρόκειται για το κόμμα που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αγωνιστικότητά του και την απόλυτη συνέπεια στις θέσεις του. Και είναι αυτά ακριβώς που μέσα στον αιώνα «κράτησαν» το λαό, τον ενδυνάμωσαν και τον ενέπνευσαν.

Το δεύτερο είναι ότι εμείς, οι άνθρωποι της τέχνης που - λόγω της φύσης της δουλειάς μας - ερχόμαστε σε επαφή με όλα σχεδόν τα είδη της τέχνης, γνωρίζουμε καλά την τεράστια προσφορά του ΚΚΕ στο πεδίο του πολιτισμού.

Ηταν και παραμένει ο πολιτικός χώρος που δημιούργησε, ανέθρεψε και ανέδειξε ό,τι σπουδαιότερο έχει να επιδείξει ως καλλιτεχνικό δυναμικό, αυτή η μικρή μα τόσο μέγιστη χώρα. Οι σπουδαίοι Ελληνες του θεάτρου, της μουσικής, της ποίησης, των εικαστικών είχαν την αναφορά τους στο ΚΚΕ.

Και σκεφτείτε, μιλάμε για έναν (μόλις) αιώνα... Είμαστε ακόμα στην αρχή!

Κι όσοι βιαστούν να μιλήσουν για «στρατευμένη τέχνη» ας σκεφτούν πρωτίστως όχι την όποια αρνητική φόρτιση έχει αποδοθεί στον όρο, αλλά τη θετική - και απολύτως αναγκαία για την τέχνη - έννοια της «συστράτευσης» ενάντια σε όποιο βόλεμα, που δεν ταιριάζει - και δεν αξίζει - στην αξιοπρέπεια της ζωής (μας).

Ο σπουδαίος Γιάννης Ρίτσος, που «έφυγε» τέτοιες μέρες (11/11/1990) θα μας το θυμίζει πάντα:

«Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό, αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ' τα ξένα βήματα, αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο, αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο».

Eurokinissi

Για το Κόμμα που για 100 χρόνια τώρα ήταν και είναι πάντα δίπλα στον εργάτη και τον αδικημένο. Πάντα μπροστά για τα δίκαια αιτήματα του λαού μας.

...κι από τους καταπιεσμένους λένε τώρα πολλοί:

Αυτό που θέλουμε, ποτέ δεν πρόκειται να γίνει.

Οποιος ακόμα ζει, δεν λέει: Ποτέ!

Το σίγουρο δεν είναι σίγουρο.

...όταν πουν ό,τι είχανε οι κυρίαρχοι να πούνε

θα μιλήσουν οι κυριαρχούμενοι.

...Ποιος φταίει, σαν η καταπίεση παραμένει: Εμείς.

Ποιος φταίει σαν η καταπίεση συντριβεί: Εμείς πάλι.

...Γιατί οι νικημένοι του σήμερα είναι οι νικητές του αύριο.

Και το Ποτέ γίνεται: Σήμερα ακόμα!

Μπέρτολτ Μπρεχτ («Εγκώμιο στη Διαλεκτική»)

Εκατό χρόνια πέρασαν και το ΚΚΕ είναι ΕΔΩ. Διαψεύδοντας τους ψευδοπροφήτες του «τέλους της Ιστορίας», του ρόλου και της δύναμης της εργατικής τάξης, καθώς και του Κόμματος που την αντιπροσωπεύει.

Το ΚΚΕ κατάφερε να σταθεί όρθιο έναν αιώνα τώρα, διά πυρός και σιδήρου. Ενας διαρκής αγώνας ενάντια στη βαρβαρότητα της αστικής τάξης και των συμμάχων της, αντιμετωπίζοντας αποφασιστικά ένα συνεχή ιδεολογικό πόλεμο αστών και ψευδο-μαρξιστών. Πάντα στο πλευρό της εργατικής τάξης, της νεολαίας, μπροστά σε κάθε ταξικό αγώνα.

Τι κι αν αναπτύχθηκε η τεχνολογία, τι κι αν το σύγχρονο προλεταριάτο διαμορφώνεται ακολουθώντας την εξέλιξη των νέων μέσων παραγωγής. Η κυρίαρχη αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας παραμένει, γίνεται περισσότερο σύνθετη, δίνοντας στην αστική τάξη πολύμορφες δυνατότητες εκμετάλλευσης των εργαζομένων, ενώ παράλληλα η ανάπτυξη νέων παραγωγικών δυνάμεων επηρεάζει την οργάνωση της παραγωγής. Οι εξελίξεις αυτές κάνουν αναντικατάστατο το ρόλο και το περιεχόμενο της πολιτικο-ιδεολογικής παρέμβασης - καθοδήγησης του Κόμματος με στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού, στην κατεύθυνση της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής προοπτικής. Η κομμουνιστική διανόηση θα μπορούσε να συμβάλει δημιουργικά στην κατεύθυνση αυτή.

Στη χώρα μας σήμερα, μια χώρα βυθισμένη σε μια κρίση οικονομική, πολιτισμική, ιδεολογική, το ΚΚΕ βρίσκεται ΕΔΩ, δείχνοντας το μέλλον που μας αξίζει και πρέπει να κατακτήσουμε. Να κάνουμε το Ποτέ που προσπαθούν με κάθε τρόπο να μας επιβάλουν Σήμερα! Κάνοντας δυνατό το ΚΚΕ όσο ποτέ άλλοτε!