Στη δικαιοσύνη των απλών καθημερινών πραγμάτων.

Στην αναλλοίωτη πάλη για το δικαίωμα στη Ζωή.

Για τον Κόσμο της Ειρήνης και της Ευημερίας των Λαών.

Για την Ιστορία των Αγώνων του για τη Διαρκή Επανάσταση.

Πόσο σπουδαία είναι όσα έμαθες ε σ ύ σαν σύγχρονος άνθρωπος πιστεύοντας στο ΚΚΕ!

Τι δύναμη πήρες από την Ιστορία του!

Και τέλος... η Μέγιστη Τιμή να γράφεις αυτό το σημείωμα.

Με το ΚΚΕ πάντα μπροστά ως τη Νίκη.

Με αφορμή την κορύφωση των εκδηλώσεων για τα 100χρονα του ΚΚΕ, άνθρωποι που συμπορεύονται με το Κόμμα, από τον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών, το συνδικαλιστικό κίνημα, την Τοπική Διοίκηση και αλλού, γράφουν στον «Ριζοσπάστη» για τη μεγάλη επέτειο. Η δημοσίευση των κειμένων και των δηλώσεων ξεκινάει σήμερα και θα συνεχιστεί στα επόμενα φύλλα.

Οι μνήμες επανέρχονται τις γεμίζουν και τις συγκινούν.

Η πρώτη ανήκει στα παιδικά μου χρόνια όταν πήγαινα στο νηπιαγωγείο. Επαιζα με τα παιδιά της γειτονιάς στην όχθη του ποταμού Ιλισσού, κοντά στην Καλλιθέα, όταν ήρθαν μπαμπάδες και μαμάδες και μας πήραν με τρεμάμενο χέρι για τα σπίτια μας, επειδή κάποιοι άγνωστοι έπιασαν κάποιους ανθρώπους που είχαν σ' ένα υπόγειο έναν πολύγραφο (ή άλλη ονομασία) και φοβούνταν μήπως τους έπιασαν όπως εκείνους που ασφάλτωναν την οδό Χαροκόπου ή τους σκουπιδιάρηδες από τα κάρα.

Τότε είδα τον άνθρωπο που τον έλεγαν κομμουνιστή να βγαίνει από την πόρτα του ισόγειου δωματίου του, κρατώντας το παλτό του, ανάμεσα σε τέσσερις άντρες.

Εμένα δεν με πήρε κανένας, κι εγώ ακολούθησα μια μητέρα με το γιο της, που είχαν έρθει από τον Πόντο, και το παιδί διάβαζε βιβλία που του τα έκρυβε, και μοιραζόμασταν την ίδια μεγάλη αυλή.

Οταν πήγα στο νηπιαγωγείο έβλεπα τους μαθητές - αγόρια και κορίτσια - να φοράνε στολές και να χαιρετάνε με τα χέρια τους τεντωμένα ψηλά, περπατώντας σαν στρατιώτες, και να τραγουδάνε για την ΕΟΝ.

Η Kαλλιθέα είχε πέντε συνοικισμούς και παιδιά που έρχονταν από αυτούς ήξεραν και άλλες λέξεις που μας ήταν άγνωστες.

Η κλίση εκείνων των περαστικών αναμνήσεων άλλαξε πορεία το 1940 με την κήρυξη του πολέμου, την Κατοχή της πατρίδας από τους Ιταλούς φασίστες και την Κατοχή των Γερμανών ναζιστών.

Τα θύματά τους βρίσκονταν πυροβολημένα στους δρόμους της Καλλιθέας με το παρώνυμο κομμουνιστές που σήμαινε ιδεολόγοι, μια λέξη άγνωστη για εμάς τα παιδιά.

Το παραδιπλανό μας σπίτι ήταν το αγαπημένο μου. Είχε μια μεγάλη αυλή με δέντρα, ένα σκυλί δεμένο, πολλά δωμάτια και έξι αγόρια, με το επίθετο Πεντζαρόπουλος, που τον πρωτότοκο, με το όνομα Γιώργος, πολύ ψηλός και όμορφος, τον σκότωσαν βόμβες από ένα εγγλέζικο αεροπλάνο στο Λόφο του Φιλοπάππου.

Ο δεύτερος γιος, ο Κώστας, αμίλητος, με άγνωστο στο πρόσωπό του ακόμα και το χαμόγελο, ήταν - όπως έλεγαν - ιδεολόγος κομμουνιστής.

Αυτόν τον διαδεχόταν ο Νίκος που ανέβαινε τη σιδερένια σκάλα του σπιτιού μας, κρατώντας ένα μεγάλο όπλο και πυροβολούσε το αστυνομικό τμήμα που είχε τη φήμη ότι φυλάκιζε τους κομμουνιστές, για να εκδικηθεί τον αδελφό του.

Σ' εμάς τα παιδιά του Δημοτικού στη γωνία των σπιτιών μας ήταν το Δημοτικό και ακούγαμε λέξεις με το επίθετο των ιδεολόγων που τις αγνοούσαμε.

Μια μέρα ο πιο μικρός, ο τέταρτος αδελφός, ο Βαγγέλης Πεντζαρόπουλος κι εγώ καθόμασταν στα μαρμάρινα σκαλοπάτια μιας μονοκατοικίας απέναντι από το σπίτι του και παίζαμε με τις ρόδες που τις έφτιαχνε για να κάνει ένα πατίνι.

Χωρίς να ξέρουμε τίποτα περισσότερο μας πλησίασε μια γειτόνισσα και είπε στον Βαγγέλη:

Τι θα παίζεις; Ελα μαζί μου. Θα πάμε στην Αθήνα.

Ο Βαγγελάκης δεν γύρισε ποτέ.

Σκοτώθηκε στην Πλατεία Συντάγματος στις 3 Δεκεμβρίου του 1944.

Η κηδεία στην Καλλιθέα ήταν πολύκοσμη και κατακόκκινη...

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας πέρασε μέσα από χίλιες μύριες δυσκολίες, έδωσε το αίμα του, τον ανθό των ανθρώπων του, στον αγώνα αυτόν. Στην ειρήνη και στον πόλεμο, με διώξεις, φυλακίσεις, εκτελέσεις των μελών και των στελεχών του, ποτέ δεν έκανε πίσω. Συγκέντρωσε στους κόλπους του ανθρώπους ξεχωριστούς, με ατσαλένια θέληση και αρραγή πίστη στα ιδανικά τους. Εργάτες συνειδητοποιημένους, διανοούμενους φωτισμένους, καλλιτέχνες αφιερωμένους στην τέχνη και στον αγώνα. Στις σημερινές συνθήκες, πολύ διαφορετικές από εκείνες του προηγούμενου αιώνα, αλλά το ίδιο, ίσως και περισσότερο, δύσκολες, δεν έχει ανάπαυλα. Βρίσκεται παντού, όσο οι δυνάμεις του το επιτρέπουν. Στα εργοστάσια, στα γραφεία, στα σχολεία, στα νοσοκομεία, στις γειτονιές. Σε κάθε χώρο, όπου συσσωρευμένα προβλήματα απαιτούν λύσεις, είναι εκεί. Και επειδή «ουκ επ' άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος» γιορτάζει τα εκατοστά γενέθλιά του με εκδηλώσεις, που δείχνουν το πόσο σημαντικό θεωρεί τον πολιτισμό, και φανερώνουν το είδος του πολιτισμού που προάγει, αυτό που πλουτίζει τον νου και την ψυχή των ανθρώπων.

Οπλισμένο με τις γνώσεις και την πείρα, που τα πρώτα 100 χρόνια ζωής του πρόσφεραν, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας θα συνεχίσει να μάχεται για τα δίκια των εργατών, των εργαζομένων, των «αδικημένων» του κόσμου τούτου, για τα επόμενα χρόνια και έως ότου τα οράματά μας γίνουν πραγματικότητα.

Στη μεγάλη αυτή πολιτική - πολιτιστική συγκέντρωση θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Θα παρευρεθούν και εκπρόσωποι κομμάτων, που θα βρίσκονται στην Αθήνα, συμμετέχοντας στη Διεθνή Συνάντηση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, την οποία θα φιλοξενεί εκείνες τις μέρες το ΚΚΕ.

Το καλλιτεχνικό μέρος της εκδήλωσης περιλαμβάνει μεγάλη συναυλία αφιερωμένη στα 100 χρόνια του ΚΚΕ.

Βασικός άξονάς της θα είναι το ποίημα του δικού μας ποιητή, του Γιάννη Ρίτσου, «Στο ΚΚΕ», που άλλωστε στίχοι του συνόδευαν και όλη αυτήν την 5χρονη διαδρομή γιορτασμού των 100 χρόνων του Κόμματος: «Τρία κόκκινα γράμματα, σεμνή υπογραφή του λαού μας στις λεωφόρους του μέλλοντος».

Στη Σκηνή του ΣΕΦ θα ακουστούν τραγούδια των μεγαλύτερων συνθετών της Ελλάδας, που η Τέχνη τους συνάντησε τις αγωνίες, τους αγώνες και τους πόθους του λαού μας. Τραγούδια των Μίκη Θεοδωράκη, Απόστολου Καλδάρα, Χρήστου Λεοντή, Μάνου Λοΐζου, Γιάννη Μαρκόπουλου, Θάνου Μικρούτσικου, Σταύρου Ξαρχάκου και Μάνου Χατζιδάκι. Τη δική τους ξεχωριστή θέση θα έχουν τα αντάρτικα καθώς και διεθνή επαναστατικά τραγούδια.

Τραγούδια που ενώνουν το χτες με το σήμερα και το αύριο. Τραγούδια που μέσα σε αυτά τα χρόνια μεγάλωσαν και μεγαλώνουν γενιές κομμουνιστών, τραγούδια που σηματοδότησαν εποχές και γεγονότα. Τραγούδια αντλημένα από τον πλούτο της δημιουργίας που εμπνεύστηκε και ενέπνευσε τους αγώνες, από την ένδοξη Ιστορία του Κόμματός μας και του κομμουνιστικού κινήματος.

Στη Σκηνή θα ενώσουν τις φωνές τους με όλους εμάς ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ερμηνευτές του τόπου μας: Ρίτα Αντωνοπούλου, Καλλιόπη Βέττα, Γλυκερία, Παντελής Θαλασσινός, Βασίλης Λέκκας, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης και Μαρία Φαραντούρη.

Την ορχήστρα διευθύνει ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης. Τη σκηνοθεσία της εκδήλωσης έχει αναλάβει η Δανάη Κατσαμένη.

Με απαγγελίες αποσπασμάτων από το ποίημα «Στο ΚΚΕ», τα τραγούδια, αλλά και έργα μεγάλων εικαστικών δημιουργών θα διατρέχονται νοερά οι δεκαετίες, οι βασικές αρχές του τιμημένου Κόμματός μας.

Το αφιέρωμα ξεκινά από τον ίδιο το χαρακτήρα του ΚΚΕ, την πρωτοπόρα θεωρία και δράση του. Ο «Οδηγητής» του Κώστα Βάρναλη μας θυμίζει ότι το ΚΚΕ είναι γνήσιο τέκνο της μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Στη συνέχεια, τονίζονται οι ακατάλυτοι δεσμοί που έχει το Κόμμα με την εργατική τάξη, με το λαό. Δεν μπορεί να μην υπάρξει αναφορά στη συγκλονιστική δεκαετία 1940 - 1949. Το ΚΚΕ υπήρξε ο βασικός αιμοδότης του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ και ακολουθεί η μεγάλη ταξική σύγκρουση του 20ού αιώνα, η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ. Ιδιαίτερη τιμή αποδίδεται στους αλύγιστους της ταξικής πάλης, όλους αυτούς που άντεξαν στις δύσκολες συνθήκες της βαριάς παρανομίας, των φυλακών και των εξοριών. Αναδεικνύεται ότι το Κόμμα στάθηκε μπροστάρης και στους πιο σύγχρονους αγώνες. Στη συνέχεια, τονίζεται ότι το ΚΚΕ από την αρχή κιόλας της ίδρυσής του στάθηκε πιστό στην αρχή του προλεταριακού διεθνισμού. Η τελευταία ενότητα διατρανώνει την ιστορική συνέχεια. Στις δύσκολες συνθήκες που επικράτησαν με την ανατροπή του σοσιαλισμού, το ΚΚΕ δεν λιγοψύχησε, δεν τα γύρισε, κράτησε ψηλά την κόκκινη σημαία. Η σκυτάλη ενός αιώνα αγώνων και θυσιών περνάει στα δικά μας χέρια, μέχρι την τελική νίκη!

Ανάμεσα σε αυτές η Εκθεση Εικαστικών Εργων προς τιμήν των 100 χρόνων του ΚΚΕ, που θα φιλοξενηθεί στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου και θα διαρκέσει από τις 7 έως τις 24 Νοέμβρη.

Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στις 10 Νοέμβρη και ώρα 12 μ., με την παρουσία του Δημήτρη Κουτσούμπα, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που πρώτη φορά υλοποιείται στο Ηράκλειο και μάλιστα στην καρδιά της πόλης, σε ένα χώρο-μνημείο που αποτελεί σημείο αναφοράς για τα εικαστικά δρώμενα της πόλης. Ταυτόχρονα, η συγκεκριμένη έκθεση, αφιερωμένη στα 100 χρόνια του ΚΚΕ, δίνει το έναυσμα για κάλεσμα συμπόρευσης με τους δημιουργούς που εκτιμούν το ρόλο του ΚΚΕ στην υπεράσπιση των λαϊκών συμφερόντων καθώς και την προσφορά του στην ανάπτυξη των τεχνών και του προοδευτικού καλλιτεχνικού έργου.

Με 52 εικαστικά έργα συμμετέχουν 40 καλλιτέχνες που προέρχονται από την Κρήτη και από άλλα μέρη της Ελλάδας.

Η έκθεση θα περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής καθώς και σύγχρονων μέσων (μεικτές τεχνικές, εγκαταστάσεις). Οι εκτιθέμενες εικαστικές δημιουργίες αποτελούνται από έργα πρωτότυπα που δημιουργήθηκαν με έμπνευση τα 100 χρόνια του ΚΚΕ καθώς και από έργα που ήδη είχαν φιλοτεχνηθεί και εντάχθηκαν στην έκθεση. Να σημειωθεί ότι οι συμμετέχοντες δημιουργοί επέλεξαν οι ίδιοι το επιμέρους θέμα τους, τα στοιχεία που θεωρούν σημαντικά για να εκφράσουν εικαστικά τη σκέψη τους, με τον δικό τους τρόπο, τη δική τους τεχνοτροπία και τα δικά τους χαρακτηριστικά στο έργο τους, εμπνεόμενοι από τα 100 χρόνια ζωής και δράσης του ΚΚΕ.

Την έκθεση θα συνοδεύει καλαίσθητος έντυπος κατάλογος, όπου συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των εκτιθέμενων συνθέσεων. Στις σελίδες του καταλόγου με το εισαγωγικό σημείωμα της ΤΕ Ηρακλείου εκφράζονται θερμές ευχαριστίες στους δημιουργούς που αφιέρωσαν σκέψεις, συναίσθημα, ταλέντο και χρόνο για να τιμήσουν τα 100χρονα του Κόμματός μας, όπως και αυτούς που προσέφεραν για την έκθεση έργα σημαντικών εικαστικών. Επίσης, θερμές ευχαριστίες εκφράζονται στα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής, που συστάθηκε για τις ανάγκες της έκθεσης. Ο κατάλογος θα βρίσκεται στη διάθεση του κοινού στον εκθεσιακό χώρο.

Η έκθεση θα λειτουργεί στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου Δευτέρα - Παρασκευή 9.00 - 14.00 / 17.00 - 21.00 και Σάββατο 9.00 - 14.00.

Τιμώντας τα 74 χρόνια της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ, η Κομματική Οργάνωση Κεντρικής Μακεδονίας και η Περιφερειακή Διοίκηση Κεντρικής Μακεδονίας της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ διοργανώνουν εκδήλωση, την Κυριακή 4 Νοέμβρη, στις 10.30 π.μ., μπροστά από το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης (νέα παραλία, κάτω από το δημαρχείο Θεσσαλονίκης).

Μαρία - Τερέζα Αεράκη και Πολύδωρος Αεράκης

Μιχάλης Αθανασάκης

Χρήστος Αλατσάκης

Κρυσταλένια (Λίνα) Ανδρουλάκη

Στάθης Αργυράκης

Αριστόδημος

Παναγιώτης (Τάκης) Βαρελάς

Αριστείδης Βλάσσης

Ελένη Βογιατζάκη - Χρονάκη

Ουρανία Βολονάκη

Γιώργος Θ. Γεωργιάδης

Ελενα Γκάρστεα

Αικατερίνη Αλεξοπούλου - Γούναρη

Βασίλης Γρατσίας

Ελευθέριος Δάφνος

Δημήτρης Δουλουφάκης

Βίκυ Καμένου

Μηνάς Καμπιτάκης

Ilir - Ηλίας Κασάπης

Στέλλα Κουκουλάκη

Δημήτρης Λάμπρου

Χαρά Λάππα

Βασίλης Λιαούρης

Κοσμάς Λιλικάκης

Νεκτάριος Μαρίνος

Ελένη Μαρκάκη

Κωνσταντίνος Μουδάτσος

Τζένη Μπακαλούμα

Κώστας Παγωμένος

Αννα Παλιεράκη

Ρουσσέτος Παναγιωτάκης

Ασπασία Παπαδοπεράκη

Βασίλης Σολιδάκης

Ιωάννα Σπανάκη

Ελένη Σπαντιδάκη

Γιάννης Δ. Στεφανάκις

Γιώργος Τόλιας

Χρήστος Τσουμπλέκας

Κατερίνα Χατζή

• Εκδήλωση με θέμα «Η ιστορική διαδρομή του ΚΚΕ στην περιοχή των Σερρών» διοργανώνει η ΤΟ Σερρών του ΚΚΕ, στο πλαίσιο των 100χρονων του Κόμματος, το Σάββατο 3 Νοέμβρη στις 7 μ.μ., στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου Σερρών. Θα μιλήσει ο Δημήτρης Αρβανιτάκης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Στην εκδήλωση θα παρουσιαστεί μπροσούρα - έκδοση της ΤΟ Σερρών, για τη δράση του Κόμματος στην περιοχή από το 1918 έως και σήμερα. Θα παρουσιαστεί επίσης μουσικοθεατρικό αφιέρωμα στους αγώνες των λιγνιτωρύχων της δεκαετίας του '30, ενώ θα υπάρχει και έκθεση για την Ιστορία του Κόμματος στην περιοχή.
• Η ΤΕ Κεφαλονιάς και Ιθάκης του ΚΚΕ καλεί την Κυριακή 4 Νοέμβρη, στις 6.30 μ.μ. στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου Κεφαλονιάς και Ιθάκης, σε εκδήλωση με θέμα «Ενέργεια για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, όχι για τα κέρδη των πολυεθνικών. Η πρόταση του ΚΚΕ». Θα μιλήσει ο Νίκος Καραθανασόπουλος, μέλος της ΚΕ και βουλευτής του ΚΚΕ.
• Ολοκληρώνεται το Σάββατο 3 Νοέμβρη το διήμερο εκδηλώσεων για τα 100χρονα του ΚΚΕ που διοργανώνουν οι ΚΟ Καλαμαριάς του ΚΚΕ, στο δημοτικό θέατρο Καλαμαριάς «Μελίνα Μερκούρη». Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων παρουσιάζεται μεγάλη θεατρική παράσταση με τίτλο «Το ΚΚΕ στους λαϊκούς αγώνες της Καλαμαριάς». Στις 7 μ.μ. θα απευθύνει χαιρετισμό ο Βικέντιος Αντωνάκης, μέλος της ΤΕ Κεντροανατολικού Τομέα Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ και δημοτικός σύμβουλος της «Λαϊκής Συσπείρωσης». Στο χώρο λειτουργεί έκθεση φωτογραφίας. Το πρωί του Σαββάτου τοποθετείται αναμνηστική πλάκα στα πρώην γραφεία της Ασφάλειας στον πεζόδρομο Καλαμαριάς, προς τιμήν των αλύγιστων της ταξικής πάλης.
• Η ΚΟΒ Πάρου του ΚΚΕ προγραμματίζει σειρά δράσεων στο νησί το διάστημα 3 - 10 Νοέμβρη, με πρώτη την έκθεση της συλλογής «Τα αγριολούλουδα» του Γιώργη Βαρλάμου, στην Αίθουσα Τέχνης του δήμου Πάρου (η Πάρος είναι η γενέτειρα του Γ. Βαρλάμου). Τα εγκαίνια της έκθεσης γίνονται το Σάββατο 3 Νοέμβρη στις 6 μ.μ., και η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 9 Νοέμβρη. Ωρες επίσκεψης: 6 μ.μ. - 8.30 μ.μ.

Οι θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ όπως διακινήθηκαν σε παράνομη, καμουφλαρισμένη μπροσούρα (φυσικό μέγεθος 7x9,5 εκ.)

Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ πραγματοποιήθηκε στις 4 - 10 Δεκέμβρη 1973 στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, στο Σορφχάιντε, μετά από συνεχείς αναβολές, που - όπως αναφερόταν - οφείλονταν στις συνθήκες της δικτατορίας, γεγονός το οποίο επέφερε οπωσδήποτε δυσκολίες στην πραγματοποίηση της προσυνεδριακής δουλειάς και ιδιαίτερα στην αποστολή αντιπροσώπων από την Ελλάδα για το Συνέδριο.

Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε ένα μήνα μετά τη μεγάλη εξέγερση του Πολυτεχνείου, το Νοέμβρη του 1973, και φυσικά ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα ζητήματα της αντιδικτατορικής πάλης.

Στις εργασίες του πήραν μέρος εκλεγμένοι αντιπρόσωποι από τους πολιτικούς πρόσφυγες, από τους μετανάστες στη Δυτική Ευρώπη, αλλά και από τις ανασυγκροτημένες παράνομες Οργανώσεις του ΚΚΕ στην Ελλάδα.

Το κτήριο διεξαγωγής του 9ου Συνεδρίου

Το Συνέδριο ψήφισε νέο Πρόγραμμα και Καταστατικό του ΚΚΕ.

Η νέα Κεντρική Επιτροπή που προέκυψε από το 9ο Συνέδριο εξέλεξε νέο Πολιτικό Γραφείο, και Γενικό Γραμματέα της τον Χαρίλαο Φλωράκη.

Ο χαρακτήρας της δικτατορίας προσδιορίστηκε ως ανοιχτή τρομοκρατική νεοφασιστική δικτατορία εγχώριων και ξένων, κυρίως αμερικανικών, μονοπωλίων.¹

Εκτιμήθηκε ως γέννημα της ανάπτυξης των αντιθέσεων του κρατικού μονοπωλιακού καπιταλισμού στην Ελλάδα, προϊόν της σύζευξης της άρχουσας τάξης με τον διεθνή ιμπεριαλισμό, σε πρώτη γραμμή τον αμερικανικό, και της υποταγής σε αυτόν. Οι καταβολές του πραξικοπήματος εκτιμήθηκε ότι ακουμπούσαν στη διαμόρφωση και στο ρόλο της μεγαλοαστικής τάξης και στην ξένη κηδεμονία της, που ανέκοψε τη λαϊκοδημοκρατική ανέλιξη του τόπου στον καιρό της Κατοχής και μετά, ενώ στην εξουσία επιβλήθηκαν οι πιο αντιδραστικές δυνάμεις και οι συνεργάτες του κατακτητή που πλαισίωναν την ολιγαρχία του πλούτου. Αναφερόταν ότι στην Ελλάδα εγκαθιδρύθηκε ένα καθεστώς βαθιά αντιλαϊκό και εθνικής υποτέλειας, ένα καθεστώς εξυπηρέτησης της χρηματιστικής ολιγαρχίας, των στρατηγικών και οικονομικών συμφερόντων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή των Βαλκανίων και της Μεσογείου.

Από τις Εργασίες του 9ου Συνεδρίου. Στο βήμα ο Χαρίλαος Φλωράκης. Ο Χαρίλαος Φλωράκης στη 17η Ολομέλεια της ΚΕ το Δεκέμβρη του 1972, εκλέχτηκε Α' Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ

Θεωρούσε ότι ο σχεδιασμός και η οργάνωση της επιβολής του έγινε με την άμεση συμμετοχή και υποστήριξη του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.

Για την ενότητα της αντιδικτατορικής δράσης, από τα πάνω και από τα κάτω, αναφερόταν ότι τα κύρια συμφέροντα των μονοπωλίων και των ιμπεριαλιστών, κυρίως των αμερικανικών, εξυπηρετήθηκαν στα χρόνια της δικτατορίας όχι όπως πριν, όταν κυριαρχούσαν τα δύο μεγάλα «παραδοσιακά» κόμματα της «Δεξιάς» και του «Κέντρου». Οτι ούτε τα μονοπώλια και οι ξένοι ιμπεριαλιστές ξέκοψαν από τους κύριους πολιτικούς εκπροσώπους τους, ούτε τα βασικά αστικά κόμματα αποφάσισαν να παραιτηθούν από το ρόλο εξυπηρέτησης των μονοπωλίων και του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Εκτιμούσε ότι απλώς παραμερίστηκαν προσωρινά για λόγους ιστορικούς και γιατί δεν παρείχαν επαρκείς εγγυήσεις ότι ήταν σε θέση ν' αποτελέσουν τους φορείς ενός δικτατορικού καθεστώτος, που ήταν αναγκαίο στα μονοπώλια και στους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές.

Εκδοση με τα ντοκουμέντα του 9ου Συνεδρίου

Εκτιμώντας την ανατροπή του Γ. Παπαδόπουλου από τον Δ. Ιωαννίδη στις 25 Νοέμβρη 1973, λίγες μέρες μετά από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ανέφερε ότι επρόκειτο για εσωχουντικό αμερικανοκίνητο πραξικόπημα χωρίς καμιά αλλαγή της ουσίας του νεοφασιστικού καθεστώτος, ενώ παρέμενε ο κίνδυνος συμβιβασμού της χούντας και των αστικών κομμάτων, διάσπασης του μετώπου των δυνάμεων που αντιτίθονταν στη δικτατορία. Ως γραμμή αντιπαράθεσης απέναντι στο νεοφασισμό και στον υπαρκτό κίνδυνο συμβιβασμού του με τις αστικές δυνάμεις, πρόβαλλε την ανάγκη διεκδίκησης άμεσων αιτημάτων του λαού. Τόνιζε, επίσης, την ανάγκη επαγρύπνησης είτε απέναντι στη γραμμή σκλήρυνσης είτε στη γραμμή της «δημοκρατικοποίησης». Η παραπάνω θέση συμπληρωνόταν με την εκτίμηση ότι δεν έπρεπε ν' αντιπαρατίθεται η ειρηνική στη μη ειρηνική μορφή πάλης, ότι η μορφή θα εξαρτιόταν από τις συγκεκριμένες συνθήκες.³

Καθόρισε ότι η πάλη κατά του νεοφασισμού έπρεπε να γίνεται στο όνομα της δημοκρατίας, που θα εξασφάλιζε τις ελευθερίες του λαού, θα καταργούσε το παρακράτος και όλα τα εξωπολιτικά κέντρα εξουσίας, θα έφραζε το δρόμο στην επαναφορά φασιστικών ή μισοφασιστικών καθεστώτων, υπέρ μιας δημοκρατίας απαλλαγμένης από την κηδεμονία των Αμερικανών και άλλων ιμπεριαλιστών. Ως απάντηση στη στάση των αστικών κομμάτων, το 9ο Συνέριο εκτιμούσε την εξασφάλιση της ελεύθερης έκφρασης του λαού από προσωρινή κυβέρνηση των κομμάτων και οργανώσεων που αντιτίθονταν στο νεοφασιστικό καθεστώς.

Το πρόγραμμα που ψηφίστηκε από το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ

Παράλληλα, υπογράμμιζε ότι το ΚΚΕ δεν έθετε πρόβλημα αλλαγής της κρατικής μορφής κυριαρχίας από την άρχουσα τάξη, αλλά πρόβλημα περάσματος στη λαοκρατική εξουσία. Ο τελικός σκοπός του Κόμματος ήταν η ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και η εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού, καθώς εκτιμούσε ότι ήταν «ώριμες οι υλικές προϋποθέσεις για σοσιαλιστικό μετασχηματισμό». Επειδή, όμως, για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό απαιτούνταν και οι υποκειμενικές προϋποθέσεις - η συγκέντρωση και η ετοιμασία των αναγκαίων δυνάμεων - δεν μπορούσε να λυθεί ως πρόβλημα αν δεν παίρνονταν υπόψη τα υπάρχοντα εθνικά, δημοκρατικά προβλήματα, πολύ περισσότερο που αυτά συνδέονταν και με το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.⁶

Ολα τα παραπάνω, όπως και ο προσδιορισμός του σοσιαλισμού ως «τελικού» σκοπού, υποδήλωνε με σαφήνεια ότι υπήρχαν άμεσοι, ενδιάμεσοι κοινωνικοπολιτικοί και οικονομικοί στόχοι, μεταβατικό πολιτικό καθεστώς στο έδαφος του καπιταλισμού, με το οποίο αποσπούνταν η καθημερινή πάλη από την πάλη για το σοσιαλισμό.

Αναγνωρίστηκε ότι το 8ο Συνέδριο συνήλθε χωρίς να υπάρχουν Κομματικές Οργανώσεις. Εκτιμούσε ότι από το 8ο Συνέδριο έως τη 12η Ολομέλεια στη δουλειά του Κόμματος κυριαρχούσε βασικά δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση. Ως έκφραση της παρέκκλισης αναφερόταν η θέση για το ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό, για την εθνική αστική τάξη, η επικύρωση της λικβινταριστικής Απόφασης του 1958 για τη διάλυση των παράνομων Κομματικών Οργανώσεων. Αποδόθηκαν ευθύνες στην τότε ΚΕ και ιδιαίτερα στο ΠΓ.

Τα ντοκουμέντα διαφοροποιούσαν την ιεράρχηση των αιτιών του «κομματικού προβλήματος» σε σχέση με προηγούμενες θέσεις. Στη σειρά των αιτιών προτάχτηκε η ανεπάρκεια της καθοδήγησης του Κόμματος, η λειψή αφομοίωση και η μη δημιουργική εφαρμογή της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας, οι παραβιάσεις βασικών λενινιστικών αρχών· σε πρώτη γραμμή της συλλογικότητας της δουλειάς και της κοινωνικής σύνθεσης του Κόμματος. Αναφέρονταν, στη συνέχεια, οι σοβαρές δυσκολίες που δημιουργήθηκαν για το ΚΚΕ και το κίνημα γενικότερα μετά από τις δύο αλλεπάλληλες ήττες (του 1944 και του 1949), οι δυσκολίες στην ανασυγκρότηση παράνομων Κομματικών Οργανώσεων, η πολύπλευρη πίεση του εχθρού σε συνδυασμό με την απουσία από την Ελλάδα σημαντικού τμήματος στελεχών και μελών και της ίδιας της καθοδήγησής του.

Στις αιτίες, επίσης, συμπεριλαμβάνονταν οι δυσκολίες του συνδυασμού της παράνομης με τη νόμιμη δουλειά, οι κοινοβουλευτικές αυταπάτες που αναπτύχθηκαν από την εκλογική άνοδο της ΕΔΑ, ιδιαίτερα το 1958.

Οσον αφορά την ανάπτυξη του καπιταλισμού, διαπίστωνε: «Η Ελλάδα, χώρα με μέσο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, με διαμορφωμένο κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό και με χαρακτηριστικό γνώρισμα τη σημαντική εξάρτηση από το ξένο μονοπωλιακό κεφάλαιο και το διεθνή ιμπεριαλισμό, γίνεται χώρα βιομηχανική - αγροτική».⁷

Για το ζήτημα αν η Ελλάδα ήταν βιομηχανική - αγροτική ή βρισκόταν σε πορεία να γίνει βιομηχανική - αγροτική είχε γίνει μεγάλη συζήτηση κατά την επεξεργασία των Θέσεων στη 18η Ολομέλεια. Τελικά, το Κόμμα δεν έπαιρνε υπόψη στα κριτήρια ανάλυσης και εκτίμησης του καπιταλισμού στην Ελλάδα την ανισομετρία, την αλληλεξάρτηση που εμφανίζεται στις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία.

Ορισμένα πραγματικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας και της αστικής διαχείρισης (π.χ. η πορεία της εκβιομηχάνισης, οι περιορισμένες Αμεσες Ξένες Επενδύσεις, οι φιλομονοπωλιακές ρυθμίσεις των κυβερνήσεων που ευνοούσαν το ξένο κεφάλαιο κ.λπ.) ερμηνεύονταν με τρόπο απόλυτο και λαθεμένο μεθοδολογικά. Το αποτέλεσμα ήταν να μη συνδέεται η καπιταλιστική ανάπτυξη με την πορεία έκτασης των καπιταλιστικών σχέσεων, και έτσι να μην ερμηνεύονται αντικειμενικά η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα, η θέση του στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, οι σχέσεις του με τα άλλα καπιταλιστικά κράτη (βλέπε θέσεις για υποδούλωση από το ξένο κεφάλαιο, για εθελοδουλία της αστικής τάξης κ.λπ.).

Το Πρόγραμμα που αποφάσισε το 9ο Συνέδριο, παρά τις βελτιώσεις που επέφερε σε σχέση με εκτιμήσεις - διαπιστώσεις και την κριτική προηγούμενων Αποφάσεων, στην ουσία άφησε άθικτη τη βασική γραμμή του 8ου Συνεδρίου, δηλαδή τη λογική των δύο σταδίων της επαναστατικής διαδικασίας, όπως και το ζήτημα της εκτίμησης της ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού και της ερμηνείας της θέσης του στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Επίσης, συνέχισε να μην προσδιορίζει αντικειμενικά ταξικά μέρος των αστικών πολιτικών δυνάμεων και τη στάση απέναντί τους. Υιοθετούσε την ουτοπική εκτίμηση του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος ότι ο ιμπεριαλισμός, παρ' όλες τις προσπάθειές του, δεν μπόρεσε ν' αλλάξει τον γενικό συσχετισμό των δυνάμεων προς όφελός του, ότι την κύρια κατεύθυνση στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας την καθόριζαν το παγκόσμιο σύστημα του σοσιαλισμού, η διεθνής εργατική τάξη, όλες οι επαναστατικές δυνάμεις.⁸

Ενώ εκτιμούσε ότι στην Ελλάδα υπήρχαν οι υλικές προϋποθέσεις για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, υποστήριζε ότι ο χαρακτήρας της επανάστασης καθορίζεται από τη θέση της κάθε χώρας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και από τον συσχετισμό δυνάμεων. Εκανε λόγο για δύο αντιθέσεις στην καπιταλιστική κοινωνία: Τη βασική, κεφαλαίου - εργασίας, και ως κυρίαρχη μία άλλη, την αντίθεση ανάμεσα στις μονοπωλιακές και τις μη μονοπωλιακές δυνάμεις, εντάσσοντας στις δεύτερες τμήματα της αστικής τάξης και όλα τα μεσαία στρώματα. Σε αυτήν την ταξική ανάλυση οικοδομούσε τη στρατηγική των δύο σταδίων και τον αντίστοιχο καθορισμό των κινητήριων επαναστατικών δυνάμεων.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Η αμφισβήτηση του χαρακτηρισμού της δικτατορίας ως φασιστικής είχε τεθεί σε προηγούμενες Ολομέλειες της ΚΕ απ' ορισμένα μέλη, που θεωρούσαν ότι ο χαρακτηρισμός της ως φασιστικής δεν ανταποκρινόταν, παρέπεμπε στον προπολεμικό φασισμό που αναπτύχθηκε σε συνθήκες κρίσης και σε φάση προετοιμασίας του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Ετσι, επιλέχτηκε ο όρος νεοφασισμός, που θεωρήθηκε ότι απέδιδε την πραγματικότητα στις τότε συνθήκες, σε περίοδο που, όπως εκτιμιόταν, ο συσχετισμός ήταν υπέρ των δυνάμεων του σοσιαλισμού.

2. Το 9ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, σελ. 124, έκδ. της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα, 1974.

3. Ο.π., σελ. 131 - 132.

4. Ο.π., σελ. 174 - 182.

5. Ο.π., σελ. 118.

6. Ο.π., σελ. 115.

7. Ο.π., σελ. 169.

8. Ο.π., σελ. 161.

Στα εγκαίνια της έκθεσης, τη Δευτέρα 5 Νοέμβρη, στις 6 μ.μ., θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Μπροστά στην τελική ευθεία του γιορτασμού, οι επισκέπτες της έκθεσης θα έχουν την ευκαιρία να δουν να ξεδιπλώνεται μπροστά τους η μεγαλειώδης διαδρομή του ΚΚΕ μέσα από τις κορυφαίες στιγμές της δράσης του, σε όλη τη ζωή του. Μια «κόκκινη γραμμή» που περιπλέκεται με τις μεγάλες εθνικές και διεθνείς εξελίξεις, αλλά και με γεγονότα όπου το ίδιο το ΚΚΕ πρωτοστάτησε και δημιούργησε.

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν χιλιάδες φωτογραφικά και αρχειακά ντοκουμέντα, μαρτυρίες της συναρπαστικής πορείας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ.

Πολλά από αυτά τα ντοκουμέντα έρχονται για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας, ενώ τα περισσότερα από αυτά είναι ελάχιστα γνωστά.

Η πλειοψηφία του υλικού προέρχεται από το Αρχείο του Κόμματος. Υπάρχουν όμως και καινούργια αρχεία που προστέθηκαν από προσφορές συγγενών κομμουνιστών που τα φύλαγαν ως προσωπικά και οικογενειακά κειμήλια.

Τα εκθέματα θα εμπλουτίζουν ειδικές προθήκες με πρωτότυπα αρχειακά υλικά από το συντηρημένο Αρχείο του ΚΚΕ.

Επίσης, μέσα στο χώρο θα προβάλλονται βίντεο με ιστορικά αρχειακά πλάνα που συγκεντρώθηκαν για τις ανάγκες του νέου Ντοκιμαντέρ της ΚΕ για τα 100 χρόνια του ΚΚΕ. Πολλά από αυτά είναι σπάνια και λόγω έλλειψης χρόνου δεν έγινε κατορθωτό να ενσωματωθούν στο Ντοκιμαντέρ.

Μέσα από όλο αυτό το πλούσιο υλικό, ο επισκέπτης θα μπορεί να έρθει σε επαφή με τον πρωτοπόρο, συνειδητό και ανιδιοτελή αγώνα του Κόμματος.

Την προσήλωσή του στο δίκιο του λαού, στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης και στη σοσιαλιστική επανάσταση.

Θα μπορέσει να δει με γλαφυρό τρόπο ότι το ΚΚΕ είναι εκείνο το κόμμα που άνοιξε τις πιο πρωτοπόρες και ριζοσπαστικές ιδέες σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής του, ακόμη και σε σκληρές ιστορικές συνθήκες και κόντρα στο ρεύμα.

Ο επισκέπτης θα κάνει ένα ταξίδι από τις πρώτες σοσιαλιστικές ιδέες και σκιρτήματα του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, την ίδρυση του Κόμματος στον Πειραιά το 1918, και θα συνεχίσει με τις μεγάλες ιστορικές φάσεις όπως ήταν ο Μεσοπόλεμος και η Κατοχή, ο αγώνας του ΔΣΕ, η πάλη μέσα σε συνθήκες εκτελέσεων, εξορίας και φυλακών, ο αγώνας ενάντια στη χούντα και θα καταλήξει στους μεγάλους σύγχρονους αγώνες στην Ελλάδα και διεθνώς.

Μέσα και από αυτήν την πρωτοβουλία γίνεται μια σημαντική προσπάθεια να αναδειχθούν πολύτιμα συμπεράσματα και διδάγματα από όλη αυτή την πορεία, χωρίς βέβαια να μπορούν να καλυφθούν αναλυτικά λόγω και των περιορισμένων πλαισίων που έχει μια έκθεση. Πιο ολοκληρωμένα δίνονται στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918 - 1949, που θα κυκλοφορήσει σύντομα από τη «Σύγχρονη Εποχή».

Ολο το εκθεσιακό υλικό, το διαπερνά σαν κόκκινο νήμα ο ρόλος της ταξικής πάλης ως αντικειμενικής και κινητήριας δύναμης της κοινωνίας. Γίνεται ολοφάνερος ο ρόλος των ηγετικών στελεχών του Κόμματος που έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα, αλλά και ο αστείρευτος ηρωισμός των απλών μελών, των φίλων, των πρωτοπόρων αγωνιστών της εργατικής τάξης, που ρίχνονται πάνω στον τροχό της Ιστορίας για να τον ξεκολλήσουν από τη λάσπη.

Αυτήν τη μεγάλη έκθεση αξίζει να επισκεφτεί κάθε εργαζόμενος, προοδευτικός άνθρωπος, κάθε νέος, επιστήμονας, ερευνητής, αλλά και απλός μελετητής της Ιστορίας, που προβληματίζεται για το παρόν και το μέλλον και που έχει πολλά να μάθει ακόμη από την Ιστορία του επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης και τη σύγχρονη Ιστορία του τόπου.

Οι ώρες των επισκέψεων είναι:

-- Τρίτη - Σάββατο: 10 π.μ. - 8 μ.μ.

-- Κυριακή: 10 π.μ. - 2 μ.μ.

(Δευτέρα κλειστά)

Ο κοντινότερος σταθμός πρόσβασης είναι αυτός του μετρό «Κεραμεικός».

Για ομαδικές επισκέψεις και οργανωμένες ξεναγήσεις να προηγείται επικοινωνία με την Κομματική Οργάνωση Αττικής στο τηλέφωνο 210.5282.607 Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. - 12 μ. και 6 μ.μ. - 8 μ.μ. και το Σάββατο 11 π.μ. - 1 μ.μ.

Από το στήσιμο της έκθεσης