Copyright 2019 The Associated

Αντιπροσωπείες των ΗΠΑ και της Κίνας σε συνάντηση στην Ουάσιγκτον το 2019

Οι εκτιμήσεις τους επιβεβαιώνουν αυτά που το ΚΚΕ σημείωνε στις Θέσεις της ΚΕ για το 20ό Συνέδριο του Κόμματος, δίνοντας τη «μεγάλη εικόνα» των οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων στον κόσμο, στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Εκεί σημειώναμε μεταξύ άλλων ότι «συνεχίστηκε η ίδια τάση ανακατατάξεων μεταξύ των καπιταλιστικών οικονομιών που διέτρεξε όλη την τελευταία δεκαπενταετία» με τα εξής βασικά χαρακτηριστικά:

• Την ισχυροποίηση της Κίνας σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη, με κριτήριο τα μερίδιά τους στο Παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν. Ως απόρροια αυτού του γεγονότος, οξύνεται ο ανταγωνισμός της Κίνας με τις ΗΠΑ, οι οποίες διατηρούν ακόμα την πρώτη θέση, παρά την τάση μείωσης του μεριδίου τους.
• Την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας (...) χωρίς κανένα ιμπεριαλιστικό κέντρο να προβλέπεται να λειτουργήσει ως ατμομηχανή για την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξής της.
• Το μεγάλο μέγεθος της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου και την αδυναμία ελεγχόμενης απαξίωσής του κ.ά.

Ειδικότερα για την παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, στις Θέσεις αναφερόταν μεταξύ άλλων ότι «(...) σε οικονομικό - στρατιωτικό επίπεδο οξύνεται ο ανταγωνισμός ΗΠΑ - Κίνας και ΗΠΑ - Ρωσίας (...) Στο επίπεδο του οικονομικού ανταγωνισμού, σημαντική εξέλιξη αποτελεί η δοκιμασία διατήρησης της συνοχής της ΕΕ και το μέλλον που προδιαγράφεται για την Ευρωζώνη, ιδιαίτερα μετά την επικράτηση του Brexit στο σχετικό δημοψήφισμα στη Βρετανία. Αυτή η πραγματικότητα καθιστά ακόμα πιο σύνθετους τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και αυξάνει τη ρευστότητα των σημερινών διακρατικών συνεργασιών».

Ταυτόχρονα στο 20ό Συνέδριο τονιζόταν ότι μια νέα καπιταλιστική οικονομική κρίση θα ήταν, αργά ή γρήγορα, αντικειμενικά αναπόφευκτη.

Οι τάσεις που καταγράφονταν σ' αυτές τις εκτιμήσεις του ΚΚΕ, πριν από τέσσερα χρόνια, για τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία, επιβεβαιώνονται σήμερα από τα στοιχεία Οργανισμών του κεφαλαίου και περιγράφουν το έδαφος πάνω στο οποίο οξύνεται ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός, με καταλύτη και την πανδημία του νέου κορονοϊού. Ας δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Σε έκθεση μιας εκ των «4 μεγάλων» διεθνών συμβουλευτικών εταιρειών, της «PricewaterhouseCoopers», με τίτλο «Ο κόσμος το 2050: Πώς θα αλλάξει η παγκόσμια οικονομική τάξη;», αναφέρεται μεταξύ άλλων πως «οι τάσεις μετατόπισης στην παγκόσμια οικονομική δύναμη που παρατηρούνται από το 2000, αναμένεται να συνεχιστούν στις περισσότερες περιπτώσεις στις μελλοντικές δεκαετίες».

Σύμφωνα με την έκθεση, τα κράτη των Ε7 (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, Ρωσία, Ινδονησία, Μεξικό και Τουρκία) θα κατέχουν το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2050, από το 35% που διατηρούν σήμερα, ενώ οι λεγόμενες «αναπτυσσόμενες» οικονομίες μπορεί να αποτελούν τις 6 από τις 7 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου μέχρι το 2050.

Το 1995, οι Ε7 κατείχαν μόνο το μισό σχεδόν οικονομικό μέγεθος του G7 (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία και Καναδάς), με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης (PPP). Τo 2015, οι δύο ομάδες χωρών διατηρούσαν περίπου ίσα μεγέθη, ενώ τώρα εκτιμάται πως μέχρι το 2040 το μέγεθος των οικονομιών των E7 θα είναι το διπλάσιο από αυτό του G7!

Οι λεγόμενες «αναπτυσσόμενες» οικονομίες προβλέπεται να κυριαρχήσουν μακροπρόθεσμα στη λίστα με τις μεγαλύτερες δέκα οικονομίες του κόσμου, με την Ινδονησία, τη Βραζιλία, τη Ρωσία και το Μεξικό να καταλαμβάνουν τις θέσεις 4 έως 7 το 2050. Μέχρι τότε, η έκθεση προβλέπει πως το μερίδιο στο παγκόσμιο ΑΕΠ του G7 θα μειωθεί στο 20%, ενώ οι Ε7 θα αυξήσουν το μερίδιό τους σχεδόν στο 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ, με όρους PPP.

Η Κίνα είναι ήδη η μεγαλύτερη οικονομία σε όρους PPP, έχοντας αντικαταστήσει στην πρώτη θέση τις ΗΠΑ το 2014. Η έκθεση εκτιμά πως η Κίνα θα είναι επίσης η μεγαλύτερη οικονομία και με όρους αγοραίας συναλλαγματικής ισοτιμίας (MER) στο ΑΕΠ μέχρι το 2050. Αλλά και η Ινδία εκτιμάται πως θα καταλάβει τη δεύτερη μεγαλύτερη θέση στην παγκόσμια οικονομία σε όρους PPP μέχρι το 2050.

Μία από τις βασικές διαφορές της πρόσφατης έκθεσης με την προηγούμενη της ίδιας εταιρείας (Φλεβάρης 2015) είναι πως αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω οι εκτιμήσεις για την τάση αύξησης της παραγωγικότητας στις ΗΠΑ, από 2% σε 1,5% ανά έτος, ενισχύοντας τις αρνητικές προβλέψεις για τις προοπτικές ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας. Η Κίνα και η Ινδία, από την άλλη, προβλέπεται να συνεχίσουν να εμφανίζουν ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης, τουλάχιστον μέχρι φέτος, πριν αρχίσουν να μειώνονται σταδιακά τις επόμενες δεκαετίες.

Ανάλογα στοιχεία καταγράφει και η μελέτη του ΟΟΣΑ που δημοσιεύτηκε τον Ιούλη του 2018 με τίτλο «Η μεγάλη εικόνα: Σενάρια για την παγκόσμια οικονομία μέχρι το 2060», επικαιροποιώντας τα μακροπρόθεσμα σενάρια του Οργανισμού από το 2014.

Το βασικό που τονίζεται στην έκθεση είναι ότι η τάση ανάπτυξης του παγκόσμιου ΑΕΠ φθίνει από 3,4% το 2018 σε 2% το 2060, κυρίως λόγω της επιβράδυνσης των μεγάλων «αναπτυσσόμενων» οικονομιών, που συνεχίζουν να διαμορφώνουν τον κύριο όγκο της παγκόσμιας ανάπτυξης. Ινδία και Κίνα διατηρούν αυξανόμενο μερίδιο, καθώς το κέντρο βάρους της παγκόσμιας οικονομίας μετατοπίζεται προς την Ασία.

«Ισως το πιο σαφές χαρακτηριστικό του βασικού σεναρίου είναι η συνεχιζόμενη τάση επιβράδυνσης της ανάπτυξης του πραγματικού παγκόσμιου ΑΕΠ. Από έναν ρυθμό ανάπτυξης 3,4% στην αρχή της περιόδου πρόβλεψης το 2019, επιβραδύνεται τις επόμενες 4 δεκαετίες, παρασυρόμενο από την επιβραδυμένη ανάπτυξη στις μεγάλες αναπτυσσόμενες οικονομίες των BRICS (σ.σ. Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική)», αναφέρει η μελέτη.

Προσθέτει ωστόσο ότι «η ανάπτυξη στις BRICS παραμένει αρκετά πάνω από αυτήν των κρατών του ΟΟΣΑ μέχρι και το τέλος της περιόδου πρόβλεψης. Ως αποτέλεσμα, το μερίδιο των κρατών του ΟΟΣΑ στην παγκόσμια παραγωγή, το οποίο έχει ήδη πέσει από 72% το 2000, σε μόλις κάτω από 54% σήμερα, σε όρους PPP του 2010, μειώνεται ακόμα περισσότερο, στο 43% το 2060. Το μερίδιο της Κίνας στην παγκόσμια παραγωγή κορυφώνεται κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2030 στο περίπου 27% και ύστερα μειώνεται με αργούς ρυθμούς, ενώ το μερίδιο της Ινδίας συνεχίζει να αυξάνεται. Ινδία και Κίνα θα κατέχουν 1/5 της παγκόσμιας οικονομίας το 2060».

Αν και δεν μπορούσε να προβλεφθεί από τον ΟΟΣΑ, η εμφάνιση της πανδημίας του κορονοϊού επιδρά στην πορεία της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας προς μια νέα κρίση, προοπτική που διαφαινόταν στον ορίζοντα και απασχολούσε τα αστικά επιτελεία και πιο πριν. Ως προς αυτό, είναι χαρακτηριστική η επισήμανση του Ρίτσαρντ Χάας, πρώην υψηλόβαθμου διπλωμάτη των ΗΠΑ, σε άρθρο του στο περιοδικό «Foreign Affairs» (7 Απρίλη) ότι «η πανδημία θα επιταχύνει την Ιστορία αντί να την αλλάξει»...

Στοιχείο της όξυνσης των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων είναι και η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών απ' όλους τους βασικούς «παίχτες», στην προσπάθειά τους να αυξήσουν τη στρατιωτική ισχύ έναντι των ανταγωνιστών τους.

Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), που δημοσιεύθηκαν πριν από λίγες μέρες, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες εκτιμώνται σε 1,9 τρισ. δολάρια για το 2019, στο υψηλότερο επίπεδο από το 1988 και αυξημένες κατά 3,6% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.

Τα ποσά αυτά αντιστοιχούν στο 2,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ, με τις ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, Ρωσία και Σαουδική Αραβία, δηλαδή τις 5 χώρες με τις μεγαλύτερες δαπάνες, να κατέχουν το 62% των παγκόσμιων δαπανών.

Συγκεκριμένα, οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 5,3%, στα 732 δισ. δολάρια, και ακολουθούν η Κίνα, με αύξηση 5,1%, η Ινδία με αύξηση 6,8% και η Ρωσία με αύξηση 4,5%, ενώ η Σαουδική Αραβία μείωσε τις στρατιωτικές της δαπάνες κατά 16%.

Από το 2010 έως το 2019, τη μεγαλύτερη αύξηση στις στρατιωτικές δαπάνες σημείωσε η Κίνα (85%) φτάνοντας στα 261 δισ. δολάρια, δηλαδή το 14% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών. Η Κίνα, όπως αναφέρει η έκθεση, αυξάνει τις στρατιωτικές της δαπάνες ασταμάτητα από το 1994. Η Ρωσία ανέβηκε από την 5η στην 4η θέση της λίστας, ενώ η Σ. Αραβία έπεσε από την 3η στην 5η, με τη θέση της να καταλαμβάνεται από την Ινδία.

Ενδεικτική είναι και η τελευταία έκδοση του «The Military Balance», για το 2019, όπου γίνεται η ετήσια αξιολόγηση «των παγκόσμιων στρατιωτικών δυνατοτήτων και οικονομικών άμυνας» από το «Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών».

Εκεί αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «η Κίνα θέτει τον ρυθμό» στις στρατιωτικές δαπάνες και την ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων, ακολουθώντας «ένα σχέδιο εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεών της μέχρι το 2035, ώστε να δημιουργήσει παγκόσμιας κλάσης Ενοπλες Δυνάμεις μέχρι το 2049».

Η Κίνα διέθετε πέρυσι 7 από τις 20 μεγαλύτερες αμυντικές βιομηχανίες του κόσμου, 3 από αυτές στις 10 μεγαλύτερες παγκοσμίως. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, η πορεία αυτή διαγράφεται «σε μια περίοδο που το Πεκίνο έχει εντοπίσει μια "στρατηγική ευκαιρία". Εχει αποφασίσει πως όποιο ρίσκο περιέχει η εφαρμογή αυτών των αλλαγών, αξίζει να παρθεί τώρα, καθώς ο κίνδυνος μιας σημαντικής σύγκρουσης με μια μεγάλη δύναμη είναι σχετικά μικρός.

Ως αποτέλεσμα, το Πεκίνο ελπίζει πως όταν αυτή η περίοδος τελειώσει, οι Ενοπλες Δυνάμεις του θα είναι ισοδύναμες ή και ισχυρότερες των ανταγωνιστών του. Για την ώρα ωστόσο, η στρατιωτική δυνατότητα της Κίνας παραμένει λανθάνουσα και διατηρούνται τομείς στους οποίους εμφανίζει αδυναμίες».

Από την άλλη, επισημαίνεται πως οι Ενοπλες Δυνάμεις του ευρωατλαντικού άξονα «παραμένουν απασχολημένες με την ανανεωμένη πιθανότητα υψηλής έντασης σύγκρουσης με τους ανταγωνιστές τους»...

Οι επιστημονικές - τεχνολογικές δυνατότητες είναι μεγάλες και αντικειμενικά υπήρχαν οι όροι να επιδειχθεί ετοιμότητα και πρόβλεψη, να είχαν προχωρήσει οι έρευνες για το εμβόλιο, για αποτελεσματικές θεραπευτικές αγωγές, αλλά το κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους θέτει άλλες προτεραιότητες. Τα εκατομμύρια κρούσματα και οι 220.000 νεκροί μέχρι τώρα είναι τα θύματα ενός συστήματος που υπηρετεί τα συμφέροντα των μεγάλων οικονομικών ομίλων και συντρίβει τις λαϊκές ανάγκες στις συμπληγάδες της πολιτικής του «κόστους - οφέλους».

Ζούμε στον 21ο αιώνα, κι ενώ οι αστικές τάξεις και οι εκπρόσωποί τους καμαρώνουν για την 4η βιομηχανική επανάσταση, τα ψηφιακά δίκτυα, την τεχνητή νοημοσύνη και τη διαστημική, τα καπιταλιστικά κράτη δεν μπορούν να καλύψουν στοιχειώδεις ανάγκες σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, σε αναπνευστήρες, μάσκες και γάντια!

Λίγο μετά το πέρας της κρίσης υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου που εκδηλώθηκε το 2008, και εν μέσω μιας ασθενικής ανάπτυξης, οι αντιφάσεις του συστήματος γέννησαν τους όρους νέας καπιταλιστικής κρίσης, που βαθαίνει στις συνθήκες της πανδημίας. Στην ημερήσια διάταξη έχουν τεθεί εφιαλτικές πρακτικές για την παραπέρα μείωση μισθών και συντάξεων, κοινωνικών παροχών, ένταση της καταστολής, στο πλαίσιο μιας γενικότερης επίθεσης για να καθηλωθούν οι εργατικοί - λαϊκοί αγώνες, να δυναμώσει η καπιταλιστική εκμετάλλευση.

Η στρατηγική που αποσκοπεί στον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών και αγορών, όχι μόνο δεν μπήκε σε καραντίνα, αλλά αντίθετα ενσωματώνει μέσα της αντιθέσεις που γέννησε η πανδημία. Κάθε ιμπεριαλιστικό μπλοκ παίρνει τα μέτρα του για να προωθήσει τα συμφέροντα των μονοπωλίων πιο επιθετικά.

Η «διπλωματία του κορονοϊού» αξιοποιείται για την απόσπαση δυνάμεων και την αναδιάταξη συμμαχιών, όπως δείχνουν οι κινήσεις των ΗΠΑ, της ΕΕ, της Κίνας, της Ρωσίας, της Τουρκίας και άλλων κρατών. Η «νέα αρχιτεκτονική» στις διεθνείς σχέσεις που διαφημίζουν, υπεράσπισης του συστήματος, είναι αντιδραστική και φέρει τη σφραγίδα της καπιταλιστικής σαπίλας, σημαδεύεται από τους τεράστιους στρατιωτικούς εξοπλισμούς και την επέκταση των ανταγωνισμών σε νέα πεδία.

Στην ετήσια έκθεση του ΝΑΤΟ για το 2019, που δημοσιεύτηκε τον Μάρτη του 2020, και στη σχετική συνέντευξη του γενικού γραμματέα, Γ. Στόλτενμπεργκ, καταγράφονται ο απολογισμός της λυκοσυμμαχίας και ο σχεδιασμός που υλοποιείται και εμπλουτίζεται μέσω των συνόδων των υπουργών Αμυνας και Εξωτερικών.

Η έκθεση καυχιέται για την επιχειρησιακή ικανότητα του ΝΑΤΟ, την ενίσχυση των θέσεών του, τον εκσυγχρονισμό, τον συντονισμό δράσεων, με νέα δομή διοίκησης και μέσα για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, δίνει έμφαση στον υβριδικό πόλεμο, στην αναμέτρηση στον κυβερνοχώρο, στους διαστημικούς σχεδιασμούς.

Στην πράξη αποδεικνύεται ότι έχουν ριχτεί περισσότερες δυνάμεις στην περικύκλωση και τη σύγκρουση με τη Ρωσία, με τέσσερις (4) πολυεθνικούς σχηματισμούς μάχης, σε Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και μια πολυεθνική ταξιαρχία στη Ρουμανία. Ισχυρή παρουσία στη Μαύρη Θάλασσα, ενίσχυση των υποδομών και εξασφάλιση μέτρων για να δυναμώσει η ΝΑΤΟική κινητικότητα και να κινηθούν ταχύτατα ετοιμοπόλεμες στρατιωτικές δυνάμεις, ενώ προβάλλεται η ετοιμότητα του πυρηνικού οπλοστασίου.

Το ΝΑΤΟ παρεμβαίνει σε όλα τα μέτωπα: Στο Αφγανιστάν, στη Συρία και τη Λιβύη, στην Υεμένη στο πλευρό της Σαουδικής Αραβίας, ενισχύει την παρουσία του στη Μέση Ανατολή, στον Περσικό Κόλπο ενάντια στο Ιράν, στηρίζει τη Γεωργία και την Ουκρανία στα σύνορα με τη Ρωσία, παρεμβαίνει στα Βαλκάνια αξιοποιώντας τα κράτη - μέλη, όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Κροατία, η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία, διατηρεί μόνιμη παρουσία στην Ανατ. Μεσόγειο και το Αιγαίο. Παράλληλα, δραστηριοποιείται σε Ασία - Ειρηνικό στον ανταγωνισμό με την Κίνα, σε συμμαχία με την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία κ.ά.

Αναπτύσσει δράση σε όλους τους τομείς, για την αποκαλούμενη ενεργειακή ασφάλεια, την πολιτική προστασία, τις μεταφορές, την αγροτική παραγωγή και τη διατροφική αλυσίδα, τις υπηρεσίες Υγείας, τις επικοινωνίες κ.ά. Το ΝΑΤΟ δείχνει ιδιαίτερη φροντίδα στην εξασφάλιση υψηλών προτύπων ασφαλείας των δικτύων κινητής τηλεφωνίας 5ης γενιάς, σε αντιπαράθεση με τους σχεδιασμούς της Κίνας και τη διείσδυσή της στα δίκτυα κρατών - μελών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Στη συνεδρίαση της Στρατιωτικής Επιτροπής τον περασμένο Γενάρη, στη Σύνοδο υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ τον Φλεβάρη και στις Τηλεδιασκέψεις των υπουργών Εξωτερικών (4/4) και Αμυνας (15/4), με τη μορφή του επείγοντος, επιβεβαιώθηκε η παραπάνω στρατηγική γραμμή της λυκοσυμμαχίας και προστέθηκαν νέα μέτωπα στο όνομα της αντιμετώπισης των συνεπειών του Covid-19.

Η συνεργασία της ΕΕ με το ΝΑΤΟ και η αποδοχή του ως βασικού πυλώνα ασφάλειας και άμυνας συμβαδίζει με μέτρα ενίσχυσης της «Στρατηγικής Αυτονομίας» του ευρωπαϊκού ιμπεριαλιστικού κέντρου και της παραπέρα στρατιωτικοποίησης. Ολα στην υπηρεσία της δημιουργίας ισχυρής πολιτικής - στρατιωτικής υποδομής για νέες επεμβάσεις και πολέμους και ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη 16 ιμπεριαλιστικές αποστολές της ΕΕ, εκ των οποίων 6 στρατιωτικές με το μανδύα της «Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Αμυνας» (ΚΠΑΑ). Δισεκατομμύρια ευρώ από την καπιταλιστική εκμετάλλευση και τη φορολεηλασία των λαών ξοδεύονται για εξοπλισμούς και στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Το Βέλγιο, η Εσθονία, η Δανία, η Ολλανδία και η Πορτογαλία είναι έτοιμες να στείλουν στρατιωτικά τμήματα για να ενισχύσουν τις γαλλικές δυνάμεις στην υποσαχάρια Αφρική, με το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Η περιοχή του Σαχέλ έχει μπει στο «μάτι του κυκλώνα». Μαυριτανία, Σενεγάλη, Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο, Αλγερία, Νίγηρα, τμήματα της Νιγηρίας και του Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, κεντρικό Τσαντ, Σουδάν και Νότιο Σουδάν, Ερυθραία, Σομαλία έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη θέση στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και επιδρούν γενικότερα στο ανακάτεμα της «τράπουλας», με βαριές συνέπειες για τους λαούς.

Στην Ανατ. Μεσόγειο, στη Λιβύη είναι σε εξέλιξη η ευρωενωσιακή στρατιωτική επιχείρηση «Ιrini», τα Δυτικά Βαλκάνια είναι στο στόχαστρο. Η ΕΕ έχει αποφασίσει να μετατρέψει τη Frontex μέχρι το 2027 σε μόνιμο στρατιωτικό σώμα με δύναμη 10.000 ανδρών. Τα προσχήματα περισσεύουν και αυτό που σφραγίζει τις εξελίξεις είναι ο εντεινόμενος ανταγωνισμός ανάμεσα στις ΗΠΑ, στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ, στη Ρωσία και την Κίνα, που προωθούν κι αυτές τα συμφέροντα των δικών τους μονοπωλίων. Η Κίνα προωθεί το διεθνούς εμβέλειας σχέδιο για τον «νέο δρόμο του μεταξιού» και η Ρωσία κατακτά θέσεις στην Ανατ. Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, ενισχύει την παρουσία της στην Κεντρική Ασία, διεκδικεί στα Βαλκάνια.

Το κάθε βήμα της εμπλοκής προετοιμάζει το επόμενο. Οι ψευτοθεωρίες πως η συμμετοχή της Ελλάδας στις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες και η διεκδίκηση του τίτλου του «σημαιοφόρου» στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ συνιστούν απάντηση στην επιθετικότητα της τουρκικής αστικής τάξης, είναι «άδειο πουκάμισο» και το ίδιο ισχύει για τη συμμετοχή της Ελλάδας στα συνεργατικά σχήματα με το Ισραήλ και την Αίγυπτο.

Κάθε φάση των ανταγωνισμών των αστικών τάξεων της Τουρκίας και της Ελλάδας θα προετοιμάζει νέες, ακόμα πιο επικίνδυνες εξελίξεις. Οι εντάσεις θα συνυπάρχουν με σενάρια παζαριών και οδυνηρών συμβιβασμών συνδιαχείρισης του Αιγαίου.

Αυτοί που πανηγύρισαν για την αποχώρηση του γεωτρύπανου «Γιαβούζ» από την κυπριακή ΑΟΖ διαψεύστηκαν γρήγορα κι αυτό επανήλθε στα «λημέρια του». Η επιχείρηση «Γαλάζια Πατρίδα» είναι παρούσα. Τα τουρκικά ερευνητικά «οργώνουν» την περιοχή με τη συνοδεία πολεμικών πλοίων. Οι υπερπτήσεις και η αμφισβήτηση ελληνικών νησιών συνεχίζονται. Η άθλια Συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας παραμένει σε ισχύ και η τραγωδία των προσφύγων θα συνεχιστεί και θα αξιοποιείται στα γεωπολιτικά παζάρια. Μόνιμο στοιχείο της ιμπεριαλιστικής ειρήνης θα είναι η συνέχιση των αντιπαραθέσεων των ιμπεριαλιστικών κέντρων και των αστικών τάξεων σε κάθε περιοχή.

Στη Συρία, οι δυνάμεις που συγκρούονται είναι με το «μαχαίρι στα δόντια». Η βάση της αντιπαράθεσης Ρωσίας - Τουρκίας παραμένει και το ΝΑΤΟ καιροφυλακτεί για τα δικά του οφέλη, προσβλέπει σε νέες επεμβάσεις. Στη Λιβύη μαίνεται η σύγκρουση των δυνάμεων του Σάρατζ και του Χάφταρ. Η στρατιωτική στήριξη Ερντογάν στην κυβέρνηση Σάρατζ, η οποία υπέγραψε το απαράδεκτο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο για τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατ. Μεσόγειο, πυροδοτεί νέες κινήσεις του «Εθνικού Στρατού Λιβύης», του στρατηγού Χάφταρ και των συμμάχων του, με τη συμμετοχή της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων κ.ά.

Κάθε μέρα που περνάει, επιβεβαιώνει την επικαιρότητα και το ρεαλισμό της εργατικής εξουσίας, της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής και του επιστημονικού κεντρικού σχεδιασμού, την αναγκαιότητα της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας, γιατί αυτή μπορεί να ικανοποιήσει τις λαϊκές ανάγκες, για δημόσιο, δωρεάν και αναβαθμισμένο σύστημα Υγείας, για τη μόρφωση των παιδιών, την εξασφάλιση του δικαιώματος δουλειάς για όλους, με κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, απεμπλοκή από τα ιμπεριαλιστικά σχέδια. Σ' αυτόν το δρόμο καλούνται να βαδίσουν χιλιάδες εργάτες και εργάτριες, βιοπαλαιστές επαγγελματίες και αγρότες, σε μια μεγάλη Κοινωνική Συμμαχία.

Το τουρκικό γεωτρύπανο «Γιαβούζ» συνεχίζει τις προκλήσεις

Το γεγονός αυτό, όσο και το ιμπεριαλιστικό «παζάρι» με την Τουρκία, που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού, αποτυπώνουν και οι δηλώσεις των ΑμερικανοΝΑΤΟικών αξιωματούχων που συνεχίστηκαν και αυτήν τη βδομάδα, «ζεσταίνοντας» την πλάτη της Τουρκίας που εντείνει τις προκλήσεις στην περιοχή (έστειλε το γεωτρύπανο «Γιαβούζ» ξανά στην κυπριακή ΑΟΖ και εξακολουθεί διαρκείς παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου). Ενώ ξεγυμνώνουν ξανά τα ευρωατλαντικής κοπής παραμύθια της κυβέρνησης ότι η εμπλοκή στα σχέδια ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ για τα συμφέροντα της αστικής τάξης, αποτελεί τάχα «ομπρέλα προστασίας» για το λαό και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας.

Ετσι, σε συνέντευξή της την προηγούμενη Κυριακή, η πρέσβειρα των ΗΠΑ στη Λευκωσία Τζούντιθ Γκάρμπερ, την ώρα που το τουρκικό γεωτρύπανο «σουλατσάρει» ξανά στην κυπριακή ΑΟΖ ζήτησε στη γνωστή λογική των «ίσων αποστάσεων» «όλα τα μέρη να αποφεύγουν ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή». Ενώ η «ανησυχία» που εξέφρασε σχετικά με τις «πρόσφατες αναφορές σχετικά με τα σχέδια της Τουρκίας για γεώτρηση στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου», αφορούσε το πόσο αυτές επηρεάζουν την «ασφάλεια» του ευρωατλαντικού ενεργειακού σχεδιασμού απέναντι στα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, ή - όπως περιέγραψε πιο κομψά - το πώς «η ανάπτυξη των πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να προάγει τη συνεργασία και να παρέχει τα θεμέλια για διαρκή ενεργειακή ασφάλεια και οικονομική ευημερία σε ολόκληρη την περιοχή».

Γι' αυτό και η Γκάρμπερ πρόσφερε νέα κάλυψη στα προσχήματα μέσα από τα οποία προωθούνται οι τουρκικές διεκδικήσεις στην περιοχή, τονίζοντας πως «οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κύπρου, όπως όλοι οι πόροι της, πρέπει να μοιραστούν ακριβοδίκαια μεταξύ των δύο κοινοτήτων» κι ενώ λίγες μέρες πριν ο εκπρόσωπος της αμερικανικής πρεσβείας στη Λευκωσία, δείχνοντας το πώς στο πλαίσιο των ευρωατλαντικών διευθετήσεων «γκριζάρονται» κυριαρχικά δικαιώματα, περιέγραφε για άλλη μια φορά τα κυπριακά ύδατα ως «περιοχή που η Κύπρος διεκδικεί ως Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη».

Οσο για το τι σηματοδοτεί η εμπλοκή και της ελληνικής κυβέρνησης στον αμερικανοΝΑΤΟικό σχεδιασμό, ανάμεσα στα άλλα και για τη «διατήρηση της Αγκυρας στη Δύση» και αποφυγής περαιτέρω προσέγγισής της με τη Ρωσία, για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, ενδεικτικά είναι τα όσα έγραψε σε άρθρο της η «Καθημερινή», επικαλούμενη πηγές «με γνώση των εξελίξεων». Σύμφωνα με το δημοσίευμα, στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη του ΝΑΤΟ, ο Τούρκος υπουργός Αμυνας, Χ. Ακάρ πρότεινε στον Ελληνα ομόλογό του, Νίκο Παναγιωτόπουλο, έναν προσωρινό «συμβιβασμό» για μικρή παύση υπερπτήσεων τουρκικών μαχητικών πάνω από τα νησιά του Αιγαίου, με «αντάλλαγμα» το σταμάτημα των ελληνικών ασκήσεων στις ίδιες περιοχές, με την κυβέρνηση, όπως τουλάχιστον υπονοείται να παζαρεύει ανοιχτά ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Ολα αυτά, μάλιστα, κι ενώ η τουρκική Πολεμική Αεροπορία έχει φτάσει, σε μόλις 4 μήνες φέτος, τις περίπου 250 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά, και μάλιστα μεγάλα και κατοικημένα (π.χ. Χίος και Λήμνος), με τον Τούρκο υπουργό Αμυνας, μιλώντας σε Τούρκους πιλότους να περιγράφει τις παραβιάσεις αυτές ως «ακούραστη εκτέλεση των καθηκόντων τους σε όλο το εύρος της Τουρκίας και της γαλάζιας πατρίδας».

Στο μεταξύ, ενδεικτική των παζαριών που όλα δείχνουν ότι θα ενταθούν το επόμενο διάστημα ήταν και η επιστολή που έστειλε ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, στον Αμερικανό ομόλογό του, Ντόναλντ Τραμπ, μαζί με ιατρική βοήθεια προς τις ΗΠΑ για την «αντιμετώπιση της επιδημίας», κι ενώ τα τουρκικά ΜΜΕ περηφανεύονται για τη «διπλωματία της "Covid-19"», που η Τουρκία αναπτύσσει στέλνοντας ιατρικό υλικό σε χώρες όπως η Ιταλία και οι βαλκανικές χώρες, διευρύνοντας και έτσι το «αποτύπωμά» της στην περιοχή.

Στην επιστολή του, ο Ερντογάν περιέγραφε τη χώρα του ως «έναν αξιόπιστο και ισχυρό εταίρο των ΗΠΑ» και μίλησε για «νέες ικανότητες που θα αναπτύξουμε από την αντιμετώπιση αυτής της παγκόσμιας κρίσης» και περιγράφοντας προοπτικές και πεδία περαιτέρω σύσφιξης των διμερών σχέσεων κατέληξε, εκτιμώντας πως «η θετική ατμόσφαιρα που δημιούργησε αυτή η συνεργασία (των δύο χωρών) που δυνάμωσε και αναπτύχθηκε σε διάφορους τομείς, προς αντιμετώπιση της πανδημίας, θα συμβάλει στην ανάπτυξη των τουρκο-αμερικανικών σχέσεων και στην αποτελεσματική υλοποίηση των δυνατοτήτων των χωρών μας, ειδικά το στόχο για να φτάσει το διμερές εμπόριο στα 100 δισ. δολάρια... Οι πρόσφατες εξελίξεις στην περιοχή μας, ειδικά σε Συρία και Λιβύη, έδειξαν ακόμα μια φορά τη σημασία της συνεχιζόμενης τουρκο-αμερικανικής συμμαχίας και συνεργασίας σε πλήρη ισχύ».

Τέλος, εξέφρασε ελπίδα και ότι τα κρατικά όργανα (π.χ. Κογκρέσο) και αστικά επιτελεία των ΗΠΑ «θα αντιληφθούν καλύτερα τη στρατηγική σημασία των σχέσεών μας και θα δράσουν με τον τρόπο που απαιτεί η κοινή μας πάλη ενάντια στα κοινά μας προβλήματα...».

Εξελίξεις αναμένονται και σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, παρά το γεγονός ότι οι «προεδρικές εκλογές» στα Κατεχόμενα, που πολλοί συνέδεαν με την έναρξη ενός νέου γύρου διαπραγματεύσεων αναβλήθηκαν για το φθινόπωρο.

Στη συνέντευξή της, η Αμερικανίδα πρέσβειρα Τζ. Γκάρμπερ δήλωσε «ενθαρρυμένη» (όσον αφορά το Κυπριακό) για τις εξελίξεις από τα «παραδείγματα συνεργασίας της δικοινοτικής τεχνικής επιτροπής για την υγεία κατά τη διάρκεια αυτής της επιδημίας» και σημείωσε ότι «καθώς βγαίνουμε από αυτήν την κρίση, προσβλέπουμε στην επανάληψη των προσπαθειών των ηγετών της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής κοινότητας ...να δημιουργήσουν μια δίκαιη και διαρκή λύση που θα επανενώσει το νησί».

Να καταγραφεί ότι το ενδιαφέρον της για τις εξελίξεις στο Κυπριακό εξέφρασε και η Κίνα, της οποίας ο πρέσβης στη Λευκωσία Χουάνγκ Σινγκιάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με την ειδική αντιπρόσωπο του γγ του ΟΗΕ στην Κύπρο, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ. Σε αυτήν, ο Κινέζος διπλωμάτης ανέφερε ότι η πανδημία δεν πρέπει να σταθεί εμπόδιο στην «ειρηνευτική διαδικασία για την Κύπρο» και τόνισε ότι «η Κίνα υποστηρίζει σθεναρά το ρόλο των Ηνωμένων Εθνών στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Συμφωνήσαμε πως τώρα είναι η ώρα για τα μέρη να ενισχύσουν την αμοιβαία εμπιστοσύνη».

Οι διεργασίες αλληλεπιδρούν σε κάθε περίπτωση με την τύχη των γεωτρήσεων στα ανοιχτά της Κύπρου, που ενεργειακοί κολοσσοί (όπως η αμερικανική «ExxonMobil», η γαλλική «Total», η ιταλική «Eni») ανέστειλαν, επικαλούμενοι τις επιπτώσεις της πανδημίας, ενώ ενδεικτικές για τις διεργασίες που εντείνονται και τους ανταγωνισμούς που οξύνονται, ενόψει και της καπιταλιστικής κρίσης, είναι και οι νέες αναλύσεις για τις «προοπτικές συνεργασίας» στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Στην αγγλόφωνη ηλεκτρονική έκδοση του τουρκικού TRΤ, άρθρο με τίτλο «μπορεί η διπλωματία του Covid-19 να δυναμώσει τις σχέσεις Τουρκίας - Ιταλίας», αναφερόταν πρόσφατα στη «νέα θετική δυναμική», που μπορεί να δημιουργήσει στην Ανατολική Μεσόγειο η περιφερειακή συνεργασία Τουρκίας - Ιταλίας. «Η ορμή από την παγκόσμια κρίση πανδημίας μπορεί να υποκινήσει ένα μοντέλο περιφερειακών εταιρικών σχέσεων για την επίλυση συγκρούσεων και να ανοίξει τον δρόμο για τη διαπραγμάτευση διαφορών με άλλες χώρες της περιοχής», σημείωνε, επικαλούμενη και τις ιταλικές επιφυλάξεις για τις προοπτικές του «EastMed».

Να σημειωθεί πως πρόσφατα, αρθρογράφος και της ελληνοκυπριακής εφημερίδας «Σημερινή» παρατήρησε ότι «εκ μέρους της ιταλικής κυβέρνησης ακόμη δεν υπήρξε οποιαδήποτε δημόσια τοποθέτηση καταδίκης των τουρκικών ενεργειών στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου» κάτι που απέδιδε στο... ότι «η χώρα παλεύει να διαχειριστεί και να συνέλθει από το θανατηφόρο πέρασμα του κορονοϊού», πρόσθετε δε ότι «ωστόσο υπάρχουν Ιταλοί αναλυτές που φλερτάρουν ανοιχτά με το ενδεχόμενο εμπλοκής της Τουρκίας στις ενεργειακές διεργασίες της περιοχής».

Ακόμα πιο χαρακτηριστικές είναι πάντως και οι δηλώσεις του ανώτερου αντιπροέδρου της «Eni» για Διεθνή Θέματα, Μάρκο Πιρέντα, που μιλώντας στο «Fondazione Degasperi», υπογράμμισε τις «σημαντικές ενεργειακές εξελίξεις» στην περιοχή μας που αποτελούν «μέρος ενός πολύ δύσκολου οικονομικού και διεθνούς πλαισίου, που επιδεινώθηκε περαιτέρω από την κρίση που προκλήθηκε από τον COVID-19». Ο ίδιος αναφέρθηκε στην «ιστορική δυναμική και τις συγκρούσεις που εξακολουθούν να σηματοδοτούν αυτό το μέρος του Mare Nostrum», παραθέτοντας τις «διαφορές» Κύπρου - Τουρκίας, Λιβάνου - Συρίας και Λιβάνου - Ισραήλ που «εξακολουθούν να εμποδίζουν την κερδοφόρα περιφερειακή συνεργασία».

Μιλώντας ειδικά για το Κυπριακό εξέφρασε προβληματισμό επειδή «το κυπριακό ζήτημα, οι δράσεις της Αγκυρας και ο ανταγωνισμός μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων στη Μεσόγειο συγκρατούν τις προοπτικές αυτής της οικονομικής ανάπτυξης που θα μπορούσε να ευνοήσει η διαθεσιμότητα νέων ενεργειακών πόρων». Και κατέληξε, περιγράφοντας ως πρόκληση τη «δημιουργία ευκαιριών και χώρων συνεργασίας», «ξεπερνώντας τις στείρες αντιθέσεις», χαρακτηρίζοντας «ελπίδα» το «να ενοποιηθεί ο δομημένος διάλογος - ακόμη και μεταξύ ιστορικών αντιπάλων - που ξεκίνησε με το East Med Gas Forum», το βασικό σχήμα που έχει στηθεί για την προώθηση του ευρωατλαντικού ενεργειακού σχεδιασμού στην περιοχή, και των επικίνδυνων «διευθετήσεων» ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές.

Αλλωστε, τα οφέλη της συνεργασίας με τον «στρατηγικό εταίρο» Τουρκία που αναζητάει η ΕΕ αποτυπώνει και η ανάλυση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση (Centre for European Reform).

«Ενώ οι ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι βαθιά ανησυχητικές για την ΕΕ, σε άλλους τομείς η ΕΕ και η Τουρκία έχουν κοινά συμφέροντα...», ξεχωρίζοντας ως τέτοιους τους τομείς του Μεταναστευτικού αλλά και τη Λιβύη, και εκτιμώντας συνολικότερα ότι «η συνεργασία σε ένα ζήτημα μπορεί να δημιουργήσει καλή θέληση σε άλλους τομείς και τελικά να διευκολύνει την Ευρώπη και την Τουρκία να αντιμετωπίσουν τις διαφορές τους στην Ανατολική Μεσόγειο...», για να καταλήξει μεταξύ άλλων ότι «μια σημαντική μείωση των εντάσεων θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την επανέναρξη των συνομιλιών επανένωσης της Κύπρου που κατέρρευσαν το καλοκαίρι του 2017. Η πρόοδος προς την επίλυση αυτής της διαμάχης δεκαετιών θα διευκόλυνε την έναρξη συνομιλιών για τα θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο και τελικά θα εκμεταλλευόταν το φυσικό αέριο με τρόπο που ωφελεί την περιοχή στο σύνολό της καθώς και την Ευρώπη». Να σημειωθεί ότι και αυτό το άρθρο περιγράφει προβληματισμούς για τη βιωσιμότητα του αγωγού «EastMed», υπενθυμίζοντας μάλιστα επιφυλάξεις που διατηρεί η Ιταλία, την πιθανότητα το Ισραήλ «να αναζητήσει εναλλακτικές εξαγωγικές οδούς» για το αέριό του, παρακάμπτοντας την Κύπρο κ.τ.λ.