Στο παρόν φύλλο του «Ριζοσπάστη» ολοκληρώνεται η παρουσίαση της διαδικτυακής εκδήλωσης που πραγματοποίησε στις 20 Δεκέμβρη το Τμήμα της ΚΕ του ΚΚΕ για την Εργατική - Συνδικαλιστική Δουλειά, με θέμα «Πανδημία: Τα μέτρα προστασίας της υγείας στους χώρους δουλειάς».

Σήμερα παρουσιάζονται κύρια σημεία των τοποθετήσεων: Της Εύης Γεωργιάδου, δρ. μηχανικού Ασφαλείας και μέλους της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ, της Ντίνας Γκογκάκη, προέδρου του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, του Χρήστου Παπάζογλου, γιατρού Εργασίας και μέλους του ΔΣ του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, και του Λεωνίδα Στολτίδη, βουλευτή του ΚΚΕ και μέλους της διοίκησης της ΓΣΕΕ.

Ολόκληρη η εκδήλωση είναι αναρτημένη στο κανάλι του ΚΚΕ στο YouTube, στον σύνδεσμο youtu.be/0ti5HdWWSTk, καθώς και στο πόρταλ «902.gr», στη διεύθυνση 902.gr/node/245932.

Στους χώρους δουλειάς δεν υπάρχει μόνο ο κίνδυνος του κορονοϊού. Αποτελεί εργοδοτική ευθύνη να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα σε κάθε χώρο, παίρνοντας υπόψη όλους τους κινδύνους και πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Για παράδειγμα, σε ένα εργοτάξιο, σε ένα λατομείο και σε άλλους χώρους με επικίνδυνες εργασίες, αν ληφθούν απλώς μέτρα μείωσης συνωστισμού και υλοποιηθεί το έργο με το ίδιο ή μειωμένο προσωπικό, μπορεί να αυξηθούν οι κίνδυνοι εργατικών ατυχημάτων. Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα αύξησης προσωπικού, οργάνωσης της εργασίας με λιγότερες ώρες ανά εργαζόμενο και ταυτόχρονη εξασφάλιση όλων των αναγκαίων μέτρων ασφάλειας, χωρίς να μειωθούν μισθολογικά και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων. Τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα σε εργοτάξια και λατομεία την περίοδο της πανδημίας υπογραμμίζουν αυτό το ζήτημα.

Αντίστοιχα, σε ένα χώρο με κινδύνους έκθεσης σε σκόνη και σε επικίνδυνες ή και καρκινογόνες χημικές ουσίες, δεν αρκεί η μάσκα προστασίας από τον κορονοϊό. Για παράδειγμα, πρέπει να εξασφαλίζεται ανάλογα με την περίπτωση η διεξαγωγή συστηματικών μετρήσεων και η εξασφάλιση ότι η συγκέντρωση χημικών παραγόντων θα βρίσκεται κάτω από τις οριακές τιμές, να εξετάζεται ποια μέσα ατομικής προστασίας είναι αναγκαία και πώς θα συνδυάζονται με τα μέσα προστασίας από τον κορονοϊό, να γίνεται στοχευμένος ιατρικός έλεγχος των εργαζομένων κ.ά.

Αναγκαίο στοιχείο για την εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων προστασίας είναι η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των κινδύνων (πανδημία και άλλοι κίνδυνοι) και πώς αλληλεπιδρούν. Ωστόσο, όπως φαίνεται και από πρόσφατα στοιχεία στη χώρα μας (έρευνα ΕΛΙΝΥΑΕ σχετικά με την εφαρμογή μέτρων για τον κορονοϊό σε χώρους εργασίας), μόνο σε 1 στους 3 περίπου εργασιακούς χώρους επικαιροποιήθηκε η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου την περίοδο της πανδημίας.

Οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα ενημέρωσης και συμμετοχής (Ν. 3850/2020) στις διαδικασίες πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου, μέσω των Επιτροπών Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (ή των εκπροσώπων Υγείας και Ασφάλειας, όταν στην επιχείρηση απασχολούνται λιγότεροι από 50 εργαζόμενοι).

Την περίοδο εξέλιξης της πανδημίας, σε κλάδους όπως π.χ. υγειονομικοί, σούπερ μάρκετ, εμπόριο, ταχυμεταφορές κ.λπ., αντί να αυξηθεί το προσωπικό, να ενισχυθούν οι υποδομές και τα μέσα, αυξήθηκαν η εντατικοποίηση και οι κίνδυνοι για τους εργαζόμενους. Ετσι, οι εργαζόμενοι κινδυνεύουν από τον κορονοϊό, οι χώροι εργασίας μετατρέπονται σε εστίες υπερμετάδοσης, ενώ οι επαγγελματικοί κίνδυνοι συνολικά οδηγούν σε θανατηφόρα και πολύ σοβαρά εργατικά ατυχήματα, μυοσκελετικές παθήσεις, σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout), στρες κ.ά.

Τα όποια μέτρα λαμβάνονται στους χώρους εργασίας για τον κορονοϊό περιορίζονται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων στα ελάχιστα αυτονόητα, όπως η ύπαρξη αντισηπτικών και η τοποθέτηση σημάνσεων. Για παράδειγμα, μόνο το 25,3% των συμμετεχόντων στην έρευνα του ΕΛΙΝΥΑΕ απάντησε ότι στο χώρο εργασίας απασχολούνται οι ευπαθείς ομάδες σε θέσεις χωρίς άμεση επαφή με το κοινό και μόνο το 27,1% ότι γίνονται τεστ στους εργαζόμενους.

Η σημερινή κατάσταση στους χώρους εργασίας κατά την περίοδο εξέλιξης της πανδημίας είναι απόρροια της πολιτικής της σημερινής και των προηγούμενων κυβερνήσεων σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ. Ο ρόλος του αστικού κράτους για τη θωράκιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας είναι καθοριστικός και στον τομέα της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων.

Η καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων παραμένει ελλιπής στη χώρα μας, ενώ για τις επαγγελματικές ασθένειες δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί για τα εργατικά ατυχήματα είναι του 2018 (5.336 εργατικά ατυχήματα, 46 θανατηφόρα σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ).

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα γνωστά στοιχεία, υπηρετούν πανελλαδικά μόνο 220 επιθεωρητές Υγείας και Ασφάλειας στις μάχιμες υπηρεσίες της πρώτης γραμμής και μόνο 11 επιθεωρητές Μεταλλείων! Για να ελεγχθούν έστω και μία φορά όλες οι επιχειρήσεις, θα απαιτούνταν αρκετές δεκαετίες!

Σε αυτά πρέπει να προστεθεί και ο προσανατολισμός των ελέγχων, που δεν εστιάζει στην εργοδοτική ευθύνη, αλλά προωθεί την ταξική συνεργασία. Ακόμη και στις περιπτώσεις που γίνονται έλεγχοι μετά από ένα ατύχημα, υπάρχει προσπάθεια να μετατοπιστεί η εργοδοτική ευθύνη στις πλάτες των εργαζομένων, των τεχνικών ασφάλειας κ.ά.

Ελεγχοι για χημικούς, φυσικούς και βιολογικούς παράγοντες δεν πραγματοποιούνται επί της ουσίας.

Επιπλέον, το τελευταίο διάστημα, σύμφωνα και με καταγγελία του Συλλόγου Τεχνικών και Υγειονομικών Επιθεωρητών Υγείας, η κυβέρνηση μετατρέπει το ΣΕΠΕ σε φορέα επιβολής προστίμων προς τους εργαζόμενους αντί για τους εργοδότες.

Ο πραγματικός αντίπαλος που εμποδίζει να αξιοποιηθούν οι μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα για να προστατευτεί η υγεία των εργαζομένων είναι το κεφάλαιο, που αποφασίζει τι και πώς θα παραχθεί, ποια μέτρα ασφαλείας θα ληφθούν και ποια όχι, με κριτήριο το κέρδος του. Αυτό για εμάς τους εργαζόμενους σημαίνει πως πρέπει να οργανώσουμε την πάλη μας απέναντι σε αυτόν τον αντίπαλο, να απαιτήσουμε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες μας με βάση τις δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα. Να οργανώσουμε την αντεπίθεσή μας για τη ζωή που μας αξίζει.

Οι καταγγελίες εμποροϋπαλλήλων πέφτουν βροχή για μη τήρηση των μέτρων, απόκρυψη κρουσμάτων, για διαδικασίες που δεν έχουν καμία σχέση με τα υγειονομικά πρωτόκολλα. Τα μόνα πρωτόκολλα που πιστά εφαρμόζονται στην πράξη είναι αυτά του κέρδους.

Τα καταστήματα των σούπερ μάρκετ αποτελούν μια μεγάλη υγειονομική βόμβα. Καθημερινά συρρέουν σε αυτά εκατοντάδες άνθρωποι, υπάρχουν αμέτρητες επιφάνειες όπου ο ιός μπορεί να παραμένει ενεργός για ώρες.

Στα καταστήματα, όπου στην κυριολεξία δεν πέφτει καρφίτσα, λόγω και της εορταστικής περιόδου, δεν τηρείται καν το μέτρο 1 άτομο ανά 15 τετραγωνικά μέτρα, ούτε οι αποστάσεις μεταξύ εργαζομένων και καταναλωτών. Οι εργαζόμενοι εναλλάσσονται από πόστο σε πόστο, πολλές φόρες μέσα στη βάρδιά τους, εκτελούν παράλληλα καθήκοντα καθαριότητας, συχνή είναι η μετακίνησή τους σε άλλα καταστήματα.

Για να καταλάβουμε το μέγεθος της κοροϊδίας αλλά και του κινδύνου, θα αναφερθώ στα υπερμάρκετ και συγκεκριμένα σε ένα από αυτά, στον «Σκλαβενίτη» στη Χαλκηδόνα, όπου πραγματικά έχουμε χάσει το μέτρημα πόσα κρούσματα έχουν διαγνωστεί. Στο συγκεκριμένο λοιπόν υπερμάρκετ μπορούν ταυτόχρονα μέσα στο κατάστημα να είναι 900 καταναλωτές και περίπου 200 εργαζόμενοι, και τυπικά η εργοδοσία θεωρείται πως είναι εντάξει με βάση τα τετραγωνικά μέτρα του καταστήματος! Τα ίδια συμβαίνουν στα υπόλοιπα υπερμάρκετ όλων των αλυσίδων σούπερ μάρκετ.

Τα καταστήματα είναι πραγματικά κλουβιά, εργαζόμενοι και καταναλωτές είναι κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο. Ενώ είχαμε τα πρώτα κρούσματα, η εργοδοσία ενημέρωνε τμηματικά τους εργαζόμενους, τμηματικά προχωρούσε σε τεστ, έβγαζε σε προληπτική καραντίνα όποιους αυτή έκρινε. Μέχρι να βγουν τα τεστ οι εργαζόμενοι δούλευαν κανονικά, οι αρνητικοί στον ιό συνέχιζαν να εργάζονται και η εργοδοσία δήλωνε ότι ακολούθησε τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Στα ίδια καταστήματα, μετά από λίγες μέρες εμφανίζονταν νέα κρούσματα συναδέλφων και ακολουθούσε το ίδιο γαϊτανάκι.

Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση στις αποθήκες αυτών των καταστημάτων, στα αυτοσχέδια τηλεφωνικά κέντρα που φτιάχτηκαν σε κάθε κατάστημα για να εξυπηρετούν τις ηλεκτρονικές παραγγελίες. Σε λίγα τετραγωνικά, πολλές φορές σε κομμάτι των αποθηκών, δουλεύουν δεκάδες εργαζόμενοι, που εκτός από την παραγγελία, αναγκάζονταν να βγαίνουν στο κατάστημα για να συγκεντρώνουν τα προϊόντα. Πολλά από τα κρούσματα προέρχονταν από αυτά τα τηλεφωνικά κέντρα.

Στον «ΑΒ Βασιλόπουλο» στα Πατήσια, τα κρούσματα ξεπέρασαν τα 10 σε διάστημα λίγων ημερών, το ίδιο και στον «Σκλαβενίτη» στον Αλιμο. Αντίστοιχη είναι η εικόνα σε «My Market», «Market In», «Lidl», «Μασούτη», «Γαλαξία», σε τοπικές αλυσίδες, όπως στην περίπτωση της Χίου.

Η στάση της εργοδοσίας είναι προκλητική. Τρομοκρατούν τους εργαζόμενους για να μη βγει τίποτα έξω από την πόρτα του καταστήματος. Χρεώνουν άδειες άνευ αποδοχών σε όσους ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες και αναγκαστικά έπρεπε να μείνουν σπίτι, ή αναστέλλουν τις συμβάσεις τους. Σε παρεμβάσεις μας δήλωναν ότι από την πανδημία δεν μπορούν να εξαιρεθούν οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ, ότι «δεν φταίει η εργοδοσία που οι εργαζόμενοι πάνε σε πλατείες και κολλάνε»! Στο «My Market», διευθύντρια καταστήματος είπε σε εργαζόμενους που ζήτησαν να σχολάσουν στο ωράριό τους ότι «δεν φτάνει που η εταιρεία σάς κάνει τεστ, θέλετε και να σχολάτε στην ώρα σας»!

Απευθυνθήκαμε στον ΕΟΔΥ, στο τμήμα ιχνηλάτησης της Πολιτικής Προστασίας και στο ΚΕΠΕΚ, για να δούμε ποια είναι τα υγειονομικά πρωτόκολλα που πρέπει να εφαρμόζονται. Από το ΚΕΠΕΚ δήλωναν ότι δεν έχουν σαφείς οδηγίες, στον ΕΟΔΥ ότι είναι γιατροί και ότι αρμόδιοι για να μας κατατοπίσουν είναι το ΚΕΠΕΚ και η Πολιτική Προστασία. Οταν τελικά καταφέραμε να μιλήσουμε με την Πολιτική Προστασία, αρμόδιος από το τμήμα ιχνηλάτησης μας είπε ότι «πέραν όλων των άλλων (ΜΑΠ, υγειονομικά πρωτόκολλα κ.λπ.), αυτό που είναι πρωτεύον είναι η ατομική προστασία, οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές να τηρούν τα μέτρα!».

Πολλοί συνάδελφοι σε άλλες επιχειρήσεις του Εμπορίου εργάζονται πίσω από κατεβασμένα ρολά, σε επικίνδυνες συνθήκες για την υγεία και την ασφάλειά τους. Σε άλλα καταστήματα εκτελούνταν επίσης εργασίες συντήρησης και ανακαίνισης.

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του «Public» στο Σύνταγμα, όπου οι εργαζόμενοι ήταν εγκλωβισμένοι μέσα στο κατάστημα, ανάμεσα σε εκατοντάδες κούτες εμπορευμάτων, σκαρφαλωμένοι σε σκάλες, με τις εξόδους κινδύνου κλειστές. Η παρέμβασή μας ήταν άμεση, απαιτήσαμε να ανοίγουν οι έξοδοι κινδύνου, καλέσαμε το ΚΕΠΕΚ. H παρέμβασή μας είχε αποτέλεσμα να ανέβουν τα ρολά. Αυτό βέβαια σε καμία περίπτωση δεν λύνει το πρόβλημα αν οι έλεγχοι δεν αυξηθούν, αν η εργοδοσία δεν υποχρεωθεί να τηρεί και να πάρει και επιπλέον μέτρα, και κυρίως αν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι δεν τα διεκδικήσουμε πιο αποφασιστικά.

Οποια μέτρα μέχρι σήμερα έχουν παρθεί, ξεκινώντας από το πρώτο κύμα, την άνοιξη, είναι αποτέλεσμα της συλλογικής διεκδίκησης και δράσης μέσα από τον Σύλλογο Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας και άλλα κλαδικά σωματεία.

Εμείς λοιπόν, τα μέλη του Κόμματος, της ΚΝΕ, οι φίλοι και οι οπαδοί του, πρωτοπόροι εργαζόμενοι, έχουμε καθήκον, μέσα και από τα σωματεία μας, τους φορείς του μαζικού - λαϊκού κινήματος, να συμβάλουμε στο δυνάμωμα των αγώνων για την προστασία της υγείας και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων μας, για να ανατραπεί η σαπίλα και η βαρβαρότητα που ζούμε.

Το Κόμμα μας από το ξεκίνημα της πανδημίας ρίχτηκε στη μάχη, αναδεικνύοντας το μέγεθος της συντριβής του δημόσιου συστήματος Υγείας από όλες τις κυβερνήσεις. Η παρέμβαση σε όλα τα Κέντρα Υγείας της Βορείου Ελλάδας ανέδειξε μεγάλες ελλείψεις. Στις συναντήσεις με τους διοικητές των Υγειονομικών Περιφερειών φανερώθηκε ότι η αντοχή τους σε ΜΕΘ και ΜΑΦ, συνολικά στην περιοχή, προσεγγίζει τη δυνατότητα αντιμετώπισης κρουσμάτων ίση με ένα εργοστάσιο 100 ατόμων! Για να καταλάβει κανείς πόσο κοντά ήμασταν εξαρχής στην καταστροφή...

Η κυβέρνηση όχι μόνο δεν πήρε κανένα μέτρο για να αναστείλει τις εστίες υπερμετάδοσης, απεναντίας της έδωσε και φόρα. «Ανοιξε» τον Τουρισμό χωρίς όρους και τον μάζεψε όταν πήρε χαμπάρι ότι η κατάσταση ξέφευγε. Το ίδιο έκανε με τους εργάτες γης, που έρχονται για να προσφέρουν φτηνά εργατικά χέρια.

Η τραγική κατάσταση με τον ΟΑΣΘ αποτέλεσε πρώτης τάξης ευκαιρία για να προωθηθεί η ιδιωτικοποίησή του. Αντί να πάρουν μέτρα ενίσχυσης του μεταφορικού έργου με επιπλέον λεωφορεία, για αποφυγή του συνωστισμού, έφτασαν εν μέσω πανδημίας να κυκλοφορούν 180 οχήματα από τα 600 που έχει ανάγκη η πόλη, και αυτό σε κανονικές καταστάσεις. Το τι γινόταν στις ώρες αιχμής είναι αδιανόητο για τέτοια περίοδο. Τα δεκάδες κρούσματα στους οδηγούς, που ήταν με έναν τρόπο πολύ πιο προστατευμένοι από τους επιβάτες, είναι αποκαλυπτικά για το συνολικό αποτέλεσμα. Πάνω στην αγανάκτηση του κόσμου για λύση ψήφισαν την ενίσχυση του στόλου μέσω leasing, ΚΤΕΛ και όσων άλλων θα μπουν στην αρένα της μάσας της κρατικής χρηματοδότησης για το μεταφορικό έργο.

Στους χώρους δουλειάς, πριν από μήνες βλέπαμε τα πρώτα μηνύματα για το τι θα ακολουθήσει, με τα εργοστάσια επεξεργασίας τροφίμων σε Θεσσαλονίκη, Χαλκιδική, Πέλλα, Ημαθία ή στα Γιάννενα να εμφανίζουν εκατοντάδες κρούσματα μέσα σε λίγες μέρες. Ηταν γνωστό ότι το δεύτερο κύμα της πανδημίας θα είναι πιο έντονο. Και πάλι δεν λήφθηκε κανένα μέτρο.

Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα. Στο Μετρό, το Συνδικάτο Οικοδόμων με συνεχή πίεση αναγκάζει την επιχείρηση για αντισηπτικά και μάσκες. Η εργοδοσία συνεχίζει ακάθεκτη το έργο με 10ωρα και Σαββατοκύριακα, σε γαλαρίες χωρίς αέρα και επαρκή διαλείμματα. Στη χημική βιομηχανία «ΠΑΛΑΠΛΑΣΤ» στενές επαφές επιβεβαιωμένων κρουσμάτων εργάζονταν πριν τα αποτελέσματα των τεστ, στους χώρους επιβεβαιωμένων κρουσμάτων η απολύμανση γίνεται εφόσον έχουν περάσει κι άλλες βάρδιες, οι εργαζόμενοι δεν μαθαίνουν ποιοι βρέθηκαν θετικοί. Ιδια η κατάσταση και στην «ΙΣΟΜΑΤ».

Στα Τρόφιμα - Ποτά, στον «Αραμπατζή» η παραγωγή έκλεισε μετά από δεκάδες κρούσματα και χρειάστηκαν νέες προσλήψεις για να ξεκινήσει. Το ίδιο στον «Παπαδόπουλο». Στον «Τζανη» δεκάδες κρούσματα χωρίς καμιά ιχνηλάτηση.

Στο Μέταλλο, δεκάδες κρούσματα στην «ΑΛΟΥΜΙΛ» χωρίς ιχνηλάτηση και μη παροχή άδειας ειδικού σκοπού σε γονείς και ευπαθείς ομάδες. Σε Πληροφορική - Τηλεπικοινωνίες, στις εταιρείες «QUALITY CALL SERVICES» και «iCALL SERVICES» οι χώροι είναι πηγμένοι από κόσμο, καταγράφηκαν κρούσματα, συνεχίζουν να δουλεύουν με κοινά ακουστικά και πληκτρολόγια. Στο Εμπόριο, στον «Σκλαβενίτη» τα κρούσματα ανεβαίνουν καθημερινά, στο «Lidl» οι κοντινές επαφές κρουσμάτων εργάζονται με αποτέλεσμα τη διασπορά στις αποθήκες, στον «Βασιλόπουλο» δεν έγιναν τεστ σε κοντινές επαφές και δεν ενημερώθηκαν οι εργαζόμενοι. Θάνατοι εργαζομένων καταγράφηκαν σε Λιμάνι και ΕΥΑΘ.

Τα παραπάνω δείχνουν ότι χώροι δουλειάς μετατρέπονται σε εστίες υπερμετάδοσης, οδηγώντας στην αύξηση των κρουσμάτων και επιβαρύνοντας το ήδη τσακισμένο δημόσιο σύστημα Υγείας.

Καμία άλλη περίοδος δεν μπορεί να αποτελέσει για τον λαό μας καλύτερη απόδειξη ότι δεν έχει να περιμένει το παραμικρό σε σχέση με την κάλυψη ακόμη και των πιο βασικών του αναγκών από έναν δρόμο ανάπτυξης που καθορίζεται από τις ανάγκες της κερδοφορίας μονοπωλιακών επιχειρηματικών ομίλων. Στο πλαίσιο αυτού του δρόμου, οποιαδήποτε πρόοδος και εξέλιξη στις επιστήμες και στην τεχνολογία δεν πρόκειται να συμβάλουν σε καλύτερους όρους εργασίας ή σε παραγόμενο πλούτο σε προϊόντα και υπηρεσίες που να ανεβάζουν ποιοτικά τη ζωή των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. Απεναντίας, στα χέρια των εκμεταλλευτών αποτελούν νέο όπλο για το ξεζούμισμα της εργατικής δύναμης.

Σήμερα είναι απολύτως δυνατή μια παραγωγή με δουλειά για όλους, με λιγότερες ώρες δουλειάς και συνθήκες εργασίας που δεν προσβάλλουν την υγεία. Αυτό βεβαίως απαιτεί ο πλούτος και τα μέσα παραγωγής να περάσουν στα χέρια αυτών που τον παράγουν και να διατίθεται με επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό. Δεν λείπει τίποτα για την υλοποίηση ενός τέτοιου δρόμου ανάπτυξης, η Ιστορία περιμένει την απόφαση των εργαζομένων να το κάνουν πράξη, για μια ζωή που δεν την χωράει ανθρώπου νους.

Είναι φανερό ότι χώροι δουλειάς έχουν γίνει εστίες υπερμετάδοσης. Ομως αυτό δεν είναι νομοτέλεια. Σήμερα υπάρχουν οι δυνατότητες να ληφθούν μέτρα που μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη και αντιμετώπιση, να βοηθήσουν στην προστασία και πρόληψη επαγγελματικών ασθενειών, να οδηγήσουν στην προστασία της δημόσιας υγείας συνολικότερα.

Δεν σημαίνει τίποτα το γεγονός ότι σε ορισμένους χώρους δουλειάς λαμβάνονται ορισμένα μέτρα. Ακόμα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπογραμμίζει ότι απαιτούνται συνδυαστική μελέτη του κινδύνου και λήψη συνδυαστικών μέτρων για την ολόπλευρη και οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Σε μελέτη του ΕΛΙΝΥΑΕ φαίνεται, ενδεικτικά, ότι σε ελάχιστους χώρους εργασίας αξιοποιείται η δυνατότητα παροχής ξεχωριστών εργαλείων στον κάθε εργαζόμενο, ώστε να περιορίζεται η κοινή χρήση εργαλείων. Σε ελάχιστους χώρους παρέχεται συστηματικά η δυνατότητα στους εργαζόμενους να περιορίζουν τη χρήση ΜΜΜ για την προσέλευση στο χώρο δουλειάς.

Στη μεγάλη εικόνα, είναι η ίδια νομοθεσία, το ίδιο το κράτος, που βάζουν τα θεμέλια για τη μη εφαρμογή μέτρων πρόληψης και προστασίας της υγείας.

Τα όσα ορίζει η ΠΝΠ για τις ευπαθείς ομάδες είναι «βούτυρο στο ψωμί» της εργοδοσίας. Ορίζει ότι ο εργαζόμενος που ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου θα πρέπει ο ίδιος να φέρει τη γνωμάτευση από τον θεράποντα ιατρό του για να βγει σε αναστολή σύμβασης. Ποιος εργαζόμενος θα επέλεγε να βγει σε αναστολή σύμβασης, να κινδυνεύει δηλαδή να χάσει τη δουλειά του, πρακτικά, αναδεικνύοντας ο ίδιος το πρόβλημα υγείας που έχει, με γνωμάτευση από τον θεράποντα ιατρό του;

Και αυτό δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα. Βασικό μέτρο πρόληψης είναι η παραμονή σε καραντίνα των στενών επαφών των κρουσμάτων, να μην προσέρχονται στους χώρους δουλειάς εργαζόμενοι, ακόμα και όταν έχουν ήπια συμπτώματα. Ομως στους χώρους δουλειάς οι εργοδότες εξακολουθούν να απειλούν εργαζόμενους για τη μη προσέλευση στην εργασία. Δίνουν μπόνους όταν προσέρχεσαι και δεν παίρνεις αναρρωτική άδεια, και έρχεται και η κυβέρνηση και λέει ότι οι απουσίες που θα συνδέονται με εφαρμογή καραντίνας ή με πρόληψη για την προστασία από τη μετάδοση του κορονοϊού θα αναπληρώνονται από τον εργαζόμενο με απλήρωτη υπερωρία. Αρα δίνει αντικίνητρο για την πρόληψη και την προστασία της υγείας.

Στο 40% των επιχειρήσεων που έχουν γιατρό Εργασίας, ουσιαστικά έχουν γίνει μόνο υποδείξεις εκτίμησης του κινδύνου. Αυτό δείχνει την εικονική αξιοποίηση της Ιατρικής της Εργασίας με ανειδίκευτους στην ειδικότητα αυτή γιατρούς, κάτι που διεύρυνε η κυβέρνηση με ΠΝΠ. Τέτοιες περιπτώσεις έχουμε ακόμα και σε δημόσια νοσοκομεία. Μη ειδικούς γιατρούς Εργασίας ή Εξωτερικές Υπηρεσίες, εργολάβους δηλαδή για την πρόληψη και αντιμετώπιση δήθεν επαγγελματικού κινδύνου, για τη νομοθετική κάλυψη του εργοδότη.

Στα νοσοκομεία, που είναι χώροι υψηλού βαθμού έκθεσης και άρα υψηλού κινδύνου μετάδοσης, ως επαγγελματική ασθένεια - πλέον - του κορονοϊού, δεν λαμβάνεται κανένα μέτρο, δεν γίνονται καν συστηματικά περιοδικά τεστ για την ουσιαστική επιδημιολογική επιτήρηση της μετάδοσης της νόσου στους εργαζόμενους, ούτε καν δηλαδή έγκαιρη ανίχνευση ασυμπτωματικών ή προσυμπτωματικών εργαζομένων. Επίσης, σε καμία περίπτωση από τις δεκάδες εργαζομένων που έχουν νοσήσει από κορονοϊό, λόγω της αυξημένης έκθεσής στους στο χώρο δουλειάς, δεν έχουν καταγραφεί και αναγνωριστεί ως επαγγελματική ασθένεια.

Μας λένε ότι το να μη βγούμε για μια - δυο ώρες για έναν καφέ σε εξωτερικό χώρο είναι μέτρο πρόληψης της μετάδοσης. Δεν παίρνουν όμως κανένα μέτρο για τη μείωση του χρόνου εργασίας, η οποία θα μπορούσε να συμβάλει στον περιορισμό της μετάδοσης, πολύ περισσότερο όταν συνδυάζεται ο μειωμένος εργάσιμος χρόνος με συστηματικά, οργανωτικά μέτρα ώστε να υπάρχει σταθερή σύνθεση των ομάδων εργασίας.

Τα μέτρα αυτά δεν λαμβάνονται γιατί αντιστρατεύονται την ανταγωνιστικότητα, την κερδοφορία, αντιστρατεύονται κεντρικές επιλογές της αστικής τάξης σε σχέση με τη «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας, την ελαστικοποίηση στην οργάνωσή του.

Ακόμα και στην περίπτωση της πανδημίας, δεν μπορούμε και δεν πρέπει να κάνουμε εκπτώσεις στο πώς θα προσεγγίζουμε την υγεία ολιστικά. Υγιής δεν είναι αυτός που έχει αρνητικό τεστ. Υγιής δεν είναι αυτός που δεν νοσεί από την πανδημία ή από κάποια άλλη ασθένεια.

Το περιεχόμενο της υγείας πρέπει να το δούμε συνδυαστικά, ως τη δυνατότητα ολόπλευρης αξιοποίησης των δυνατοτήτων του ανθρώπου σε ισορροπία με το κοινωνικό περιβάλλον όπου ζει.

Ωστόσο, ενώ υπάρχουν επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες να απαντήσουμε σε αυτές τις σύγχρονες ανάγκες, δεν εφαρμόζονται. Γιατί ακριβώς υπάρχει η οργάνωση της παραγωγής με γνώμονα το κέρδος και μια σειρά από μέτρα δεν αξιοποιούνται με συστηματικό τρόπο. Αντί λοιπόν να αντιμετωπίζουμε την υγεία ολιστικά, φτάνουμε στο ακραίο παράδειγμα του συστήματος Υγείας που αντιμετωπίζει μία μόνο νόσο, που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις υπόλοιπες ασθένειες, που σε αυτήν τη φάση οδηγεί στο να αυξάνονται οι ευπαθείς ομάδες γιατί απορρυθμίζονται οι διαβητικοί, παραμελούνται καρκινοπαθείς και καρδιοπαθείς.

Τα παραπάνω δείχνουν πως ενώ υπάρχουν οι δυνατότητες πρόληψης μένουν αναξιοποίητες, γιατί υποτάσσονται στην παραγωγικότητα, στην ανταγωνιστικότητα, στην κερδοφορία των επιχειρήσεων. Αναδεικνύουν την ευθύνη του κράτους και της εργοδοσίας ως αιτία της συνέχισης της μετάδοσης της πανδημίας.

Καθώς κορυφώνεται ο ανταγωνισμός καπιταλιστικών κρατών και φαρμακευτικών ομίλων, με επίκεντρο τη μαζική παραγωγή και την προμήθεια εμβολίων, αναδεικνύεται πως η έγκαιρη και ουσιαστική αντιμετώπιση της πανδημίας του SARS-CoV-2 δεν είναι δυνατή στο πλαίσιο της καπιταλιστικής οικονομίας, δηλαδή με όρους γεωπολιτικού και οικονομικού ανταγωνισμού. Εκστρατείες εμβολιασμού εξελίσσονται σε διάφορες χώρες του κόσμου, όπως και το παζάρι για την εξασφάλιση όσο το δυνατόν περισσότερων δόσεων, ενώ η πανδημία ακριβώς λόγω της έλλειψης ουσιαστικών μέτρων από τις αστικές κυβερνήσεις επεκτείνεται, με τα κρούσματα σε παγκόσμιο επίπεδο να προσεγγίζουν τα 82,7 εκατομμύρια και οι νεκροί τα 1,81 εκατομμύρια.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί με το εμβόλιο των «Pfizer» - «BioNTech» στις χώρες της ΕΕ, του οποίου όμως η προμήθεια γίνεται σε πολύ μικρές ποσότητες σε σχέση με τις ανάγκες και τον πληθυσμό των κρατών - μελών.

Ο ανταγωνισμός των φαρμακοβιομηχανιών και των ισχυρότερων καπιταλιστικών κρατών εμποδίζει την επιστημονική συνεργασία για γρήγορη ανάπτυξη αποτελεσματικών εμβολίων, αλλά και για τη μαζική παραγωγή τους με αξιοποίηση πολλών εργαστηρίων, βιομηχανικών μονάδων κ.λπ. Ηδη οι προβλέψεις λένε πως εξαιτίας εξάντλησης των παραγωγικών δυνατοτήτων διαφόρων φαρμακευτικών εταιρειών η αντιμετώπιση της πανδημίας μετατίθεται για τα τέλη του 2021.

Σε κάθε περίπτωση, η διανομή της αρχικής ποσότητας των 200 εκατ. δόσεων του εμβολίου των «Pfizer» - «BioNTech» στην ΕΕ θα ολοκληρωθεί το Σεπτέμβρη του 2021, δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ διεξάγονται διαπραγματεύσεις για επιπλέον 100 εκατ. δόσεις, όπως προβλέπεται στο συμβόλαιο.

Παράλληλα, στις αρχές Γενάρη αναμένεται να εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) το εμβόλιο της «Moderna», που κυκλοφορεί ήδη στις ΗΠΑ.

Η Βρετανία έγινε την Τετάρτη η πρώτη χώρα παγκοσμίως που ενέκρινε το εμβόλιο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της «AstraZeneca», καθώς η κυβέρνηση δέχτηκε τη σύσταση της Ρυθμιστικής Αρχής Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας (MHRA) να δώσει άδεια χρήσης.

Η Βρετανία έχει παραγγείλει ήδη 100 εκατ. δόσεις από αυτό το εμβόλιο ενώ ο υπουργός Υγείας τόνισε πως η έγκριση του εμβολίου προσφέρει έναν δρόμο εξόδου από την πανδημία έως την άνοιξη, με τον εμβολιασμό εκατομμυρίων ευάλωτων πολιτών. Ο ίδιος σημείωσε πως η πρώτη δόση προσφέρει από μόνη της μεγάλο ποσοστό προστασίας. Παράλληλα, πάνω από 600.000 άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί στη χώρα με το εμβόλιο των «Pfizer» - «BioNTech».

Το εμβόλιο «AstraZeneca» - Πανεπιστημίου Οξφόρδης είναι πιο φθηνό και διατηρείται σε απλά ψυγεία, ενώ των «Pfizer» - «BioNTech» διατηρείται σε θερμοκρασία -70 βαθμών Κελσίου.

Στην ΕΕ είναι άγνωστο πότε θα εγκριθεί το εμβόλιο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) πιθανότατα δεν θα είναι σε θέση να το εγκρίνει τον Γενάρη καθώς «δεν έχουν καν υποβάλει αίτηση», όπως δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής. «Χρειαζόμαστε επιπλέον στοιχεία για την ποιότητα του εμβολίου. Και έπειτα, η εταιρεία θα πρέπει να καταθέσει επίσημη αίτηση», εξήγησε.

Σε αυτήν τη γεωπολιτική και οικονομική κούρσα και σύμφωνα με τους όρους που θέτουν οι φαρμακοβιομηχανίες, η ΕΕ «πόνταρε» πολλά δισ. ευρώ σε προσυμφωνίες για συνολικά 1,3 δισ. δόσεις από 6 διαφορετικούς παρασκευαστές πειραματικών εμβολίων. Αυτός ο αριθμός είναι πλασματικός, καθώς είναι εξαιρετικά αβέβαιο πότε και αν θα εγκριθούν, πότε θα παραχθούν και θα παραδοθούν. Πάντως, δεν αναμένονται σημαντικές ποσότητες πριν από το καλοκαίρι, εφόσον εγκριθεί τελικά το εμβόλιο της αγγλο-σουηδικής «AstraZeneca».

Η γαλλική «Sanofi» ανέβαλε την πιθανή έγκριση έως τα τέλη του 2021, η γερμανική «CureVac» μέχρι το καλοκαίρι. Η μόνη εταιρεία που ενδέχεται να παραδώσει εμβόλιο νωρίτερα είναι η αμερικανική «Johnson & Johnson», αλλά πάντως όχι μέχρι τον Μάρτη.

Οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν επανειλημμένα ξεκαθαρίσει πως θα διανείμουν τα εμβόλιά τους ανάλογα με το μέγεθος του πληθυσμού και το χρόνο υπογραφής της σύμβασης. Τον Ιούλη, οι ΗΠΑ εξασφάλισαν 600 εκατ. δόσεις από τις «Pfizer» - «BioNTech» και 500 εκατ. δόσεις από τη «Moderna». Η Ιαπωνία, ο Καναδάς, το Χονγκ Κονγκ και άλλοι υπέγραψαν συμβόλαια το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Η ΕΕ προχώρησε σε συγκεκριμένες παραγγελίες μέχρι τα μέσα Νοέμβρη και παρήγγειλε λιγότερες δόσεις από ό,τι θα μπορούσε (έως 500 εκατ. δόσεις).

Σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού «Der Spiegel», η γερμανική κυβέρνηση πίεσε για να αγοραστούν περισσότερα εμβόλια των «Pfizer» - «BioNTech» αλλά υπήρξαν αντιδράσεις από άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ, παρότι οι πρώτες μελέτες έδειχναν υψηλά ποσοστά προστασίας, επειδή είχαν παραγγελθεί μόνο 300 εκατ. δόσεις από τη γαλλική εταιρεία «Sanofi». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διέψευσε ότι η γαλλική κυβέρνηση έλαβε τεράστια μέτρα για την προστασία της «Sanofi».

Αντίστοιχες αναφορές προέκυψαν και από τις διαπραγματεύσεις με την αμερικανική «Moderna», από την οποία η ΕΕ παρήγγειλε 80 εκατ. δόσεις με επιλογή για άλλες τόσες.

Η αντιπαράθεση εντός της ΕΕ για τις δόσεις των εμβολίων έχει ήδη αρχίσει καθώς ευρωπαϊκές χώρες έχουν επίσης κάνει τις δικές τους προσφορές για να αγοράσουν επιπλέον δόσεις ξεχωριστά. Σύμφωνα με πηγές από αξιωματούχο του γερμανικού υπουργείου Υγείας, η γερμανική κυβέρνηση θα υπογράψει ξεχωριστή συμφωνία για 30 εκατ. επιπλέον δόσεις του εμβολίου των «Pfizer» - «BioNTech».

Ο συνδυασμός του ρωσικού εμβολίου «Sputnik V» και αυτού της βρετανο-σουηδικής «AstraZeneca» και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης θα προστατεύει από τη μόλυνση από τον SARS-CoV-2 για δύο χρόνια, σύμφωνα με τον διευθυντή του ρωσικού Εθνικού Κέντρου Ερευνών Gamaleya, ενώ παράλληλα θα ενισχυθεί το επίπεδο της ανοσίας. Το ερευνητικό κέντρο Gamaleya, το Ρωσικό Ταμείο Αμεσων Επενδύσεων (RDIF), η ρωσική φαρμακευτική «R-Pharm» και η «AstraZeneca» έχουν υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας για την ανάπτυξη εμβολίου.

Η κινεζική φαρμακευτική «SinoPharm» ανακοίνωσε ότι ένα από τα εμβόλια που αναπτύσσει έχει αποτελεσματικότητα πάνω από 79%.

Την ίδια ώρα, η Κούβα σχεδιάζει «να ανοσοποιήσει τον κουβανικό πληθυσμό απέναντι στον Sars-CoV-2 εντός του πρώτου εξαμήνου του 2021», όπως σημείωσε ο διευθυντής του ινστιτούτου εμβολίων Finlay, Βισέντε Βέρες Μπενκόμο. Τα δυο υποψήφια κουβανικά εμβόλια (Soberana 1 και 2), συμπλήρωσε, έχουν δείξει καλά αποτελέσματα στις αρχικές μελέτες, τον Γενάρη, περίπου χίλιοι εθελοντές θα εμβολιαστούν και μετά την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων θα μπορούσαν να ξεκινήσουν οι μελέτες της τρίτης φάσης, σε περίπου 150.000 άτομα.

Με το 2ο κύμα της πανδημίας ακόμη να καλπάζει και τους πρώτους εμβολιασμούς να έχουν μόλις ξεκινήσει, η συζήτηση γύρω από τα εμβόλια έχει φουντώσει.

Οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, όπως και στην Ελλάδα, παρουσιάζουν το εμβόλιο ως το άμεσο και οριστικό τέλος του κορονοϊού, της αντιμετώπισης της πανδημίας και των βαριών συνεπειών της στην υγεία και τη ζωή των ανθρώπων.

Ο μαζικός εμβολιασμός του πληθυσμού που θα εξασφαλίζει ικανό επίπεδο ανοσίας μπορεί να έχει ένα τέτοιο αποτέλεσμα.

Αυτό όμως που δεν πρόκειται - και δεν πρέπει - να κρυφτεί πίσω από τους εμβολιασμούς, είναι η προσπάθεια της κυβέρνησης να καλύψει τις τεράστιες ευθύνες της για τα χάλια του δημόσιου συστήματος Υγείας που βρέθηκε «αθωράκιστο» για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Γιατί η πικρή αλήθεια είναι πως ακόμη και κάποια από τα «τελειότερα» - κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας - εθνικά συστήματα Υγείας κατέρρευσαν, όχι λόγω του ιού, αλλά λόγω των πολιτικών εμπορευματοποίησης της Υγείας που εφαρμόζουν.

Η εμφάνιση του νέου κορονοϊού μπορεί να αποτελεί ένα «φυσικό φαινόμενο», όμως η άθλια κατάσταση των δημόσιων μονάδων Υγείας, που προϋπήρχε της πανδημίας και επιδεινώθηκε με αυτήν, δεν αποτελεί «φυσικό φαινόμενο», αλλά αποτέλεσμα της κρατικής υποχρηματοδότησης, της πολιτικής εμπορευματοποίησης των υπηρεσιών Υγείας, του κριτηρίου του «κόστους - οφέλους» και του περιορισμού στο ελάχιστο σε ό,τι έχει σχέση με τις λαϊκές κοινωνικές ανάγκες.

Η κυβέρνηση της ΝΔ όχι μόνο διατήρησε αλλά χειροτέρεψε κιόλας το αποσαθρωμένο και υποστελεχωμένο δημόσιο σύστημα Υγείας που παρέλαβε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αφήνοντάς το αθωράκιστο απέναντι στην πανδημία.

Χωρίς επαρκές προσωπικό και εξοπλισμό, χωρίς Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Και τώρα, ποντάρει στο εμβόλιο, με την ελπίδα να σώσει ό,τι έχει απομείνει, χωρίς να ξοδέψει ούτε ευρώ παραπάνω για το σύστημα Υγείας.

Ευτυχώς, δεν είμαστε πια άοπλοι απέναντι στον SARS-CoV-2. Η εμπειρία και η γνώση που συσσωρεύσαμε όλους αυτούς τους μήνες αλλά και τα αποτελέσματα εντατικών ερευνών έχουν κάνει τον ιό αυτό λιγότερο «αόρατο». Πλέον, έχουμε κάποια μέσα, έστω και λίγα, για να βοηθήσουμε τους ασθενείς μας.

Από τη μία, η φαρμακευτική αγωγή:

Η δεξαμεθαζόνη, οι ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους και η ρεμδεσιβίρη (παρά τα τελευταία αμφιλεγόμενα οφέλη της) αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας.

Παράλληλα, υπάρχουν και μια σειρά από άλλα, υποσχόμενα φάρμακα, τα οποία είναι ακόμη υπό μελέτη. Οπως, για παράδειγμα, το anakinra, η χορήγηση πλάσματος από αναρρώσαντες από Covid-19 ασθενείς και η χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2 (τα οποία ήδη έχουν λάβει επείγουσα έγκριση στις ΗΠΑ).

Οσο περνάει ο καιρός και συσσωρεύονται γνώση και δεδομένα, είναι πιθανόν άλλα φάρμακα να μπαίνουν στο παιχνίδι και άλλα να βγαίνουν εκτός.

Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει κανένα φάρμακο με 100% αποτελεσματικότητα έναντι του ιού. Επομένως, τα φάρμακα από μόνα τους δεν επαρκούν για να σταματήσει η πανδημία.

Από την άλλη, έχουμε την οξυγονοθεραπεία:

Η αξιοποίηση μη επεμβατικών μεθόδων μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής, με υψηλή παροχή οξυγόνου (High Flow Nasal Cannula, Ventu mask κ.λπ.), αποτελεί ισχυρό όπλο στα χέρια μας για να αποτρέψουμε τη διασωλήνωση ενός ασθενούς και να δώσουμε τον χρόνο στον οργανισμό του να ανακάμψει.

Επιπλέον βοήθεια σε όλο αυτό, μας προσφέρει και η αξιοποίηση της πρηνούς θέσης, ακόμη και σε μη διασωληνωμένους ασθενείς, ώστε να βελτιώνεται ο αερισμός τους.

Με την εφαρμογή των παραπάνω μέσων και τεχνικών, έχουν μειωθεί σημαντικά οι ασθενείς οι οποίοι χρειάστηκε εν τέλει να διασωληνωθούν. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικότατες οι ευθύνες της κυβέρνησης, για το γεγονός ότι, ενώ η γνώση για τα μηχανήματα αυτά υπήρχε ήδη από το 1ο κύμα, δεν φρόντισε ώστε όλα τα νοσοκομεία να τα προμηθευτούν έγκαιρα σε επαρκή αριθμό, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του 2ου κύματος.

Μετά τις τεράστιες χρηματοδοτήσεις που έλαβαν οι φαρμακοβιομηχανίες - ακόμη κι αυτές που δεν ανέπτυξαν εν τέλει ένα εμβόλιο - από τα κράτη, η ανάπτυξη εμβολίων έναντι του κορονοϊού είναι γεγονός.

Το εμβόλιο της «Pfizer» έχει πάρει έγκριση σε Ευρώπη και Αμερική και έχουν ξεκινήσει οι πρώτοι εμβολιασμοί, ενώ το εμβόλιο της «Moderna» έχει εγκριθεί στις ΗΠΑ και αναμένεται να εγκριθεί σύντομα και στην Ευρώπη.

Σε ό,τι αφορά την ασφάλειά τους, τα μέχρι τώρα δεδομένα υποστηρίζουν ότι είναι αρκετά ασφαλή, για το διάστημα και τους πληθυσμούς, στους οποίους έχουν μελετηθεί.

Παράλληλα, χορηγούνται ήδη στη Ρωσία δύο εμβόλια ρωσικής παραγωγής, ενώ μια σειρά από άλλα εμβόλια (από Αμερική, Κίνα, Κούβα κ.λπ.) είτε έχουν λάβει περιορισμένη άδεια είτε βρίσκονται σε φάση δοκιμών.

Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι το γεγονός ότι το εμβόλιο δεν αποτελεί φάρμακο, δεν θεραπεύει δηλαδή, αλλά αποτελεί κομμάτι της πρόληψης.

Για να μπορέσει το εμβόλιο να είναι αποτελεσματικό σε επίπεδο κοινωνίας και να συνεισφέρει στη λήξη της πανδημίας, πρέπει να χορηγηθεί σε ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Επειτα, πρέπει να περιμένουμε, μέχρις ότου οι εμβολιασθέντες αναπτύξουν αντισώματα (να αναπτυχθεί δηλαδή ανοσία του πληθυσμού).

Κι αυτό, με την προϋπόθεση ότι η χρονική διάρκεια της ανοσίας που προσφέρει το εμβόλιο (ακόμη δεν είναι γνωστή) θα είναι μεγαλύτερη από τις καθυστερήσεις της κυβέρνησης στην πραγματοποίηση των εμβολιασμών.

Ηδη στην Ελλάδα οι αρχικοί υπολογισμοί της κυβέρνησης για διενέργεια 1 - 2 εκατομμυρίων εμβολιασμών το μήνα πήγαν περίπατο, αφού η αρχική παραγγελία μειώθηκε σε 300.000 περίπου εμβόλια και η πρώτη «παρτίδα» που ήρθε είναι 9.000 δόσεις.

Είναι οφθαλμοφανές ότι θα περάσουν αρκετοί μήνες μέχρι να δούμε τα αποτελέσματα των εμβολιασμών, συνεχίζοντας όμως ταυτόχρονα να έχουμε ασθενείς, διασωληνωμένους, αλλά και νεκρούς.

Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαζόμαστε παράλληλα όλα τα μέτρα πρόληψης της διασποράς, αλλά και μέτρα ουσιαστικής ενίσχυσης σε προσωπικό, υποδομές, τεχνολογικό εξοπλισμό όλων των δημόσιων μονάδων Υγείας, καθώς και αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων φαρμάκων.

Παράλληλα, πυκνώνουν οι διάφορες αντιεπιστημονικές - μεταφυσικές - συνωμοσιολογικές θεωρίες ενάντια στα εμβόλια, στις μάσκες κ.λπ., οι οποίες μόνο κακό προκαλούν. Είναι άλλο το να κρατάς κριτική στάση, με επιστημονικά πάντα κριτήρια απέναντι σε ένα φάρμακο ή εμβόλιο και τελείως διαφορετικό να τα απορρίπτεις δαιμονοποιώντας τα.

Για να κερδίσουμε μια τόσο δύσκολη μάχη χρειαζόμαστε κάθε διαθέσιμο όπλο. Επομένως, τόσο τα φάρμακα όσο και τα εμβόλια είναι αναγκαία.

Οποιαδήποτε λοιπόν συζήτηση φέρνει σε αντιπαράθεση τα φάρμακα με τα εμβόλια είναι προβληματική και αποπροσανατολιστική.

Μια τέτοια αντιπαράθεση δεν είναι «καινούργια» ούτε είναι απαλλαγμένη - ανεξάρτητα και από τις προθέσεις όσων την προβάλλουν - από τα ιδιαίτερα συμφέροντα της καπιταλιστικής φαρμακοβιομηχανίας, ανάλογα με το εμπόρευμα που παράγει.

Είναι γεγονός ότι η θνητότητα για κάποιον που νοσεί από Covid-19 (case fatality) είναι 2 - 4% (με βάση τα μέχρι τώρα καταγεγραμμένα κρούσματα), αρκετά υψηλότερη από αυτήν της γρίπης. Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη να συνεχιστεί η έρευνα για την ανακάλυψη/ανάπτυξη νέων φαρμάκων έναντι του κορονοϊού.

Οπως επίσης επιτακτική είναι και η ανάγκη για τη συνέχιση των ερευνών γύρω από τα εμβόλια καθώς και η αξιολόγηση - με επιστημονικά πάντα κριτήρια - όλων των διαθέσιμων εμβολίων, μακριά από προκαταλήψεις και άσχετα από τη χώρα παραγωγής τους.

Επιπρόσθετα, για να μπορέσει ο εμβολιασμός να είναι επιτυχής θα πρέπει καταρχάς να εξασφαλιστεί επαρκής αριθμός εμβολίων. Θα πρέπει να υπάρξει ένα οργανωμένο πανεθνικό σχέδιο για τον δωρεάν εμβολιασμό των ευπαθών ομάδων και όλων όσοι το επιθυμούν, σε οργανωμένες δομές, υπό την παρουσία και επίβλεψη ιατρικού προσωπικού.

Παράλληλα, επειδή ορισμένα εμβόλια έχουν πάρει επείγουσα έγκριση (λόγω της πανδημίας) και δεν έχουν μελετηθεί σε βάθος χρόνου, είναι αναγκαία η παρακολούθηση των εμβολιαζόμενων και η λεγόμενη φαρμακοεπαγρύπνηση, έτσι ώστε να παρεμβαίνουμε έγκαιρα, εάν εμφανιστεί κάποια ανεπιθύμητη παρενέργεια.

Τέλος, θα πρέπει να εκπαιδευτεί σωστά ο πληθυσμός, καθώς μετά τον εμβολιασμό του ένα άτομο δεν γίνεται αυτόματα άτρωτο από τον ιό (χρειάζονται 2 δόσεις και μερικές επιπλέον μέρες για την παραγωγή αντισωμάτων).

Επίσης, δεν είναι ακόμη γνωστό αν κάποιος που έχει εμβολιαστεί, μπορεί χωρίς να νοσήσει να μεταδώσει τον ιό. Επομένως, εμβολιάζομαι δεν σημαίνει ότι σταματάω να προσέχω και να εφαρμόζω τα μέτρα προστασίας!

Από αρχαιοτάτων χρόνων, είχε γίνει κτήμα της ανθρώπινης λογικής ότι η πρόληψη είναι καλύτερη και σημαντικότερη από τη θεραπεία. Και όμως, σήμερα, στον 21ο αιώνα και ενώ οι λοιμωξιολόγοι προειδοποιούν για ένα βαρύτερο 3ο κύμα της πανδημίας μετά τις γιορτές, η κυβέρνηση δεν ασχολείται με την πραγματική πρόληψη της Covid-19, αλλά βαφτίζει «πρόληψη» μονάχα την ατομική ευθύνη.

Για την πραγματική πρόληψη είναι αναγκαία η ολόπλευρη προσέγγιση του ανθρώπου και όχι το μηχανιστικό «κομμάτιασμά του».

Είναι γνωστό ότι το στρες και η κατάθλιψη καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και μας κάνουν ευάλωτους σε λοιμώξεις και άλλα νοσήματα, όπως αυτά του καρδιαγγειακού ή μεταβολικά νοσήματα (παχυσαρκία, διαβήτης κ.ο.κ.).

Αν αναλογιστούμε την πολύ άσχημη κατάσταση που βιώνει ο λαός εν μέσω καραντίνας, με τις απολύσεις, τα χρέη που τον πνίγουν κ.ο.κ., αντιλαμβανόμαστε πόσο ευάλωτος μπορεί να είναι.

Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουν και η σωματική και ψυχική κόπωση από την υπερεργασία, ο κακός ύπνος, αλλά και η κακή διατροφή, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τους υγειονομικούς, λόγω των διαχρονικά τεράστιων ελλείψεων σε προσωπικό. Παρόμοιες επιπτώσεις έχουν και οι συνθήκες ζωής του ανθρώπου (στέγαση, θέρμανση κ.λπ.).

Είναι ευρέως γνωστό ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά θανάτων από Covid-19 παρουσιάζονται στα φτωχότερα λαϊκά στρώματα, σε ανέργους, σε μειονότητες κ.ο.κ. με κακές συνθήκες διαβίωσης.

Στα φτωχότερα αυτά λαϊκά στρώματα αντιστοιχούν στοιχειώδεις - ανεπαρκέστατες παροχές σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με αποτέλεσμα ένα χειρότερο επίπεδο υγείας γενικότερα.

Ολοι οι παραπάνω παράγοντες προϋπήρχαν της πανδημίας και επιδεινώθηκαν σημαντικά λόγω αυτής.

Ενα άλλο σημαντικότατο κομμάτι της πρόληψης είναι η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Πλέον, γνωρίζουμε ότι οι ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη, παχυσαρκία, νοσήματα του αναπνευστικού, καρκίνο κ.ο.κ., είναι υψηλού κινδύνου και έχουν χειρότερη πρόγνωση.

Ωστόσο, εν μέσω πανδημίας, το σύστημα Υγείας έχει μετατραπεί σε μιας νόσου. Ετσι, πάρα πολλοί ασθενείς με τέτοια νοσήματα έχουν καθυστερήσει ή ακόμη και διακόψει την παρακολούθησή τους στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων και καθίστανται ακόμη πιο ευάλωτοι στην Covid-19 ή στο νόσημα από το οποίο πάσχουν.

Ενα καλά οργανωμένο και στελεχωμένο σύστημα ΠΦΥ θα μπορούσε (και θα έπρεπε) να καλύπτει αυτούς τους ασθενείς, οι οποίοι παραμένουν αβοήθητοι, εκτός αν έχουν χρήματα για να καταφύγουν στον ιδιωτικό τομέα. Δυστυχώς, τέτοια παραδείγματα έχουμε πάρα πολλά, ήδη από το 1ο κύμα της πανδημίας.

Επίσης, ένα καλά οργανωμένο σύστημα ΠΦΥ θα μπορούσε να παρακολουθεί τους ασθενείς με Covid-19 ακόμη και στο σπίτι τους, εντοπίζοντας νωρίς την επιδείνωσή τους και παρεμβαίνοντας έγκαιρα θεραπευτικά ή παραπέμποντάς τους στο νοσοκομείο, βελτιώνοντας έτσι τις πιθανότητές τους για ίαση.

'Η θα μπορούσε, με τη χρήση εξειδικευμένων (αλλά εύκολα υπολογίσιμων) κριτηρίων, να εντοπίσει τους ασθενείς υψηλού κινδύνου και να τους χειριστεί αναλόγως. Με μία τέτοια αντιμετώπιση θα αποτρεπόταν και η υπερφόρτωση των νοσοκομείων.

Αντίστοιχα, θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε άτομα υψηλού κινδύνου λόγω περιβαλλοντικών ή άλλων συνθηκών (για παράδειγμα, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευνοεί την επιβίωση του ιού στο περιβάλλον και στις επιφάνειες) και να παρέμβουμε έγκαιρα, πριν από τη δημιουργία εστιών μόλυνσης και υπερμετάδοσης.

Επιπρόσθετα, με την εφαρμογή μαζικών δωρεάν ελέγχων για Covid-19 θα μπορούσαμε να έχουμε πολύ καλή και διαρκώς ενημερωμένη επιδημιολογική επιτήρηση, ώστε να εντοπίζουμε εγκαίρως την όποια αρχόμενη τοπική αύξηση κρουσμάτων και να την αντιμετωπίζουμε εν τη γενέσει της.

Δυστυχώς, όμως, για την πολιτική που εφαρμόζουν όλα αυτά τα χρόνια στην Υγεία, τόσο οι ελληνικές κυβερνήσεις, όσο και η ΕΕ, η ΠΦΥ αντιμετωπίζεται ως κόστος, το οποίο πρέπει να περικοπεί και να μετακυληθεί στις τσέπες των (εν δυνάμει) ασθενών.

Η ΠΦΥ θα μπορούσε να προσφέρει πάρα πολλά και να σώσει πραγματικά ανθρώπινες ζωές, ιδίως - αλλά όχι μόνο - στην περίοδο της πανδημίας. Ωστόσο, η κυβέρνηση φρόντισε, στον κρατικό προϋπολογισμό για την Υγεία το 2021, να περικόψει από την ήδη υποχρηματοδοτούμενη ΠΦΥ επιπλέον 96 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2020.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τα μέτρα προστασίας που θα πρέπει να εφαρμόζονται και να τηρούνται σωστά και εκτενώς (αποστάσεις, μάσκες κ.λπ.).

Ωστόσο, ο συνωστισμός στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ο συνωστισμός στις σχολικές αίθουσες, η μη χορήγηση από τους εργοδότες μέσων προστασίας στους μεγάλους χώρους δουλειάς (βλέπε Δυτική Αττική) είναι πρωτίστως ευθύνη των αρμόδιων υπουργείων και της κυβέρνησης.

Οι τελευταίες εξελίξεις γύρω από τα εμβόλια προκαλούν μια συγκρατημένη αισιοδοξία σχετικά με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, πρέπει να υπάρξει μια σοβαρή και ολόπλευρη προσέγγιση του ζητήματος.

Αφενός, να αξιοποιηθούν τα όποια φάρμακα έχουμε ή μπορεί να αναπτύξουμε. Αφετέρου, με τον εμβολιασμό αλλά και την εφαρμογή μιας σειράς άλλων μέτρων πρόληψης. Είναι επιτακτική ανάγκη, έστω και τώρα, στο «και πέντε», η κυβέρνηση να αναλάβει τις τεράστιες ευθύνες της και να σταματήσει να κρύβεται πίσω από το αφήγημα τού «δεν γνωρίζαμε»...

Η όλη πείρα μας από την πανδημία και τη διαχείρισή της μέχρι τώρα σε παγκόσμιο επίπεδο, μας δείχνει τις τεράστιες δυνατότητες που έχουν η επιστήμη και η τεχνολογία σήμερα. Συνάμα, όμως, μας δείχνει και το πόσο αυτές οι δυνατότητες φρενάρονται μέσα στο πλαίσιο του κοινωνικοοικονομικού συστήματος που ζούμε, του καπιταλισμού.

Η Υγεία, το Φάρμακο, το εμβόλιο αποτελούν εμπορεύματα και άρα πηγή κέρδους για τις φαρμακευτικές και άλλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις.

Η ανταγωνιστικότητα, το κέρδος, η κατοχύρωση της «πατέντας» αποτελούν εχθρό της επιστημονικής συνεργασίας, ώστε όλες οι διαθέσιμες επιστημονικές και τεχνολογικές δυνάμεις να δουλεύουν μαζί, αξιοποιώντας όλη την υπάρχουσα γνώση για έναν κοινό σκοπό.

Αντ' αυτού, η επιστημονική γνώση αποκρύπτεται και «προστατεύεται» μέσω της πατέντας, ενώ το κάθε εργαστήριο δουλεύει ανταγωνιστικά με τα υπόλοιπα.

Επίσης, βλέπουμε να δαπανώνται τεράστια ποσά μόνο για περιπτώσεις που αναμένεται ακόμη μεγαλύτερο κέρδος. Οταν όμως ο «ενδιαφερόμενος» πληθυσμός είναι μικρός ή φτωχός, η έρευνα και η παραγωγή ματαιώνονται, διότι δεν υπάρχει το οικονομικό κίνητρο. 'Η εάν υπάρχει αποτέλεσμα της έρευνας, αυτό μένει στα «συρτάρια» μέχρι να αποκτήσει οικονομικό ενδιαφέρον η παραγωγή του (π.χ. ανάπτυξη εμβολίων για τον Εμπολα ή τον MERS κ.λπ.).

Βέβαια, όποιο φάρμακο ή εμβόλιο κι αν παραχθεί και αποδειχτεί ασφαλές και αποτελεσματικό, αποτελεί ένα όπλο για την ανθρωπότητα. Κι εμείς ως υγειονομικοί, που βιώνουμε την πανδημία από τα «μέσα», δεν μπορούμε παρά να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τα όπλα αυτά.

Ταυτόχρονα, όμως, να παλεύουμε για ένα σύστημα στο οποίο η επιστήμη και η τεχνολογία θα αξιοποιούνται για να προασπίζουν την Υγεία, που θα υπηρετεί καθολικά και δωρεάν τις σύγχρονες ανάγκες του λαού: Τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Αυτό είναι το «φως στο τούνελ» από την πλευρά των λαϊκών συμφερόντων, σε αντιπαράθεση με την «επιστροφή της κανονικότητας» της κυβέρνησης, υπέρ του κεφαλαίου και κατά των λαϊκών αναγκών.