Αν κάτι άλλαξε στην τρέχουσα σεζόν σε σχέση με τις προηγούμενες, ήταν ότι στις καθιερωμένες πλέον διοργανώσεις του Champions League και του Europa League προστέθηκε και τρίτη, το νεοσύστατο Conference League, θυμίζοντας κάτι από τις δεκαετίες '70, '80 και '90, με την τριάδα Κύπελλο Πρωταθλητριών - Κύπελλο Κυπελλούχων - Κύπελλο UEFA.

Αυτό που δεν άλλαξε, ιδιαίτερα σε Champions League και Europa League, ήταν η κυριαρχία ομάδων από τα ισχυρότερα πρωταθλήματα στην ήπειρο, καθιστώντας για άλλη μια χρονιά τη μάχη της ευρωπαϊκής διάκρισης υπόθεση «λίγων και εκλεκτών»...

Χαρακτηριστική είναι η κατάσταση στην ημιτελική φάση του Champions League: Αποκλειστικά αγγλο-ισπανική υπόθεση, με αναμετρήσεις Μάντσεστερ Σίτι - Ρεάλ Μαδρίτης και Λίβερπουλ - Βιγιαρεάλ. Αλλά και σε Europa League - Conference League η ποικιλία είναι ιδιαίτερα φτωχή. Συνολικά στις τρεις διοργανώσεις προκρίθηκαν στα ημιτελικά ομάδες από επτά χώρες: 4 από Αγγλία, 2 από Ισπανία, 2 από Γερμανία και από 1 από Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία και Σκοτία. Δηλαδή οι 10 από τις 12 ομάδες προέρχονται από τα 5 πιο ισχυρά πρωταθλήματα και άλλες δύο από το 7ο και το 9ο στην κατάταξη της UEFA.

Οπως ήδη αναφέραμε, η κατάσταση αυτή, με μια μικρή ομάδα χωρών να κυριαρχεί στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, δεν είναι καινούργια, αντίθετα επικρατεί εδώ και πολλά χρόνια. Το σενάριο κατάκτησης του κορυφαίου ευρωπαϊκού τίτλου από μια ομάδα από τη Ρουμανία (όπως η Στεάουα Βουκουρεστίου το 1986) ή από χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας (όπως ο Ερυθρός Αστέρας το 1991) φαντάζει πλέον εντελώς ουτοπικό, ενώ ακόμα και αν κατάφερνε κάτι τέτοιο μια ομάδα από την 6η στην κατάταξη της UEFA Πορτογαλία (όπως η Πόρτο το 1987 και το 2004) ή την 7η Ολλανδία (Αϊντχόβεν 1988, Αγιαξ 1995) θα αντιμετωπιζόταν ως έκπληξη πρώτου μεγέθους.

Ενδεικτικό για το γεγονός ότι τα περί «διοργανώσεων ίσων ευκαιριών για όλους» με τα οποία η UEFA προσπαθεί να «ντύσει» τα ποδοσφαιρικά της «προϊόντα», με στόχο την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμπορική τους απήχηση, δεν αποτελούν παρά άλλοθι, είναι και το εξής στοιχείο: Την τελευταία επταετία, από το 2015 μέχρι σήμερα, ομάδες από τα πέντε ισχυρότερα πρωταθλήματα (Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία) φτάνουν μέχρι τα τελευταία στάδια των διοργανώσεων (προημιτελικά, ημιτελικά, τελικοί) σε ένα ποσοστό που αγγίζει το 75% των περιπτώσεων, ενώ το ποσοστό ανεβαίνει κατά πολύ όσον αφορά τις κατακτήσεις. Ειδικά στο Champions League, από τον θρίαμβο της Πόρτο το 2004 μέχρι σήμερα, 18 χρόνια μετά, έχουν επικρατήσει μόνο ομάδες από Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία και Ιταλία, με τη Γαλλία να αποτελεί τη μόνη από τις «big 5» που ακόμα δεν έχει κατάκτηση.

Ολα αυτά έχουν έρθει ως αποτέλεσμα του συνολικού πλαισίου που έχει διαμορφώσει εδώ και χρόνια η UEFA για τη διανομή των κερδών από τα τεράστια έσοδα που παράγει η ποδοσφαιρική βιομηχανία στην Ευρώπη, και για να ικανοποιήσει όλο και περισσότερο τα «θέλω» των ισχυρότερων οικονομικά συλλόγων έναντι των λεγόμενων μικρομεσαίων, που διεκδικούν το δικό τους κομμάτι από την «πίτα». Από τη μετατροπή του - πολύ πιο ανοιχτού σε εκπλήξεις, αλλά κατά κανόνα λιγότερο εμπορικού - Κυπέλλου Πρωταθλητριών στο πιο φαντασμαγορικό Champions League στις αρχές του 2000, μέχρι τις υπόλοιπες αλλαγές στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις (κατάργηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων, εισαγωγή του Europa League) αλλά και σε μια σειρά άλλους τομείς, στόχος είναι πάντα ένας: Η αύξηση των εσόδων και ο έλεγχος μεγαλύτερου μέρους της «πίτας» της αγοράς.

Η δημιουργία ελκυστικών εμπορικά «προϊόντων» ενίσχυσε τις προϋποθέσεις ώστε τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτά, και σε αγωνιστικό επίπεδο αλλά κυρίως στον τομέα των κερδών, να τον έχουν ομάδες προερχόμενες από μια ποδοσφαιρική αγορά ελίτ έναντι των υπόλοιπων ανταγωνιστών, που προέρχονται από την αντίστοιχη μικρομεσαία ποδοσφαιρικά αγορά. Αλλωστε τα προαναφερθέντα «big 5» πρωταθλήματα, που έχουν τη μερίδα του λέοντος της εκπροσώπησης στις τρεις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, καθόλου τυχαία αντιστοιχούν στις τέσσερις ισχυρότερες οικονομικά και μεγαλύτερες πληθυσμιακά χώρες της ΕΕ συν την πρώην χώρα - μέλος της ΕΕ Μεγάλη Βρετανία, με τους συλλόγους που προέρχονται απ' αυτές να συγκαταλέγονται στους πιο δημοφιλείς παγκοσμίως, με τεράστια βάση οπαδών. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται στα έσοδα που προκύπτουν από τομείς όπως η πώληση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων, τα χορηγικά συμβόλαια, οι διαφημίσεις, το μάρκετινγκ.

Είναι προφανείς οι δυνατότητες που δίνονται στις κορυφαίες ομάδες των συγκεκριμένων πρωταθλημάτων να μπορούν να επενδύσουν σαφώς μεγαλύτερα ποσά από τους ανταγωνιστές τους, δημιουργώντας και μεγαλύτερες προϋποθέσεις διάκρισης, εντείνοντας τον μεταξύ τους ανταγωνισμό και μεγαλώνοντας την «ψαλίδα» με τους υπόλοιπους, πάντα υπό την ανοχή και την στήριξη της ίδιας της UEFA, η οποία προσδοκά τα δικά της κέρδη από όλο αυτό το αλισβερίσι.

Ο ανταγωνισμός λοιπόν ανάμεσα στους ισχυρούς της Ευρώπης και τους μικρομεσαίους, για την ώρα, βγάζει ξεκάθαρους νικητές τους πρώτους. Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως και σε ό,τι αφορά το «στάτους κβο» στα «πάνω πατώματα». Τουναντίον, η άνοδος του τζίρου από τα ποδοσφαιρικά «προϊόντα» σε αστρονομικά ύψη, τα τελευταία χρόνια, αναζωπύρωσε τους ανταγωνισμούς για την απόκτηση του μεγαλύτερου μεριδίου στα κέρδη και δημιούργησε νέα μέτωπα, όπως φάνηκε πριν από έναν χρόνο με τη διαμάχη μεταξύ της UEFA και ορισμένων από τους ισχυρότερους συλλόγους, που κυνήγησαν ανοιχτά πλέον την υλοποίηση του σχεδιασμού τους για αυτονόμηση και δημιουργία δικής τους, κλειστής λίγκας. Κόντρες που όπως αποδείχθηκε είχαν πολύπλευρες διαστάσεις, πέρα από τα πρωτεία σε ποδοσφαιρικό επίπεδο: Σχετίζονταν και με απώτερους στόχους στο γενικότερο πεδίο των ανταγωνισμών εντός της ΕΕ και γενικότερα στην Ευρώπη.

Με την εν λόγω διαμάχη να βρίσκει την UEFA νικήτρια αλλά πιο «ταρακουνημένη» από ποτέ, οι νέοι σχεδιασμοί των ιθυνόντων του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν τον έλεγχο των «προϊόντων» και τη μελλοντική τους ησυχία, δεν φαίνεται να ξεφεύγουν από τη «συνταγή» των προηγούμενων χρόνων: Ικανοποίηση σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό των απαιτήσεων των ισχυρών, όπως φανερώνουν οι αλλαγές στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις που προτίθεται να εφαρμόσει η UEFA από την αγωνιστική σεζόν 2023 - 2024.

Στο πλαίσιο αυτών, ειδικά στο Champions League, αλλά και στο Europa League, ενισχύονται περαιτέρω οι θέσεις των ισχυρών πρωταθλημάτων της Ευρώπης. Αυτά άλλωστε θεωρούνται και ότι μπορούν να αντεπεξέλθουν πολύπλευρα στα όσα απαιτούν οι γενικότερες αλλαγές που θα υπάρξουν στο format των διοργανώσεων, ιδιαίτερα στο Champions League, με την αύξηση του αριθμού των αγώνων που θα δίνει η κάθε ομάδα στη φάση των ομίλων, αποδεικνύοντας έτσι ότι και για την ίδια την UEFA στόχος είναι η μετατροπή των ευρωπαϊκών διοργανώσεων ουσιαστικά σε κλειστές λίγκες υπό τον έλεγχό της. Μένει να φανεί αν θα ικανοποιηθούν αυτήν τη φορά οι ισχυροί...