ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Γνωρίζοντας τη χαλκογραφία του Γιώργη Βαρλάμου

Ο αξέχαστος δημιουργός στο εργαστήριό του, όπου τώρα στεγάζεται ο Χώρος Πολιτισμού

Ο Χώρος Πολιτισμού «Εργαστήρι Γιώργη Βαρλάμου» διοργανώνει την έκθεση «Η χαλκογραφία του Γιώργη Βαρλάμου» με επιλεγμένα έργα χαρακτικής, χαλκογραφίες και έργα μεικτής τεχνικής.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα γίνουν την Πέμπτη 27 Ιούνη στις 8 μ.μ.

Η έκθεση «Η χαλκογραφία του Γιώργη Βαρλάμου» είναι η τρίτη σε σειρά που διοργανώνει ο Χώρος Πολιτισμού, μετά τις εκθέσεις ασπρόμαυρης ξυλογραφίας και έγχρωμης ξυλογραφίας και λιθογραφίας, συνεχίζοντας την προβολή του πολύπλευρου σε τεχνικές, θέματα και ύφος εικαστικού έργου του Γιώργη Βαρλάμου στον τομέα της Χαρακτικής. Με την έκθεση χαλκογραφίας εξελίσσεται η προσπάθεια γνωριμίας του κοινού με τις διαφορετικές τεχνικές της Χαρακτικής, τις εκφραστικές τους δυνατότητες, όπως αναδεικνύονται ιδιαίτερα στο έργο του Γιώργη Βαρλάμου, ενός από τους κορυφαίους ζωγράφους και χαράκτες της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.

Με «οδηγό» μας την Μυρτώ Πετάση, ιστορικό Τέχνης και μέλος της ομάδας λειτουργίας του χώρου, προσεγγίζουμε την τέχνη της Χαρακτικής, αλλά και «ξεναγούμαστε» στη νέα έκθεση...

Μια γνωριμία με τη Χαλκογραφία

Συνήθως όταν αντικρίζει κανείς για πρώτη φορά ένα χαρακτικό νομίζει πως είναι ένα έργο ζωγραφικής. Μόλις όμως κάποιος μυηθεί στον κόσμο της χάραξης και των απαιτήσεών της μπορεί πραγματικά να αποκτήσει μια άλλη ματιά για το τι σημαίνει όχι μόνο «έργο τέχνης» αλλά και διαδικασία δημιουργίας. Την προσήλωση, την αφοσίωση και την ευθύνη που κρύβει μία από τις αρχαιότερες μορφές τέχνης - η τέχνη της Χαρακτικής.

Αυτή η εικαστική παράδοση αιώνων, από τον Albrecht Durer έως τον Rembrandt, πολλών άλλων κορυφαίων καλλιτεχνών, στην ελληνική τέχνη απέκτησε τη δική της έκφραση κυρίως στον 20ό αιώνα.

«Η χαλκογραφία, η ξυλογραφία, η λιθογραφία πήραν τ' όνομά τους από το υλικό πάνω στο οποίο πρωτοφτιάχτηκαν. Με τον καιρό, όμως άλλαξε η ζωή, άλλαξαν και τα υλικά... Θα πρέπει, λοιπόν, να τονίσουμε εδώ πως εκείνο που χαρακτηρίζει το κάθε είδος της χαρακτικής δεν είναι το υλικό αλλά η μέθοδος με την οποία χαράζεται» (Γ. Βαρλάμος, Χαρακτική, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», 2010).

Η Χαλκογραφία είναι η μέθοδος της βαθυτυπίας, δηλαδή της χάραξης σε βάθος πάνω σε επιφάνεια χαλκού ή άλλου μετάλλου. Η λογική της βαθυτυπίας είναι ότι το μελάνι εισχωρεί στις αυλακώσεις της μήτρας, δηλαδή της επιφάνειας μετάλλου που έχει χαραχτεί, και με τη βύθιση του χαρτιού τυπώνεται το έργο. Οι τεχνικές με τις οποίες γίνεται η βαθυτυπία είναι πολλές, με κάθε τεχνική να αποδίδει διαφορετικές εκφράσεις στο έργο και να απαιτεί άλλη επεξεργασία της επιφάνειας αλλά κατά τη διαδικασία της τύπωσης.

Βασικές τεχνικές της χαλκογραφίας είναι το Burin, δηλαδή η απευθείας χάραξη πάνω στην επιφάνεια με το καλέμι, όπως και η Oξυγραφία, όπου η επιφάνεια πρώτα καλύπτεται με βερνίκι, έπειτα χαράζεται και τέλος οξειδώνεται με αποτέλεσμα το οξύ να «τρώει» τις περιοχές που απουσιάζει το βερνίκι εξαιτίας του χαραγμένου σχεδίου. Αλλες τεχνικές της χαλκογραφίας είναι η Aquatinta, το Pointille, το μαλακό βερνίκι.

Η Χαλκογραφία του Γιώργη Βαρλάμου

Ενας από τους πρωταγωνιστές στην εξέλιξη της ελληνικής Χαρακτικής υπήρξε και ο, δικός μας, Γιώργης Βαρλάμος που δούλεψε πάνω σε όλες τις μεθόδους της. Η 3ηκατά σειρά έκθεση που διοργανώνει ο Χώρος Πολιτισμού «Εργαστήρι Γιώργη Βαρλάμου» εξερευνά το έργο του δημιουργού με τη μέθοδο της χαλκογραφίας. Εργο πλούσιο και πολλές φορές διαφορετικό από την υπόλοιπη δουλειά του. Με την έκθεση χαλκογραφίας ολοκληρώνεται και ένας πρώτος κύκλος παρουσίασης της Χαρακτικής του Γιώργη Βαρλάμου.

Η έκθεση παρουσιάζει 33 χαλκογραφίες που αποκαλύπτουν το εύρος των θεμάτων και των τεχνικών του δημιουργού.

Μία σύντομη περιήγηση στα πορτρέτα που θα εκτεθούν περιλαμβάνει πολύ γνωστά πρόσωπα όπως του γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, των ποιητών Κώστα Καρυωτάκη, Διονύσιου Σολωμού, Federico Garcia Lorca, του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, του ιατρού Γεωργίου Παπανικολάου. Αυτά τα έργα αποτέλεσαν προμετωπίδες και περικαλύμματα εκδόσεων όπως αυτό του Κ. Καρυωτάκη που κόσμησε τη συλλογή των ποιημάτων του «Απαντα τα ευρισκόμενα» (Α' και Β' τόμος) που εκδόθηκαν στην Αθήνα το 1965 και 1966 αντίστοιχα ή του F. G. Lorca στο ποίημα του Κ. Ε. Τσιρόπουλου με τίτλο «Θάνατος και Δόξα στον Φεδερίκο Γκαρσία Λόρκα» που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1987. Οι χαλκογραφίες του Γιώργη Βαρλάμου που φιλοτέχνησε για βιβλία τυπώθηκαν σε περιορισμένο αριθμό και είναι δημιουργημένες κυρίως με την τεχνική της οξυγραφίας. Μαζί με τα πορτρέτα, όμως, ο θεατής θα μπορεί να δει πολλά περισσότερα έργα με την ανθρώπινη φιγούρα όπως σπουδές πάνω στο γυμνό σώμα, θέμα που το δούλεψε με όλες τις μεθόδους χαρακτικής.

Ταυτόχρονα, έχει γίνει μία επιλογή από τοπία μεταξύ των οποίων και ένα ιδιαίτερο έργο που αποτυπώνει μία άποψη του Παρισιού, μέρος που σπούδασε και έζησε για αρκετά χρόνια. Η συγκεκριμένη χαλκογραφία φιλοτεχνημένη με την τεχνική της aquatinta με το τρομερό ύφος της αναδεικνύει την πραγματική εκφραστική δύναμη της Χαρακτικής.

Η έκθεση περιλαμβάνει ορισμένες συνθέσεις πάνω σε θέματα πιο «μυθοπλαστικά» που συχνά δούλευε ο Γ. Βαρλάμος όπως το ζευγάρι στο δάσος, με την τεχνική της οξυγραφίας. Τέτοιες συνθέσεις έχουν απασχολήσει όλο το εύρος του εικαστικού έργου του δημιουργού, όμως οι χαλκογραφίες του ξεχωρίζουν για τη διάσταση που δίνουν στο θέμα ως προς τους τόνους, την αίσθηση, τη λεπτομέρεια που πετυχαίνουν.

«Η Χαλκογραφία του Γιώργη Βαρλάμου» δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει και ένα από τα πιο γνωστά και συμβολικά έργα του Γιώργη Βαρλάμου, το «Σκοτωμένο πουλί», χαλκογραφία με μεικτή τεχνική οξυγραφίας, aquatinta και καλέμι. Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί μία δυνατή εικόνα που πολύ έντονα συνδέθηκε με την πολιτική στάση του Γιώργη Βαρλάμου ως κομμουνιστή εικαστικού καλλιτέχνη, αφού από πολλούς ερμηνεύεται ως ένα σημαντικότατο αντιπολεμικό έργο.

Τέλος, στον Χώρο Πολιτισμού «Εργαστήρι Γιώργη Βαρλάμου», στον υπόγειο όροφο του κτιρίου της Λεάγρου 23 βρίσκεται η πρέσα χαλκογραφίας που κληρονόμησε ο Γ. Βαρλάμος από τον σπουδαίο Γιάννη Κεφαλληνό, στην οποία τύπωνε για περισσότερο από 50 χρόνια. Η πλειοψηφία των έργων έχουν δημιουργηθεί μέσα σε αυτόν τον χώρο και τυπωθεί στην ιστορική πρέσα που πέρασε από τα χέρια δύο εκ των σπουδαιότερων χαρακτών της ελληνικής τέχνης, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα με τον πιο ζωντανό τρόπο να προσεγγίσει ο θεατής τη διαδικασία της χάραξης και του τυπώματος. Αντίστοιχα στον Χώρο Πολιτισμού θα βρίσκονται σε προθήκες και ορισμένες από τις μήτρες των έργων, αναδεικνύοντας την ιδιαίτερη διάσταση της μεθόδου που συνιστά αυτήν την εικαστική μορφή τέχνης.

Λεπτομέρειες για την έκθεση

Εγκαίνια: Πέμπτη 27 Ιουνίου, ώρα 8 μ.μ.

Διάρκεια έκθεσης: 27 Ιουνίου - Σάββατο 16 Νοεμβρίου 2024

Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Πέμπτη - Σάββατο 6.30 - 8.30 μ.μ.

Διεύθυνση: Λεάγρου 23, Γούβα, Αθήνα (Μετρό στάση Αγ. Ιωάννης)

Τηλ: 210.7515.584

e-mail:ergastiri.gvarlamou@gmail.com

Υπάρχει δυνατότητα οργανωμένων ξεναγήσεων μετά από επικοινωνία.

Η εποχή των «ατυχημάτων» και της «κακιάς της ώρας»

Eurokinissi

«Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει.

Ομως εγώ δεν παραδέχτηκα την ήττα.

Εβλεπα τώρα πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω

Πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλόγες.

Μιλάτε, δείχνετε πληγές αλλόφρονες στους δρόμους

Τον πανικό που στραγγαλίζει

την καρδιά σας σα σημαία

Καρφώσατε σ' εξώστες, με σπουδή φορτώσατε το εμπόρευμα

Η πρόγνωσίς σας ασφαλής:

Θα πέσει η πόλις.

Εκεί, προσεχτικά, σε μια γωνιά, μαζεύω με τάξη,

Φράζω με σύνεση το τελευταίο μου φυλάκιο

Κρεμώ κομμένα χέρια στους τοίχους, στολίζω με τα κομμένα κρανία τα παράθυρα,

πλέκω με κομμένα μαλλιά το δίχτυ μου και περιμένω.

Ορθιος, και μόνος, σαν και πρώτα, περιμένω».

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης - στον οποίο ανήκει το ποίημα - αναχώρησε από αυτόν τον ναρκοθετημένο κόσμο, μια τέτοια μέρα πριν από 19 χρόνια. Υπήρξε από τους σημαντικότερους ποιητές της μεταπολεμικής γενιάς, που εμφανίστηκε λογοτεχνικά στα 17 του χρόνια, μέσα στην τριπλή φασιστική κατοχή.

Αργεί να ξημερώσει;

Απάντηση στο ερώτημα «Πόσο αργεί ακόμη να ξημερώσει;» δεν πρόλαβε να δώσει. Δεν έζησε στο αλλοιωμένο τοπίο, στην εποχή των «ατυχημάτων» που ζούμε σήμερα εμείς. Υποψιάστηκε μόνο και έγραψε κάπου:

«Μιλώ για τις ξυπόλυτες μάνες

που σέρνονται στα χαλάσματα

Για τις φλεγόμενες πόλεις

τα σωριασμένα κουφάρια

στους δρόμους»

Ούτε πρόλαβε να μάθει πως κάπου στη νοτιοανατολική γειτονιά μας, εκείνος ο όμορφος τόπος, που ήταν παλιά η Παλαιστίνη, έγινε ένα απέραντο νεκροταφείο με περίπου 38.000 νεκρούς.

Με 3.500 μικρά παιδιά να λιμοκτονούν και είναι θέμα χρόνου να πεθάνουν από λιμό. Κανείς δεν φτάνει εκεί να τα βοηθήσει.

Ούτε αυτά, ούτε τους 86.000 τραυματίες, που αργοπεθαίνουν σε δηλητηριασμένα γη, νερό και αέρα, δίπλα σε 39 εκατομμύρια τόνους συντριμμιών που έχουν δημιουργήσει οι βόμβες.

Το «ατύχημα» διαρκείας της γενοκτονίας του Παλαιστινιακού λαού θα είναι για πάντα ο ματωμένος λεκές αυτού του αιώνα.

Χιλιάδες αθώοι άνθρωποι, στην πορεία 76 χρόνων, βρέθηκαν και βρίσκονται: «Ορθιοι και μόνοι

μες στη φοβερή ερημία του πλήθους».

«Η εργατική τάξη (κάθε 3 μέρες) πάει στον Παράδεισο»

«Ατυχημάτων» συνέχεια. Το 2023 αναγγέλθηκαν σχεδόν 15.000 εργατικά «ατυχήματα», σημειώνοντας νέο ρεκόρ, από το 2000.

Τι σημαίνει αυτό;

Σημαίνει κάθε τρεις μέρες κι ένας νεκρός εργάτης.
Σημαίνει ακήρυχτος πόλεμος στους χώρους δουλειάς.
Σημαίνει αθλιότητα των συνθηκών εργασίας.

Αυτά είναι τα αποτελέσματα της πολιτικής αυτών που νοιάζονται μόνο για την αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων.

Που ψάχνουν κέρδη, μέσα από την άγρια εντατικοποίηση, τις ατέλειωτες ώρες δουλειάς και τους μηδαμινούς ελέγχους.

Συνέπεια; Μεγάλος αριθμός νεκρών εργατών, αύξηση της ανήλικης εργασίας, εδραίωση των «ελαστικών» μορφών απασχόλησης.

Κι όσο συνεχίζεται η διαχρονική αποδυνάμωση της Επιθεώρησης Εργασίας, τόσο θα θεριεύουν η εργοδοτική ασυδοσία και η αυθαιρεσία.

Και βέβαια, ο επίσημος αριθμός των θανάτων είναι ένα ελάχιστο κλάσμα της πραγματικότητας, καθώς σε αυτούς δεν συμπεριλαμβάνονται οι πολλαπλάσιοι θάνατοι από επαγγελματικές ασθένειες.
Αλλωστε εδώ, όπως και σε όλες τις χώρες, οι θάνατοι από εργατικά «ατυχήματα» αποτελούν μόνο την «κορυφή του παγόβουνου». Και αυτό γιατί οι θάνατοι από επαγγελματικές νόσους υπολογίζεται ότι είναι 5 έως 7 φορές περισσότεροι, παρόλο που δεν αναφέρονται ως τέτοιοι.
Σύμφωνα με τη EUROSTAT, στη χώρα μας καταγράφεται μόλις το 30% - 40% των εργατικών «ατυχημάτων» (να σημειωθεί πως δεν περιλαμβάνονται τα εργατικά «ατυχήματα» στα ορυχεία και στον κλάδο των ναυτεργατών).

Οι σκάλες των «καθώς πρέπει» σπιτιών που σκοτώνουν

Είναι πλέον καθημερινότητα το να πέφτουν γυναίκες... πάνω στα μαχαίρια μια και δυο και τρεις φορές, να πέφτουν πάνω σε 50 γροθιές και σε χαστούκια νταήδων, να τρακάρουν πάνω σε σφαίρες, να πέφτουν από σκάλες, να χτυπάνε στα ντουλάπια, να κομματιάζονται.

Δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που καταθέσαμε Επίκαιρη Ερώτηση προς την υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, για την προστασία και στήριξη των γυναικών από την πολύμορφη βία (δεν κουνήθηκε φύλλο, μόνο εξαγγελίες, αερολογίες και πομφόλυγες).

Είχαμε τονίσει τότε πως δεν αρκεί η αυστηροποίηση των ποινών για την κακοποίηση των γυναικών και είχαμε εντοπίσει συγκεκριμένες κρατικές ελλείψεις στην ολόπλευρη προστασία των γυναικών από την πολύμορφη βία στον χώρο δουλειάς και Εκπαίδευσης, στην οικογένεια, στην κοινωνική ζωή. Λέγαμε και τότε ότι δεν είναι επαρκές το panic button που παρουσιάζει η κυβέρνηση ως το μόνο «φάρμακο διά πάσαν νόσον».

Κι ενώ τα δελτία ειδήσεων ζουν όλες αυτές τις μέρες στον αστερισμό της υπόθεσης του άγριου ξυλοδαρμού της Σοφίας Πολυζωγοπούλου από τον σύζυγό της, Απόστολο Λύτρα, η κρατική στήριξη στις γυναίκες, που έχουν υποστεί βία, συνεχίζει να κινείται στον χώρο του αοράτου.

Ενα δείγμα;

Ελλιπέστατο δίκτυο δομών, με συμβουλευτικά κέντρα να υπάρχουν μόλις στο 13% των δήμων πανελλαδικά.
Οσον αφορά τους Ξενώνες Φιλοξενίας, ακόμη και η έκθεση αξιολόγησης της GREVIO επισημαίνει ότι οι υφιστάμενες κλίνες και ξενώνες στην Ελλάδα είναι πίσω από τις ανάγκες, με βάση τον στόχο για έναν ξενώνα - καταφύγιο ανά 10.000 κατοίκους.
Παρά τις προσπάθειες των εργαζομένων στις δομές, οι γυναίκες συναντούν τεράστια εμπόδια στην προσπάθεια να απεγκλωβιστούν από μια βίαιη, παθογόνα διαπροσωπική ή οικογενειακή σχέση. Από τη μια η αστυνομική αδιαφορία ή αυθαιρεσία, κι από την άλλη οι μακροχρόνιες, πολυδάπανες νομικές διαδικασίες, χωρίς να εξασφαλίζεται απρόσκοπτα η δωρεάν ουσιαστική νομική συνδρομή.
Η εργασιακή ανασφάλεια, επίσης, είναι ένας ακόμη βασικός ανασταλτικός παράγοντας, αφού δεν εξασφαλίζεται το δικαίωμα της γυναίκας στη μόνιμη και σταθερή εργασία, με αξιοπρεπές εισόδημα.
Από όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνεται ότι η ολόπλευρη προστασία των γυναικών από την πολύμορφη βία δεν μπορεί να εξασφαλισθεί, όσο η χρηματοδότηση των λιγοστών δομών του δικτύου εξαρτάται από τα ευρωπαϊκά προγράμματα με ημερομηνία λήξης και με διαρκή εργασιακή ανασφάλεια των εργαζομένων σε αυτές.
Οι ανάγκες για οικονομική, νομική και ψυχολογική στήριξη των γυναικών που έχουν υποστεί βία δεν μπορούν να υπολογίζονται με το κριτήριο του «κόστους» για το κράτος, με βάση τους αντιλαϊκούς δημοσιονομικούς στόχους, με ευθύνη της σημερινής κυβέρνησης, όπως και των προηγούμενων.
Οπως ευθύνη της αποτελεί και η δολοφονία της 28χρονης Κυριακής, έξω από το Αστυνομικό Τμήμα. Μιας κακοποιημένης γυναίκας, που χάθηκε άδικα, κάνοντας ακριβώς αυτά που υποτίθεται ότι έπρεπε να κάνει.