Μια ακόμα πτυχή της τέχνης του Γιώργη Βαρλάμου φωτίζεται στη νέα έκθεση που φιλοξενείται στον Χώρο Πολιτισμού «Εργαστήρι Γιώργη Βαρλάμου» (Λεάγρου 23, Γούβα, στ. μετρό «Αγ. Ιωάννης») με θέμα «Τα χρώματα στη χαρακτική του Γιώργη Βαρλάμου».

Τα έργα που επιλέχθηκαν, έγχρωμης χαρακτικής, ξυλογραφίες και λιθογραφίες, διατρέχουν την εικαστική διαδρομή του σπουδαίου κομμουνιστή δημιουργού, από τα πρώιμα δημιουργικά χρόνια έως την ωριμότητά του. Τα θέματα των έργων που παρουσιάζονται εκτείνονται από το φυσικό και αστικό τοπίο έως τα πουλιά, τα λουλούδια, το ανθρώπινο σώμα, το πορτρέτο. Τα χρώματα κινούνται από τις γήινες έως και τις πολύ ζωηρές αποχρώσεις, ενώ ο χρωματικός πλούτος αποδίδει με ευρύτητα τα θέματα της χαρακτικής του όπως και τις διαφορετικές προσεγγίσεις σε κάθε περίοδο της δημιουργίας του.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 28 Απρίλη.

Μέρες και ώρες λειτουργίας της έκθεσης: Πέμπτη - Κυριακή 6 μ.μ. - 8.30 μ.μ.

Στοιχεία επικοινωνίας: Τηλ.: 210.7515.584, e-mail: ergastiri.gvarlamou@gmail.com.

Υπάρχει δυνατότητα οργανωμένων ξεναγήσεων μετά από επικοινωνία.

Το φθινόπωρο του 1959 ο αντικαγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Λούντβιχ Ερχαρτ προτείνει στην ελληνική κυβέρνηση να στείλει φτηνό εργατικό δυναμικό στη Γερμανία κι έτσι να λύσει, εν μέρει, το πρόβλημα της φτώχειας της χώρας. Ετσι ξεκινάει η ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης προς τη Γερμανία. Ετσι ξεκινάει η ιστορία των Ελλήνων γκασταρμπάιτερ, των φιλοξενούμενων εργατών. Ετσι ξεκινάει και η ιστορία των παιδιών των γκασταρμπάιτερ.

Ετσι ξεκινάει και η ιστορία των γυναικών του «Μάλο Μόμε», της νέας παράστασης που διασκευάζει και σκηνοθετεί η Νάντια Δαλκυριάδου και ανεβαίνει κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9 το βράδυ στο θέατρο «Μεταξουργείο» (Ακαδήμου 14, Μεταξουργείο).

Με οδηγό την ομώνυμη νουβέλα της Χαρούλας Αποστολίδου η Ν. Δαλκυριάδου φωτίζει την ιστορία δύο γυναικών, μιας μάνας και μιας κόρης. Η μάνα που έφυγε εργάτρια στη Γερμανία. Η κόρη που έμεινε στο χωριό... Η αδερφή παρούσα μάς θυμίζει πως οι ζωές των ανθρώπων καθορίζονται από την Ιστορία.

Με αφορμή το έργο είχαμε τη χαρά να συζητήσουμε με την Νάντια Δαλκυριάδου.

-- Από τις «Γειτονιές του Κόσμου» στο Μάλο Μόμε... Τι είναι αυτό που σε κερδίζει στα έργα με τα οποία καταπιάνεσαι;

Το κοινό των «Γειτονιών» και του Μάλο Μόμε είναι η σχέση και η αλληλεπίδραση του ανθρώπου με την Ιστορία. Και στα δύο έργα με συγκίνησε ότι η πνοή του απλού ανθρώπου, η στιγμή του, η ζωή του καθορίζεται από την ιστορική συγκυρία. Δεν είναι η μοίρα, δεν είναι η τύχη ή το γραφτό, είναι αποφάσεις άλλων ανθρώπων, είναι υπογραφές μεταξύ κρατών, είναι αποφάσεις λίγων για τις ζωές των πολλών. Και αυτός ο άνθρωπος που μπορεί να μην είχε καμία πρόθεση να γίνει ήρωας, που μπορεί απλά να ήθελε να ζήσει και να δημιουργήσει ξεπερνάει τον εαυτό του, κάνει πράξεις ηρωικές, άλλοτε νικάει, άλλοτε χάνει. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις πληρώνει με τη ζωή του.

-- Τι είναι αυτό που σε συγκίνησε ιδιαίτερα στο Μάλο Μόμε;

Αυτό που με συγκίνησε στο βιβλίο της Χαρούλας Αποστολίδου είναι ότι μου φώτισε μια πλευρά που δεν είχα σκεφτεί, δεν την είχα βάλει στην εξίσωση της μετανάστευσης. Η πλευρά των παιδιών που έμειναν πίσω όταν οι γονείς τους πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς. Νιώθω ότι κανείς δεν τα υπολόγισε, δεν τα μέτρησε, δεν αναλογίστηκε τι τους συνέβη, τι θα αφήσει μέσα τους. Η διακρατική συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και του Βασιλείου της Ελλάδας μίλησε μόνο για μεταφορά Ελλήνων εργατών, σαν αυτοί να μην ήταν άνθρωποι, σαν να μην είχαν οικογένειες, φίλους, παιδιά, όνειρα. Ολόκληρα χωριά στη Βόρεια Ελλάδα ερήμωσαν από νέους ανθρώπους, έμειναν να μεγαλώσουν παιδιά με τις γιαγιάδες και τους παππούδες, άνθρωποι μεγάλοι, κουρασμένοι μετά από έναν παγκόσμιο πόλεμο ανέλαβαν να μεγαλώσουν τα εγγόνια... Αυτό με συγκίνησε. Οτι η Ιστορία δεν συμπεριέλαβε αυτά τα παιδιά.

-- Η παράλληλη ζωή δύο γυναικών... Αυτοί που έφυγαν και αυτοί που έμειναν πίσω... Τελικά τι «πονάει» πιο πολύ;

Και τα δύο πονάνε. Δεν μπορώ να τα συγκρίνω. Αυτός που φεύγει και πάει για δουλειά σε μια ξένη χώρα, έχοντας αφήσει τους ανθρώπους του, χωρίς να ξέρει τη γλώσσα, χωρίς να ξέρει τη δουλειά, χωρίς να ξέρει τι επιτρέπεται να κάνει και τι όχι. Εχει μοναξιά και αγριότητα αυτό.

Αυτοί που έμειναν, εν προκειμένω τα παιδιά, έπρεπε να χωνέψουν και να συνηθίσουν σε μια μόνιμη απουσία, σε ερωτήματα αναπάντητα, σε παράπονα, σε πληγές. Μοναξιά και αγριότητα και σ΄ αυτήν την πλευρά. Υπήρχαν περιπτώσεις που στα έξι ή επτά χρόνια ξενιτιάς οι γονείς μπόρεσαν να έρθουν δύο φορές στην Ελλάδα. Παιδιά έβλεπαν τους γονείς και δεν τους αναγνώριζαν. Δεν μπορείς να πεις ποιος πονάει πιο πολύ σ' αυτήν την περίπτωση.

-- Πέρα από τη μικρή ιστορία φωτίζεται και η μεγαλύτερη. Περνά το κοινωνικό πλαίσιο, οι συνθήκες ζωής των μεταναστών κ.λπ. Γιατί πήρες την απόφαση και πώς περνά αυτό μέσα από το έργο;

Πήρα την απόφαση να ασχοληθώ με το θέμα αυτό, γιατί με συγκίνησε όχι μόνο το θέμα της μετανάστευσης, αλλά και το θέμα του εργάτη, του μετακινούμενου, του χωρίς δικαιώματα, αυτού που είναι ανταλλάξιμος, που δεν λογαριάζεται άνθρωπος, που τα παιδιά του «βολεύονται» όπως όπως, που η ζωή του έχει μικρότερη αξία.

Υπάρχει μια στιγμή μέσα στο έργο που ένας Καστοριανός εργάτης ξεσπάει μέσα σε ένα εργοστάσιο της Γερμανίας, όταν έγινε ένα σοβαρό εργατικό ατύχημα. Φωνάζει: «Ζητήσατε εργάτες, αλλά σας ήρθαν άνθρωποι». Αυτό με συγκίνησε.

Η λέξη μετανάστης ακούγεται καθημερινά στις ειδήσεις και στα social ίσως περισσότερο από ποτέ, κι ενώ ακούγεται τόσο συχνά, είναι σαν να στερείται περιεχομένου πια, σαν να είναι μια αφηρημένη έννοια. Σαν αυτή η λέξη να μην αφορά ανθρώπους, τραύματα, πόνο, χαμένα όνειρα, χαμένες ζωές.

Στην παράσταση ακούμε την ιστορία των γκασταρμπάιτερ, των φιλοξενούμενων εργατών όπως ονομάστηκαν, ακούμε την ιστορία της κόρης που έμεινε πίσω στην πατρίδα, αλλά ακούμε και το ιστορικό πλαίσιο. Τι οδήγησε στις αποφάσεις των ανθρώπων, τι τους ανάγκασε να φύγουν, πόσο μπλέκεται τελικά η προσωπική ιστορία μας και η Ιστορία.

-- Το ζήτημα της μετανάστευσης είναι διαχρονικό... Οι παππούδες μας πρόσφυγες, οι γονείς μας μετανάστες, εμείς;

Εμείς;

Καλή ερώτηση. Συζητάμε συχνά με την ομάδα του έργου τι γίνεται με εμάς. Συναντάς τα πάντα μέσα σε αυτό το «εμείς». Δεν είμαστε «ένα», ίσως η Ιστορία μεθαύριο να μας δώσει έναν χαρακτήρα.

Σ΄ αυτό που συμφωνούμε ίσως οι περισσότεροι είναι ότι κάπως «αγριεύουν» τα πράγματα και στη δουλειά μας πια δεν δαπανάμε μόνο εργατοώρες, αλλά δίνουμε κομμάτια από τη ζωή μας και αυτή δεν κοστολογείται. Δεν υπάρχει ένσημο και μισθός που να καλύπτουν το άγχος, την ανασφάλεια, τις ενοχές, την απομόνωση, το αίσθημα ότι δεν είσαι αρκετός για τη δουλειά, για τα παιδιά, τις υποχρεώσεις. Προς το παρόν, στο «εμείς» θα απαντήσω εμείς αντιμέτωποι με την αγριότητα.

Παίζουν: Δέσποινα Σαραφείδου, Ξένια Αλεξίου, Ηρα Ρόκου

Φιλική συμμετοχή: Μπακάρ Αλμπακάρ.

Τιμές εισιτηρίων: 14 ευρώ κανονικό, 10 ευρώ μειωμένο, 3 ευρώ ατέλεια

Προπώληση: More.com

Πληροφορίες: Τηλ.: 210.5234.382. Τηλεφωνικές κρατήσεις: 6944.189.698

Μ' αυτόν τον τρόπο διαχειρίστηκε η κυβέρνηση την πανδημία, έτσι διαχειρίζεται τώρα και την επίθεση που κάνουν οι ύαινες της φτώχειας και της ακρίβειας στον λαό.

Κρύβει το κεφάλι μέσα στην πολιτική των επιδομάτων. Επιλέγει ν' ακολουθήσει τη λογική της ανακύκλωσης της φτώχειας.

Ενα ακόμη επίδομα ανακοινώθηκε με αποθεωτικές τυμπανοκρουσίες - ιδιαίτερα τηλεοπτικές - την εβδομάδα που πέρασε, λες και τα νέα ζευγάρια αυτό ακριβώς έχουν ονειρευτεί για το μέλλον τους: Μια ζωή στηριγμένη στις ευκαιριακές «γενναιοδωρίες» και τις μικροελεημοσύνες των αστικών κυβερνήσεων, για στάχτη στα μάτια.

Ομως, δεν αντιμετωπίζονται μ' αυτόν τον τρόπο οι συνέπειες μιας χρόνιας αντιλαϊκής πολιτικής, ούτε κάτι τέτοια τρικ δημιουργούν προσδοκίες και ψευδαισθήσεις στα νέα ζευγάρια, ότι θα απολαύσουν επιτέλους τα οφέλη της πολυδιαφημισμένης «ανάπτυξης».

• Ξέρουν - όπως ξέρουμε όλοι - από πρώτο χέρι (ειδικά μετά την επιστροφή από το σούπερ μάρκετ) ότι με τέτοιου τύπου τερτίπια, δεν αναχαιτίζεται το τσουνάμι της ακρίβειας - και - στα προϊόντα παιδικής φροντίδας, όταν, μάλιστα, ο ένας στους πέντε αμείβεται με πολύ λιγότερα από τον κατώτατο μισθό.
• Ξέρουν πολύ καλά πως είναι απλησίαστα το βρεφικό γάλα, οι πάνες κι όλα όσα προϊόντα χρειάζεται ένα μωρό για ν' αναπτυχθεί σωστά.

Ας μη μιλήσουμε για την εμπορευματοποίηση της μαιευτικής περίθαλψης, με τα αποτελέσματά της στα κόστη του προγεννητικού ελέγχου, του τοκετού κ.λπ., ούτε για την αδιαφορία της κυβέρνησης να εξασφαλίσει όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας της βρεφικής, νηπιακής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας, τα οποία υπολογίζονται ως «κόστος» για το κράτος.

• Δεν είναι τυχαίο που - διαχρονικά - όλες οι αστικές κυβερνήσεις φορτώνουν τα βάρη της ανατροφής των παιδιών στην ατομική και οικογενειακή ευθύνη.

Τα υποτιμητικά για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ευκαιριακά επιδόματα δεν είναι παρά ένα ελάχιστο «δίχτυ» εκτόνωσης της λαϊκής δυσαρέσκειας, μια στοχευμένη παρέμβαση μείωσης των απαιτήσεων και συμβιβασμού των λαϊκών στρωμάτων με τα ελάχιστα.

• Η σύμπλευση με τη στρατηγική του κεφαλαίου, το μόνο που εγγυάται είναι μισές ζωές για τα νέα ζευγάρια. Η στόχευση είναι να μη διεκδικούν τα σύγχρονα δικαιώματά τους στην εργασία, στην Κοινωνική Ασφάλιση, στην προστασία της μητρότητας, στις δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες και υποδομές Υγείας, Πρόνοιας, Παιδείας και στήριξης της οικογένειας.

Ολα αυτά, δηλαδή, που ο καπιταλισμός, στα τετρακόσια χρόνια κυριαρχίας του, τα θεωρεί παρενέργειες και εμπόδια στην ανάπτυξή του.

Σημασία, βέβαια, έχει πως δεν πείθει η «βάπτιση» της επιδοματικής πολιτικής σε κοινωνική πολιτική. Η μόνη «αναπτυξιακή» της διάσταση είναι αυτή που γίνεται προς όφελος του κεφαλαίου.

Οσο για τα ποσά που προβλέπονται για την καταβολή του επιδόματος γέννησης, προέρχονται από τις περικοπές που έχουν υποστεί μια σειρά παροχές και δικαιώματα, από την υπέρογκη φορολογία με την οποία επιβαρύνονται οι εργαζόμενοι και τα φτωχά, λαϊκά στρώματα.

Εννοείται πως την ίδια ώρα, καμία συζήτηση δεν γίνεται για την ευθύνη της κυβέρνησης να εξασφαλίσει όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας της βρεφικής, νηπιακής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας, τα οποία λογαριάζονται ως «κόστος» για το κράτος.

Γι' αυτό διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις φορτώνουν όλα τα βάρη της ανατροφής των παιδιών στην ατομική - οικογενειακή ευθύνη. Γι' αυτό, τελικά, καθίσταται δύσκολη έως αδύνατη η απόκτηση και η ανατροφή παιδιών.

Τι θα μπορούσε να γίνει;

Οι προτάσεις του ΚΚΕ είναι ξεκάθαρες:

• Κατάργηση του ΦΠΑ στα είδη λαϊκής κατανάλωσης.
• Αυξήσεις στους μισθούς.
• Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Υγεία και μαιευτική περίθαλψη, κρατικές δομές και υπηρεσίες ολόπλευρης προστασίας του παιδιού.

Κάποιοι λένε πως αυτά δεν γίνονται, πως είναι ανέφικτα.

Εναν αιώνα πριν, πάντως, γίνονταν.

Κάποτε η σοσιαλιστική εξουσία έθεσε τις βάσεις για την κατάργηση της καταπίεσης της γυναίκας. Της εξασφάλισε ίσα δικαιώματα στον οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό τομέα.

• Το σοβιετικό κράτος θεωρούσε ένα από τα βασικά του καθήκοντα την προστασία της μητέρας, του παιδιού και την εξασφάλιση των συνθηκών που θα της επέτρεπαν να συνδυάζει την παραγωγική και κοινωνική δραστηριότητα με τη μητρότητα και την ανατροφή των παιδιών της.
• Ειδική νομοθεσία προέβλεπε την εξασφάλιση της εργασίας των γυναικών, ιδιαίτερα στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Οι έγκυες απαλλάσσονταν από τις υπερωρίες και τη νυχτερινή εργασία και όταν συνέτρεχε λόγος, μετακινούνταν σε πιο ελαφριές δουλειές. Χορηγούσαν πληρωμένη άδεια εγκυμοσύνης και τοκετού για 112 ημέρες.

• Το 1975, σε σύγκριση με το 1940, τα έξοδα για τη φροντίδα των παιδιών σε βρεφοκομεία, παιδικούς σταθμούς, κατασκηνώσεις και σε άλλα ιδρύματα εξωσχολικής απασχόλησης, είχαν αυξηθεί περισσότερο από 13 φορές.
• Στην προεπαναστατική Ρωσία υπήρχαν 7.500 κλίνες για τις έγκυες και τις λεχώνες, ενώ το 1913 μόνο το 5% των παιδιών γεννιούνταν σε νοσοκομείο. Στα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας, οργανώθηκε δίκτυο ιατρείων για την παρακολούθηση των γυναικών στα μαιευτήρια και τα γυναικολογικά τμήματα των νοσοκομείων.
• Το 1914, στην τεράστια ρωσική αυτοκρατορία, υπήρχαν μόνον 150 παιδικοί σταθμοί. Το 1987 πάνω από 16 εκατομμύρια Σοβιετικά παιδιά πήγαιναν σε 140.000 παιδικούς σταθμούς. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 3 χρόνων δικαιούνταν δωρεάν φάρμακα.
• Στην προεπαναστατική Ρωσία, υπήρχαν 9 γυναικεία και παιδικά ιατρεία. Το 1987, στην ΕΣΣΔ λειτουργούσε κρατικό σύστημα προστασίας μητέρας και παιδιού, με 28.000 γυναικεία ιατρεία και παιδικές πολυκλινικές.
• Στο σοβιετικό κράτος, για πρώτη φορά στον κόσμο, καθιερώθηκε η δωρεάν γενική ιατρική παρακολούθηση των παιδιών από παιδίατρους και μόνιμες νοσοκόμες.

Κι όλα αυτά συνέβαιναν πριν από 100 και πλέον χρόνια. Απλά και ξεκάθαρα.

Σήμερα, το 2024, φιγουράρει στα πρώτα θέματα των δελτίων ειδήσεων η... μέγιστη προσφορά ενός επιδόματος - ξεροκόμματου και αποθεώνεται η αθλιότητα της πολιτικής μιας εξευτελιστικής ελεημοσύνης σ' αυτούς που αποτελούν το μέλλον αυτής της χώρας.