Οι Γιώργος Ιατρού και Γιώργος Σαμαρτζής θα ερμηνεύσουν, με συνοδεία πιάνου ή του μουσικού συνόλου, αποσπάσματα από:

«Die Dreigroschenoper« («Οπερα της Πεντάρας», των Μπέρτολτ Μπρεχτ - Κουρτ Βάιλ), «Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny» («Η άνοδος και η πτώση της πόλης του Μαχαγκόνι», των Μπ. Μπρεχτ - Κ. Βάιλ), «Die Rundkοpfe und die Spitzkοpfe» («Στρογγυλοκέφαλοι και Σουβλεροκέφαλοι», των Μπ. Μπρεχτ - Χανς Αϊσλερ).

Συμμετέχουν οι μουσικοί:

Φλάουτα: Ana Chifu, Ελευθερία Πολογεώργη

Κλαρινέτα: Κώστας Τζέκος, Μαρία Σαρρή, Ειρήνη Αμανατιάδου

Σαξόφωνα: Φώτης Αθανασίου, Στέργιος Πολύζος

Φαγκότα: Δημήτρης Ντακοβάνος, Δημήτρης Κουφαλάκος

Τρομπέτες: Νίκος Σαρρής, Χριστίνα Καλαμπαλίκη

Τρομπόνι: Σταύρος Κλαβανίδης

Τούμπα: Κωνσταντίνος Ασλανίδης

Κρουστά: Παναγιώτης Ζιάβρας

Κιθάρα: Πτολεμαίος Αρμάος

Πιάνο: Παναγιώτης Γιαννακάκης

Ακορντεόν: Χρήστος Ζερμπίνος

Υπό τη μουσική διεύθυνση του αρχιμουσικού Γιώργου Ζιάβρα

Στο μουσικό σκέλος της εκδήλωσης θα παρουσιάσουμε αποσπάσματα από έργα του Μπέρτολτ Μπρεχτ, καρπούς της μακρόχρονης συνεργασίας του με τους Γερμανούς συνθέτες Κουρτ Βάιλ και Χανς Αϊσλερ.

Θα παρουσιάσουμε την αυθεντική εκδοχή της σουίτας που έγραψε ο Κουρτ Βάιλ, χρησιμοποιώντας τα πιο διάσημα μοτίβα της «Οπερας της Πεντάρας». Ο Βάιλ έγραψε τη σουίτα σε πρώτη φάση για μπάντα ξύλινων και χάλκινων πνευστών, με προσθήκη μπάντζο και πιάνου, και σε δεύτερη φάση για μεγάλη ορχήστρα. Επίσης, θα παρουσιάσουμε απόσπασμα από την «Ανοδο και Πτώση της Πόλης Μαχαγκόνι», πάλι σε μουσική Κ. Βάιλ. Σειρά παίρνουν τραγούδια από το έργο «Οι Στρογγυλοκέφαλοι και οι Σουβλεροκέφαλοι», που έγραψαν οι Μπρεχτ και Αϊσλερ το 1932. Μια εξαιρετικά τραβηγμένη μορφή «κοινωνικού αυτοματισμού», σε σημείο γκροτέσκο και φάρσας, όπου ο κόσμος αντί να χωρίζεται σε πλούσιους και φτωχούς χωρίζεται σε στρογγυλοκέφαλους και οι σουβλεροκέφαλους, όπου οι σουβλεροκέφαλοι φταίνε για όλα και «χρωστάνε» στους στρογγυλοκέφαλους... Βεβαίως θα παιχτούν κι άλλα τραγούδια από το μεγάλο ρεπερτόριο που έχει ο Μπρεχτ με τους Βάιλ και Αϊσλερ.

Το ΚΚΕ έχει φροντίσει να βρει εξαιρετικούς μουσικούς και συντελεστές για την παράσταση. Στην εκδήλωση θα τραγουδήσουν ο Γιώργος Σαμαρτζής, παλαίμαχος στη Λυρική Σκηνή και στη χορωδία της, και ο Γιώργος Ιατρού από τη νέα γενιά, ένας καταπληκτικός βαρύτονος, με μεγάλη καριέρα στο εξωτερικό, ο οποίος τα τελευταία δύο χρόνια εμφανίζεται περισσότερο στην Ελλάδα και είμαστε τυχεροί που βρήκε τον χρόνο να συμμετάσχει στην εκδήλωση.

Με το έργο του ο Μπρεχτ κατάφερε να καταγγείλει με σαρκασμό και μεγάλη έμπνευση το τι συνέβαινε... Κι όμως, σχεδόν 100 χρόνια μετά, συζητάμε πάλι τα ίδια.

Εγώ προσωπικά δεν ξέρω αν εμπιστεύομαι κάποιον άλλον εκτός από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας να πιάσει τον Μπρεχτ στην Ελλάδα. Το έργο του Μπρεχτ είναι σύμφυτο με την ταυτότητά του. Είναι πολύ σημαντικό να αναδεικνύεται το έργο του Μπρεχτ και να γίνονται τέτοιες εκδηλώσεις, γιατί, δυστυχώς, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα το μουσικό έργο των Μπρεχτ, Βάιλ και Αϊσλερ παίζεται σπανιότατα. Αν και αναμένεται από την ΕΛΣ ένα έργο του τον Απρίλη, είναι σημαντικό ότι το ΚΚΕ μπαίνει σε αυτήν τη διαδικασία, ώστε να γνωρίσουν περισσότεροι αυτό το έργο των τριών αυτών καλλιτεχνών και παράλληλα να συνδεθούν με το τι λέει και πρεσβεύει το Κόμμα, με το τι κόσμο θέλουμε και έχουμε ανάγκη...

Οργή κι επιμονή. Γνώση κ' αγανάκτηση.

Γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά

ψυχρή υπομονή, κι ατέλειωτη καρτερία.

Κατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου.

Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς

την πραγματικότητα ν' αλλάξουμε.

Το έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ, θεωρητικό και καλλιτεχνικό, παραμένει επίκαιρο στο σήμερα, ακριβώς όπως τη στιγμή που το έγραφε. Παραμένει επίκαιρο καθώς άνοιξε τον δρόμο για μια τέχνη που μέσα από τη διαμόρφωση κριτικής στάσης και σκέψης έχει σταθερό μέλημα και φροντίδα να βοηθήσει τους καταπιεσμένους, να τους οδηγήσει στα σωστά συμπεράσματα για τις αιτίες των δεινών τους και για τον τρόπο που θα μπορέσουν να τα εξαλείψουν.

Πλευρές αυτού του σπουδαίου έργου, δίνοντας έμφαση και στη μουσική που έγραψαν για έργα του οι σπουδαίοι Κουρτ Βάιλ και Χανς Αϊσλερ, θα φωτίσει η εκδήλωση που διοργανώνει η η Τομεακή Οργάνωση Καλλιτεχνών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ τη Δευτέρα 5 Φλεβάρη, στις 8.30 μ.μ., στην αίθουσα εκδηλώσεων του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» (Αγίου Γεωργίου 8, πλατεία Καρύτση) με τίτλο «Συνάντηση Μπρεχτ - Αϊσλερ - Βάιλ ενάντια σ' έναν κόσμο γερασμένο».

Θα μιλήσει η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ. Θα ακολουθήσει καλλιτεχνικό πρόγραμμα.

Είναι κοινή παραδοχή πως το επικό θέατρο του Μπρεχτ άλλαξε ριζικά την τέχνη του θεάτρου και του έδωσε τη σύγχρονη μορφή του. Είναι λάθος όμως να συλλάβει κανείς αυτό το θέατρο απλά ως ένα σύνολο νέων τεχνικών, ακριβώς επειδή η ίδια τους η ύπαρξη είναι στενά δεμένη με την κοσμοθεωρία του.

Ο Χανς Αϊσλερ, ένας από τους σπουδαιότερους κομμουνιστές συνθέτες του περασμένου αιώνα, ήταν ο πιο στενός και μακροχρόνιος συνεργάτης του Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Ο Αϊσλερ είχε την τύχη να σπουδάσει μουσική κοντά στον Αρνολντ Σένμπεργκ, έναν από τους ανθρώπους που άλλαξαν τη ροή της μουσικής του 20ού αιώνα, και γρήγορα έγινε ένας από τους αγαπημένους του μαθητές. Το 1925 μετακόμισε στο Βερολίνο, δουλεύοντας ως δάσκαλος πιάνου και γράφοντας τραγούδια για εργατικές χορωδίες. Την επόμενη χρονιά γνωρίζει τον Μπρεχτ και γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου γράφει τραγούδια, χρησιμοποιώντας συνήθως στίχους από την ποίηση ή τα θεατρικά έργα του Μπρεχτ. Δημιουργίες αυτής της περιόδου είναι «Το μέτρο», «Η μάνα», «Οι στρογγυλοκέφαλοι και οι σουβλεροκέφαλοι», «Λένιν Ρέκβιεμ». Το 1932 μαζί με τον Μπρεχτ δημιουργούν την ταινία «Kuhle Wampe: Σε Ποιον Ανήκει ο Κόσμος» που χρηματοδοτήθηκε από το KPD, ώστε να καταδείξουν γιατί το καπιταλιστικό σύστημα ήταν υπεύθυνο για τη μαζική ανεργία, την πείνα και την εξαθλίωση που έπληξε εκατομμύρια Γερμανούς. Η ταινία τελειώνει με το «Τραγούδι της Αλληλεγγύης». Στα τέλη του 1934 γράφουν το «Τραγούδι της Ενότητας», το οποίο ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1937, κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου, από τον Ερνστ Μπους, που μαζί με τον Αϊσλερ πολεμούσαν στις Διεθνείς Ταξιαρχίες.

Επόμενος σταθμός είναι η Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, όπου θα ζήσει τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του. «Μπορώ μόνο να φανταστώ τη θέση μου ως καλλιτέχνη σε εκείνο το μέρος της Γερμανίας όπου χτίζονται εκ νέου τα θεμέλια για τον σοσιαλισμό». Ηταν βασικός συνεργάτης του θρυλικού «Μπερλίνερ Ανσάμπλ», που ίδρυσε ο Μπρεχτ.

Πέθανε στις 6 Σεπτεμβρίου 1962, αφήνοντας πίσω του μια σπουδαία παρακαταθήκη τόσο με το πρωτοποριακό έργο του όσο και με τη ζωή του. «Προσπαθούσα από τα νιάτα μου να γράφω μουσική προς όφελος του σοσιαλισμού. Αυτό το έργο ήταν δύσκολο και συχνά γεμάτο αντιφάσεις. Αλλά φαίνεται να είναι το μόνο αξιόλογο έργο για τους καλλιτέχνες της εποχής μας».

Το 1927 παρουσίασαν την πρώτη τους δουλειά, «Το μικρό Μαχαγκόνι», ενώ το 1928 δημιουργούν την «Οπερα της Πεντάρας». Για το νέο έργο του ο Μπρεχτ δανείζεται το θέμα του από την «Οπερα του ζητιάνου» του Τζον Γκέι, που είχε γραφτεί το 1728. Η ιστορική πρεμιέρα δόθηκε στις 31 Αυγούστου 1928 στο Θέατρο του Βερολίνου - μια σειρά εξαιρετικών τραγουδιών που στο σύνολό τους γίνονται επιτυχίες. Τραγούδια όπως η «Τζένη των Πειρατών», «Το τραγούδι της Μπάρμπαρα», «Το τραγούδι των κανονιών», «Ο θάνατος του Μάκι του σουγιά», που ερμηνεύουν οι ηθοποιοί - τραγουδιστές (ανάμεσά τους η πρωτοεμφανιζόμενη και σπουδαία Λότε Λένια, σύζυγος του Κουρτ Βάιλ).

Το 1930, παρουσιάζεται με μεγάλη επιτυχία μια ακόμη σπουδαία δημιουργία τους, η επική όπερα «Ανοδος και πτώση της πόλης Μαχαγκόνι», έργο στο οποίο αποτυπώνεται η σύγκρουση του Μπρεχτ με την αστική κοινωνία. Οπως ο ίδιος έλεγε, η όπερα «έμεινε ζωντανή, παρά το πέρασμα του χρόνου, σαν ντοκιμαντέρ της εποχής του».

Με την άνοδο των ναζί οι δύο δημιουργοί εγκαταλείπουν τη Γερμανία. Τον Μάη του '33 τα βιβλία του Μπρεχτ καίγονται στην πυρά. Την ίδια χρονιά στο θέατρο των Ηλυσίων Πεδίων ανεβαίνει ένας ακόμα «καρπός» της συνεργασίας τους, «Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα».

Πέθανε το 1950.

Στο θέατρο «Δρόμος» (Αγίου Μελετίου 25 και Κυκλάδων, Κυψέλη) η θεατρική ομάδα «Μήδεια», σε σκηνοθεσία Εμμανουήλ Γ. Μαύρου, ανεβάζει τέσσερις ποιητικούς μονολόγους από την «Τέταρτη Διάσταση», επιδιώκοντας να αναδείξει τη διαχρονική γραφή του μεγάλου ποιητή που είναι τόσο στενά συνδεδεμένη με το σήμερα. Και γι' αυτό είναι μεγάλη η χαρά μας που μοιράζονται στιγμές του ρόλου τους στον «Ριζοσπάστη» η Μαριάνθη Σοντάκη, ο Λεωνίδας Καλφαγιάννης, η Γιώτα Τσιότσκα και η Μαριάννα Λαγούρου.

Ο Γιάννης Ρίτσος, ο ποιητής της «Pωμιοσύνης» και του «Επιτάφιου», από νεαρή ηλικία αισθάνεται τον εαυτό του ως εντολοδόχο, «υπεύθυνο ενός κόσμου». Μέλος του ΚΚΕ, εξορίστηκε στη Μακρόνησο, στη Γυάρο και στη Λέρο και αυτή του η ιδεολογία επηρέασε σε βάθος την ποίησή του.

Η Μαριάνθη Σοντάκη

Ομως, η «Τέταρτη Διάσταση» είναι ένα εντελώς ξεχωριστό κομμάτι της δουλειάς αυτού του πολυγραφότατου ποιητή. Περιλαμβάνει 17 ποιητικούς μονολόγους με πρωταγωνιστές κυρίως ήρωες που προέρχονται από τον αρχαίο μύθο. Ιδιαίτερα προσωπικό, υπαρξιακό και λυρικό έργο - κατά τη γνώμη μου με φιλοσοφικές προεκτάσεις - που μιλά για τον χρόνο, τη φθορά, την εξουσία, τον έρωτα, τον θάνατο. Ο ίδιος θεωρούσε την «Τέταρτη Διάσταση» ως τη σύνοψη όλων των υπόλοιπων έργων του.

Γνώρισα αυτό το έργο - ποταμό το 2004, όταν στην πρεμιέρα μας του «Ιππόλυτου» στην Επίδαυρο, ο σκηνοθέτης Βασίλης Νικολαΐδης μού χάρισε το βιβλίο. Εκτοτε αυτό το έργο μού έγινε εμμονή και το 2016 αποφασίσαμε με τον Νικολαΐδη να καταπιαστούμε με την «Ισμήνη». Κάναμε μία παράσταση που σε μένα άνοιξε υποκριτικούς δρόμους. Την ταξιδέψαμε μέχρι το μακρινό Μεξικό, μεταφέροντας τον λόγο του Ρίτσου στην άλλη άκρη του κόσμου και γνωρίζοντας ιδιαίτερα φορτισμένες συγκινησιακά στιγμές.

Τη φετινή χρονιά στο θέατρο «Δρόμος» και με σκηνοθέτη τον Εμμανουήλ Μαύρο επιχειρείται για πρώτη φορά ένα αφιέρωμα στην «Τέταρτη Διάσταση» με τέσσερις παραστάσεις, την «Φαίδρα», την «Ισμήνη», τη «Σονάτα» και τον «Αποχαιρετισμό».

Ο Λεωνίδας Καλφαγιάννης

2 Μάρτη 1957

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο αγωνιστής της ΕΟΚΑ στην Κύπρο, καίγεται ζωντανός στη σπηλιά της Μονής Μαχαιρά, αφού πυρπολείται από τις αγγλικές κατοχικές δυνάμεις ύστερα από δεκάωρη μάχη.

Jojo_har

Η Μαριάννα Λαγουρού

Ο Γιάννης Ρίτσος διαβάζει το νέο στην εφημερίδα και συγκλονίζεται. Γράφει τον «Αποχαιρετισμό». Σαν να είναι ο ίδιος πολεμικός ανταποκριτής, μας παρουσιάζει τις τελευταίες στιγμές του Αυξεντίου μέσα στη σπηλιά που έχει απομείνει, αρνούμενος να παραδοθεί και επιμένοντας στην ολοκλήρωση της δικής του θυσίας «για μια ζωή που πια δεν θα απαιτεί καμιά θυσία». Στον «Αποχαιρετισμό» του ο Ρίτσος εξυψώνει τη ζωή και την ελευθερία μέσω του θανάτου ενός σπουδαίου αγωνιστή.

23 Δεκέμβρη 2023

Η πρώτη παράσταση του «Αποχαιρετισμού» στο θέατρο «Δρόμος» ξεκινάει στις 21.15. Τελείωσαν πια τα ψέματα. «Δικά μας και ξένα», η πρώτη φράση και ξεκινούν οι χίλιες μάσκες να μιλούν, οι λέξεις να χορεύουν, τα σχήματα να παίρνουν μπρος στον θάνατο, να οδεύουν κι ένας μονάχα ήρωας με 29 κομμάτια παλεύει με τον χρόνο του και με χαρά στα μάτια... μιλάει για τον άνθρωπο.

30 Γενάρη 2024

Προσπαθώ κάθε Σάββατο να φτιάξω έναν κόσμο που μας χωράει και τους πενήντα μας (όσους περίπου χωράει το θέατρο) παρέα με τον Γιώργο Λιάκο, τον συμπρωταγωνιστή μου, μουσικό και τραγουδοποιό. Θα ήταν χαρά μας να σας έχουμε κοντά μας, να ξαναβρούμε έννοιες ωραίες, έννοιες χαμένες στις μέρες μας, που τόσο όμορφα πλέκει με αγάπη και τρυφερότητα ο Γιάννης Ρίτσος σε αυτό το έργο.

Jojo_har

Η Γιώτα Τσιότσκα

Μέσω αυτού του σπουδαίου έργου του Γιάννη Ρίτσου η τραγική ηρωίδα ξανασυστήνεται στο κοινό, παρουσιάζοντας μια πολύ ανατρεπτική εκδοχή του εαυτού της, αλλά και της αδερφής της, της Αντιγόνης. Αποδομώντας την εξιδανικευμένη εικόνα της δεύτερης και των ηρωοποιημένων πράξεών της, προσπαθεί να αναδείξει αυτό που για την ίδια κατέχει τη σημαντικότερη θέση πάνω από κάθε ηρωισμό, αυτοθυσία, καθήκον και ηθικό χρέος - και αυτό δεν είναι άλλο από την ανθρώπινη φύση, το ανθρώπινο σώμα και την ανάγκη του για έρωτα, απόλαυση, ζωή. Αφορμή για τον εξομολογητικό της μονόλογο αποτελεί η επίσκεψη ενός νεαρού αξιωματικού, που υποδύεται ο Γιώργος Λιάκος, παίρνοντας τον ρόλο του «συνοδοιπόρου» της Ισμήνης στο ξετύλιγμα της ιστορίας της.

Ο χώρος στον οποίο εκτυλίσσεται η σκηνική δράση είναι το ερειπωμένο αρχοντικό της ξεκληρισμένης οικογένειας της ηρωίδας. Μέσα σε αυτόν κινείται με την οικειότητα που της γεννά το γνώριμο περιβάλλον και με το βάρος της φθοράς του χρόνου, που αποτυπώνεται τόσο στα σκηνικά αντικείμενα όσο και στα «φαντάσματα» που στοιχειώνουν ολόκληρο το σπίτι. Μοιάζει να είναι πια και η ίδια ένα κομμάτι του, φέροντας πάνω της τα στοιχεία της δόξας και της σήψης που το χαρακτηρίζουν.

Ηταν μεγάλη πρόκληση η πρόταση του Εμμανουήλ Μαύρου να υποδυθώ την γυναίκα με τα μαύρα στη «Σονάτα του Σεληνόφωτος». Οταν καταπιάνεσαι με τους ποιητικούς μονολόγους του Γιάννη Ρίτσου χρειάζεται να έχεις κάνει την έρευνά σου, να έχεις συνέπεια για να μπορέσεις να επιτύχεις τους στόχους σου ως ηθοποιού, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η «Σονάτα του Σεληνόφωτος», όπου υποδύομαι την γυναίκα με τα μαύρα. Και όλο αυτό το αγκαλιάσαμε με αγάπη και συνεχίζω κάθε φορά που βρίσκομαι στη σκηνή να αισθάνομαι δέος ακούγοντας τη φωνή του και βέβαια το τρακ είναι αναπόφευκτο (εγώ πάντα έχω τρακ...).

Μέσα από αυτούς τους ποιητικούς μονολόγους ανακάλυψα ως άνθρωπος περισσότερο τον Γιάννη Ρίτσο, το μέγεθος της διαχρονικότητάς του και φυσικά το πόσο επίκαιρος είναι και στις μέρες μας ακόμα περισσότερο. Ολο αυτό το αντιμετωπίζω με σεβασμό και με συνέπεια, όπως και καθετί που αναλαμβάνω, αφήνομαι στις σκέψεις και στα συναισθήματα που μου δημιουργεί η κάθε λέξη του ποιητή. Στόχος μας είναι να θυμίσουμε τα βαθιά νοήματα και ίσως να αφυπνίσουμε τον κάθε θεατή που θα μας παρακολουθήσει έτσι ώστε να φύγει γεμάτος και ικανοποιημένος.

Προπώληση: more.com

Κράτηση και αγορά μόνο μέσω ταμείου του θεάτρου (τηλ. 210.8818.906 17.00 - 21.00).