Με μια λιτή εκδήλωση, η ΤΕ Ηλείας του ΚΚΕ τίμησε, την Παρασκευή, ακριβώς με τη συμπλήρωση ενός χρόνου από τον θάνατό του, τη μνήμη του μεγάλου μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, στο σπίτι όπου έζησε στον Πύργο.

Την εκδήλωση άνοιξε, μιλώντας για τον συνθέτη, ο Χρήστος Γιάνναρος, Γραμματέας της ΤΕ, ενώ στεφάνι κατέθεσε ο Αλέκος Αρβανιτίδης, μέλος της ΕΠ Δυτικής Ελλάδας του ΚΚΕ.

Στον μεγάλο μουσικοσυνθέτη και την τελευταία συνάντηση που είχε μαζί του πέρσι το καλοκαίρι, πριν από τον θάνατό του, αναφέρθηκε, τέλος, ο σημερινός ιδιοκτήτης του σπιτιού, Δημήτρης Κορίζης.

Στο πλαίσιο αυτό, το βράδυ της Κυριακής στην Πάτρα διοργανώθηκε μια ξεχωριστή συναυλία στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ 2022. Το Δημοτικό Θερινό Θέατρο πλημμύρισε από κόσμο όλων των ηλικιών, που αντάμωσαν τη μουσική του ανθρώπου που «έντυσε» την Ιστορία της Ελλάδας «φορώντας» της νότες και ήχο.

Προλογίζοντας, ο δήμαρχος Πάτρας Κώστας Πελετίδης τόνισε ότι το έργο του μεγάλου μουσικοσυνθέτη «μένει αθάνατο, γιατί συνδέθηκε όσο κανένα άλλο, με τους αγώνες του λαού μας σε όλο τον 20ό αιώνα». Υπογράμμισε επίσης ότι η πόλη θα συνεχίσει να τιμά τον μεγάλο δημιουργό, θυμίζοντας την απόφαση να δοθεί το όνομά του στο Δημοτικό Ωδείο.

Η Μπέττυ Χαρλαύτη μάγεψε με τη μοναδική ερμηνεία της, ενώ εξαιρετική ήταν και η Χορωδία του Δημοτικού Ωδείου, που συμμετείχε υπό τη διεύθυνση της Λίνας Γερονίκου. Στην εκδήλωση ξεχώρισε και το βίντεο με πλάνα από τη συνεργασία της Μπέττυς Χαρλαύτη με τον Μίκη, ενώ η ίδια συγκίνησε τον κόσμο παρουσιάζοντας για πρώτη φορά δύο νέα τραγούδια του μεγάλου συνθέτη, ηχογραφημένα μετά τον θάνατό του.

Τριήμερο φεστιβάλ με τίτλο «Μίκης Θεοδωράκης - ΑΡΚΑΔΙΕΣ Ζάτουνα» άρχισε την Παρασκευή στην Αθήνα και συνεχίστηκε το Σαββατοκύριακο στη Ζάτουνα Αρκαδίας, όπου ο Μίκης έζησε 14 μήνες εξόριστος από τη δικτατορία.

Εκ μέρους του ΚΚΕ παρευρέθηκε και μίλησε στην ενότητα του συμποσίου με τίτλο «Ο Μίκης της πολιτικής. Οι αγώνες του» ο βουλευτής του Κόμματος Γιώργος Λαμπρούλης.

Με σεβασμό και συγκίνηση συμμετείχαν ολόψυχα οι ερμηνευτές στη μεγάλη συναυλία που διοργάνωσε η ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ και αυτό το κλίμα ήταν εμφανές από νωρίς το απόγευμα, που βρέθηκαν στον χώρο και μίλησαν στον «Ριζοσπάστη» για τη συμμετοχή τους στην εκδήλωση.

Ουρά σχημάτιζε ο κόσμος για να επισκεφτεί το κελί του Μ. Θεοδωράκη

Στην εκδήλωση μίλησε ο Θοδωρής Χιώνης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, και έπειτα έδωσε τη σκυτάλη στη μουσική.

«Παρών» και μέσα από την τοιχογραφία που πλέον κοσμεί τον χώρο

Ακολούθησε το σπαραχτικό «Βασίλεψες αστέρι μου», από τον «Επιτάφιο», «Το γελαστό παιδί», αλλά και το «Διότι δεν συνεμορφώθην», που ο Μίκης έγραψε στον χώρο όπου έγινε η εκδήλωση.

Με «Ρωμιοσύνη» πήρε τη σκυτάλη ο Δημήτρης Κανέλλος και από το «Οταν σφίγγουν το χέρι» συνέχισε με «Αξιον εστί» και Ελύτη, στρέφοντας το μικρόφωνο στον κόσμο, που ένωσε τις φωνές στο «Ενα το χελιδόνι» και λίγο αργότερα το ίδιο επαναλήφθηκε στο «Σφαγείο» από «Τα τραγούδια του Ανδρέα», σε στίχους του ίδιου του Μίκη, γραμμένο μέσα στην περίοδο της χούντας.

Η Πολυξένη Καράκογλου από τον «Μικρό λαό» και τα «Λιανοτράγουδα» πέρασε στο κατανυκτικό «Σε πότισα ροδόσταμο» από την ευτυχή συνάντηση του Μίκη Θεοδωράκη με τον Νίκο Γκάτσο, για να ξεσηκώσει έπειτα τον κόσμο στο χειροκρότημα και στον παλμό με «Τα τραγούδια του Αγώνα», «Ο Λεβέντης» σε στίχους Νότη Περγιάλη και «Οι πρώτοι νεκροί» σε στίχους Αλέκου Παναγούλη.

Ο Δ. Κουτσούμπας με συντελεστές της συναυλίας

«Στης νύχτας το μπαλκόνι» μας ταξίδεψε με τη χαρακτηριστική φωνή της η Βιολέτα Ικαρη και έπειτα «Σ' αυτή τη γειτονιά», στη «Μέρα Μαγιού», αλλά και στον «πόνο του κόσμου» που έγινε «αδερφός», όπως έγραψε ο Τάσος Λειβαδίτης στο «Την πόρτα ανοίγω το βράδυ».

Με τα τραγούδια του εμβληματικού «Μαουτχάουζεν», του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ξεκίνησε η Ρίτα Αντωνοπούλου την καθηλωτική ερμηνεία της, που απέσπασε παρατεταμένο ζεστό χειροκρότημα.

Συγκινημένη ευχαρίστησε τον κόσμο, λέγοντας ότι «είναι μια μέρα σήμερα γεμάτη Θεοδωράκη», αφού το πρωί είχε παρευρεθεί στο μνημόσυνο του μεγάλου συνθέτη και στο σπίτι στον Γαλατά Χανίων, και στη συνέχεια στον τόσο συμβολικό χώρο των φυλακών του Ωρωπού. Ετσι, με απέραντη συγκίνηση ερμήνευσε και τη συγκλονιστική «Αυλή» και το «Ποιος τη ζωή μου» του Μάνου Ελευθερίου.

Ωσπου ήρθε η ώρα να ανέβουν όλοι οι καλλιτέχνες στη σκηνή και να ενώσουν τις φωνές τους στην «Επιστολή», που έδωσε και τον τίτλο της συναυλίας, με τον στίχο «κοντά σας όλη μου η ζωή...», και φυσικά στο «Μην ξεχνάς τον Ωρωπό»...

Η βραδιά έκλεισε με την ευχή: Καλούς αγώνες! - Φεύγουμε κρατώντας στο στόμα ένα τραγούδι και στο μυαλό και στην καρδιά τα «μεγάλα μεγέθη»...

Μετά την ολοκλήρωση της συναυλίας ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δ. Κουτσούμπας, χαιρέτησε και συνεχάρη τους καλλιτέχνες.

Μεγάλωσα μέσα σε μια οικογένεια αγωνιστών, κομμουνιστών, με πορεία περίπου ίδια όπως εκατοντάδες χιλιάδες μέλη του ΚΚΕ, του ΕΑΜ. Ηταν μια γενιά, η γενιά του Μίκη, που ανδρώθηκε μέσα στη δίνη του Β' Παγκοσμίου ιμπεριαλιστικού Πολέμου, που πολέμησαν με το όπλο στο χέρι, μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, έζησαν την απελευθέρωση από τους ναζί, ξαναβρέθηκαν στις μάχες του Δεκέμβρη του 1944, μέσα στον ΔΣΕ και στις φυλακές, στα στρατοδικεία, στα βασανιστήρια, στις εκτελέσεις, στις εξορίες.

Ετσι, μετά τον γυρισμό από την εξορία και τις φυλακές τη δεκαετία του '50, δημιουργώντας οικογένειες και προσπαθώντας να επιζήσουν στο μετεμφυλιακό κράτος των διώξεων και του αντικομμουνισμού, ήρθαν σε επαφή με τα τραγούδια του Μίκη, τα έκαναν δικά τους, ήταν μέρος της δύσκολης ζωής τους, της χαράς και της λύπης τους. Φυσικό ήταν τα πρώτα τραγούδια που άκουσα να τραγουδάνε οι δικοί μου στις γιορτές μέσα στο σπίτι, στην αυλή του σπιτιού, στη γειτονιά στη Λαμία, στις παρέες, τη δεκαετία του '60, να είναι τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, «η Δραπετσώνα», «Το τραγούδι της ξενιτιάς», τόσα άλλα. Το ίδιο γινόταν και στις ταβέρνες της Λαμίας, όπου πηγαίναμε οικογενειακώς τις Κυριακές. Στο τζουκ μποξ ο πατέρας μου έβαζε το «Βράχο - βράχο τον καημό μου», το «Στρώσε το στρώμα σου για δυο», που ήταν και από τα λίγα που επιτρέπονταν να παίζονται στα τζουκ μποξ στις ταβέρνες. Αυτά ήταν και τα πρώτα ακούσματά μου από τη μουσική του Μίκη.

Αυτό όμως που μπορώ να πω ότι «σημάδεψε» τη γνωριμία μου με τον Μίκη, ήταν η πρώτη διά ζώσης συνάντηση μαζί του, σε ηλικία 10 ετών, όταν η «Νεολαία Λαμπράκη» τον έφερε στη Λαμία για την πρώτη του συναυλία στην πόλη, στο Δημοτικό Θέατρο, πριν τη δικτατορία, με δήμαρχο της Λαμίας τον υποψήφιο της ΕΔΑ και του Κέντρου τότε, Αποστόλη Κουνούπη. Με το θέατρο να είναι ζωσμένο από την Αστυνομία και τους χαφιέδες να καταγράφουν τους συμμετέχοντες σ' αυτήν, ιδιαίτερα τους «Λαμπράκηδες» που φορούσαν στο πέτο το σηματάκι με το Ζ, το οποίο συμβόλιζε ότι ο Λαμπράκης ΖΕΙ!

Εκεί είδα για πρώτη φορά τον Μίκη να διευθύνει την ορχήστρα του, μ' εκείνα τα τεράστια χέρια να υψώνονται και ένα παράστημα που φάνταζε στα παιδικά μου μάτια δυσθεώρητο. Να διευθύνει κομμάτια από τον «Επιτάφιο», τη «Ρωμιοσύνη», την «Ομορφη Πόλη», τις «Γειτονιές των Αγγέλων», με τις εμβληματικές φωνές του Μπιθικώτση, της Φαραντούρη, άλλων και το θέατρο να σείεται από τα χειροκροτήματα και την ψυχική ανάταση που σκορπούσαν οι μελωδίες του Μίκη. Ο Μίκης, ξέρετε, είχε απίθανη μνήμη. Οταν λοιπόν, πολλά χρόνια μετά, του το ανέφερα (τη δεκαετία του 1990) θυμόταν πολύ καλά μέχρι και λεπτομέρειες από εκείνη τη συναυλία στη Λαμία.

Δεν θα ξεχάσω επίσης, αργότερα, φοιτητής στην Αθήνα, τις κασέτες που ανταλλάσαμε παράνομα χέρι με χέρι, το 1973, το 1974. Ετσι πρωτάκουσα τον «Ωρωπό», τα «Τραγούδια του Ανδρέα», την «Κατάσταση Πολιορκίας», τα «17 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας» του Γ. Ρίτσου. Τα ακούγαμε μέσα στα σπίτια, τα σκοτεινά βράδια πριν πέσει η χούντα, λίγο πριν πάρουμε τις παράνομες προκηρύξεις της ΚΝΕ και της αντι-ΕΦΕΕ και τις σκορπίσουμε στις γειτονιές της Αθήνας.

Φυσικά, αξέχαστες μένουν και οι πρώτες μέρες μετά την πτώση της χούντας, με τις μαζικές διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας, με τους δρόμους της να αντιλαλούν από τα «Τραγούδια του Αγώνα», το «Πάλης ξεκίνημα νέοι αγώνες, οδηγοί της ελπίδας οι πρώτοι νεκροί», τις μεγάλες συναυλίες στον Λυκαβηττό και μετά στο Παναθηναϊκό Στάδιο, αλλά και σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. «Μικρός λαός και πολεμά, δίχως σπαθιά και βόλια, για όλου του κόσμου το ψωμί, το φως και το τραγούδι»...

• Το άρθρο αναδημοσιεύεται από την «Εφημερίδα των Συντακτών»