Με διαπραγματεύσεις που «απλώνονται» σε επιχειρηματικά deals, συμφωνίες για σπάνια και κρίσιμα ορυκτά, στρατεύματα σε ουκρανικό έδαφος και μακροπρόθεσμο εξοπλισμό όλων των στρατοπέδων, εξελίσσεται η ιμπεριαλιστική σύγκρουση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τα σκληρά παζάρια για το μοίρασμα της λείας μεταξύ των Ευρωατλαντικών «συμμάχων» και της Ρωσίας - όπου περιέχεται το σπέρμα μιας νέας όξυνσης της σύγκρουσης «όλων με όλους» - βρίσκονται στο επίκεντρο της διαπραγμάτευσης για την «επόμενη μέρα» της Ουκρανίας, ρίχνοντας τις μάσκες και τα ιμπεριαλιστικά προσχήματα όλων των πλευρών, περί «δημοκρατίας», «ελευθερίας» ή «αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας».

Την Παρασκευή, ο Ουκρανός Πρόεδρος, Β. Ζελένσκι, πέρασε δύσκολες ώρες στην Ουάσιγκτον, όταν επισκέφτηκε τον Λευκό Οίκο για να υπογράψει - όπως προγραμματιζόταν - την περίφημη συμφωνία με τις ΗΠΑ για τα ορυκτά. Η συνάντηση με τον Αμερικανό Πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο εξελίχθηκε σε μια ταπεινωτική για τον ίδιο δημόσια αντιπαράθεση, με τους Τραμπ και Βανς να του επιτίθενται για την άρνησή του να έρθει σε κάποια συμφωνία με τη Ρωσία.

Τελικά, σύμφωνα με ανάρτηση του Τραμπ, η συνάντηση τελείωσε χωρίς να υπογραφεί η συμφωνία και η κοινή συνέντευξη Τύπου ακυρώθηκε. «Αποφάσισα ότι ο Πρόεδρος Ζελένσκι δεν είναι έτοιμος για ειρήνη αν εμπλακεί η Αμερική, γιατί εκείνος πιστεύει ότι η εμπλοκή μας του δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα στις διαπραγματεύσεις (...) Δεν σεβάστηκε τις ΗΠΑ στο προσφιλές Οβάλ Γραφείο. Μπορεί να επιστρέψει όταν είναι έτοιμος για ειρήνη», έγραψε ο Τραμπ.

Θυμίζουμε ότι η συμφωνία αφορά την εκμετάλλευση κοιτασμάτων σπάνιων γαιών και άλλων κρίσιμων ορυκτών της Ουκρανίας από αμερικανικά μονοπώλια.

Η φερόμενη ως τελική έκδοση της συμφωνίας ΗΠΑ - Ουκρανίας, την οποία είδαν οι «Financial Times» (FT), προβλέπει τη δημιουργία ενός «κοινού Ταμείου» ΗΠΑ - Ουκρανίας, στο οποίο η Ουκρανία θα συνεισφέρει το 50% των εσόδων από τη «μελλοντική νομισματική αξιοποίηση» των κρατικών ορυκτών πόρων, συμπεριλαμβανομένων του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και των σχετικών υποδομών και logistics. Το Ταμείο θα επενδύσει σε έργα στην Ουκρανία.

Το κείμενο αφήνει ερωτήματα που πρέπει να διευκρινιστούν σε επακόλουθες συμφωνίες. Πάντως, παραλείπει οποιαδήποτε αναφορά σε συγκεκριμένες «εγγυήσεις ασφαλείας» των ΗΠΑ ως αποτροπή της Ρωσίας, στις οποίες είχε επιμείνει αρχικά το Κίεβο ως αντάλλαγμα.

Μάλιστα ο Τραμπ, μια μέρα πριν την επίσκεψη Ζελένσκι, είχε αποκλείσει εκ νέου το ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ: «Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να το ξεχάσει - αυτός ήταν πιθανώς ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησε όλο αυτό». Ανέφερε ως μόνη «εγγύηση» από τις ΗΠΑ το ότι «θα είμαστε επιτόπου και με αυτόν τον τρόπο θα υπάρχει αυτόματη ασφάλεια γιατί κανείς δεν θα τα βάζει με τους ανθρώπους μας όταν είμαστε εκεί».

«Δεν πρόκειται να δώσουμε εγγυήσεις ασφαλείας πέρα από αυτό», δήλωσε, επισημαίνοντας ότι «θα βάλουμε την Ευρώπη να το κάνει, γιατί (...) είναι ο άμεσος γείτονάς τους, ωστόσο εμείς θα διασφαλίσουμε ότι όλα πάνε καλά». Την ίδια στιγμή, παρότι οι ΗΠΑ μέχρι στιγμής δηλώνουν πως δεν προτίθενται να στείλουν στρατεύματα σε ουκρανικό έδαφος, ο Τραμπ δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι «θα χρειαστεί να υπάρξει κάποιας μορφής ειρηνευτική δύναμη» στην Ουκρανία αν επιτευχθεί συμφωνία για τερματισμό του πολέμου.

Σε μια προσπάθεια να βρεθεί κάποιος συμβιβασμός στα ανταγωνιστικά ευρωατλαντικά σχέδια γύρω από την Ουκρανία, ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμ. Μακρόν, και ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, συναντήθηκαν την περασμένη βδομάδα με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

Οι δυο ηγέτες ταξίδεψαν στην Ουάσιγκτον, μεταφέροντας τις δεσμεύσεις των Ευρωπαίων για ραγδαία αύξηση των στρατιωτικών τους δαπανών και της στρατιωτικής υποστήριξης της Ουκρανίας, καθώς και για ανάπτυξη ευρωπαϊκών στρατευμάτων σε ουκρανικό έδαφος και περιπολίες σε Ανατολική Ευρώπη και Μαύρη Θάλασσα.

Γαλλία και Βρετανία πρωτοστατούν στην πρωτοβουλία αποστολής ευρωπαϊκών στρατευμάτων σε ουκρανικό έδαφος, που θα έχουν εντολή να «διατηρηθεί η ειρήνη», να «αποτρέπουν τη Ρωσία» και να «υπερασπιστούν την Ουκρανία». Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι στρατιώτες θα χρειαστούν την αμερικανική αεροπορική και υλικοτεχνική υποστήριξη.

Οπως είπε χαρακτηριστικά ο Μακρόν απευθυνόμενος στον Τραμπ, οι Ευρωπαίοι είναι «έτοιμοι να φτάσουν στο σημείο να στείλουν στρατεύματα» στην Ουκρανία, για να διασφαλίσουν ότι «η ειρήνη θα είναι σεβαστή». Τα στρατεύματα αυτά, ανέφερε, «δεν θα πάνε στην πρώτη γραμμή ή στα κατεχόμενα», αλλά θα σηματοδοτούν μια σημαντική παρουσία στην Ουκρανία.

Διευκρίνισε ταυτόχρονα ότι εκτός από τη Γαλλία υπάρχουν και άλλοι «σύμμαχοι» που είναι πρόθυμοι να διαθέσουν προσωπικό ή/και εξοπλισμό ή να βοηθήσουν με τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Το ερώτημα είναι, ποια θα είναι η συμμετοχή των ΗΠΑ, ανέφερε.

«Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι έτοιμο να στείλει στρατιώτες στο έδαφος και αεροπλάνα στον αέρα», σημείωσε ο Στάρμερ. Στη διάρκεια της συνομιλίας που είχε την Πέμπτη στον Λευκό Οίκο με τον Βρετανό πρωθυπουργό, ο Αμερικανός Πρόεδρος δεν δεσμεύτηκε - δημόσια τουλάχιστον - για τις συγκεκριμένες «εγγυήσεις ασφαλείας» που ζητούν οι Ευρωπαίοι.

«Εργαζόμαστε πολύ σκληρά για να πετύχουμε ότι ο πόλεμος θα τερματιστεί. Πιστεύω ότι έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο και πιστεύω ότι προχωράμε αρκετά γρήγορα. Είτε θα γίνει αρκετά σύντομα είτε καθόλου», σημείωσε χωρίς να δώσει διευκρινίσεις.

Στο μεταξύ, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, δήλωσε ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ για την παραγωγή σπάνιων γαιών. «Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με τους εταίρους μας, συμπεριλαμβανομένων των Αμερικανών», είπε ο Πούτιν, προσθέτοντας παράλληλα ότι η Ρωσία θα μπορούσε να συνεχίσει να πουλά αλουμίνιο στις ΗΠΑ.

«Διαθέτουμε αναμφίβολα, θέλω να τονίσω, πολύ περισσότερους πόρους αυτού του είδους από την Ουκρανία», είπε ο Ρώσος Πρόεδρος, προσθέτοντας ότι πιθανές συμφωνίες για την εξερεύνηση σπάνιων γαιών θα μπορούσαν επίσης να επεκταθούν σε κοιτάσματα σε εδάφη στην Ανατολική Ουκρανία που έχει καταλάβει η Ρωσία.

Η Μόσχα τονίζει ότι η επιχειρηματική συνεργασία ΗΠΑ - Ρωσίας μπορεί να επιτευχθεί μόνο μετά την αποκατάσταση των σχέσεων και την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Επίσης η Ρωσία απέρριψε την ανάπτυξη ευρωπαϊκών ή άλλων ΝΑΤΟικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, λέγοντας ότι θα πυροδοτήσει νέα σύγκρουση.

Τα ρήγματα μέσα στον ευρωατλαντικό άξονα μεγαλώνουν και είναι ενδεικτικά δυο δημοσιεύματα ξένου Τύπου την περασμένη βδομάδα. Οι «New York Times» έγραψαν πως η «επίλυση» της σύγκρουσης στην Ουκρανία καθώς και η «απόσυρση» των ΗΠΑ από την Ευρώπη είναι μέρος ενός σχεδίου των ΗΠΑ να «καταστρέψουν» την Ευρώπη.

Το δημοσίευμα, το οποίο επικαλείται μια σειρά από αναλυτές, υποστηρίζει πως «η κυβέρνηση Tραμπ βλέπει την Ευρώπη όχι απλώς ως ανταγωνιστή, αλλά και ως οικονομική, ακόμη και ιδεολογική απειλή» και «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει πρόθεση να καταστραφεί η Ευρώπη, ξεκινώντας από την Ουκρανία».

Η βρετανική «Telegraph» τονίζει ότι «η Ουκρανία έπρεπε να γίνει μια πιθανή εναλλακτική πηγή ορυκτών για την ΕΕ, αλλά τώρα οι ΗΠΑ έχουν παρέμβει στην κατάσταση». Το δημοσίευμα αναφέρεται στη συμφωνία ΕΕ - Ουκρανίας για τα κρίσιμα ορυκτά που είχε υπογραφεί ήδη από το 2021, «αλλά τώρα η ΕΕ φαίνεται να παραγκωνίζεται από τον Tραμπ».

Εξάλλου είναι πρωτοφανές το γεγονός ότι Ευρωπαίοι και ΗΠΑ κατέθεσαν δυο χωριστά ψηφίσματα στον ΟΗΕ για την Ουκρανία. Μάλιστα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πέρασε, με την υποστήριξη της Ρωσίας και της Κίνας, το ψήφισμα των ΗΠΑ που ζητά «γρήγορο τέλος» στον πόλεμο. Γαλλία και Βρετανία δεν άσκησαν «βέτο» στο κείμενο, στο οποίο δεν γίνεται καμία αναφορά στην «επιθετικότητα της Ρωσίας» ή στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, ωστόσο απείχαν από την τελική ψηφοφορία, όπως και η Δανία, η Ελλάδα, η Σλοβενία.

Σε ένα τέτοιο φόντο, οι χώρες της Ευρώπης έχουν απανωτές διαβουλεύσεις για την «ευρωπαϊκή Αμυνα και Ασφάλεια». Την Κυριακή αναμένονται στο Λονδίνο τουλάχιστον 18 Ευρωπαίοι ηγέτες, η πρόεδρος της Κομισιόν, ο γγ του ΝΑΤΟ. Πρόσκληση έχει αποσταλεί και στην Τουρκία. Νωρίτερα ο Στάρμερ θα υποδεχτεί τον Ζελένσκι.

Για τις 6 Μάρτη έχει προγραμματιστεί έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, σε μια «καθοριστική στιγμή για την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή ασφάλεια» και η Κομισιόν «έρχεται με μια δέσμη προτάσεων για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης». Σύμφωνα με δημοσιεύματα η ΕΕ ετοιμάζει - μεταξύ άλλων - πρόσθετη στρατιωτική βοήθεια ύψους τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ για την Ουκρανία, με πυρομαχικά πυροβολικού, συστήματα αεράμυνας, πυραύλους κρούσης υψηλής ακριβείας, drones κ.ά.

Παράλληλα η Ευρώπη εξοπλίζεται και θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ένα ειδικό πρόγραμμα για να χρηματοδοτήσει στρατιωτικές δαπάνες σε έργα στρατηγικού ενδιαφέροντος για την ΕΕ, δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν:

«Θα εστιάσουμε σε περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος για την Ευρώπη, όπως μια ενοποιημένη ευρωπαϊκή αεράμυνα, οι δυνατότητες για πλήγματα ακριβείας σε μεγάλες αποστάσεις, drones και πύραυλοι και φυσικά η στρατιωτική χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης».

Η Γαλλία είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει την πυρηνική της «αποτρεπτική» δύναμη για να βοηθήσει στην «προστασία της Ευρώπης» σε περίπτωση που οι ΗΠΑ «αποσυρθούν», γράφει η βρετανική εφημερίδα «The Telegraph», στο πλαίσιο της «στρατηγικής αυτονομίας» που επιδιώκουν η ΕΕ και άλλα ευρωπαϊκά κράτη, καθώς μεγαλώνουν τα «ρήγματα» με τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο Φρ. Μερτς, πιθανά ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας μετά τη νίκη της CDU/CSU, φέρεται να μίλησε για το θέμα με τον Μακρόν το βράδυ των εκλογών. Το ίδιο βράδυ «προειδοποίησε» πως το ΝΑΤΟ ίσως πάψει να υπάρχει με την υπάρχουσα μορφή του και πρόταξε την ανάγκη για «ανεξάρτητες» ευρωπαϊκές δομές «άμυνας».

Την ίδια στιγμή, ο Μερτς άνοιξε συνομιλίες με τους Σοσιαλδημοκράτες στη Γερμανία για την άμεση έγκριση έκτακτης «αμυντικής» δαπάνης ύψους έως και 200 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το «Bloomberg», από το απερχόμενο κοινοβούλιο, στο οποίο η πρόταση θα μπορούσε να συγκεντρώσει τα απαιτούμενα 2/3.

Την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών της Βρετανίας στο 2,5% του ΑΕΠ, από 2,3%, έως το 2027 ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, δηλαδή θα δαπανηθούν επιπλέον 13,4 δισ. λίρες κάθε χρόνο.