Η ιστορία δεν είναι ένα χαοτικό σύνολο τυχαιοτήτων, ματαιοτήτων και ηθικών στάσεων, αλλά βαθύτερες και πιο σύνθετες ερμηνείες και αποτελέσματα δράσης, προοπτική για το μέλλον.

Η νέα αντίληψη που υπάρχει στα Προγράμματα Σπουδών για την Ιστορία του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, όπου υπεύθυνος είναι ο κ. Πολυμέρης Βόγλης και μέλη, μεταξύ των άλλων, η κ. Χ. Κουλούρη, ο κ. Γ. Κόκκινος, ο κ. Αγγελος Παληκίδης, γίνεται φανερή από τα κείμενα στην εφημερίδα «Αυγή» και «Εφημερίδα των συντακτών», με τελευταία τη συνέντευξη της 18-4-2017. Σύμφωνα με αυτά τα κείμενα, η διδασκαλία της Ιστορίας είναι μια κατανόηση του παρόντος, αναζήτηση ταυτοτήτων και βιωματική στάση. Πριμοδοτείται η ρητορική, αισθητική και ηθική διάσταση της Ιστορίας, που καταλήγει σε μια ιδεολογική κατασκευή και σε υποκειμενικές σχετικιστικές αλήθειες. Είναι μια χρηστική, ιδεοληπτική ιστορία, σύμφωνα με την οποία δεν χρειαζόμαστε επιστημονικά κριτήρια.

Να μάθουν οι μαθητές ότι οι ανάγκες των πρωτοπόρων κοινωνικών τάξεων κάθε ιστορικής εποχής, που συνιστούν απελευθέρωση των υλικών και πνευματικών δημιουργικών δυνάμεων, οδήγησαν στο αίτημα αλλαγής της κοινωνίας με μέσον την αυτοδιοίκηση, τις μεταρρυθμίσεις της κοινωνικής επανάστασης. Και η ιστορική πραγματικότητα δείχνει ότι η προσφυγιά, η μετανάστευση, οι γενοκτονίες, τα ολοκαυτώματα είναι κυρίως αποτελέσματα υλικής εκμετάλλευσης (οικονομικής) και βίαιων ισχυρών δυνάμεων με πολέμους αδίκους, όχι απελευθέρωσης και δευτερευόντως ιδεολογικής στρέβλωσης και αυταπάτης.

Η ψυχαναλυτική θεραπεία ως κατανόηση της προσωρινής ισορροπίας, της τραυματικής εμπειρίας και της βιωματικής κατάστασης δεν είναι μάθημα της Ιστορίας με επιστημονικούς όρους. Ομως, αυτό γίνεται κυρίαρχο και το άλλο υποβαθμίζεται.

Η αγωνιώδης αναζήτηση των ταυτοτήτων είναι μια υποκειμενική περιοριστική και διαχειριστική τάση, όπου η κάθε ομάδα διεκδικεί για τον εαυτό της το μεγαλύτερο μερίδιο των δικαιωμάτων, της εργασίας, των συνθηκών ζωής και τείνει σ' έναν ηγεμονισμό, μια ελάχιστη εξήγηση των γεγονότων και παραγνώριση των καθολικών δικαιωμάτων απέναντι στην εκμετάλλευση, την απελευθέρωση.

Τις ανησυχίες των αστικών επιτελείων σε παγκόσμιο επίπεδο κατέγραψε η εξαμηνιαία Σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας την προηγούμενη βδομάδα στην Ουάσιγκτον, με τη συμμετοχή κεντρικών τραπεζιτών και των υπουργών Οικονομικών των κρατών - μελών. Οι ανησυχίες αυτές εντείνονται από το γεγονός ότι η καπιταλιστική ανάκαμψη, όπου σημειώνεται, δεν έχει δυναμική και ο κίνδυνος μιας νέας κρίσης δεν έχει αποφευχθεί. Αυτό αποτυπώνεται και στο κοινό ανακοινωθέν των δύο διακρατικών οργανισμών του κεφαλαίου, όπου δεν κρύβονται επίσης οι σφοδρές αντιθέσεις μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κρατών.

Ετσι, στην κοινή ανακοίνωση επισημαίνεται ότι η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας κινδυνεύει από την «αυξημένη αβεβαιότητα, την κληρονομιά που άφησε η κρίση, τα υψηλά επίπεδα χρέους, την αδύναμη αύξηση της παραγωγικότητας και τις αρνητικές δημογραφικές τάσεις στις προηγμένες οικονομίες, ενώ οι εγχώριες ανισορροπίες, πιο έντονες από το αναμενόμενο, και οι αρνητικές δευτερογενείς επιδράσεις από την παγκόσμια αβεβαιότητα, θέτουν προκλήσεις για ορισμένες αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες χώρες».

Το ...γιατροσόφι που προτείνουν για την αντιμετώπιση, τάχα, αυτών των κινδύνων, είναι η «βιώσιμη ανάπτυξη, που θα ξεπερνάει τις χρηματοπιστωτικές αβεβαιότητες, θα δημιουργεί δουλειές και οικονομικές ευκαιρίες για όλους» και η «μείωση της ανισότητας για να εξασφαλιστεί μια μακράς πνοής βιώσιμη ανάπτυξη». Αναφέρουν επίσης ότι «οι τεχνολογικές αλλαγές, το εμπόριο, οι χρηματοδοτικές ροές και η οικονομική ολοκλήρωση βοήθησαν τα εισοδήματα και μείωσαν τις οικονομικές διαφορές, ωστόσο αυτά τα κέρδη δεν μοιράστηκαν σωστά μεταξύ των κρατών» και χρειάζεται «να μειωθεί η φτώχεια και να διασφαλιστεί ότι τα κέρδη της διεθνούς οικονομικής ολοκλήρωσης μοιράζονται σε πιο ευρεία βάση».

Πρόκειται για διακηρύξεις κενές περιεχομένου, που συσκοτίζουν την αγιάτρευτη ανισομετρία στον καπιταλισμό, τις πραγματικές αιτίες των κρίσεων και ταυτόχρονα καλλιεργούν αυταπάτες στους λαούς ότι το βάρβαρο σύστημα που τους εκμεταλλεύεται και τους εξοντώνει, μπορεί με ορισμένες ρυθμίσεις και καλύτερες «συνεννοήσεις» ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη να γίνει περισσότερο «δίκαιο» και φιλολαϊκό.

Από το ανακοινωθέν δεν περνάει επίσης απαρατήρητο ότι απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στην καταπολέμηση του «προστατευτισμού» στο εμπόριο, κάτι που γενικά διατυπωνόταν τις προηγούμενες φορές και καταγράφηκε και στο πρόσφατο Φόρουμ του Νταβός. Στην εξέλιξη αυτή είναι φανερή η παρέμβαση των ΗΠΑ, όπως είχε κάνει και στο τελικό ανακοινωθέν της Συνόδου των υπουργών Οικονομικών του G20. Θυμίζουμε ότι η κυβέρνηση Τραμπ, για την υπεράσπιση των αμερικανικών μονοπωλίων, προωθεί μέτρα προστατευτισμού, επανεξετάζει διεθνείς συνθήκες ή και αποχωρεί από κάποιες, όπως τη Διειρηνική Συμφωνία Εμπορίου (ΤPP).

Η απαλοιφή των «συστάσεων» περί προστατευτισμού ερμηνεύεται ως προσπάθεια συμβιβασμού με άλλα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα, που δεν αναιρεί όμως τις αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς που οξύνονται και εκφράζονται και με στρατιωτικά μέσα σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, μέχρι την Ουκρανία, τα Βαλκάνια, την Κορεατική Χερσόνησο και την Αρκτική.

Χαρακτηριστικές είναι επίσης οι προτάσεις που κατατίθενται για να δημιουργηθούν προϋποθέσεις ορμητικότερης καπιταλιστικής ανάκαμψης. Προτείνεται για παράδειγμα να δοθεί προτεραιότητα «στον ιδιωτικό τομέα, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν περιορισμένοι πόροι, περιλαμβανομένων και των υποδομών» (βλ. προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων σε στρατηγικούς τομείς, όπου το αστικό κράτος διατηρεί ακόμα κάποιες θέσεις), στην «ενίσχυση της εσωτερικής κινητικότητας και ευελιξίας» (βλ. ακόμα μεγαλύτερο ξεζούμισμα των εργατών, ακόμα πιο ευέλικτη εκμετάλλευσή τους, με επέκταση των ξεχαρβαλωμένων εργασιακών σχέσεων).

Ζητούν «πιο αποτελεσματικές πολιτικές για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και αλλαγών στη διοίκηση» (βλ. πιο αποτελεσματική λειτουργία θεσμών της αστικής εξουσίας στη στήριξη της καπιταλιστικής ανάπτυξης) και χαιρετίζουν «τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη διαφάνεια στα οικονομικά, στην προσπάθεια να γίνει καλύτερη διαχείριση των περιορισμένων πόρων». Συνολικά, πρόκειται για μέτρα και πολιτικές που βαθαίνουν την εργασιακή εκμετάλλευση, για να αυξάνει η κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων.

Τέλος, κάνουν λόγο «για στήριξη της ανάπτυξης σε χώρες με αστάθεια, συγκρούσεις και βία, όπως και στην ανάπτυξη μικρών χωρών», καθώς και «στήριξη χωρών, κοινοτήτων και προσφύγων που έχουν υποστεί λιμοκτονία, ή βίαιο εκτοπισμό, σε συνεργασία με τον ΟΗΕ». Πρόκειται για υποκρισία και κυνισμό από τα ισχυρότερα ιμπεριαλιστικά κράτη, που με τις επεμβάσεις και τους ανταγωνισμούς τους προκαλούν φτώχεια και προσφυγιά, τα οποία αξιοποιούν στη συνέχεια ως άλλοθι για να προωθήσουν παραπέρα τα ιμπεριαλιστικά τους σχέδια σε περιοχές του πλανήτη με μεγάλο γεωπολιτικό ενδιαφέρον...