Ή αλλιώς: Εύηχες διακηρύξεις περί δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, ευχολόγια εξωραϊσμού της πολιτικής τους
Ιδεολογικό στέγαστρο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, «ένα σχολείο για όλους», είναι η θεωρία περί κοινωνικού μοντέλου αναπηρίας. Σύμφωνα με αυτή, πολύ σύντομα, τα δεινά των αναπήρων, η περιθωριοποίησή τους, ο αποκλεισμός τους από την Εκπαίδευση, την εργασία, την Υγεία οφείλονται στην ιατρικοποίηση της αναπηρίας. Με το ιατρικό μοντέλο αναπηρίας το άτομο αντιμετωπίζεται ως ασθενής και η κοινωνία λαμβάνει μέτρα «κανονικοποίησης», τον φέρνει, δηλαδή, με ιατρικά και όχι μόνο μέσα, να προσεγγίσει το κανονικό, τη νόρμα, όπως την ορίζει κάθε φορά η κοινωνία, σε κάθε ιστορική στιγμή, εν προκειμένω, η καπιταλιστική.
Στον αντίποδα αυτής της θεώρησης προκρίνεται το κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας, εξετάζοντας την αναπηρία ως κοινωνικό φαινόμενο που δομείται μέσα στην κοινωνία, δηλαδή, δεν είναι η τύφλωση αυτή καθεαυτή που κάνει ανάπηρο κάποιον αλλά η κοινωνία που δεν του προσφέρει όλα τα αναγκαία για να ζήσει ως ισότιμο μέλος της, να ξεπερνάει τα εμπόδια, να εφοδιάζεται με τα κατάλληλα μέσα ώστε να ζει αυτόνομος και ανεξάρτητος. Η αποδοχή, λοιπόν, της κοινωνικής διάστασης της αναπηρίας, σύμφωνα με αυτήν τη θεώρηση, μπορεί να οδηγήσει στην αναγνώριση των δικαιωμάτων τους και στην ένταξή τους στην κοινωνία 1, 2, 3.
Αρα η αστική σκέψη παλινδρομεί στρεβλά, παλεύοντας να ερμηνεύσει αντιφάσεις και αδιέξοδα του ίδιου του συστήματος, κόβοντας στη μέση ένα ενιαίο βιολογικό/κοινωνικό φαινόμενο, αυτό της αναπηρίας, μια στη μία μπάντα, για πολλούς αιώνες, και τώρα στην άλλη μπάντα. Βέβαια, η ίδια η καπιταλιστική πραγματικότητα είναι πολύ πεισματάρα, καταρρίπτοντας τα δίπολα!
Εκ του αποτελέσματος, λοιπόν, κι αφού έχει κυριαρχήσει σε όλα τα επίσημα κείμενά τους το κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας, για το σχολείο, η συμπερίληψη και πάει λέγοντας, πίνοντας νερό στο όνομα της διακήρυξης των δικαιωμάτων των αναπήρων, της ισότιμης ένταξης των αναπήρων στην κοινωνία και τη ζωή, αυτή, όπως δείχνουν τα ίδια τα ελλιπή, αντικρουόμενα στοιχεία, παραμένει ανεκπλήρωτη καθώς προσκρούει στους αδίστακτους νόμους της καπιταλιστικής αγοράς και του κέρδους που στέλνουν τους αναπήρους στο περιθώριο, είτε αυτό είναι το ίδρυμα είτε το σπίτι τους.
Τι λείπει και από τις δύο προσεγγίσεις; Το παιδί με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές δυσκολίες και οι ανάγκες του. Λείπει από τον προσανατολισμό τους αυτό που λείπει γενικά από το αστικό σχολείο, είτε τα παιδιά έχουν αναπηρία είτε όχι, η ολόπλευρη, ισόρροπη ανάπτυξη, με όρους διαπαιδαγώγησης και μέγιστης ανάπτυξης των ικανοτήτων τους ώστε το κάθε παιδί να γίνει ολοκληρωμένος και ευτυχισμένος άνθρωπος.
Στο γενικό αυτό έλλειμμα του αστικού σχολείου η περίπτωση του μαθητή με αναπηρία είναι ακόμα πιο σύνθετη καθώς η ολόπλευρη ανάπτυξή του προϋποθέτει πολύ περισσότερα, είναι επίμοχθη και δαπανηρή.
Ετσι, η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση προϋποθέτει τον διεπιστημονικό προσδιορισμό της κάθε αναπηρίας, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, και σε αυτό το επίπεδο η εξέλιξη των επιστημών, των τεχνολογικών μέσων, του κατάλληλου κοινωνικού πλαισίου για να υποστηριχθεί ολόπλευρα. Από κει και πέρα, ο κάθε μαθητής με αναπηρία είναι μία ξεχωριστή περίπτωση και ως εκ τούτου απαιτείται εντός του γενικού επιστημονικού πλαισίου να πραγματοποιείται εξατομικευμένος προσδιορισμός των δυνατοτήτων και των ικανοτήτων του κάθε παιδιού, ώστε η κάθε διαδικασία, εν προκειμένου η εκπαιδευτική, να υπηρετεί την ολόπλευρη ανάπτυξή του, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον του, στην πραγματική προετοιμασία και ένταξή του στη ζωή.
Με τα παραπάνω ως στοιχειώδες προαπαιτούμενο, ακολουθεί η επιλογή του κατάλληλου εκπαιδευτικού πλαισίου, είτε ειδικού είτε γενικού σχολείου, κι αυτό όχι σε αυτόματη λειτουργία αλλά προσφέροντας όλα τα αναγκαία βάσει των δυνατοτήτων της κάθε εποχής, ώστε το κάθε παιδί να υποστηρίζεται πλέρια από τη διαδικασία. Τα πάντα πρέπει να υποτάσσονται στις ανάγκες του, το προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, το κατάλληλο κτίριο, τα υποστηρικτικά τεχνολογικά, βοηθητικά μέσα, τα αναλυτικά προγράμματα κ.ά.
Και όλα τα παραπάνω δεν γίνονται με έναν συγκυριακό, τυχαίο τρόπο, δηλαδή, αν το εντοπίσουν οι γονείς, αν έχουν λεφτά να το κάνουν, αν μπορούν να το στηρίξουν συνολικότερα με βάση το πορτοφόλι τους. Αλλά πρώιμα, από τη γέννηση των παιδιών ακόμα, η κοινωνία είναι ανάγκη να φροντίζει οργανωμένα, με κάθε αναγκαία ειδικότητα (αναπτυξιολόγο, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό), αρχίζοντας έγκαιρα τη διεπιστημονική παρέμβαση ώστε να είναι αποτελεσματική, από δομές δημόσιες και δωρεάν, από την πρώιμη προσχολική ηλικία, σε οργανωμένους χώρους που να του προσφέρεται η επιστημονική βοήθεια ταυτόχρονα με το παιδαγωγικό πλαίσιο.
Αυτό που είναι ανάγκη να μας προβληματίσει δεν είναι το «μοντέλο» και τι θα φορέσουμε μπροστά στα υπαρκτά αδιέξοδα και τις αντιφάσεις που αντιμετωπίζουν με οξυμένο τρόπο τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους, αλλά το ίδιο το σύστημα που ενώ από τα σπλάχνα του, με τον προοδευτικό, κινητήριο ρόλο των εργαζομένων παράγονται όλα αυτά τα σύγχρονα που περιγράψαμε παραπάνω, αυτά δεν προσφέρονται καθολικά σε όσους τα έχουν ανάγκη (όπως στα σούπερ μάρκετ, είναι στα ράφια αλλά δεν αγοράζονται). Αυτά τα σύγχρονα και υπαρκτά είναι ανάγκη να μπουν στο επίκεντρο της πάλης σήμερα, των διεκδικήσεων, χωρίς να χαρίζεται τίποτα, χωρίς να κάνουμε βήμα πίσω.
Παραπέρα, ξεπερνώντας πλαστά δίπολα, «εποχικά σύνολα και μοντέλα» (μήπως και ομορφύνει ο καπιταλισμός) στοχεύουμε τον πραγματικό αντίπαλο, που είναι η ίδια η καπιταλιστική κοινωνία, παλεύοντας για την κοινωνία που θα θέσει το παιδί με αναπηρία στις προτεραιότητες και τις ιεραρχήσεις της.
Παραπομπές:
1. Michael Oliver «Αναπηρία και πολιτική» μτφ Γιώτα Καραγιάννη, εκδ. «Επίκεντρο», 1990, σελ. 46 - 47.
2. Ο.π. σελ. 78.
3. «Τα βασικά μεγέθη για ειδική αγωγή και εκπαίδευση» μέρος Α'- ΚΑΝΕΠ - ΓΣΕΕ (2005-2006) σελ. 192.
Με ισχυρό ΚΚΕ παλεύουμε για τις σπουδές και το μέλλον που μας αξίζουν
Ορισμένα πολύ πρόσφατα παραδείγματα:
Σε μια από τις πιο περιζήτητες σχολές, τη Νομική Θεσσαλονίκης, φοιτητής έπεσε από το παράθυρο όπου καθόταν να παρακολουθήσει το μάθημα γιατί δεν χωρούσε μαζί με άλλους συμφοιτητές του στο αμφιθέατρο.
Στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, αν και υπάρχει τμήμα που ασχολείται με την προστασία της αγροτικής παραγωγής από τα φυσικά φαινόμενα, οι φοιτητές εγκλωβίζονται στους χώρους του Ιδρύματος που πλημμυρίζει με την πρώτη βροχούλα.
Την ώρα που η κα Κεραμέως κάνει βόλτες με το ηλεκτρικό λεωφορείο του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής - στο οποίο όμως δεν έχουν πρόσβαση οι φοιτητές - στήνοντας φιέστες για το «πρώτο πράσινο πανεπιστήμιο», η επαγγελματική κατοχύρωση των πτυχίων τους είναι στον «αέρα», καθώς οι κυβερνήσεις, και της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ που προηγήθηκε, δεν αναγνωρίζουν τα πτυχία των σχολών που οι ίδιοι έφτιαξαν!
Eurokinissi |
Ενώ οι φοιτητές στερούνται ακόμα και στοιχειώδεις παροχές επειδή «δεν υπάρχουν λεφτά», πετιούνται έξω από δωμάτια στις εστίες, μένουν χωρίς σίτιση, όπως οι φοιτητές από τα Πανεπιστήμια Πελοποννήσου και Κρήτης, διά στόματος υπουργού της κυβέρνησης, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, ομολογείται ωμά πως λεφτά υπάρχουν πολλά, αλλά για να δοθούν... πρέπει να διευρυνθούν οι συμπράξεις με επιχειρήσεις.
Οσο περισσότερο οι φοιτητές γίνονται πειραματόζωα, με αλλαγές κάθε λίγο και λιγάκι, με Τμήματα και Σχολές που ανοιγοκλείνουν και είναι σε ένα ατέρμονο κυνήγι για να συμπληρώσουν το παζλ των προσόντων, αφού η γνώση προσφέρεται στα «χίλια κομμάτια» των διαφόρων - επί πληρωμή - πιστοποιήσεων, τόσο περισσότερο μεγαλώνει η δυνατότητα της «αγοράς εργασίας» ή αλλιώς των εργοδοτών να επιλέγουν μέσα από μια «γκάμα» επιλογών τον καταλληλότερο εργαζόμενο στην πιο συμφέρουσα τιμή.
Ενώ το 1/4 των αποφοίτων είναι άνεργοι και περίπου 1/2 εργάζονται σε άσχετο με το αντικείμενο που σπούδασαν επάγγελμα, οι ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας μένουν ανεκπλήρωτες αφού δεν σχεδιάζεται η αξιοποίηση των επιστημονικά ειδικευμένων εργαζομένων. Για παράδειγμα, στην πρόσφατη έκθεση της ΕΘΑΑΕ (2021), σε σχέση με τις προοπτικές αποφοίτων ανά αντικείμενο, μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Αρνητικές προοπτικές έχουν οι απόφοιτοι που σχετίζονται με επαγγέλματα όπως (...) καθηγητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης». Την ίδια στιγμή, οι μαθητές στοιβάζονται σε 25-27άρια τμήματα, μαθήματα - ακόμα και κατεύθυνσης - ξεκινούν στα μέσα της χρονιάς λόγω έλλειψης καθηγητών κ.ά.
Αυτά είναι τα αποτελέσματα της πολιτικής που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις εναλλάξ. Πίσω από τις όμορφες λέξεις που χρησιμοποιούν για το μάρκετινγκ της πολιτικής τους, όπως «σύνδεση με την αγορά εργασίας», «εκσυγχρονισμοί», «αριστεία», «συμπερίληψη», «ελευθερία επιλογών», ακόμα και την απόφαση για την ίδρυση της ΟΠΠΙ (πανεπιστημιακή αστυνομία) την ονόμασαν «προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας» (!), κρύβονται τα μεγάλα και πιεστικά προβλήματα φοιτητών και εργαζομένων.
Στον πυρήνα της πολιτικής τους υπάρχει η συμφωνία με τις κατευθύνσεις της ΕΕ για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, η εναρμόνιση με τα «ευρωπαϊκά πρότυπα».
Αυτά υλοποίησε και ο ΣΥΡΙΖΑ, βάζοντας τη «σφραγίδα» του στην εμπορευματοποίηση της μόρφωσης, στην πολυ-κατηγοριοποίηση των πτυχίων, στην επιχειρηματική λειτουργία των ιδρυμάτων:
Η κυβέρνηση της ΝΔ ολοκληρώνει αυτά που έμειναν «στη μέση»:
Κανένας από τους δύο δεν έφερε ούτε μισό άρθρο για τη χρόνια υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση των ιδρυμάτων. Ενδεικτικό του μεγέθους του προβλήματος είναι ότι αν στην αναλογία διδασκόντων - φοιτητών υπολογιστεί το σύνολο των φοιτητών, το ήδη μεγάλο 1/47 σκαρφαλώνει στο 1/69, ενώ σε ορισμένα ιδρύματα είναι πολύ οξυμένο το θέμα, π.χ. ΔΙΠΑΕ 1/138, ΕΛΜΕΠΑ 1/123 (πανεπιστημιοποιημένα επί ΣΥΡΙΖΑ), ΠΑΠΕΙ 1/129 (ΕΘΑΑΕ 2021). Αντίθετα, διατηρήθηκαν οι μειωμένοι προϋπολογισμοί, η σύνδεση της χρηματοδότησης με την αξιολόγηση των ιδρυμάτων, οι εργολαβίες για σίτιση και καθαριότητα, η λειτουργία των ΕΛΚΕ σε ρόλο ατμομηχανής της επιχειρηματικής δραστηριότητας στα πανεπιστήμια.
Την «επόμενη μέρα» θα είναι εδώ όλα αυτά, γιατί η «κοστολόγηση» των αναγκών μας και τα περιθώρια που αφήνουν οι «αντοχές της οικονομίας» σημαίνουν ότι θα την πληρώνουμε πάντα οι πολλοί για να μεγαλώνουν τα κέρδη των λίγων. Η επιχειρηματική λειτουργία των ΑΕΙ σημαίνει ότι για τις ανάγκες φοιτητών και εργαζομένων θα προβλέπεται να δοθεί «κάτι» όταν κάτι περισσεύει από τα δισ. που προορίζονται για τα διάφορα προγράμματα «αριστείας» της αγοράς, βιομηχανικών διδακτορικών κ.λπ. Κι αυτό βέβαια δεν είναι σίγουρο, αν σκεφτεί κανείς ότι η κυβέρνηση στον προϋπολογισμό του 2023 βάζει στόχο για πλεόνασμα 58 εκατ. από τη λειτουργία των ιδρυμάτων!
Μόνο το ΚΚΕ έχει πραγματικά διαφορετική πρόταση για το πανεπιστήμιο, γιατί αντιμετωπίζει την επιστημονική γνώση ως κοινωνικό αγαθό που μπορεί και πρέπει να αξιοποιείται για τη βελτίωση της ζωής της κοινωνικής πλειοψηφίας κι όχι ως εμπόρευμα από το οποίο και άμεσα και έμμεσα πλουτίζουν οι λίγοι.
Γι' αυτό το ΚΚΕ αποτελεί εγγύηση, οι φοιτητές μπορούν να δουν τις ανάγκες τους στην πρόταση πάλης του.
Τη στιγμή που η λαϊκή οικογένεια πληρώνει το 95% του κρατικού προϋπολογισμού είναι λογική και αυτονόητη η διεκδίκηση τα χρήματα αυτά να επιστρέφουν στους νέους που σπουδάζουν και όχι στα μονοπώλια. Γι' αυτό το ΚΚΕ προτείνει και παλεύει για ένα πανεπιστήμιο δημόσιο και δωρεάν, που θα παρέχει ολόπλευρη στήριξη στους φοιτητές για να σπουδάζουν χωρίς εμπόδια, σε αντιπαράθεση με την πολιτική της εμπορευματοποίησης από όλες τις κυβερνήσεις. Γι' αυτό τα μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στο φοιτητικό κίνημα πάλεψαν για να μην εφαρμοστεί η απαράδεκτη πρόβλεψη για διαγραφές φοιτητών, ενάντια στην πολιτική που πρώτα βάζει εμπόδια στην προσπάθεια ολοκλήρωσης των σπουδών και μετά θέλει να διαγράφει από τις σχολές όποιον «σκόνταψε» στα εμπόδια που οι ίδιοι έβαλαν. Και τα κατάφεραν.
Ηταν εκεί όταν έγινε πράξη το σύνθημα «Ολοι για έναν κι ένας για όλους», ακυρώνοντας απαράδεκτους κανονισμούς, όπως στη Φοιτητική Εστία της Θεσσαλίας, που λόγω χρεών στην εστία δεν έδιναν το πτυχίο σε φοιτητή που είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του. Και τα κατάφεραν.
Οταν πάλεψαν να γίνουν «φοιτητές ξανά», ενώ η κυβέρνηση τους κρατούσε μπροστά από μια οθόνη, μακριά και έξω από τη ζωντανή εκπαιδευτική διαδικασία. Και τα κατάφεραν.
Τη στιγμή που οι επιστημονικές και οικονομικές εξελίξεις απαιτούν οι αυριανοί επιστήμονες να είναι πλήρως ειδικευμένοι για να μπορούν να ανταποκρίνονται στις κοινωνικές ανάγκες και στις μελλοντικές απαιτήσεις κάθε επαγγέλματος, είναι λογική και αυτονόητη η διεκδίκηση να αναβαθμίζονται οι σπουδές ώστε όλη η επιστημονική γνώση για την άσκηση του μελλοντικού επαγγέλματος να δίνεται μέσα στο πτυχίο.
Γι' αυτό το ΚΚΕ προτείνει και παλεύει για ένα πανεπιστήμιο που θα παρέχει ενιαία επιστημονική μόρφωση και επαγγελματική ειδίκευση, σε αντιπαράθεση με τις κυβερνήσεις που συμφωνούν και υλοποίησαν τις κατευθύνσεις της ΕΕ για πτυχία πολλών ταχυτήτων και αντικατάστασή τους με προσόντα. Γι' αυτό τα μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ πάλεψαν στο φοιτητικό κίνημα και επί ΣΥΡΙΖΑ και επί ΝΔ ενάντια στην κατάργηση της παιδαγωγικής επάρκειας από τα πτυχία. Και τα κατάφεραν.
Τη στιγμή που η επιστήμη μπορεί να προοδεύσει ανεμπόδιστα όταν διασφαλίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για να διαχέονται τα πορίσματά της ελεύθερα, είναι λογική και αυτονόητη η διεκδίκηση να είναι κατοχυρωμένες οι δημοκρατικές, συνδικαλιστικές και ακαδημαϊκές ελευθερίες και να είναι ανοιχτές και διαφανείς όλες οι αποφάσεις και διαδικασίες των διοικήσεων για τη διαχείριση του πανεπιστημίου.
Γι' αυτό το ΚΚΕ προτείνει και παλεύει για ένα πανεπιστήμιο που θα προάγει τη συζήτηση, τον προβληματισμό, ανοιχτό στη διάθεση του λαού να έχει πρόσβαση στην επιστημονική γνώση, κόντρα στην πολιτική της έντασης της καταστολής, της παρέμβασης στις εσωτερικές διαδικασίες των φοιτητικών συλλόγων. Γι' αυτό τα μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ οργάνωσαν την πάλη στους φοιτητικούς συλλόγους, έφραξαν με τη δράση και την αποφασιστικότητά τους την είσοδο της πανεπιστημιακής αστυνομίας στις σχολές. Και τα κατάφεραν.
Αγωνίστηκαν ενάντια στις στημένες εκλογές - παρωδία που επιχείρησε το ΥΠΑΙΘ, επιδιώκοντας τον... «διορισμό» των οργάνων στο φοιτητικό κίνημα. Και τα κατάφεραν.
Οι φοιτητές των πρώτων ετών, που ψηφίζουν για πρώτη φορά, μπορούν να κάνουν «αισθητή την παρουσία τους», δυναμώνοντας αυτούς που ξέρουν και αγωνίστηκαν μαζί και στα πρόσφατα μαθητικά τους χρόνια. Οταν δεν τσίμπησαν «ούτε στις απειλές ούτε στην κοροϊδία» και πάλεψαν για ανοιχτά και ασφαλή σχολεία την περίοδο της πανδημίας κ.ά. Να αναλογιστούν την πείρα που έχουν αποκτήσει από τους χώρους μόρφωσης, αλλά και από τους ελπιδοφόρους εργατικούς αγώνες, όπως στην COSCO, στην «e-food», στους οικοδόμους κ.ά., την πείρα που έχουν αποκτήσει από το ποιος «λερώνει τα χέρια του» όταν ο λαός βρίσκεται σε κίνδυνο από πλημμύρες και πυρκαγιές, ενώ οι κυβερνήσεις μάς αφήνουν απροστάτευτους.
Ολη αυτή η πείρα μπορεί να γίνει οδηγός και στις κάλπες που θα στηθούν το επόμενο διάστημα. Οι φοιτητές να δυναμώσουν το ΚΚΕ παντού, το μοναδικό αντίπαλο δέος στην πολιτική των κυβερνήσεων, το μοναδικό κόμμα που κρατάει ζωντανή την ελπίδα, έχει πρόταση πραγματικής προοπτικής.