ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οι καταρρεύσεις των τραπεζών και το «χρέος» του λαού

Δεν αποτελεί έκπληξη που το αστικό πολιτικό σύστημα και οι αστοί αναλυτές και οικονομολόγοι εμφανίζουν ως «μεμονωμένο περιστατικό» την με ενεργητικό 209 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατάρρευση της Silicon Valley Bank. Πρόδηλα υποτιμούν το γεγονός πως αφενός αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη τραπεζική χρεοκοπία όλων των εποχών στις ΗΠΑ, αφετέρου υποβαθμίζουν την πτώση της αμερικανικής τράπεζας First Republic, που είναι γνωστή για το κατά βάση εύπορο πελατολόγιό της. Ταυτόχρονα, οι δύο αμερικανικές καταρρεύσεις πυροδότησαν ένα αντίστοιχο φαινόμενο στην Ευρώπη, που εκδηλώθηκε με την κατρακύλα της Credit Suisse, εγκαινιάζοντας περίοδο όχι απλώς αστάθειας και αβεβαιότητας, αλλά κυρίως καπιταλιστικής κρίσης στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ηδη οι κίνδυνοι της διαφαινόμενης νέας καπιταλιστικής κρίσης - παρά τις διαβεβαιώσεις των αστικών μηχανισμών - γίνονται πολύ έντονα αισθητοί σε όλες τις χώρες, επηρεάζοντας όλα τα επίπεδα της οικονομίας: Παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό. Αλλωστε, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν άμεση διασύνδεση, ενώ το ίδιο το αστικό σύστημα επηρεάζεται από τις χρεοκοπίες, παρά τις κρατικές παρεμβάσεις για τη διάσωση τραπεζών.

Σε κάθε περίπτωση, η κατάρρευση των αμερικανικών τραπεζών, όπως και η κατρακύλα της ελβετικής Credit Suisse, υποδηλοί τις αντιφάσεις του ίδιου του καπιταλισμού και, κατ' επέκταση, του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος. Επομένως, η κατάρρευση τραπεζών που συμβαίνει τούτες τις μέρες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δεν αποτελεί ένα «εική και ως έτυχε» συμβάν, ούτε βέβαια πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό. Τουναντίον, επιβεβαιώνει τις συνολικότερες δομικές αντιφάσεις του καπιταλισμού, που τις τελευταίες δεκαετίες γίνονται ολοένα και πιο εμφανείς με την υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου, την αδυναμία τοποθέτησης - επανεπένδυσής του με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους και τον κύκλο των κρίσεων. Αλλωστε η κυκλικότητα της οικονομικής κρίσης πιστοποιεί τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, που - παρά τις κρατικές «υπερδιόρθωσεις» - αδυνατεί να σπάσει τον κύκλο.

Οπως και οι προηγούμενες κρίσεις, έτσι και αυτή που επέρχεται - με τα σημάδια της ήδη να έχουν κάνει την εμφάνισή τους - είναι παράγωγο του ίδιου του συστήματος, της βασικής αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας, που το διατρέχει σε όλα τα μήκη και πλάτη του. Ως τέτοια, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να έχει - λόγω της νέας ενεργειακής φάσης και των επικίνδυνων ΝΑΤΟικών κλιμακώσεων - μεγαλύτερη επέκταση και διάρκεια, δημιουργώντας παράλληλα και διαδοχικά δυσλειτουργίες στις επόμενες φάσεις του κύκλου αναπαραγωγής του κεφαλαίου.

Ηδη από τότε που ξεκίνησε η πανδημία, κάθε 26 ώρες δημιουργείται ένας νέος δισεκατομμυριούχος. Η προ μηνών εκδοθείσα «Εκθεση Παγκόσμιας Ανισότητας για το 2022» World Inequality Lab είναι αποκαλυπτική. Οπου ο παγκόσμιος πλούτος φαίνεται να είναι ακόμη πιο ανισοκατανεμημένος από το παγκόσμιο εισόδημα. Το φτωχότερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει μόλις το 2% του συνόλου του παγκόσμιου πλούτου. Αντίθετα, το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 76% του συνόλου του παγκόσμιου πλούτου. Οι σύγχρονες παγκόσμιες ανισότητες πλησιάζουν τα επίπεδα των αρχών του 20ού αιώνα, ακόμα και στην κορυφή του δυτικού ιμπεριαλισμού.

Οι ανισότητες εισοδήματος και πλούτου αυξάνονται σχεδόν παντού, ακόμα περισσότερο από τη δεκαετία του 1980, μετά από μια σειρά πολιτικών που έλαβαν διαφορετικές μορφές σε διάφορες χώρες. Η μικρή οικονομική ελίτ του κόσμου των 2.755 δισεκατομμυριούχων έχει δει τις περιουσίες της να αυξάνονται περισσότερο κατά τη διάρκεια του Covid-19 από ό,τι κατά τη διάρκεια των τελευταίων 14 ετών μαζί. Η κρίση, επομένως, αποκαλύπτει τις αντιθέσεις και τις εσωτερικές αντιφάσεις του καπιταλισμού. Γίνεται σε κάθε ήπειρο και έχει τις ρίζες της στην καπιταλιστική ιδιοποίηση του πλούτου που παράγουν δισεκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο και εκδηλώνεται με την εκρηκτική άνοδο της μονοπωλιακής ισχύος, στις ιδιωτικοποιήσεις και στις πολιτικές των επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών. Πολιτικές και προγράμματα που συντελούνται παράλληλα με τη διάβρωση και κατεδάφιση των δικαιωμάτων και των μισθών των εργαζομένων.

Από την άλλη, η ΕΕ - ως ένωση κεφαλαίου μιας οικονομικής ολιγαρχίας - φτωχοποιεί τους λαούς της Ευρώπης. Υπάρχει ραγδαία αύξηση της φτωχοποίησης και των ανισοτήτων. Η πρόσφατη, για παράδειγμα, απόφαση του Eurogroup για περιορισμό των μέτρων επεκτατικής πολιτικής και των επιδοτήσεων σε λογαριασμούς Ενέργειας οδηγεί νομοτελειακά σε περαιτέρω φτωχοποίηση των λαών και ως καταναλωτών (που πλέον θα καλούνται να πληρώνουν το μηνιάτικό τους για το ρεύμα) και ως φορολογούμενων (που θα κληθούν να πληρώσουν τα υπέρογκα κρατικά χρέη για άλλη μια φορά). Η Ελλάδα κατατάσσεται στα υψηλότερα επίπεδα συνολικής ανισότητας σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυρίως χώρες. Το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού κατέχει το 42% του καθαρού πλούτου της χώρας. Την ίδια ώρα, το 55,4% του πληθυσμού είναι οικονομικά ευάλωτο.

Ολα αυτά είναι αποτελέσματα των αστικών κυβερνήσεων ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ-ΠΑΣΟΚ, που πιστές στο καπιταλιστικό δόγμα της αύξησης των κερδών φυσικοποιούν το νοσηρό φαινόμενο της οικονομικής ολιγαρχίας, αφενός μετατρέποντας τεράστιες εκτάσεις σε οικοδομήματα συσσώρευσης του πολυεθνικού κεφαλαίου και των τραπεζικών ομίλων, αφετέρου διοχετεύοντας τον πλούτο σε μια πλειάδα επιχειρηματικών ομίλων. Πρόδηλα, ο σημερινός κόσμος χαρακτηρίζεται από ένα πολύ υψηλό επίπεδο εισοδηματικής ανισότητας κι ένα ακραίο επίπεδο ανισότητας πλούτου. Στις υπό εξέλιξη νέες συνθήκες κρίσης και υφεσιακών ανέμων, το πρόγραμμα του αστικού πολιτικού συστήματος ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ - ΠΑΣΟΚ μεταφέρει στα λαϊκά στρώματα τις συνέπειες, εκκολάπτοντας ταυτόχρονα τις προϋποθέσεις για την έλευση της επόμενης κρίσης. Μια κρίση που περιοδικά θα «χτυπάει» την καπιταλιστική οικονομία και θα υποχρεώνει τις πραγματικά παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας σε συνεχή υποβάθμιση και χειροτέρευση της θέσης τους σε αυτήν.

Η ανισότητα είναι φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού. Καμία πολιτική δεν μπορεί να την αποφύγει. Ο,τι είναι φάρμακο για ένα πρόβλημα είναι δηλητήριο για το άλλο. Στην πραγματικότητα οι καταρρεύσεις των τραπεζών είναι έκφραση ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος, που είναι στη φύση του συστήματος και διογκώνεται όσο εξακολουθούν να υφίστανται η καπιταλιστική ιδιοκτησία και το κέρδος ως κίνητρο της παραγωγής.

Κόντρα λοιπόν στη βαρβαρότητα της οικονομικής ολιγαρχίας, μόνο ο λαός σώζει τον λαό με την αλληλεγγύη και τον αγώνα για ανατροπή. Ξεκινώντας από τις μάχες που έχουμε μπροστά μας, στους καθημερινούς ταξικούς, λαϊκούς αγώνες. Και στις εκλογές που έρχονται, έχουμε χρέος να ανατρέψουμε τα αντιλαϊκά σχέδια κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ.

Με ισχυρό ΚΚΕ, ο λαός αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τους κίβδηλους εκβιασμούς αλλά και τα αφηγήματα εξωραϊσμού που δίνουν άλλοθι στο αστικό πολιτικό σύστημα.

Κώστας ΓΟΥΛΙΑΜΟΣ
Υποψήφιος βουλευτής του ΚΚΕ στον Βόρειο Τομέα Αθηνών, καθηγητής, τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών και τ. πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου