«Ο πήχης θα μπει ψηλά και θα κάνουμε το παν για να τον περάσουμε», δήλωνε το καλοκαίρι ο υπουργός ΥΠΑΙΘΑ, Κυρ. Πιερρακάκης. Αυτό που δεν είπε, όμως, είναι ποιον εξυπηρετούν οι «τομές» στην ελληνική Εκπαίδευση που πραγματοποίησε και που οραματίζεται, ως συνέχεια των αντιεκπαιδευτικών πολιτικών όλων των κυβερνήσεων. Στο έδαφος αυτό έχουν πυκνώσει τα δημοσιεύματα για την άνθηση της ιδιωτικής Εκπαίδευσης, για ένα νέο πεδίο ευκαιριών για τους επιχειρηματικούς ομίλους.

Ολα τα προαναφερθέντα έχουν ανοίξει ένα πεδίο ευκαιριών για τους επιχειρηματικούς ομίλους στην ιδιωτική Εκπαίδευση. Ηδη προσελκύονται επενδυτές στον ευρύτερο κλάδο που επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τα ρημαγμένα εργασιακά δικαιώματα, αλλά και την ανάγκη τμημάτων του πληθυσμού να μορφώσουν τα παιδιά τους.

Η ιδιωτική Εκπαίδευση περιλαμβάνει τα ιδιωτικά σχολεία, αλλά και τα Φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης (ΦΜΕ), τα Κέντρα Ξένων Γλωσσών (ΚΞΓ), τα Κέντρα Μελέτης (ΚΜ), όπως φυσικά τα κολέγια και τα ιδιωτικά ΣΑΕΚ (πρώην ΙΙΕΚ).

Στα ιδιωτικά σχολεία η αύξηση των μαθητών είναι ξεκάθαρη.

Το 2018 - 2019 το σύνολο των μαθητών που φοιτούσαν σε πρωτοβάθμια - δευτεροβάθμια ήταν 84.722, ενώ το 2020 - 2021 ανήλθαν στις 94.945, δηλαδή αυξήθηκαν κατά περίπου 12%, με την τάση να παραμένει αυξητική και τις επόμενες χρονιές. Την ίδια περίοδο το διδακτικό προσωπικό αυξήθηκε από 8.823 σε 11.737, μία αύξηση κατά 33%¹. Ο διακηρυγμένος στόχος των επιχειρηματιών του κλάδου είναι να εξασφαλίσουν τη συνεργασία κάθε αστικής κυβέρνησης προκειμένου να φτάσουν από το 7% των μαθητών που φοιτούν σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια σήμερα στο 20%.

Ωστόσο, η παράλληλη πραγματικότητα είναι ότι η εντατικοποίηση της δουλειάς και η έλλειψη κατοχύρωσης βασικών εργασιακών δικαιωμάτων έχουν οδηγήσει στην αποχώρηση του 35% των εκπαιδευτικών από τον κλάδο, από το 2020 και έπειτα. Η έλλειψη Συλλογικών Συμβάσεων στο σύνολο της ιδιωτικής Εκπαίδευσης (ΦΜΕ, ΚΞΓ, ΙΕΚ, κολέγια) έχει δημιουργήσει ένα εργατικό δυναμικό πολλών ταχυτήτων, «ευέλικτο», με την εντατικοποίηση της δουλειάς του συνεχώς να επιτείνεται και τους μισθούς να παραμένουν στάσιμοι και σε χαμηλά επίπεδα. Για μία ακόμη φορά επαληθεύεται ότι οι εργαζόμενοι πληρώνουν όχι μόνο την κρίση αλλά και την ανάπτυξη των επιχειρηματικών ομίλων.

Αυτό που σημαδεύει τις εξελίξεις την τελευταία περίοδο είναι η είσοδος funds σε όλες τις βαθμίδες της ιδιωτικής Εκπαίδευσης. Για τα ιδιωτικά σχολεία μπορούμε να αναφέρουμε την «Premia Properties» που συνεργάζεται με τα Εκπαιδευτήρια Δούκα, με αντικείμενο την εξαγορά σχολικών μονάδων στην περιφέρεια, έχοντας ως αρχικό προορισμό την Πελοπόννησο αλλά και τη νότια Ελλάδα ευρύτερα. Επίσης, η «Inspired Education Group» εξαγόρασε τα Εκπαιδευτήρια Κωστέα - Γείτονα (CGS), όπως και τη Σχολή Μωραΐτη. Η ίδια τάση παρατηρείται και στη μεταλυκειακή και στην τριτοβάθμια ιδιωτική Εκπαίδευση. Για παράδειγμα, η «BC Partners» είναι fund που εξαγόρασε το Μητροπολιτικό - ΑΚΜΗ, αλλά πλέον κατέχει και το ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ. Πρόκειται για το ίδιο fund που κατέχει τη «Nova» μετά τη συγχώνευσή της με τη «Wind», καθώς και την αλυσίδα καταστημάτων «Pet City».

Γενικότερα, όσον αφορά τη μεταλυκειακή Εκπαίδευση, είναι χαρακτηριστικό ότι υπολογίζεται πως περίπου 28.000 φοιτητές τελείωσαν ιδιωτικά κολέγια την τελευταία εξαετία², αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί. Ισχυρό δέλεαρ για τις επενδύσεις στη μεταλυκειακή Εκπαίδευση είναι ο πακτωλός των ευρωπαϊκών κονδυλίων που αναμένεται να εισρεύσουν τα επόμενα χρόνια, για την υλοποίηση προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης νέων αποφοίτων Λυκείου και ανέργων έως 29 ετών. Υπολογίζεται ότι μόνο μέσω των προγραμμάτων που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, θα διατεθεί 1 δισ. για την κατάρτιση ανέργων σε ψηφιακές και «πράσινες» δεξιότητες.

Η ίδια η θεώρηση της Εκπαίδευσης ως εμπορεύματος γεννά το επιχειρηματικό ενδιαφέρον για επενδύσεις με μεγάλο ποσοστό κέρδους, στις πλάτες των λαϊκών αναγκών και των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων στον κλάδο. Η είσοδος των funds αποτελεί μια εμβάθυνση της πολιτικής που υλοποιεί την ανάγκη του κεφαλαίου να επεκταθεί ολοένα και περισσότερο σε τομείς, όπως η Υγεία και η Εκπαίδευση, οι οποίοι κατά τη μεταπολεμική περίοδο κατατάσσονταν από το αστικό κράτος στο περίφημο κοινωνικό κράτος. Από αυτήν την άποψη αποτελεί διαστρέβλωση της πραγματικότητας ότι τέτοιες συνεργασίες ενδέχεται να οδηγήσουν σε καινοτομία και σε κίνητρα για τους εκπαιδευτικούς. Ακόμη κι αν κάποιοι από αυτούς αποκτήσουν πρόσβαση σε τεχνογνωσία, το αποτέλεσμα για το σύνολο των εκπαιδευτικών όπως και για τις μορφωτικές ανάγκες των παιδιών θα είναι αρνητικό. Αλλωστε, ως καινοτομία προσπαθεί να πλασάρει η κυβέρνηση τη χρήση των νέων τεχνολογιών στο ψηφιακό φροντιστήριο, ενώ αυτό που σκοπεύει είναι η μείωση του κόστους. Επίσης, ως καινοτομία έχει προσπαθήσει να περάσει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος (ΟΕΦΕ) τα βιντεοσκοπημένα μαθήματα, τα μαθήματα - κονσέρβα, όπως έχει καθιερωθεί να τα λένε οι εκπαιδευτικοί στα ΦΜΕ και ΚΞΓ.

Οσον αφορά τώρα στα ΦΜΕ και ΚΞΓ μπορούμε να διακρίνουμε τρεις κατηγορίες χώρων: Τα μεγάλα φροντιστήρια, τα μικρά συνοικιακά και τους ομίλους. Στα ΚΞΓ πλέον είναι διακριτή η τάση να μετατρέπονται σε διαδικτυακά, κατά ένα μέρος ή στο σύνολο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Η φυγή εργαζομένων από τον κλάδο εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονη και στα ΦΜΕ και ΚΞΓ. Μάλιστα, σε όμιλο στην Αττική, πρόσφατα διακινήθηκαν υπεύθυνες δηλώσεις στις οποίες ζητούν από τους εκπαιδευτικούς να ξεκαθαρίσουν αν έχουν κάνει αίτηση για αναπληρωτές και προβλέπουν ποινές στις ψευδείς δηλώσεις. Οι εργοδότες, πατώντας πάνω σε ένα αντεργατικό πλαίσιο που στην κυριολεξία τα επιτρέπει όλα, έχουν αποθρασυνθεί τελείως! Ολο και περισσότεροι εμφανίζουν επιπλέον όρους σύμβασης - ιδιωτικά συμφωνητικά με ζητήματα όπως η προκαταβολική συναίνεση στη μείωση ωραρίου, αποδοχή άδειας στις μέρες των διακοπών, περιορισμός στη δυνατότητα να δουλεύεις σε άλλους εργοδότες στην περιοχή κ.τ.λ.

Στο τέλος του καλοκαιριού προέκυψε και η πρόθεση της κυβέρνησης να νομοθετήσει θεσμικό πλαίσιο για τα Κέντρα Μελέτης (ΚΜ) για παιδιά από 5 έως 12 ετών. Τα ΚΜ είναι χώροι με ανύπαρκτο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας. Δεν υπάρχει ιδιαίτερη πρόβλεψη για τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας μαθητών και εκπαιδευτικών, οι κτιριακές υποδομές είναι ακατάλληλες, καθώς λειτουργούν με ΚΑΔ εμπορικών επιχειρήσεων. Τα τμήματα είναι μεγάλα ξεπερνώντας κατά κανόνα τα προβλεπόμενα όρια, με πολλές τάξεις ανά τμήμα, χωρίς να υπάρχει καμία πρόβλεψη για παιδιά που έχουν μαθησιακές δυσκολίες και χρήζουν παράλληλης στήριξης. Πολλές φορές η μεταφορά των μαθητών από το σχολείο στο ΚΜ γίνεται με ΙΧ αυτοκίνητα ιδιοκτησίας των εργοδοτών ή/και με οδηγούς που δεν έχουν επαγγελματικό δίπλωμα, με ακατάλληλα οχήματα κ.τ.λ. (Οι εκπαιδευτικοί συνήθως προσλαμβάνονται με σύμβαση ιδιωτικού υπαλλήλου).

Η νομοθέτηση ενός θεσμικού πλαισίου από την κυβέρνηση δεν γίνεται με βάση κάποιο εκπαιδευτικό κριτήριο αλλά προκειμένου να αποτυπωθεί ένα νομικό πλαίσιο για την κατοχύρωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε αυτόν τον τομέα. Εχει στόχο να ικανοποιήσει αιτήματα της ΟΕΦΕ, προκειμένου οι φροντιστηριάρχες να κερδίσουν στον ανταγωνισμό με τα αμιγώς Κέντρα Μελέτης. Επίσης, ενδέχεται το νέο θεσμικό πλαίσιο να εξυπηρετήσει την άντληση κονδυλίων από την ΕΕ με τη μορφή voucher, κατά τα πρότυπα των ΚΔΑΠ, που είναι ένα ακόμη βασικό αίτημα της ΟΕΦΕ.

Ουσιαστικά έχουμε μπροστά μας την εμβάθυνση της εμπορευματοποίησης της Εκπαίδευσης, με την ουσιαστική κατάργηση του άρθρου 56 του νόμου 682/77, το οποίο προέβλεπε την κατάργηση των φροντιστηρίων για μαθητές Δημοτικού. Παράλληλα, ενδέχεται να επιχειρηθεί ο αντιεπιστημονικός μη διαχωρισμός των ειδικοτήτων καθώς παραμένει αδιευκρίνιστο ποιοι θα διδάσκουν σε αυτά τα Κέντρα Μελέτης, δάσκαλοι ή καθηγητές. Ας μην ξεχνάμε ότι πριν από το καλοκαίρι ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιωτικών Σχολείων επιχειρηματολογούσε για την αναγκαιότητα να επιτραπεί η πρόσληψη φιλολόγων και μαθηματικών ως δασκάλων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Επιπλέον, είναι αναγκαίο να ανοίξει η συζήτηση για το υπάρχον πλαίσιο υγιεινής και ασφάλειας και την αυστηροποίησή του, πριν θρηνήσουμε θύματα και σε αυτόν τον τομέα. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι προβλέπεται αδειοδότηση ΦΜΕ, ΚΞΓ με έως 75 μαθητές, με μια απλή υπεύθυνη δήλωση του εργοδότη ότι έχει πράξει τα νόμιμα. Το αν όντως τα έχει πράξει αφήνεται για κάποιον έλεγχο του ΕΟΠΠΕΠ, που φυσικά σχεδόν ποτέ δεν γίνεται...

Είναι σαφές ότι η πραγματικότητα που περιγράφεται παραπάνω, καμία σχέση δεν έχει με τις ανάγκες των μαθητών, των γονιών τους ή των εκπαιδευτικών. Οι μαθητές, σε ευαίσθητες αναπτυξιακά ηλικίες, αναγκάζονται να είναι στο πόδι από τις 8 π.μ. μέχρι πολλές φορές τις 10 μ.μ., κόντρα στις εκπαιδευτικές αλλά και ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες τους. Οι γονείς αναγκάζονται να βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, σε συνθήκες εκτεταμένης ακρίβειας και καθηλωμένων μισθών, κόβοντας από το υστέρημά τους, προκειμένου να παρέχουν στα παιδιά τους την Εκπαίδευση που πληρώνουν από τους φόρους τους, για να τους παρέχει το κράτος. Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί ζουν μέσα στην ανασφάλεια και την εντατικοποίηση, όλη μέρα στους δρόμους, αφού αλλάζουν κάθε λίγες ώρες εργασιακό χώρο προκειμένου να καλύψουν ωράριο, με λιγότερα εργασιακά δικαιώματα κατοχυρωμένα, σε σχέση με τους υπόλοιπους κλάδους (πλήρες ωράριο, απόλυση κάθε καλοκαίρι και εκ νέου διαπραγμάτευση κ.τ.λ.).

Η μόνη λύση που εμφανίζεται μπροστά στους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων και των τομέων της ιδιωτικής Εκπαίδευσης είναι να πυκνώσει ο αγώνας για κατοχύρωση σύγχρονων εργασιακών δικαιωμάτων, για την υπογραφή Συλλογικών Συμβάσεων με αυξήσεις στους μισθούς. Ηδη πρωτοβάθμια σωματεία από όλη τη χώρα πήραν πρωτοβουλία την προηγούμενη χρονιά και εκπόνησαν σχέδιο Συλλογικής Σύμβασης για τα ΦΜΕ. Βελτιώνουν μέρα με τη μέρα τον συντονισμό τους προκειμένου να αυξηθεί η πίεση στους εργοδότες. Παλεύουν για κατώτατο ωρομίσθιο 13,36 μεικτά, πλήρη ασφάλιση με 21 ώρες εργασίας ανά βδομάδα, ανεξάρτητα από το πλήθος των συμβάσεων και το πλήθος των φροντιστηρίων στα οποία συμπληρώνονται, κατοχύρωση τριετιών ενσωματώνοντας την περίοδο 2012 - 2023 στη βάση 9μηνων συμβάσεων, χωρίς κανένα χαμένο έτος εργασίας κ.ά. Στα ιδιωτικά σχολεία αγωνίζονται για την κατάργηση του νόμου Κεραμέως, επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού, αυξήσεις μισθών κατά 20%, πλήρες ωράριο και ενίσχυση του ρόλου του συλλόγου διδασκόντων.

Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί μπορούν να δώσουν απάντηση στη χειροτέρευση των όρων εργασίας τους. Πυκνώνοντας τις τάξεις των σωματείων, μαζικοποιώντας τις συλλογικές διαδικασίες μπορούν να δώσουν απάντηση στην επιθετικότητα κυβερνήσεων και εργοδοτών. Με άξονα τις μαθησιακές και ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες των παιδιών να έρθουν σε αντιπαράθεση με τη λογική που θεωρεί τους μαθητές πελάτες και τους καθηγητές αναλώσιμους. Σε αυτήν την προοπτική είναι αναγκαία και η αντιπαράθεση με τον συνδικαλισμό που καλλιεργεί τη λογική της ανάθεσης και αποφεύγει τις συλλογικές διαδικασίες. Τον συνδικαλισμό που βλέπει τον αγώνα των εκπαιδευτικών ως αντιπολιτευτική σφήνα, ενώ ταυτόχρονα καθαγιάζει την ΕΕ. Γι' αυτό είναι αναγκαία η ενίσχυση των ταξικών δυνάμεων και στο προσεχές συνέδριο της Ομοσπονδίας (ΟΙΕΛΕ).

Παραπομπές:

1.https://www.statistics.gr/documents/20181/18330371/GreeceInFigures_2024Q1_GR_.pdf/004a7ef9-e329-6022-3525-9cbef65cd350

2.https://www.capital.gr/epixeiriseis/3710153/ston-pureto-ton-deals-i-idiotiki-ekpaideusi/