Η στήλη χαιρετίζει την ανακάλυψη, την έξοχη μετάφραση (Γιάννης Καστανάρης) και την έκδοση («Φιλίστωρ») του βιβλίου που παρουσιάζει σήμερα. Οποιος ενδιαφέρεται για την Ιστορία, την πολιτική, τις κοινωνικές ιδέες, την αρχαιολογική και λαογραφική μας κληρονομιά, τους μεγάλους λογοτέχνες και δασκάλους μας και προπάντων για το λαό μας και τους αγώνες του, θα χάσει αν δε διαβάσει το βιβλίο του Μπερτ Μπερτλς «Εξόριστοι στο Αιγαίο (Αφήγημα πολιτικού και ταξιδιωτικού ενδιαφέροντος)» (463 σελ.). Προπάντων: ουδείς δημοσιογράφος «δικαιούται» να το αγνοήσει, καθώς πρόκειται για απαράμιλλο μάθημα δημοσιογραφίας. Μιας δημοσιογραφίας «μανικής» έως την ανακάλυψη, διασταύρωση, τεκμηρίωση στοιχείων. Ακαταπόνητα «άγρυπνης» και ανιδιοτελώς «στρατευμένης» στην Αλήθεια και στο Δίκιο του λαού δημοσιογραφίας. Τελειοθηρικής, πολύπλευρης μόρφωσης. Κι ακόμα στοχαστική, αισθαντική, ολοζώντανη, λεπτομερειακά παραστατική, πανέμορφη, πάμπλουτη, χυμώδης, πνευματώδης, ακόμη και χιουμοριστική γλωσσικά. Δημοσιογραφία της ψυχής και μεγάλης τέχνης είναι το βιβλίο αυτό. Η υπογράφουσα έσπευσε να το διαβάσει λόγω του θέματος, της φημολογούμενης αξίας του, αλλά και από προσωπικό κίνητρο (και ο δικός της γονιός -προ Ακροναυπλίας- «παραθέρισε» στην Ανάφη, στη Φολέγανδρο και τη Γαύδο στα χρόνια 1935-1936, στα οποία αναφέρεται το βιβλίο). Δε φανταζόταν, όμως, ότι επρόκειτο για σπουδαιότατο, από κάθε άποψη, ιστορικό, πολιτικό, κοινωνιολογικό, ιδεολογικό, πολιτισμικό, αρχαιολογικό, λογοτεχνικό, «δοκίμιο», με τη μορφή ταξιδιωτικής - δημοσιογραφικής μαρτυρίας.

Ο Αυστραλός δημοσιογράφος Μπερτ Μπερτλς (το βιβλίο του «δείχνει» ότι επρόκειτο για κομμουνιστή) έδωσε «ραντεβού» στη συγγραφέα γυναίκα του, Ντόρα, για διακοπές στην Ελλάδα. Το ζεύγος έσμιξε στην Αθήνα περί τα τέλη Αυγούστου του 1935. Μετά από περιηγήσεις στα αξιοθέατα της Αθήνας και άλλων περιοχών, αλλά και αδιάκοπη δημοσιογραφική έρευνά του, τις συναντήσεις και συζητήσεις του με διάφορα πρόσωπα (ακόμα και με το βασιλιά) σχετικά με τις πολιτικές εξελίξεις, τις απεργίες, συγκεντρώσεις, διώξεις, φυλακίσεις των αγωνιστών του λαϊκού και κομμουνιστικού κινήματος (εργατών, αγροτών, διανοουμένων), το ζευγάρι, με βοήθεια του ΚΚΕ και ταξιδεύοντας τέσσερα μερόνυχτα, έφτασε στην Ανάφη, όπου έμεινε μια βδομάδα, για να συνεχίζει το πολύμηνο «ρεπορτάζ» του και σ' άλλα νησιά. Από την Ανάφη αρχίζει η μνημειώδης (και με παράθεση ονομάτων) «τοιχογραφία» - ντοκουμέντο του Μπερτλς για τους εξορίστους στα ξερονήσια του Αιγαίου, την υποδειγματική οργάνωση (με ομάδες συμβίωσης), το ήθος, το σθένος τους και τη μορφωτική δραστηριότητά τους (με δασκάλους σαν τον Γληνό), για να αντέξουν, να υπερβούν την «κόλαση».