Στις μέρες μας, μέρες με φιέστες, ζεϊμπέκικα, κουμπαριές, εκατέρωθεν... ευρωαλλήθωρης και ευρω-υπαγορευμένης ελληνοτουρκικής φιλίας, ήρθε το μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα «Αθώοι και φταίχτες» («Κέδρος»), να αποκαλύψει ψεύδη της παρελθούσας επίσημης Ιστορίας και μια μεγάλη, αποσιωπούμενη αλήθεια. Οτι οι λαοί - στην προκειμένη περίπτωση και της Ελλάδας και της Τουρκίας - στο παρελθόν και σήμερα, ακουσίως, τίθενται «στην υπηρεσία των αναγκών του κεφαλαίου», όπως λέει η συγγραφέας διά του κεντρικού ήρωά της. «Θρεμμένη» με τις μεγάλες αξίες της αριστερής ελληνικής λογοτεχνίας, η Μάρω Δούκα επιμένει - σχεδόν μόνη - να γράφει ουσιαστικά προοδευτικό, ασυμβίβαστο με τις «εκσυγχρονιστικές» ιδεολογικοαισθητικές αντιλήψεις, ιστορικο-πολιτικο-κοινωνικό μυθιστόρημα, συνεχίζοντας τις καλύτερες παραδόσεις του. Δε θα υπερβάλουμε αν πούμε ότι το «Αθώοι και φταίχτες» είναι σπουδαίο έργο. Οχι μόνο λόγω της πλούσιας λεκτικά και πολύσημης εννοιολογικά γλώσσας, της πολυάνθρωπης μυθοπλασίας του, που γεφυρώνει το χτες με το σήμερα, αλλά και λόγω της θεματολογικής του τόλμης και της ιστορικής του αλήθειας. Αλήθεια, την οποία η Μ. Δούκα αναζήτησε, μελετώντας χρόνια τη σχετική βιβλιογραφία, άγνωστες αρχειακές «πηγές», ακούγοντας προφορικές μαρτυρίες, ανασύροντας τη μνήμη της μάνας της για όσα αφηγούνταν η γιαγιά της για την κοινή ζωή Ελλήνων και «Τούρκων» στα Χανιά, πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών στη δεκαετία του 1920.

Επίκεντρο της μυθοπλασίας της Μ. Δούκα είναι η γενέτειρά της, τα Χανιά. «Εύρημά» της ένας τουρκικής καταγωγής, αγγλικής υπηκοότητας σήμερα, ερευνητής ιστορικών μνημείων, που πάει στην προπατορική γενέτειρα του παππού του, τα Χανιά. Μέσα από μια πολυκύμαντη μυθοπλασία - η οποία δένει αρμονικά την αστυνομική πλοκή, τον έρωτα, την κριτική αποτύπωση της σημερινής πολιτικοοικονομικής φαυλότητας και κοινωνικής παρακμής - η Δούκα καταρρίπτει τις παρωπίδες της επίσημης ιστοριογραφίας και αποκαλύπτει αποσιωπημένες αλήθειες. Οπως, λ.χ. ότι οι «Τουρκοκρητικοί» ήταν διά της βίας εξισλαμισμένοι χριστιανοί. Οτι το ίδιο υπέφεραν ο μουσουλμανικός και ο χριστιανικός πληθυσμός της Κρήτης από τους εκμεταλλευτές του, κυρίως Ελληνες. Οτι τη γη των φτωχών μουσουλμάνων που ξεριζώθηκαν από την Κρήτη με την ανταλλαγή των πληθυσμών, την καρπώθηκαν οι εκμεταλλευτές τους και όχι η άμοιρη μικρασιατική προσφυγιά, που κι αυτήν την πετάξανε σε παραπήγματα. Οτι ο φτωχός λαός - χριστιανικός και μουσουλμανικός - σχεδόν «ομοαίματος», δεν είχε τίποτα να χωρίσει και να χάσει παρά μόνο τις «αλυσίδες» που φορούν στους λαούς οι εκάστοτε ισχυροί του κεφαλαίου.