Η Σύρος και ιδιαίτερα η πρωτεύουσά της Ερμούπολη υπήρξε το 19ο αιώνα οικονομική πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Η οικονομική ευρωστία της και η πρωτοποριακή για τα ελλαδικά δεδομένα κοινωνική σύνθεση δημιούργησαν μια εξαιρετική πνευματική δραστηριότητα. Δραστηριότητα που διατηρήθηκε με τη μορφή μιας αυθεντικής παράδοσης που ακολούθησε τα χρόνια της οικονομικής της άνθησης. Στα πλαίσια της πρώτης γνήσια αστικής ελληνικής κοινωνίας που δημιουργήθηκε στη Σύρο, αναπτύσσεται μια εκπαιδευτική, κοινωνική και πνευματική δράση.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα, ο Ε. Ροΐδης εισάγει το κριτικό του πνεύμα, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους του αφηγηματικού λόγου από τους ήρωες των μεγάλων λόγων και έργων στους κοινούς, συνηθισμένους ανθρώπους μιας καθημερινότητας, άλλοτε ταραγμένης και σκληρής, άλλοτε ήρεμης. Η μεγάλη δύναμη του Ροΐδη βρίσκεται στην κριτική και η κριτική που άσκησε επέδρασε σε όλη τη νεότερη γενιά που τον αναγνώρισε ως πνευματικό οδηγό. Υπήρξε ένας από τους προδρόμους και συντελεστές της αναγέννησης των νεοελληνικών Γραμμάτων.

Η Σύρα δε γλιτώνει από τον σατιρικό οίστρο του Ροΐδη. Χαρακτηριστικά είναι τα διηγήματα που περιλαμβάνονται στη συλλογή «Συριανά διηγήματα». Τέτοια διηγήματα είναι η «Ψυχολογία Συριανού συζύγου», «Το παράπονο του νεκροθάπτου», «Ιστορία ενός σκύλου», «Ιστορία μιας γάτας», «Ιστορία ενός αλόγου» κ.ά. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις: «Σύγχρονη Εποχή».