Τρίτη 14 Δεκέμβρη 1999
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 32
Θέατρο

ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ
«Εκάβη» στη «Στοά»

Στο θέατρο «Στοά» συντελείται ένα σπουδαίο θεατρικό γεγονός, που δεν πρέπει να χάσει όποιος αγαπά το θέατρο ή ασχολείται (με οποιοδήποτε τρόπο, καλλιτεχνικό, φιλολογικό, εκπαιδευτικό κλπ.) με το αρχαίο δράμα. Πολύς προβληματισμός (ιστορικών, φιλολόγων, κριτικών θεάτρου και άλλων) και περίπου ενός αιώνα μόχθος (μεταφραστών, σκηνοθετών, σκηνογράφων, χορογράφων, συνθετών, ηθοποιών) έχει κατατεθεί σχετικά με τη σύγχρονη ερμηνεία του αρχαίου δράματος. Πολλοί πειραματισμοί «προσαρμογής» του στις - συνήθως μικρές - κλειστές σκηνές έχουν γίνει και πολλές αντιρρήσεις έχουν υπάρξει για το «ανάρμοστο» της κλειστής σκηνής με το διατυπωμένο από τον Αριστοτέλη «μέγεθος» της τραγωδίας. Πώς «μετριέται», λοιπόν, το «μέγεθος» της τραγωδίας; Κάποιοι, ακόμα και σήμερα, ταυτίζουν αυτό το «μέγεθος» με τη μεγαλόσχημη πόζα και χειρονομία και με το ρητορικό, ναρκισσιστικά εύηχο λόγο.

Το «μέγεθος», όμως, της τραγικής ποίησης δεν είναι τίποτα λιγότερο ή περισσότερο από την τεράστια αλήθεια της. Αλήθεια οδυνηρότατη για τον άνθρωπο όπου Γης και όποιας εποχής. Ακριβώς, αυτό το «μέγεθος», τη συγκλονιστική αλήθεια των τραγικών συνεπειών του πολέμου, που συντρίβει τα πάντα και καταντά τον νικητή σαρκοβόρο θηρίο και τον νικημένο σάρκινο ράκος, υπηρετεί τα μέγιστα η παράσταση της ευριπίδειας «Εκάβης» στη «Στοά». Η συνταρακτική αλήθεια είναι η πρώτη και κύρια, αλλά όχι και η μόνη αρετή, η μεγάλη, αλλά όχι και η μόνη ερμηνευτική «πρόταση» αυτής της καθ' όλα υποδειγματικής παράστασης. Παράσταση, άψογο πείραμα προσαρμογής του αρχαίου δράματος σε κλειστό θέατρο, πείραμα που κάθε άλλο παρά αλλοίωσε ή μίκρυνε το τραγικό είδος.

H παράσταση της «Εκάβης» στη «Στοά» αποτελεί ευτυχή συνύπαρξη μεγάλων δημιουργικών «μεγεθών», αρχής γενομένης από την αριστουργηματική - νομίζουμε - μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη, μετάφραση - σύνθεση αληθινά ποιητικής και ταυτόχρονα ρεαλιστικής γλώσσας, που χωρίς «εκσυγχρονιστική» επιτήδευση καθιστά οικείο τον αρχαίο ποιητικό λόγο και συγκλονιστικά σύγχρονο τον ευριπίδειο μύθο. Με «οδηγό» του το ποιητικό αίσθημα, αλλά και τη ρεαλιστική δεινότητα της μετάφρασης και με «νωπή» ακόμα την πίκρα και την οργή από τον εφιαλτικό πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, ο Θανάσης Παπαγεωργίου συνέθεσε μια εξαίρετη ερμηνευτική πρόταση. Πρόταση που αναδεικνύει πόσο οικουμενική, πόσο διαχρονική, πόσο επίκαιρη είναι η τραγική ποίηση, ιδιαίτερα η αντιπολεμική του Ευριπίδη, αλλά και μια πρόταση που υπηρέτησε τη φόρμα, τα «δομικά» συστατικά του τραγικού είδους και ειδικότερα της όρχησης του Χορού - που με την ατμοσφαιρική, βαλκάνιων ακουσμάτων, μουσική του Νίκου Ξυδάκη, την πολύ καλά διδαγμένη από την Νένη Ζάππα - καθιστά τις πέντε κορυφαίες δυναμικό συντελεστή της παράστασης, δραματικότατο «πρόσωπο», ομόψυχο και ομόπαθο της τραγικής Εκάβης. Για να «μιλήσει» η παράσταση, μέσω μύθου της «Εκάβης», και για τον όλεθρο, για τα συντρίμμια που έσπειραν στον αιώνα μας και στην περιοχή μας οι πόλεμοι - λ.χ. η Μικρασιατική Εκστρατεία - η Λίλη Πεζανού σχεδίασε ένα θαυμάσιο, απολύτως αφαιρετικό σκηνικό, ένα φαιό «τοπίο» μιας βίαια ερειπωμένης και ανασκαμμένης γης, που παραπέμπει στη βομβαρδισμένη γη της Γιουγκοσλαβίας, αλλά και κοστούμια που «μιλούν» για τους κατακτητές και κατακτημένους στην εποχή μας.

Καθώς το ερμηνευτικό όραμα, αλλά και η εμπνευσμένη καθοδήγηση του Θ. Παπαγεωργίου ώθησε στο να λάμψει όχι μόνο η ποιητική ομορφιά, αλλά και η τρομακτικά επίκαιρη αλήθεια της ευριπίδειας τραγωδίας, όλοι ανεξαιρέτως οι ηθοποιοί της παράστασης, δίνοντας τα καλύτερα εκφραστικά τους μέσα και την ψυχή τους, κατέθεσαν εξαίρετες ατομικές ερμηνείες. Ο Θ. Παπαγεωργίου, θέλοντας να υπογραμμίσει την ελισσόμενη πολιτική πανουργία του Οδυσσέα, χρησιμοποίησε ένα ενδιαφέρον εύρημα. Τον έκανε αόρατο, ερμηνεύοντας τον ο ίδιος μόνο ως φωνή. Ως φωνή ενός «Πόντιου Πιλάτου», διπλωματικά ψυχρού μπροστά στη συντριμμένη από τη σκλαβιά της γης της κι από το χαμό των παιδιών της Εκάβης. Ο Αλκης Παναγιωτίδης(ένας Αγαμέμνονας της εποχής μας), ο Παύλος Ορκόπουλος (Πολυμήστορας - ένας απεχθής προδότης), ο Δημήτρης Ιωακειμίδης (Ταλθύβιος - ένας σκεπτόμενος «αγγελιοφόρος» κακών μαντάτων), η Εύα Καμινάρη (αισθαντική Πολυξένη), η Νίκη Χαντζίδου (λιτά δραματική Θεράπαινα), ο Αντώνης Ταμβακάς (Πολύδωρος), οι κορυφαίες Ελένη Κουλουριώτη, Μίνα Λαμπροπούλου, Αρριέτα Μουτούση, Ειρήνη Ράπτη, Ευδοκία Σουβατζή συμβάλλουν ουσιαστικά στο σπουδαίο αποτέλεσμα.

Μέγιστη αρετή της παράστασης, αληθινή «ευλογία» για την παράσταση, προσφορά μοναδικής υποκριτικής ομορφιάς, είναι η ερμηνεία της Λήδας Πρωτοψάλτη. Η σπουδαία ηθοποιός, η σπουδαιότερη της γενιάς της (γιορτάζει φέτος τα σαράντα χρόνια της στο θέατρο) πλάθει μια Εκάβη σπαρακτική, που συμπυκνώνει το ψυχικό άλγος όλων των μανάδων της γης. Μια μάνα της Ελλάδας και του κόσμου όλου. Ανθρώπινη και ταυτόχρονα μνημειακή. Κάθε λέξη, κάθε κραυγή οδύνης, πένθους και οργής, κάθε σπασμός του προσώπου και του κορμιού της Πρωτοψάλτη συμπυκνώνει την κραυγή των μανάδων κατά του πολέμου. Αν η σύγχρονη αναβίωση της «Εκάβης» «σημαδεύτηκε» ανεξίτηλα με την ερμηνεία της Κατίνας Παξινού, τώρα «σημαδεύεται» και με την ερμηνεία της Λ. Πρωτοψάλτη.


ΘΥΜΕΛΗ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ