«Από τις φυλακές και την εξορία

ξεκινά του κόσμου η καινούρια ιστορία»

Κ. ΒΑΡΝΑΛΗΣ

ΕΚΔΟΣΗ σημαντική, καρπός πολύχρονης ιστορικής έρευνας αποτελεί το βιβλίο - λεύκωμα, που κυκλοφόρησε πρόσφατα η «Σύγχρονη Εποχή» και το οποίο παρουσιάζει «παράνομες εφημερίδες από τις φυλακές και τις εξορίες». Ο δημοσιογράφος ο σ. Δημήτρης Σέρβος δούλεψε κι αυτή τη φορά το θέμα του φέροντος στο φως με τη συστηματική του αναζήτηση μοναδικά γραφτά ντοκουμέντα, που έχει αφήσει η πένα του κομμουνιστή εξόριστου, του αντιφασίστα φυλακισμένου, στα μεσαιωνικά κάτεργα πάνω στις μικρές εκείνες τις χειρόγραφες εφημεριδούλες, που έβγαιναν μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Κι όμως, υπερνικώντας τις δυσκολίες έβγαιναν και κυκλοφορούσαν...

ΟΠΩΣ παρατηρεί στο προλογικό της σημείωμα η σ. Αλέκα Παπαρήγα «κυριολεκτικά η έκδοση αυτή έρχεται την κατάλληλη στιγμή, σε μια περίοδο που πολλοί δημοσιογράφοι στη χώρα μας, και όχι μόνο, αντιμετωπίζουν διλήμματα και προβλήματα συνείδησης. Αφορά στην αντικειμενική πληροφόρηση και ενημέρωση, σε μια εποχή, που ο όρος διαπαιδαγώγηση θεωρείται εντελώς ξεπερασμένος και ντεμοντέ αν και από τη στιγμή που γεννιόμαστε μέχρι να κλείσουμε τα μάτια είμαστε εκτεθειμένοι και διαπαιδαγωγούμαστε στον ανορθολογισμό, στο ψέμα, στο κυνήγι του ατομικού συμφέροντος και του κέρδους...».

ΤΟ ΛΕΥΚΩΜΑ αυτό, αφιερωμένο στα 85 χρόνια του ΚΚΕ, έχει σημείο αφετηρίας του το Καλπάκι. Είναι ο «πειθαρχικός ουλαμός», ο προπομπός της Μακρονήσου, που θα «στηνόταν» αργότερα. Μεγάλα ρεπορτάζ έχουν γραφτεί για το Καλπάκι και τους κομμουνιστές φαντάρους και ναύτες που τους μετέφεραν εκεί. Σημειώνουμε επίσης ότι από το Καλπάκι πέρασαν και πολλοί δημοσιογράφοι του «Ρ» όπως ο Θανάσης Κλάρας (Βελουχιώτης), ο Κώστας Καραγιώργης, ο Γαμβέτας κι άλλοι.

ΕΙΝΑΙ δύσκολη πάντα η έρευνα, η αναζήτηση των ντοκουμέντων της περιόδου στην οποία αναφέρεται το βιβλίο - λεύκωμα του σ. Δ. Σέρβου. Εχουν περάσει εξήντα και πάνω χρόνια αλλά το πιο σημαντικό είναι η μεγάλη καταστροφή, η εξαφάνιση που έχει συντελεστεί σε βάρος του ιστορικού υλικού, που αναφέρεται στους λαϊκούς αγώνες, στην ΕΑΜική Αντίσταση, στον ΔΣ, αλλά και σε νεότερες ακόμη περιόδους.

ΜΕΣΑ σ' αυτές τις αντιξοότητες και τις μεγάλες δυσκολίες συγκρότησε το εντυπωσιακό λεύκωμα των παράνομων εφημερίδων που βγήκαν με θυσίες μέσα στα αμέτρητα κάτεργα που έστησαν τότε πάνω στη χώρα μας οι ιμπεριαλιστές και οι ντόπιοι υποτακτικοί τους σε μια πολύχρονη διαδρομή και αδιατάραχτη διαδοχή...

ΑΠΟ το Καλπάκι, την Ακροναυπλία, το Επταπύργιο - Γεντί Κουλέ, τις φυλακές Αβέρωφ, της Αίγινας, Συγγρού, Κέρκυρας, Πάτρας, Βούρλων - Κάστορος, Κεφαλονιάς, Ιντζεδίν... Φυλακές... Ολούθε φυλακές. Ακόμη κι οι αίθουσες του Εθνικού Αρχαιολογικού μας Μουσείου έγιναν φυλακές... Στις αίθουσες αυτές το μεταδεκεμβριανό κράτος στοίβαζε εκατοντάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, κυρίως ΕΠΟΝίτες, ανάμεσά τους κι ο ποιητής Μανώλης Αλεξίου που αφιέρωσε στη φυλακή αυτή ένα πολύ χαρακτηριστικό, αλλά και πολύ ταιριαστό για την περίπτωση ποίημα που δημοσιεύτηκε στη «Νέα Γενιά».

ΕΧΟΥΜΕ επίσης στις πλούσιες εικονογραφημένες σελίδες του Λευκώματος μια παρουσίαση των φυλακών, όλων γενικά των κατέργων με εξονυχιστική παράθεση όλων των σχετικών στοιχείων, καθώς επίσης και παράλληλη αναφορά σχετικά με τις παράνομες χειρόγραφες εφημερίδες. Να σταθούμε, λίγο, και στο ονοματολόγιο που έδωσαν οι φυλακισμένοι αγωνιστές στα εφημεριδάκια αυτά της πίστης και της ελπίδας.

ΕΙΝΑΙ μια ποικιλία τίτλων. Σημειώνουμε μερικούς: «Κόκκινος Ναύτης», «Ο νέος αγωνιστής», «Ο Δεσμώτης», «Νιάτα στα Σίδερα», «Ο Αντιφασίστας», «Η Τσουκνίδα», «Η αρβύλα», «Αλύγιστος», «Ο Εξόριστος της Γαύδου», «Σπίθα», «Τσούχτρα» κι άλλοι πολλοί. Με ξεχωριστή φροντίδα οι χειρόγραφες αυτές εφημερίδες παρουσιάζουν τα θέματα που επιλέγουν. Μερικές μάλιστα από τις εφημερίδες αυτές έχουν μια μοναδική καλλιτεχνική φροντίδα. Σταματάς μπροστά σ' αυτές τις εφημεριδούλες και μοναχός σου, μπορείς έτσι να εκτιμήσεις πόσες δυσκολίες ξεπέρασαν κι έφτασαν στο αποτέλεσμα που ο αναγνώστης χαίρεται μελετώντας όλα τα υλικά που παρουσιάζονται στο λεύκωμα.

ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ακούραστος ακόμη μια φορά, ο Δ. Σέρβος προσθέτει μια σημαντική έκδοση με τη συγκέντρωση του πολύτιμου αυτού υλικού. Μια εργασία που αφιερώνεται στα 85χρονα του ΚΚΕ. Ενα βιβλίο, που ο αναγνώστης δέχεται ερεθίσματα για νέες αναζητήσεις πάνω και σ' άλλα θέματα, που θύελλες και μεγάλες δυσκολίες δεν άφησαν ακόμη να τα πλησιάσουμε και να τα φωτίσουμε, όπως πρέπει κι όπως τους αξίζει.