ΣΤΟ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ ο λόγος σήμερα. Μικρές αναδρομές, που βάσταξε ο νους στα αιματοποτισμένα χαρτιά του μεγάλου ξεσηκωμού, αυτά που διαβάζαμε καθώς άναβε της Αντίστασης του ΕΑΜ η φλόγα (65 χρόνια από σήμερα) σ' όλη την Ελλάδα.

ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ του ιερού Αγώνα, του ξεσηκωμού του '21, πουλήθηκε σε δημοπρασία από το ίδιο το κράτος. Μόλις και πρόλαβε ο Γιάννης Βλαχογιάννης και έσωσε από το χαμό ένα σημαντικό τμήμα, κι αυτό ταξινομούσαμε στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ), τους πρώτους μήνες της χιτλεροφασιστικής Κατοχής. Από τα πρώτα νομοθετήματα της Διοίκησης είναι οι νόμοι για την προστασία των θυμάτων πολέμου.

«...ΑΠΟ τη σήμερον και εις το εξής όποιος συμπατριώτης (ο μη γένοιτο) θανατωθή εις τον πόλεμον, όπου κάμνομεν εναντίον των Αγαρηνών η φαμίλια του έχει να τρέφηται από την κάσσα της πατρίδος μας ενόσω η χηραμένη γυναίκα του μένει ανύπανδρος...».

Η ΚΑΣΣΑ της πατρίδας, σύμφωνα με το νόμο αυτόν, είναι επίσης το αποκούμπι και στις περιπτώσεις τραυματισμού... «Και αν σακατευθή και δεν είναι πλέον εις κατάστασιν να δουλεύει η φαμίλια του έχει ομοίως να τρέφηται από την κοινήν κάσσαν...».

ΠΟΛΛΕΣ είναι οι αιτήσεις των αγωνιστών για παροχή βοήθειας, για την αντιμετώπιση των καταστροφών, που δημιούργησε ο πόλεμος. Υπάρχουν επίσης κι άλλα ενδιαφέροντα έγγραφα, που ξαφνιάζουν για τη θεματολογία τους, κυρίως όμως για τη στιγμή που φτάνουν.

ΤΑ ΠΥΡΠΟΛΙΚΑ, είναι γνωστό, πως βοήθησαν πολύ τον ελληνικό στόλο στις επιχειρήσεις του εναντίον της τούρκικης αρμάδας. Μια αναφορά του Ρώσου Ivan Afanacha, με το ελληνοποιημένο όνομά του Ιωάννης Μοσχόβου από το Ναύπλιο (Αύγουστος 1825) λέει τα εξής: «...Εγώ είμαι εκείνος, όστις εφεύρον τα ηφαίστεια πλοία (πυρπολικά - μπουρλότα) και ερχημάτισα διδάσκαλος των πυρπολικών πλοίων... Εγώ είμαι εκείνος, όπου επυρπόλισα το ντελίνι, το μεγάλο εις Μυτιλήνη». Αναφορά, που ο γραμματικός έβαλε στα αρχαιοελληνικά όλη την τεχνική για να παρουσιάσει τον Ιωάννη Μοσχόβου σα μοναδικό τεχνικό στα πυρπολικά τον καιρό της Επανάστασης του 1821.

ΕΙΝΑΙ την άνοιξη του 1825, που κάποιες γολέτες υδραίικες έφεραν την είδηση, πως μια μεγάλη αιγυπτιακή αρμάδα πέρασε τη θάλασσα και, ανενόχλητα, αποβίβασε στρατό και ξεφόρτωσε πολεμοφόδια. Μαύρα μαντάτα. Κακά προμηνύματα, που θα έσβηναν την Επανάσταση. Ο Ιμπραήμ θα ξεκινούσε για την Αργολίδα. Για να δώσει το τελειωτικό πλήγμα.

ΕΙΝΑΙ αυτή την κρίσιμη ώρα η αποφασιστική παρέμβαση του Παπαφλέσσα για να ξυπνήσει όσους δε βλέπουν τη θύελλα που φθάνει και όμως παίζουν χαρτοπόλεμο! Κι από παντού η ίδια ερώτηση: -- Πού είναι ο Κολοκοτρώνης; Ο Παπαφλέσσας έγραψε ένα γράμμα στον Κουντουριώτη που του έλεγε: «Ο κόσμος εδώ αναζητά τον Κολοκοτρώνη. Είναι χρέος να τους ελευθερώσωμε».

ΚΙ ΕΠΕΙΤΑ ροβόλησε για τη Μεσσηνία. Στις 20 του Μάη βρέθηκε στο Μανιάκι, στα ταμπούρια του με πολύ λίγους από τ' ασκέρι του. Ο Παπαφλέσσας πολέμησε κι έπεσε μαζί με τους συντρόφους του. Την ίδια νύχτα ένας χωρικός καβαλούσε τ' άλογό του για να πάει στο Ναύπλιο. Εφερνε ένα γράμμα για τον υπουργό του Πολέμου, Αδάμ Δούμα. Ενα κακογραμμένο σημείωμα, που σ' αυτό έγραφε: «Σας ειδοποιούμε ότι εις την μπατάγια (μάχη) του αρχιμανδρίτη, όσοι στρατηγοί κι αν ήσαν εχάθησαν και ο ίδιος εχάθη. Η βοήθεια του Κολιοπάνου άργησε. Ο κόσμος όλος επέρασεν εις την Καρύταινα και το Λιοντάρι...».

ΣΕ ΠΟΛΛΑ έγγραφα του '21 λες κι αντίκριζες παρόμοια δικά μας με την ίδια παλικαριά και κάθε στιγμή έτοιμοι να προσφέρουν τη ζωή τους για την Ελευθερία, την Εθνική Ανεξαρτησία. Τα έγγραφα του μεγάλου ξεσηκωμού φωτίζουν ένα λαογέννητο Εικοσιένα.