Πιότερα έμαθα απ' τα εγγόνια μου. Φοιτητές. Με ζαλίζουν μιλώντας και συνάμα με κεντρίζουν. Είναι ευχαρίστησή μου να τ' ακούω να συζητούν.

Γαλλική Επανάσταση. Παρισινή Κομμούνα. Επανάσταση του Οχτώβρη. Μιλάνε για τον Ροβεσπιέρο και τον Λένιν. Για την επανάσταση που έρχεται. Στεριώνεις το βήμα σου απ' τη σιγουριά τους. Θ' αποφύγει όλα εκείνα που την υπέσκαψαν και ηττήθηκε; Νύχτες και νύχτες συζητούσαμε για το φοβερό γεγονός. Τα πράγματα, παππού, εκδικιούνται και τιμωρούν, μου έλεγαν.

Η βιβλιοθήκη μου φτωχή. Στο διαδίκτυο δεν ξέρω να μπω. Οι γνώσεις μου λίγες. Η ανάγκη να καταλάβω μεγάλη. Και τα εγγόνια μου μακριά. Πόσο κρύες είναι οι μέρες της μοναξιάς...

Σύνταξα γραφή, κοπιάζοντας μιαν ολόκληρη νύχτα. Την έστειλα σ' ένα μου εγγόνι. Εθεσα τα ερωτήματα. Ζήτησα τη γνώμη του. Μου τηλεφώνησε. Μου είπε κάποια πράγματα. Θα πάρεις και γράμμα μου, παππού. Κοντεύουν και τα Χριστούγεννα. Πολλά έχουμε να πούμε. Γεια σου.

Πού είναι τα χρόνια τα παλιά, κι ο ταχυδρόμος Βαγγέλης; Διαλαλούσε το έμπα του στο χωριό μ' εκείνο το κέρατο που είχε. Ετρεχες να τον συναντήσεις, αν και ήξερες ότι θα 'ρθει να σε βρει. Βιαζόσουν. Πολύ πίκρα είχαν τα χρόνια εκείνα.

Παππού, για να καταλάβεις, τούτοι οι άνθρωποι, που ανάβουν φωτιές στο Παρίσι, είναι από τις αποικίες των Γάλλων. Αλλοι ήταν συνεργάτες τους και με τη νίκη του αντιαποικιακού αγώνα έφυγαν για τη μητρόπολη. Οι δυνάστες χωρίς ντόπιους συνεργάτες δεν μπορούν να σταθούν. Πίστευαν ότι κι εκεί θα τους εκτιμούσαν. Αλλοι πάλι, κι αφού ο αντιαποικιακός αγώνας δεν έφερε στην εξουσία το λαό, μετακινήθηκαν στη μητρόπολη να δουλέψουν. Εννοείται οι παππούδες τους, οι πατεράδες τους. Τους στοίβαξαν σε δήμους που κυριαρχούσαν οι κομμουνιστές του Τορέζ και του Μαρσέλ. Οι άλλοι δεν τους δέχονταν. Και δούλεψαν όσο τους χρειάζονταν. Η κρίση που γεννά ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής, τελικά, τους γκετοποίησε, μετά και την ήττα των κομμουνιστών. Η έκρηξη ήταν θέμα χρόνου.

Θυμάσαι τις συζητήσεις μας και τι μας έλεγες από την πείρα σου; Επαναστατική αλλαγή δε γίνεται με πυρπολήσεις. Είναι κραυγές απελπισίας, που θα σβήσουν μαζί με τις φωτιές, αν λείπει ο συλλογικός οργανωτής και καθοδηγητής, το Κόμμα, που θα βάζει σε κίνηση τις μάζες συντεταγμένα και στοχοπροσηλωμένα.

Περισσότερα παππού, όταν με το καλό ανταμώσουμε όλα τα εγγόνια. Να προσέχεις.