Μπροστά στην οθόνη... | ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ | ΤΗΛΕ ...ΠΑΘΗ

ΤΗΛΕ ...ΠΑΘΗ

Μπροστά στην οθόνη...

«Σ' αυτόν τον τόπο/ όπου γεννήθηκα/ χρειάζεσαι μεσάζοντα/ και για ν' αγαπηθείς!»

(Γιώργος Σταυράκης)

Η διάλυση της ιστορικής μνήμης, που σκόπιμα πραγματοποιείται, αποτελεί συνέπεια των αντιιστορικών τάσεων της σύγχρονης τεχνολογίας και της οικονομικής υπεροπλίας των ΜΜΕ - στα χέρια «δημίων» της ομοιομορφίας, πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής και, εν τέλει, ολιγαρχικής. Μια νέα ιδεολογία μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση στις χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ υλοποιημένη πορεύεται με τις διαθέσεις και τα σχέδια του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Υλοποιείται ακόμη πιο βάρβαρα, ανάλογα με τις αντιστάσεις των ανθρώπων. Τους αναγνωρίζουμε στους τηλεοπτικούς δέκτες. Τους πλασματικούς συνομιλητές. Συντηρούν καθημερινά, μονομερώς, το «εμπόρευμα». Την πολιτική τηλεθέασης, του εμπορεύματος. Μια σκηνοθεσία ψέματος. Σ' έναν γενικευμένο αυτισμό.

Κάθε πόλεμος αποκτά νέα διάσταση, σε σύγκριση με έναν προηγούμενο πόλεμο. Μπορεί τα αίτιά του να είναι κατά βάση οικονομικής φύσεως, σε οποιαδήποτε περίπτωση, όμως, οι πρωταγωνιστές και τα μέσα που χρησιμοποιούνται είναι διαφορετικά.

Ο Οκτάβιο Παζ αναφέρει τις τρεις στιγμές στην ιστορία του πολιτισμού: «Τον Μεσαίωνα, η ιδιωτική ζωή σαν τελετουργία, τον 19ο αιώνα, η ιδιωτική ζωή σαν μυστικό μυθιστόρημα και σήμερα η ιδιωτική ζωή σαν θέαμα».

Μετά την τηλεόραση και τα σύγχρονα όπλα, τα υπερόπλα του ιμπεριαλισμού χρησιμοποιούνται σ' ένα κοινό πεδίο αναμέτρησης για έναν «ηθικό στόχο»: Την αύξηση των ανισοτήτων, εξαιτίας της κρίσης στην περιοχή της Κεντρ. Ασίας. Με τους πολιτιστικούς σκουπιδότοπους που δημιουργούνται μέσα από τα Media - υπονομεύονται όλες οι ηθικές έννοιες που διέπουν τη ζωή και τον άνθρωπο. Η παραποιημένη γλώσσα από τα ΜΜΕ, μαζί με τις βίαιες εικόνες, επιτείνει σίγουρα τη διαφθορά της σκέψης. Στόχος τους είναι η υποταγή. Τα ψέματα να ηχούν σαν αλήθειες και ο «φόνος» να γίνεται πιστευτός.

Προσπαθούν να επιβάλουν τα γεγονότα, ως ένα «πολεμικό σίριαλ αμερικανικής προέλευσης» (όπως και τα γεγονότα που γίνονται σήμερα στην Παλαιστίνη με το Ισραήλ). Οπτικά, ο κόσμος είναι «ενήμερος». Βλέπει τους πρωταγωνιστές επί σκηνής. Τη νέα φρίκη του πολέμου. Τα πολεμικά παιχνίδια των ισχυρών του πετρελαίου. «Ενθουσιάζονται» με τις τεχνολογίες, αλλά βέβαια σκορπούν άλλες εντυπώσεις, όταν τα όπλα του τρόμου σκορπούν το θάνατο. Δεν είναι τώρα που ζούμε στο βασίλειο της εικόνας. Είναι ό,τι υπάρχει στην τωρινή μας κουλτούρα, ένα είδος συλλογικού - κοινωνικού μηχανισμού με «διχασμούς». Οι ισχυροί του κεφαλαίου θέλουν να περάσουν το μήνυμα: «Ο θεατής» εαυτός μας να είναι «ηθικά αποδεσμευμένος» να πλέει σ' έναν κόσμο με βιαιότητα! Σ' έναν ωκεανό από βίαιες εικόνες.

Σήμερα εκείνοι που τους αρέσει να λένε ότι η οθόνη έχει υπερισχύσει της πραγματικότητας, πως ζούμε σ' έναν κόσμο εξομοιώσεων και του υπερθεάματος - της ζωής - της ιδιωτικής ζωής ως τηλεθεάματος, για τους ανθρώπους αυτούς, τούτος ο εξαϋλωμένος «γυάλινος» κόσμος της έκτασης και της έκστασης μπροστά στην οθόνη δεν ανήκει βεβαίως ούτε σε ό,τι ορίζουμε κλασικά αισθητική, ούτε ηθική. Θα πρέπει να σκεφτούμε τις συνέπειες, από το γεγονός πως υπάρχει μια συμβιωτική σχέση, ανάμεσα στους φανταστικούς καθ' υποτροπήν δολοφόνους και στους πραγματικούς της νέας τάξης πραγμάτων του αίματος - του ιμπεριαλισμού.

Η πληροφόρηση οφείλει να υπηρετεί τη γνώση και την αλήθεια. Ομως, όπως όλα εμπορευματοποιούνται στον καπιταλισμό, έτσι εμπορευματοποιούνται και οι ειδήσεις. Τα ΜΜΕ στα χέρια της ολιγαρχίας έχουν την ευθύνη της παραπληροφόρησης με σκοπό πάντοτε τα κέρδη. Οι τηλεθεατές καλούνται να αντιμετωπίσουν τα πολυμέσα ως πολίτες μιας τέχνης. Σκοπός τους είναι ο καταναλωτής. Η θεαματικότητα, δηλαδή η διαφήμιση - το κέρδος. Σίγουρα, η «δημοκρατία» της διαφήμισης είναι η πιο χυδαία μορφή δημοκρατίας: «Κάτι σαν το θέατρο/ καθώς σηκώνεις την αυλαία/ μέσα σε μανδύες σιωπής/ πρέπει να συγκαλύψεις/ το αίμα» (Γ. Παναγουλόπουλος). Είναι μια μεγάλη και έντεχνα συγκαλυμμένη απάτη. Η χειραγώγηση των ανθρώπων από τα ΜΜΕ είναι ο σκοπός του κεφαλαίου.

Παναγιώτης ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗΣ