Τι σημαίνει «κοινωνικοποίηση της παραγωγής»;

ΜΕ ΤΟΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΚΡΑΤΙΚΟ τρόπο παραγωγής, η ατομική εργασία για την παραγωγή ενός προϊόντος μετατρέπεται σε κοινωνική, αφού πολλοί εργάτες μαζί δουλεύουν συνδυασμένα για την παραγωγή του. Από την περίοδο ακόμη της «μανιφακτούρας» (στα πρώτα βήματα εμφάνισης του καπιταλισμού), διάφορα επαγγέλματα, αναγκαία για την παραγωγή προϊόντων που συνθέτουν ένα τελικό προϊόν, συνενώνονται κάτω από έναν κεφαλαιοκράτη για την παραγωγή αυτού του προϊόντος (π.χ., κατασκευή της άμαξας, η οποία πριν κατασκευαζόταν από έναν τεχνίτη), είτε διάφοροι εργάτες εκτελούν τις διαφορετικές φάσεις επεξεργασίας για την παραγωγή ενός προϊόντος (π.χ., παραγωγή χαρτιού). Το προϊόν που παράγεται στη «μανιφακτούρα», ο Μαρξ το ονομάζει «κοινωνικό προϊόν».

ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και το πέρασμα στη μεγάλη βιομηχανία, με τη χρήση των μηχανών, αναπτύσσονται τα μέσα παραγωγής, αναπτύσσεται στο έπακρο ο καταμερισμός εργασίας έτσι που πολλοί περισσότεροι εργάτες, έχοντας διαφορετικό αντικείμενο δουλιάς, συνεργάζονται για την παραγωγή ενός τελικού προϊόντος. Ετσι κοινωνικοποιείται ολοένα και περισσότερο η παραγωγή και η εργασία και αναπτύσσονται σε ολοένα και μεγαλύτερη κλίμακα. Αυτό μπορεί να γίνεται στα πλαίσια μιας επιχείρησης, ή και πολλών επιχειρήσεων, που κάθε μία παράγει τα διαφορετικά μέρη ενός προϊόντος ή εκτελεί τις διαφορετικές φάσεις της παραγωγής του. Αυτό επίσης μπορεί να γίνεται στα πλαίσια μιας χώρας ή μερικών χωρών. Για παράδειγμα, στην κατασκευή ενός κομπιούτερ, μπορεί να γίνεται κατασκευή πλαισίου σε άλλο εργοστάσιο, κατασκευή οθόνης σε άλλο, κατασκευή του κυρίως μέρους του υπολογιστή σε άλλο, του πληκτρολογίου σε άλλο κ.ο.κ.

Ο ΜΑΡΞ, σχετικά μ' αυτό, στον πρώτο τόμο του «Κεφαλαίου», σελ. 786-787, αναφέρει:«... από τη στιγμή που ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής στέκεται στα δικά του τα πόδια, από τη στιγμή αυτή αποχτούν μια νέα μορφή η παραπέρα κοινωνικοποίηση της εργασίας και η παραπέρα μετατροπή της γης και των άλλων μέσων παραγωγής σε μέσα παραγωγής που τα εκμεταλλεύονται κοινωνικά, δηλαδή σε κοινά μέσα παραγωγής, επομένως αποχτάει νέα μορφή και η παραπέρα απαλλοτρίωση, των ατομικών ιδιοκτητών. Αυτός που είναι τώρα ν' απαλλοτριωθεί δεν είναι πια ο εργάτης που διευθύνει μόνος το νοικοκυριό του, αλλά ο κεφαλαιοκράτης που εκμεταλλεύεται πολλούς εργάτες.

Η ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ αυτή συντελείται με το παιχνίδι των εσωτερικών νόμων της ίδιας της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, με τη συγκεντροποίηση των κεφαλαίων. Κάθε κεφαλαιοκράτης σκοτώνει πολλούς άλλους κεφαλαιοκράτες. Χέρι χέρι μ' αυτήν τη συγκεντροποίηση, δηλαδή με την απαλλοτρίωση πολλών κεφαλαιοκρατών από λίγους, αναπτύσσεται σε διαρκώς αυξανόμενη κλίμακα η συνεργατική μορφή του προτσές της εργασίας, η συνειδητή τεχνική εφαρμογή της επιστήμης, η σχεδιασμένη εκμετάλλευση της γης, η μετατροπή των μέσων εργασίας σε μέσα εργασίας που μπορούν να χρησιμοποιήσουν μονάχα από κοινού, η οικονομία σ' όλα τα μέσα παραγωγής με τη χρησιμοποίησή τους ως μέσων παραγωγής συνδυασμένης, κοινωνικής εργασίας, η περιπλοκή όλων των λαών στο δίχτυ της παγκόσμιας αγοράς και μαζί μ' αυτό ο διεθνής χαρακτήρας του κεφαλαιοκρατικού καθεστώτος... Η συγκεντροποίηση των μέσων παραγωγής και η κοινωνικοποίηση της εργασίας φτάνουν σε ένα σημείο, όπου δε συμβιβάζονται με το κεφαλαιοκρατικό τους περίβλημα. Το περίβλημα αυτό σπάει. Σημαίνει το τέλος της κεφαλαιοκρατικής ατομικής ιδιοκτησίας».

Αυτή η εξέλιξη οδήγησε στις μετοχικές εταιρίες (συλλογική μορφή καπιταλιστικής ιδιοκτησίας) και το μονοπώλιο.