Τι είναι αναπαραγωγή του κεφαλαίου;

Η ΔΙΑΡΚΗΣ και αδιάκοπη επανάληψη σε κοινωνικό επίπεδο της παραγωγής υλικών ονομάζεται αναπαραγωγή. Είναι αναγκαία για να μπορεί να ζει και να αναπτύσσεται, η κοινωνία.

«ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ και αν είναι η κοινωνική μορφή του προτσές παραγωγής - γράφει ο Μαρξ - το προτσές αυτό πρέπει να είναι συνεχές ή να διατρέχει περιοδικά, πάντα από την αρχή, τα ίδια στάδια. Επίσης όσο λίγο μια κοινωνία μπορεί να παύσει να καταναλώνει, άλλο τόσο μπορεί να παύσει να παράγει. Γι' αυτό κάθε κοινωνικό προτσές παραγωγής εξεταζόμενο στη διαρκή του συνάφεια και στην αέναη ροή της ανανέωσής του είναι ταυτόχρονα και προτσές αναπαραγωγής» (Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τ. 1, σελ. 586).

ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ οι όροι της παραγωγής είναι καπιταλιστικοί, η αναπαραγωγή είναι επίσης καπιταλιστική. Αναπαραγωγή δε σημαίνει μόνο τη διαρκή επαναλαμβανόμενη παραγωγή υλικών αγαθών σε επίπεδο κοινωνίας, αλλά σημαίνει και διαρκή ανανέωση των σχέσεων παραγωγής, δηλαδή των σχέσεων της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Επομένως, με τη διαδικασία της αναπαραγωγής υλικών αγαθών αναπαράγεται διαρκώς και το κεφάλαιο. Αρα αναπαραγωγή κεφαλαίου είναι η διαρκής ανανέωση της ύπαρξής του στην κοινωνία.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ δύο τύποι αναπαραγωγής, η απλή και η διευρυμένη. Απλή αναπαραγωγή είναι η επανάληψη του προτσές της παραγωγής στις προηγούμενες διαστάσεις, όταν τα νεοπαραγόμενα προϊόντα απλώς αναπληρώνουν τα ξοδεμένα μέσα παραγωγής και τα είδη ατομικής κατανάλωσης. Διευρυμένη αναπαραγωγή είναι η επανάληψη του προτσές της παραγωγής σε μεγαλύτερες διαστάσεις, οπότε η κοινωνία δεν αναπληρώνει απλώς τα υλικά αγαθά που καταναλώθηκαν, αλλά και παράγει επιπλέον συμπληρωματικά μέσα παραγωγής και είδη ατομικής κατανάλωσης.

ΣΤΗ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ καπιταλιστική αναπαραγωγή ένα μέρος της υπεραξίας ο καπιταλιστής το διαθέτει για να μεγαλώσει τις διαστάσεις της παραγωγής. Δηλαδή για να αγοράζει πρόσθετα μέσα παραγωγής (μηχανήματα, πρώτες ύλες, ενέργεια, κτίρια κλπ.) και για να μισθώνει πρόσθετους εργάτες. Επομένως, ένα μέρος της υπεραξίας προστίθεται στο προηγούμενο κεφάλαιο και μεγαλώνουν οι διαστάσεις του. Δηλαδή ένα μέρος της υπεραξίας μετατρέπεται σε κεφάλαιο. Αυτό ονομάζεται συσσώρευση κεφαλαίου.

ΟΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΕΣ παράγουν για να αποσπούν ολοένα και περισσότερη υπεραξία, περισσότερο κέρδος. Επομένως, έχουν κίνητρα για την ολοένα και μεγαλύτερη συσσώρευση, άρα και για την αδιάκοπη και ολοένα πιο διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου. Με τη διεύρυνση της παραγωγής αυξάνει η μάζα της παραγωγής, αυξάνει η μάζα της υπεραξίας που ιδιοποιείται ο καπιταλιστής και συνεπώς αυξάνει και εκείνο το μέρος της που πηγαίνει για την ικανοποίηση των προσωπικών αναγκών και ιδιοτροπιών των καπιταλιστών. Αλλά το κυριότερο, με τη συνεχή διεύρυνση της παραγωγής, εκμεταλλεύονται όλο και μεγαλύτερο αριθμό εργατών και ιδιοποιούνται μια ολοένα και πιο αυξανόμενη μάζα υπεραξίας.

ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ οι καπιταλιστές επιδιώκουν την ολοένα και πιο μεγάλη συσσώρευση του κεφαλαίου λόγω ανταγωνισμού. Οσο μεγαλύτερες διαστάσεις έχει ένα κεφάλαιο τόσο μεγαλώνουν οι δυνατότητες για εξόντωση των μικρότερων κεφαλαίων. Ετσι ο κάθε καπιταλιστής, κάτω από την απειλή της καταστροφής του, επιδιώκει να διευρύνει συνεχώς την παραγωγή.