ΕΡΩΤΗΣΗ - ΑΠΑΝΤΗΣΗ 18ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΚΕ | 18ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΚΕ ΣΥΖΗΤΑΜΕ

18ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΚΕ ΣΥΖΗΤΑΜΕ

Αναφερόμενο στις αντιφάσεις που υπάρχουν στη σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία και τις απόψεις αστών οικονομολόγων, το κείμενο των Θέσεων (σελίδα 7, θέση 5) σημειώνει ότι ορισμένοι «αστοί οικονομολόγοι μιλούν για νέα περίοδο στασιμοπληθωρισμού». Τι είναι ο στασιμοπληθωρισμός;

Στασιμοπληθωρισμό αποκαλούμε εκείνο το οικονομικό φαινόμενο που εκδηλώνεται στις παραγωγικές σχέσεις του μονοπωλιακού καπιταλισμού, όπου η οικονομική στασιμότητα (ο οικονομικός κύκλος βρίσκεται στη φάση της ύφεσης ή και μπορεί ακόμα και της κρίσης), συνοδεύεται από μεγάλη άνοδο των τιμών (έξαρση του πληθωρισμού).

Το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού, εκδηλώθηκε στο μονοπωλιακό στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού και στη συνύφανση των σχέσεων του κράτους και των μονοπωλίων (κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός). Εχει σημασία να επισημανθεί αυτό, γιατί η εμφάνιση από τα τέλη του 19ου αιώνα των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, τα οποία κυριαρχούν στις σφαίρες της παραγωγής και της κυκλοφορίας του κεφαλαίου, επιφέρει ουσιαστικές τροποποιήσεις στο μηχανισμό παραγωγής και αναπαραγωγής των κεφαλαιοκρατικών παραγωγικών σχέσεων και κατά συνέπεια στην παραγωγή και αναπαραγωγή της υπεραξίας και του καπιταλιστικού κέρδους.

Στην περίοδο του πρώιμου καπιταλισμού, του αποκαλούμενου και καπιταλισμού του «ελεύθερου ανταγωνισμού», δεν παρατηρούνται φαινόμενα στασιμοπληθωρισμού στις οικονομικές σχέσεις. Την περίοδο αυτή, όταν ο οικονομικός κύκλος βρισκόταν σε τροχιά ανόδου, η αναπαραγωγή σε διευρυμένη κλίμακα του παραγωγικού κεφαλαίου συνοδεύεται από την άνοδο των τιμών, καθώς στην αυξημένη προσφορά εμπορευματικού και χρηματικού κεφαλαίου, αντιστοιχεί μια μεγαλύτερη ζήτηση, η οποία έρχεται να καλύψει τις ανάγκες της διευρυνόμενης αγοράς, τροφοδοτώντας έτσι την κερδοσκοπία. Αντίθετα, στην περίοδο της καθοδικής φάσης του οικονομικού κύκλου (περίοδος κρίσης) η περιστολή της εμπορικής δραστηριότητας συνοδεύεται και από την κατάρρευση των τιμών.

Τα πράγματα αλλάζουν ριζικά με την εμφάνιση των μονοπωλιακών ομίλων, τα οποία θέτουν υπό τον έλεγχό τους την παραγωγή, το εμπόριο, την πίστη. Οι μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι δεν επιδιώκουν απλώς την απόσπαση του μέσου ποσοστού κέρδους, αλλά μονοπωλιακό κέρδος. Κέρδος, το οποίο εν είδει φόρου καταβάλλουν στους μονοπωλιακούς ομίλους οι μικρότεροι καπιταλιστές, αλλά και το σύνολο της κοινωνίας. Και όχι μόνο αυτό. Στην περίοδο της κρίσης δεν παρατηρείται πλέον το φαινόμενο της κατάρρευσης των τιμών. Παρά την περιστολή της ζήτησης, οι μονοπωλιακοί όμιλοι διατηρούν τεχνικά υψηλές τις τιμές, με στόχο να διατηρήσουν άθικτα τα επίπεδα της κερδοφορίας τους, μεταφέρονταν τις συνέπειες της κρίσης στο σύνολο της κοινωνίας.

Εκδηλώσεις έντονου στασιμοπληθωρισμού παρατηρήθηκαν στις καπιταλιστικές οικονομίες, στην κρίση που ακολούθησε μετά την πετρελαϊκή - ενεργειακή κρίση του 1973, όταν η κατάσταση οικονομικής στασιμότητας σε Ευρώπη και Αμερική συνοδεύτηκε από την εκτίναξη του πληθωρισμού, σε επίπεδα του 10%, του 20% και του 25%. Και μπορεί μεν, μέσω του πληθωρισμού, να αναδιανέμεται το εισόδημα υπέρ των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, από την άλλη όμως ο υψηλός πληθωρισμός δημιουργεί συνθήκες αβεβαιότητας και αστάθειας για το κεφάλαιο. Ετσι, από τη δεκαετία το '80, επιχειρείται η τιθάσευσή του, μέσα από τη βίαιη επίθεση σε βάρος των μισθών και των κοινωνικών παροχών, κάτι που προσωρινά έδωσε αποτελέσματα. Με αφορμή την τωρινή οικονομική κρίση, πρόβαλε και πάλι στο προσκήνιο το φάντασμα του στασιμοπληθωρισμού, για να επιβεβαιωθεί ότι οι καπιταλιστικές αντιθέσεις, μόνο προσωρινά συγκαλύπτονται, όχι όμως και ουσιαστικά.