Εδώ, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε δυο - τρεις στοιχειώδεις αρχές που άπτονται, κατεξοχήν, του ιστορικού - πολιτικού ντοκιμαντέρ, είδους αναμφισβήτητα προσφιλούς αλλά και πρόσφορα ευάλωτου στην παραχάραξη της Ιστορίας. Κι αυτό γιατί ο τρόπος οργάνωσης του συνόλου του επιλεγμένου «προς διαχείριση» υλικού συνιστά το θεμελιώδες στοιχείο που καθορίζει τον προαποφασισμένο ιδεολογικό προσανατολισμό, στηρίζοντας τους ιδεολογικούς στόχους του ντοκιμαντέρ.

Το φιλμ του Λαμπρινού, με άξονα τη μορφή του Αρη Βελουχιώτη, πραγματεύεται μια από τις πιο δύστροπες περιόδους της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, στην οποία το ΚΚΕ κρατά το ρόλο του απόλυτου συμπρωταγωνιστή. Ο σκηνοθέτης μοιάζει να το αγνοεί, θέλει να βγάλει το Κόμμα άχρηστο και επιμένει στην επιλογή του να υποβαθμίζει - σε λανθάνουσα και ευθεία μορφή - τον καθοριστικότατο ρόλο του Κόμματος, αναδεικνύοντας το δίκιο των «ατάκτων» που αντιτίθενται στην κομματική γραμμή. Σήμερα, βέβαια, κριτικές του τύπου Λαμπρινού συνιστούν ανέκδοτο μια που τις υιοθετούν και ασπάζονται κύρια «πρώην κόκκινοι» που όμως φρόντισαν - από πίκρα και μόνο - να επανδρώσουν, από τα τέλη του '89, το μηχανισμό του αστικού κράτους.

Είναι γεγονός ότι το ΚΚΕ δεν είχε ξεκάθαρη στρατηγική και σ' αυτό οφείλεται η θέση του για τη Βάρκιζα, για την Καζέρτα, για το άρθρο 3, κ.λπ.

Στην ταινία κυριαρχούν οι πληροφορίες για το ΕΑΜ και την ηγεσία των αριστερών δυνάμεων, αλλά πουθενά δε φαίνεται το ΚΚΕ, αναφέρεται η ΠΕΕΑ, αλλά το ΚΚΕ φαίνεται σαν να μη συμμετέχει καθόλου, θαμμένο σε μια τεχνική όπου παρουσιάζονται απαξάπαντες να ομονοούν. Σε αντίθεση με τα στοιχεία της πρώτης μαρτυρίας Χουλιάρα που ακούγεται, ήταν η ΚΕ του ΚΚΕ που τον Ιούλη του 1941 αποκατέστησε κομματικά τον Αρη - μετά τη δήλωση μετανοίας που υπέγραψε το '39 στις φυλακές της Κέρκυρας - ενώ στις αρχές του επόμενου χρόνου η ΚΕ του ανέθεσε να συγκροτήσει αντάρτικο στρατό και τον έστειλε στη Ρούμελη.

«Ο Αρης ζυμωμένος και ατσαλωμένος στο ΚΚΕ και στο λαϊκό κίνημα αναδείχθηκε με την ηρωική δράση του σε ατρόμητο πολεμιστή και σε γνήσιο λαϊκό ηγέτη. Η τραγική θυσία του συγκίνησε βαθιά τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και όλους τους πατριώτες», αναφέρει το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, στον Α΄ Τόμο σελ. 517.

Ο Αρης αντιτάχθηκε στη Συμφωνία της Βάρκιζας, τη χαρακτήρισε λαθεμένη κι ανέλαβε με δική του ευθύνη πρωτοβουλίες για τη συγκρότηση νέου αντάρτικου - παρά την αντίθετη απόφαση του ΚΚΕ. Τον Απρίλη του '45, η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ τον διέγραψε και τον αποκήρυξε, χωρίς όμως να δώσει την απόφασή της στη δημοσιότητα.

Το ντοκιμαντέρ του Λαμπρινού είναι απαράδεκτο ως ολότητα, κι όχι απομονώνοντας επιμέρους σημεία. Ο τρόπος ύπαρξης του κόσμου και της ιστορίας είναι συνθετικός και ολοποιητικός, η επιμέρους ανάλυση δεν είναι παρά μέθοδος μελέτης και όχι τρόπος ύπαρξης του κόσμου. Μπορεί κάλλιστα να ενταχθεί στην προσπάθεια της οπορτουνιστικής προπαγάνδας που παίρνει δήθεν υπό την προστασία της τον Αρη, για να επιτεθεί στο ΚΚΕ. Στη λαϊκή συνείδηση ο Αρης είναι ταυτισμένος με την ηρωική πορεία του ΚΚΕ και τον αγώνα για την ανατροπή της ιμπεριαλιστικής βαρβαρότητας. Ο Αρης Βελουχιώτης τάχθηκε υπέρ της ένοπλης πάλης, την οποία απορρίπτουν όσοι επιχειρούν να τον οικειοποιηθούν.

Τρεις μέρες μετά την αυτοκτονία του Αρη, στις 19 Ιούνη 1945, ο «Ριζοσπάστης», σε άρθρο του με τίτλο «Δεν έχουν το δικαίωμα», έγραφε για τον Αρη: «Ο τόσο τραγικός θάνατος του Αρη Βελουχιώτη προκαλεί θλίψη ανάμεσα στους πραγματικούς πατριώτες, αγωνιστές της εθνικής ιδέας. Γιατί ανεξάρτητα από την θέση που πήρε μετά την Συμφωνία της Βάρκιζας, θέση που αντικειμενικά εξυπηρετούσε την αντίδραση, δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να ξεχνάει κανείς ότι ο Αρης Βελουχιώτης ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του αγώνα της Αντίστασης και από τους πρωταθλητές στην οργάνωση του αντάρτικου κινήματος...».

Ελληνική παραγωγή (1981).