Ο Βρετανός πρωθυπουργός, λόρδος Πάλμερστον, είχε πει: «Δεν έχουμε αιώνιους συμμάχους και δεν έχουμε αιώνιους εχθρούς. Τα συμφέροντά μας είναι αιώνια και αέναα, και αυτά τα συμφέροντα είναι καθήκον μας να ακολουθήσουμε». Η ρήση αυτή αντηχεί από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα. Καθώς οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί οξύνονται σε όλο τον κόσμο, παλιές συμβάσεις και συμβιβασμοί σπάνε, «σύμμαχοι» και αντίπαλοι αναδιατάσσονται, άξονες και «αντιάξονες», με συγκλίνοντα και συγκρουόμενα συμφέροντα, διαμορφώνονται συνεχώς.

Κάπως έτσι, οι υπουργοί Εμπορίου της Νότιας Κορέας, της Κίνας και της Ιαπωνίας συναντήθηκαν στις 30 Μάρτη, στον πρώτο μεταξύ τους «οικονομικό διάλογο», όπου συμφώνησαν «να συνεργαστούν στενά για μια ολοκληρωμένη και υψηλού επιπέδου» διαπραγμάτευση. Στόχος τους είναι μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ανάμεσα στις τρεις χώρες για την προώθηση του «περιφερειακού και παγκόσμιου εμπορίου», σύμφωνα με δήλωση που δόθηκε στη δημοσιότητα μετά τη συνάντηση.

«Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η εφαρμογή της RCEP (Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Συνεργασία Ασίας - Ειρηνικού - Αυστραλίας), στην οποία έχουν συμμετάσχει και οι τρεις χώρες, και να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο για την επέκταση της εμπορικής συνεργασίας μεταξύ των τριών χωρών μέσω των διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο υπουργός Εμπορίου της Νότιας Κορέας.

Οταν έγινε η συνάντηση, η αποκαλούμενη από την κυβέρνηση των ΗΠΑ «ημέρα της απελευθέρωσης» δεν είχε φτάσει ακόμα. Ωστόσο, οι δασμοί που έχουν επιβληθεί (54% στις εισαγωγές από Κίνα, 24% στις ιαπωνικές και 25% στις νοτιοκορεάτικες) έρχονται να προστεθούν σε ειδικούς δασμούς στα αυτοκίνητα και στα ανταλλακτικά αυτοκινήτων (25%) που προηγήθηκαν στις αρχές του προηγούμενου μήνα. Μετά το Μεξικό η Νότια Κορέα είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας οχημάτων στις ΗΠΑ, ακολουθούμενη από την Ιαπωνία, σύμφωνα με στοιχεία της S&P.

Οι τρεις ασιατικές οικονομίες συνιστούν ένα ιδιαίτερο «σχήμα», καθώς είναι σημαντικοί εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ και αντιμετωπίζουν παρόμοιες απειλές από τους δασμούς. Ωστόσο ανήκουν «παραδοσιακά» σε αντίπαλα ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα, με τη Ν. Κορέα και την Ιαπωνία να αποτελούν δύο από τους πιο στενούς συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, και μάλιστα με τις κάνες στραμμένες στην Κίνα.

Οι δασμοί που επιβάλλει η κυβέρνηση Τραμπ στις εισαγωγές, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την εγχώρια οικονομία και να εκβιάσει μια νέα διαπραγμάτευση με «συμμάχους» και αντιπάλους, προκαλούν σοβαρές αναταράξεις και σπρώχνουν μεγάλες οικονομίες να αναζητούν αντίβαρα, μπροστά στον κίνδυνο να χάσουν αγορές και να δεχτούν πλήγματα, που μπορεί να επιταχύνουν ακόμα και την ύφεση. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια αλλαγή ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου. Σίγουρα όμως διαμορφώνονται προϋποθέσεις αναβαθμισμένης οικονομικής συνεργασίας μεταξύ κρατών, που προηγουμένως θεωρούνταν αδιανόητη.

Ο στόχος διαμόρφωσης ενός τριμερούς πλαισίου συνεργασίας ανάμεσα σε Κίνα - Ιαπωνία - Ν. Κορέα συζητιέται ήδη από το 1999. Η Ν. Κορέα πρότεινε για πρώτη φορά μια τριμερή σύνοδο κορυφής το 2004, εκτός του πλαισίου της «ASEAN Plus Three», σε ένα ξεχωριστό φόρουμ. Η πρώτη τριμερής πραγματοποιήθηκε το 2008 στην Ιαπωνία, με θέματα τη διατήρηση των τριμερών σχέσεων, την περιφερειακή οικονομία και την κοινή αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, την πολιτική προστασία.

Τον Σεπτέμβρη του 2011, οι τρεις χώρες εγκαινίασαν τη Γραμματεία Τριμερούς Συνεργασίας στη Σεούλ. Ωστόσο, καθώς οι αντιθέσεις ΗΠΑ - Κίνας βάθαιναν, παρασέρνοντας και τις μεταξύ τους σχέσεις, δεν σημειώθηκε ουσιαστική πρόοδος για μια τριμερή συμφωνία «ελεύθερου εμπορίου» από την έναρξη των συνομιλιών το 2012.

Οι ΗΠΑ πάντως δεν έχουν καμία διάθεση να «χαρίσουν» παραδοσιακούς «συμμάχους» τους στην Κίνας. Τον προηγούμενο μήνα, για παράδειγμα, ο νέος επικεφαλής του αμερικανικού Πενταγώνου, Πιτ Χέγκσεθ, πραγματοποίησε την πρώτη του περιοδεία στον Ινδο-Ειρινικό, επισκεπτόμενος μεταξύ άλλων την Ιαπωνία, για να συναντήσει ανώτερα στρατιωτικά και πολιτικά στελέχη, στο πλαίσιο «δεσμεύσεων που θα καθοδηγήσουν συνεχιζόμενες προσπάθειες για την ενίσχυση των συμμαχιών και των εταιρικών μας σχέσεων προς ένα κοινό όραμα για έναν ελεύθερο και ανοιχτό Ινδο-Ειρηνικό».

Η ανακοίνωση του Πενταγώνου έκανε λόγο για περιοδεία που διεξάγεται ενώ «οι ΗΠΑ οικοδομούν μια άνευ προηγουμένου συνεργασία με χώρες παρόμοιας νοοτροπίας για την ενίσχυση της περιφερειακής ασφάλειας». Λίγες μέρες μετά οι ΗΠΑ ξεκίνησαν μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια στην περιοχή, με τον κωδικό «Freedom Shield 25» («Ασπίδα Ελευθερίας»).

Αν κάτι επιβεβαιώνεται από τις εξελίξεις και στον Ινδο-Ειρηνικό είναι ότι τίποτα από όσα ξέραμε δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο. Στη σκιά της «μάχης των μαχών» για την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα, με την Κίνα να αμφισβητεί τις ΗΠΑ για πρώτη φορά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όλες οι συμβάσεις που διαμορφώθηκαν μεταπολεμικά βρίσκονται σε φάση «επαναδιαπραγμάτευσης», με τα όπλα να βγαίνουν ολοένα και περισσότερο στο προσκήνιο. Αλλωστε, και ο λεγόμενος «εμπορικός πόλεμος» είναι στοιχείο των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που οξύνονται, και δεν χωρίζεται με σινικά τείχη από τις στρατιωτικές συγκρούσεις.

Σε κάθε περίπτωση, τέτοιες ανακατατάξεις και διεργασίες, ανεξάρτητα από το βάθος και την έκτασή τους, καμία αμηχανία δεν πρέπει να προκαλούν στους λαούς, που διαπιστώνουν από πρώτο χέρι ότι τα συμφέροντα του κεφαλαίου είναι αυτά που κινούν τα νήματα στις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες και τους ανταγωνισμούς, σε ιμπεριαλιστική ειρήνη και πόλεμο, ενάντια στους ίδιους και στα συμφέροντά τους, αφού δεν θα διστάσουν να τους σύρουν ακόμα και στο πεδίο της μάχης.

Πολύ περισσότερο, καμία προσδοκία δεν πρέπει να τρέφουν οι λαοί ότι κάτι καλό θα προκύψει από αυτό το ανακάτεμα της ιμπεριαλιστικής τράπουλας. Μόνο ο ίδιος ο λαός, πρωταγωνιστής των εξελίξεων, μπορεί να διαμορφώσει όρους εξόδου από τον ιμπεριαλιστικό ζόφο προς όφελός του, αξιοποιώντας τις ρωγμές τους και παλεύοντας σε κάθε χώρα να ανατρέψει την εξουσία τους.