Η Πανδώρα και τα γονίδια...
Η μυθική Πανδώρα δέχτηκε από τους Ολύμπιους θεούς δεκάδες γαμήλια δώρα, ανάμεσα στα οποία και ένα μυστηριώδες κουτί. Εάν το φημισμένο κιβώτιο, δεν ανοιγόταν ποτέ, τότε το πολύτιμο περιεχόμενό του θα χάριζε αιώνια ευτυχία.... Εάν άνοιγε - όπως και έγινε... σύμφωνα με το μύθο - θα ξεπετάγονταν μυριάδες δεινά για το σώμα και το πνεύμα του ανθρώπινου είδους, αλλά και η μοναδική παρηγοριά της ελπίδας... Ο μύθος της Πανδώρας εκπληρώνει ίσως με τον καλύτερο τρόπο τον αλληγορικό του ρόλο στην περίπτωση της χαρτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος...
Οι πρώτες κλεφτές ματιές των γενετιστών στο συναρπαστικό κόσμο των γονιδίων γέμισαν άλλους με τρόμο και άλλους με ελπίδα. Ομως, το κακό δε βρίσκεται ούτε στα γονίδια, ούτε στις πρωτεΐνες... αλλά στο πώς και από ποιους θα προσεγγιστεί και θα αξιοποιηθεί και ο συγκεκριμένος τομέας γνώσης.
Η κούρσα δρόμου που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στο διεθνές δίκτυο γενετιστών και τον πρόεδρο της εταιρίας ΣΕΛΕΡΑ, τον Δρ. Κράιγκ Βέντερ, είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις της ταυτότητας αυτών και κάτω από ποια κίνητρα επιχειρούν το ξεκλείδωμα του μυστηριώδους κουτιού της ζωής...
Το διεθνές δίκτυο επιστημόνων πέτυχε τη χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος μετά από προσπάθειες χρόνων. Δεν κράτησε τα ευρήματα σε «κλειστό κύκλωμα», ούτε επιχείρησε να εξασφαλίσει πατέντες σε ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας. Προσέγγισε το γονιδίωμα ως «κοινό κτήμα», στο οποίο θα πρέπει να έχει δωρεάν πρόσβαση όλη η ανθρωπότητα.
Η ιδιωτική εταιρία του Δρ. Βέντερ κινήθηκε σε ένα διαφορετικό μονοπάτι στρωμένο από εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια. Ολοκλήρωσε τη χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, πατώντας στα μέχρι τότε ευρήματα του διεθνούς δικτύου επιστημόνων, αλλά και στα συστήματα υπερ-υπολογιστών πολυεθνικών εταιριών. Παρά τις προσπάθειές της, δεν κατάφερε να κερδοσκοπήσει με βατήρα γονιδιακές πατέντες εξαιτίας της ύπαρξης του «αντίπαλου δέους»... Για την ώρα, ο μύθος της παντοδυναμίας των ιδιωτών φαίνεται να καταρρέει...
Από τα πιο σημαντικά στοιχεία της πρώτης ανάγνωσης του ανθρώπινου γονιδιώματος είναι πως έχουμε κοινό το 99,99% του γενετικού υλικού. Επιπλέον, η πολυπλοκότητά μας, σε σχέση με άλλες μορφές ζωής, έγκειται στην ευελιξία και αλληλεπίδραση του γενετικού υλικού και του περιβάλλοντος... Το γονίδιο του καρκίνου των λεμφαδένων, ή της σχιζοφρένειας μπορεί να βρίσκεται σε αρκετούς από εμάς, όμως αυτό δεν αρκεί για την εκδήλωση της νόσου. Τα γονίδια και οι πρωτεΐνες συμπεριφέρονται πιο απρόβλεπτα από τη «σιγουριά» με την οποία χειρίζεται ο μαθηματικός το νόμο των πιθανοτήτων. Ομως και εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος να μετατραπεί το «κοινό κτήμα της ζωής» σε... γήπεδο του κέρδους!
Φορείς πολυεθνικού μονοπωλιακού ή μικρότερου κεφαλαίου (π.χ. ασφαλιστικές εταιρίες) προφασίζονται πως αγνοούν τις «εκρηκτικές» σχέσεις γονιδίων και πιθανοτήτων... και διενεργούν τεστ DNA σε υπαλλήλους, αποφασίζοντας, ανάλογα με τα αποτελέσματα, εάν και πότε θα τους απολύσουν.
Οσο παραμένουν μεγάλες οι «διαφορές φάσης» ανάμεσα στους ραγδαίους ρυθμούς επίτευξης επιστημονικών και τεχνολογικών έργων και στους αργούς ρυθμούς ανάπτυξης της ταξικής πάλης και της ριζικής αλλαγής των συσχετισμών υπέρ της δύναμης των λαών, τόσο οι κυνηγοί του κέρδους θα ασυδοτούν, δημιουργώντας μέτρα ενός γενετικού «ρατσισμού». Η γνώση, η σύνεση, η δράση και η επαγρύπνηση όλων μας μπορούν να εμποδίσουν γενετικά γκέτο και λέσχες σε μελλοντικές κοινωνίες υπερανθρώπων «εκλεκτού DNA»...
Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ
Feeds
