Δε θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο Εμμανουήλ Ροΐδης είναι ο θεμελιωτής και ένας από τους δυο - τρεις σημαντικότερους εκπροσώπους της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. Εξάλλου, είναι χαρακτηριστικό το γεγονός είναι ότι πολλοί ξένοι, αλλά και Ελληνες μελετητές της παγκόσμιας λογοτεχνίας κατατάσσουν τον Ρο?δη στην ίδια κλίμακα με τις μεγαλύτερες μορφές όπως ο Ντοστογιέφσκι. Το βέβαιο είναι ότι ο Ροΐδης πουθενά δεν υποτιμήθηκε περισσότερο απ' ό,τι στην ίδια του τη χώρα, την Ελλάδα. Αυτή η μεταχείρισή του οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στο ότι υπήρξε ενοχλητικός για την κυρίαρχη τάξη της εποχής του, που και σήμερα είναι κυρίαρχη. Η υποκρισία της αστικής κοινωνίας και ο κληρικαλισμός βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας εξοντωτικής σάτιρας και κριτικής του Ροΐδη. Η πλατιά ευρωπαϊκή παιδεία του τον ωθούσε να ασκεί κριτική με διεισδυτικότητα και δηκτικό πνεύμα στην καθυστερημένη πνευματική ζωή της Ελλάδας. Αν και υπέρμαχος της δημοτικής έγραψε σε μια απολαυστική καθαρεύουσα. Για το περίφημο έργο του «Πάπισσα Ιωάννα» «κέρδισε» τον αφορισμό του από την εκκλησία.