Η σημερινή στήλη είναι αφιερωμένη στον κινηματογράφο «Ιντεάλ» που στις 29 Δεκέμβρη πραγματοποιεί την τελευταία του προβολή για το κοινό, μετά από 102 χρόνια λειτουργίας. Πριν από λίγες μέρες οι μόνιμοι πρωινοί θαμώνες του, οι κριτικοί κινηματογράφου που εκεί παρακολουθούσαμε τις δημοσιογραφικές προβολές, βγάλαμε την τελευταία αναμνηστική μας φωτογραφία.

Ομως, δεν ήμασταν όλοι εκεί. Ελειπαν όσοι άνθρωποι κράτησαν αυτήν τη στήλη τα τελευταία χρόνια και περισσότερο απ' όλους έλειπαν ο Νίκος Αντωνάκος και η Τζία Γιοβάνη. Ελειπαν η πένα και η ματιά τους, η φυσική παρουσία τους, γιατί εκείνη τη μέρα ήταν κι εκείνοι παρόντες στην αίθουσα και στην καρδιά μας.

Χιλιάδες σκέψεις πέρασαν από το μυαλό μας. Ακόμα και να θέλαμε θα ήταν αδύνατο να μετρήσουμε πόσοι άνθρωποι παρακολούθησαν κινηματογράφο μέσα στην πλέον ιστορική αίθουσα κινηματογράφου της Αθήνας από το 1921 που λειτούργησε ως «Σαλόν Ιντεάλ». Θα ήταν αδύνατον να μετρήσουμε τους εκατομμύρια ανθρώπους που πέρασαν από μπροστά του, που σταμάτησαν δίπλα του διαδηλώνοντας από την Απελευθέρωση της Αθήνας, τον Οκτώβρη 1944, που ευτυχώς κρατιέται η μνήμη ζωντανή στο Αρχείο του ΚΚΕ, μέχρι τις πρόσφατες πορείες των ημερών μας. Το «Ιντεάλ» καταστράφηκε πολλές φορές αλλά πάντα αναγεννιόταν από τις στάχτες του χάρη στην αγάπη των ανθρώπων για το σινεμά.

Το «Ιντεάλ» δεν ανήκει σε κανέναν ΕΦΚΑ, σε κανένα υπουργείο, σε κανέναν διαχειριστή, ανήκει στη συλλογική μας μνήμη, ανήκει στις γενιές που πέρασαν από την αίθουσά του, ανήκει στους κατοίκους της Αθήνας που θα έχουν μια κοιτίδα πολιτισμού λιγότερη μέσα στο αφιλόξενο κέντρο, ανήκει στα παιδιά μας που δυστυχώς δεν θα το γνωρίσουν. Το κλείσιμό του ήταν μια ξεκάθαρη απαράδεκτη πολιτική απόφαση. Το «Ιντεάλ» μπορούσε να σωθεί. Μπορούσαν η πολιτεία, τα υπουργεία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος να κηρύξουν τη χρήση του αποκλειστικά κινηματογραφική, και να το σώσουν κι ας το νοίκιαζε οποιοσδήποτε. Αλλά τι θέση έχει ο πολιτισμός σε μια περιοχή αμιγώς τουριστικής αξιοποίησης και τελικά πώς ένας κινηματογράφος θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των μεγαλοξενοδόχων και του κεφαλαίου; Ρητορικά τα ερωτήματα.

Το «Ιντεάλ» δεν κλείνει επειδή κανείς δεν αγωνίστηκε γι' αυτό. Από την πρώτη στιγμή που μαθεύτηκε το νέο, μαζί με τον κινηματογράφο «Αστορ» που τελικά ευτυχώς σώθηκε, σωματεία, φορείς αλλά και κάτοικοι του κέντρου έβαλαν το δικό τους λιθαράκι. Το ΚΚΕ αγωνίστηκε για τη διάσωσή του από την πρώτη στιγμή, από όλα τα πόστα, μέχρι και την περασμένη βδομάδα που κατέθεσε Επίκαιρη Ερώτηση στη Βουλή. Με την ελπίδα να μην κλείσει κανένας άλλος κινηματογράφος στο κέντρο, να μη γίνει άλλος κινηματογράφος ξενοδοχείο και σούπερ μάρκετ. Να χαρακτηριστούν, τώρα, οι χειμερινοί κινηματογράφοι, οι μονές αίθουσες διατηρητέες με αποκλειστική κινηματογραφική χρήση όχι αύριο, αλλά χτες.

Ευχαριστούμε από καρδιάς τον Μελέτη Μοίρα που μας αποτύπωσε με τον φακό του.

Η προτελευταία βδομάδα της χρονιάς είναι πολύ φτωχή κινηματογραφικά. Η πρότασή μας είναι να παρακολουθήσετε ταινίες που βγήκαν τις προηγούμενες βδομάδες, όπως η «Ζώνη Ενδιαφέροντος» του Τζόναθαν Γκλέιζερ, τα «Πεσμένα Φύλλα» του Ακι Καουρισμάκι, η «Τελευταία Παμπ» του Κεν Λόουτς και φυσικά μπορείτε να παρακολουθήσετε παλαιστινιακό κινηματογράφο μέχρι και την παραμονή των Χριστουγέννων στο «Studio New Star Art Cinema», στο πλαίσιο του Palestine lives film festival. Η στήλη ξεχωρίζει νέες ταινίες ανάλογα με τη διανομή κάθε βδομάδα, δεν έχουν όμως όλες οι ταινίες που ξεχωρίζουμε την ίδια βαρύτητα. Αναμφισβήτητα, για παράδειγμα, μια νέα ταινία του Καουρισμάκι θα ξεχώριζε από ολόκληρη τη χρονιά... Αλλη μια στήλη μάς έμεινε για να κλείσει το '23 και μετά θα δημοσιεύσουμε τον απαραίτητο κινηματογραφικό απολογισμό.

Ενας υπάλληλος τράπεζας καταστρώνει σχέδιο ώστε να κλέψει αρκετά χρήματα για να μη χρειαστεί ποτέ ξανά να δουλέψει. Επειτα, ομολογεί το έγκλημα και μπαίνει φυλακή, ενώ ο συνεργάτης του κρύβει τα χρήματα. Τι γίνεται όταν ο συνεργάτης του αρχίσει να πιέζεται από την αστυνομία;

Ενδιαφέρουσα υπόθεση με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, αλλά σχετικά «βραδυφλεγής» αφού ο Μορένο δίνει απέραντο χρόνο στο να αναπτυχθεί η πλοκή. Μέχρι περίπου τη μέση της ταινίας ο θεατής θεωρεί ότι παρακολουθεί δύο παράλληλες ιστορίες των πρωταγωνιστών, οι οποίες προς το τέλος της ταινίας ενοποιούνται και τότε αντιλαμβάνεται την πλήρη εικόνα. Λιτή στην κινηματογράφησή της, με ωραίες ερμηνείες, σχετικά «αποστασιοποιημένες», που συμβάλλουν στο ιδιόμορφο κλίμα της ταινίας, αφήνει το τέλος ανοιχτό... ώστε ο θεατής να ξεκινήσει μια νέα ιστορία στο μυαλό του. Οι δύο ήρωες επιλέγουν την «ελευθερία» που τους παρέχει η οικονομική ασφάλεια της ληστείας ώστε να έχουν τα απαραίτητα προς το ζην στη φύση, μακριά από τη σκλαβιά της μισθωτής εργασίας... Θα καταφέρουν να περάσουν τους σκοπέλους ή θα βρεθούν μπροστά σε νέα διλήμματα που δεν τα είχαν υπολογίσει; Η συνέχεια στην οθόνη.

Κρήτη, 1889, η χρονιά της επανάστασης. Κεντρικός ήρωας είναι ο Καπετάν Μιχάλης, ένας ασυμβίβαστος Κρητικός, μαυροντυμένος και αξύριστος, ωσότου ελευθερωθεί η Κρήτη. Τη στιγμή όμως που συναντά την Εμινέ, γυναίκα του αδελφοποιτού του, Νουρήμπεη, τον κυριεύει ένας δαίμονας. Ο πειρασμός δεν τον αφήνει σε ησυχία και τον αποσπά από αυτό που θεωρεί ιερό καθήκον, την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους. Γρήγορα τα πράγματα περιπλέκονται και μια νέα εξέγερση ξεσπά, η οποία θα αλλάξει για πάντα τις ζωές όλων των ηρώων.

Η μεταφορά της λογοτεχνίας στον κινηματογράφο είναι ένα πολύ μεγάλο στοίχημα, πολύ δύσκολο να κερδηθεί ακόμα κι όταν υπάρχουν οι σχετικές προϋποθέσεις... Πραγματικά από άποψη γυρισμάτων και χώρων έχει γίνει μια ιδιαίτερα καλή δουλειά. Σε ό,τι αφορά τα κουστούμια, τα σκηνικά και τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκειά της το στοίχημα είναι παραπάνω από κερδισμένο. Κατασκευάστηκαν σκηνικά σε τέσσερις περιοχές της Κρήτης, ράφτηκαν περισσότερες από 200 στολές, νοικιάστηκαν 1.000 φορεσιές, ανδρικές και γυναικείες, και δημιουργήθηκαν εκ του μηδενός 180 όπλα, σπαθιά και κανόνια της εποχής. Οι σκηνές των μαχών είναι ιδιαίτερα πλούσιες και δραματουργικά και κινηματογραφικά, ξεχωρίζουν ιδιαίτερα στην ταινία. Δυστυχώς η ατμόσφαιρα της υπόλοιπης ταινίας δεν καταφέρνει να δημιουργήσει την κλωστή που μας συνδέει με το παρελθόν, ενδεχομένως η ματιά του σκηνοθέτη να εστίασε περισσότερο στις ηρωικές σκηνές. Παραμένει βέβαια μια αξιόλογη προσπάθεια από όλους τους συντελεστές και μας δίνει το έναυσμα να ξαναδιαβάσουμε τον Καζαντζάκη.