1. Πρόσφατα βρέθηκα στη Μαδρίτη, όπου επισκέφθηκα το Μουσείο της Βασίλισσας Σοφίας όχι ως φιλότεχνος τουρίστας αλλά ως προσκυνητής της Γκουέρνικα. Στη θέα της καταργείται κάθε απόσταση και ακαριαία διαπιστώνει κανείς τις άπειρες δυνάμεις της. Ο,τι την πλησιάζει είναι αναπόφευκτο να γίνει μέρος της.

2. Η Ιερά Εξέταση ξεπεράστηκε με την Γκουέρνικα, όχι τον 18ο αιώνα.

3. Η θέα της έκανε τον Χόρχε Γιγιέν να γράψει: «Η ψυχή επιστρέφει στο σώμα, κατευθύνεται προς τα μάτια και σκοντάφτει από φως. Το είναι μου ολόκληρο το πλημμυρίζει θάμβος».

4. Πόσος χρόνος ζωγραφικής κύλησε κυνηγώντας την αισθητική της διακόσμησης μέχρι να την καταργήσει η μεγάλη χειρονομία του Πικάσο!

5. Γιατί μπροστά στην Γκουέρνικα είμαστε όλοι ίσοι; Επειδή ξεχειλίζει από την κοινή επιθυμία μας για φύση και ζωή, επειδή, όσο κι αν καταστρέφεις τη φύση, εκείνη θα επιστρέφει τρέχοντας, λέει ο Οράτιος.

6. Για πρώτη φορά αποτυπώθηκε η κόλαση όπως ακριβώς είναι και όχι όπως νομίζουμε πως είναι. Νιώθουμε να βυθιζόμαστε στο έργο, ότι είναι ζωντανό, όλα τρέχουν πάνω του, όπως οι ήρωές του, όχι μόνο για να σωθούν, αλλά και για να μεταδώσουν αυτό που συντελείται. Η μετάδοση αυτή μας αφορά όλους, εχθρούς και φίλους.

7. Η Γκουέρνικα είναι το σήμα για το τέλος του Θεού. Οσο την παρατηρείς, βλέπεις πως ουδείς μέσα της προσεύχεται (και πώς είναι δυνατόν μέσα σ' ένα σφαγείο;). Κανείς δεν χαρίζει τη ζωή στην Γκουέρνικα. Μπροστά της είναι αστείο να μιλάμε για τον Θεό. Η τεθλιμμένη οδός που διατείνονται τα γνωστά «ταξιδιωτικά γραφεία» ως τη μόνη οδό για τον ουρανό είναι λόγια για καμπαρέ μεσοπολέμου.

8. Η Γκουέρνικα είναι μάθημα όχι μόνο για τις γενιές των ζωγράφων που έζησαν μαζί της στα ίδια χρόνια με το ζωγράφο. Η Γκουέρνικα ανήκει στις γενιές που έρχονται. Σήμερα αφορά τους νέους ζωγράφους που πρέπει να πλησιάσουν το έργο όχι σαν ένα ακόμη αριστούργημα αλλά σαν ένα γεγονός που συντελείται σήμερα. Η Γκουέρνικα συμβαίνει ΤΩΡΑ.

9. Ευτυχώς η Γκουέρνικα δημιουργεί φανατικούς, πρόσωπα που δεν είναι γεννημένα ν' ακολουθούν. Κάνει χοντρό παιχνίδι, καταστρέφει το 1, 2, 3 του ιστορικού χρόνου, θέτει στη λειτουργία που της αξίζει την καρδιά και δημιουργεί τη συνθήκη, σε σχέση με το περιβάλλον, να χάσουμε την ψυχραιμία μας. Μας θέτει δηλαδή σε κίνηση. Πλάι λοιπόν στις μεγάλες συνθήκες που γνώρισε η Ιστορία, στέκεται και θα στέκεται όρθια η συνθήκη της Γκουέρνικα. Μια συνθήκη καλλιτεχνών.