Η αστική τάξη υποστηρίζει ότι το κράτος είναι ουδέτερος ρυθμιστής των κοινωνικών αντιθέσεων. Οτι στέκει πάνω από την κοινωνία σε όφελος ολόκληρης της κοινωνίας. Το κράτος όμως γεννήθηκε μέσα στην πάλη των τάξεων, προκειμένου να επιβάλει με τη δύναμη, τη θέληση της οικονομικά κυρίαρχης τάξης απέναντι στους παραγωγούς του πλούτου, τον οποίο και καρπώνεται. Είναι το όργανο επιβολής της πολιτικής εξουσίας της κυρίαρχης τάξης, προκειμένου να διαιωνίζει το δικό της τρόπο παραγωγής.
«Το κράτος δεν είναι καθόλου μια δύναμη που επιβλήθηκε στην κοινωνία απ' έξω. Το κράτος δεν είναι επίσης "η πραγμάτωση της ηθικής ιδέας","η εικόνα και η πραγμάτωση του ορθού λόγου", όπως ισχυρίζεται ο Χέγκελ. Το κράτος είναι προϊόν της κοινωνίας σε μια ορισμένη βαθμίδα εξέλιξης, το κράτος είναι η ομολογία ότι η κοινωνία αυτή μπερδεύτηκε σε μιαν αξεδιάλυτη αντίφαση με τον ίδιο τον εαυτό της, ότι διασπάστηκε σε ασυμφιλίωτες αντιθέσεις, από τις οποίες δεν έχει τη δύναμη να απαλλαγεί. Και για να μην φθείρουν αυτές οι αντιθέσεις, οι τάξεις με τ' αντιμαχόμενα οικονομικά συμφέροντα, τον εαυτό τους και την κοινωνία σ' έναν άκαρπο αγώνα, έγινε αναγκαία μια δύναμη που φαινομενικά στέκει πάνω από την κοινωνία, για να αμβλύνει τη σύγκρουση, για να την κρατά μέσα στα όρια της "τάξεως". Και η δύναμη αυτή, που προήλθε από την κοινωνία, αλλά τοποθετήθηκε πάνω απ' αυτήν, που όλο και περισσότερο αποξενώνεται απ' αυτήν, είναι το κράτος». (Ενγκελς, «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους»). Ο Λένιν, στο έργο του «Κράτος και επανάσταση», θεωρεί ότι σ' αυτό το απόσπασμα από το έργο του Ενγκελς, «διατυπώνεται με απόλυτη σαφήνεια η βασική ιδέα του μαρξισμού για το ζήτημα του ιστορικού ρόλου και της σημασίας του κράτους. Το κράτος είναι προϊόν και εκδήλωση των ανειρήνευτων ταξικών αντιθέσεων».
Το κράτος στα ταξικά εκμεταλλευτικά συστήματα είναι όργανο της επιβολής της κυριαρχίας της οικονομικά ισχυρής τάξης, που αποτελεί μια ισχνή μειοψηφία στην κοινωνία, πάνω στη μεγάλη μάζα της εκμεταλλευόμενης πλειοψηφίας της κοινωνίας. Διαφορετικά, χωρίς αυτό το μοχλό, η κυρίαρχη τάξη δε θα μπορούσε να πραγματοποιεί τα συμφέροντα της. Επομένως, το κράτος είναι από τη φύση του όργανο καταστολής και αυτός ο χαρακτήρας και ο ρόλος του για την επιβολή με κάθε μέσο της κυριαρχίας της άρχουσας τάξης, γίνεται φανερός σε περιόδους όξυνσης της ταξικής πάλης και ιδιαίτερα όταν η ταξική πάλη βάζει στην επικαιρότητα το «ποιος - ποιον», με την έννοια ότι η πολιτική πάλη της εργατικής τάξης και των συμμάχων της επικεντρώνει στο κύριο, που είναι η ανατροπή του αστικού κράτους και η κατάληψη της εξουσίας. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, που τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης βρίσκονται σε κίνδυνο, ολόκληρος ο κατασταλτικός μηχανισμός (στρατός, αστυνομία κλπ.) δρα ενάντια στο λαό, με σκοπό την περιφρούρηση της εξουσίας της αστικής τάξης και του συστήματός της.
Το σοσιαλιστικό κράτος, η δικτατορία του προλεταριάτου, διαφέρει ριζικά από το κράτος στα εκμεταλλευτικά συστήματα ως προς αυτό: Επιβάλλει την κυριαρχία της πλειοψηφίας της κοινωνίας, των πρώην εκμεταλλευομένων, πάνω στη μειοψηφία των εκμεταλλευτών τους.
Εκτός από τις οργανωτικές λειτουργίες του κράτους, η υπαρκτή σχετική αυτοτέλεια από την τάξη της οποίας είναι όργανο εξουσίας, συγκαλύπτει ακριβώς αυτό που είναι. Δηλαδή όργανο εξουσίας της κυρίαρχης τάξης. Η σχετική αυτοτέλεια του κράτους δημιουργείται μέσω του καταμερισμού εργασίας ανάμεσα στην αστική τάξη, μέσω του οποίου ένα τμήμα της τάξης, οι αστοί πολιτικοί, είναι επιφορτισμένο για την πραγματοποίηση των συνολικών συμφερόντων ολόκληρης της τάξης και όχι των διαφορετικών τμημάτων της. Η κρατική εξουσία επεξεργάζεται, σχεδιάζει και εξυπηρετεί τη στρατηγική της αστικής τάξης, ακόμη και αν αυτό έρχεται σε αντίθεση με κάποιο τμήμα της. Σ' αυτά τα πλαίσια το κράτος είναι επίσης μοχλός οργάνωσης των συμμαχιών της αστικής τάξης. Οι διάφορες ρυθμίσεις που κάνει, προκειμένου να ικανοποιήσει ορισμένα συμφέροντα, κατ' επιλογή της αστικής τάξης, άλλων λαϊκών στρωμάτων, έχει στόχο το τράβηγμα αυτών των στρωμάτων με την πολιτική της. Για παράδειγμα όταν οι επιδοτήσεις για το θάψιμο των αγροτικών προϊόντων παρείχαν ένα ικανοποιητικό εισόδημα στους αγρότες, αυτό ήταν ένα μέτρο εξασφάλισης της συμμαχίας με την αγροτιά. Το ίδιο ισχύει και για τμήματα των εργαζομένων στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα κλπ.
Η δημόσια εξουσία, δηλαδή το σύστημα οργάνων και θεσμών που συγκροτούν τον κρατικό μηχανισμό και πρώτ' απ' όλα τον κατασταλτικό, όπως στρατός, αστυνομία, δικαστήρια, φυλακές, ΕΥΠ κλπ.
Η ύπαρξη δικαίου, δηλαδή των νόμων που καθορίζουν και το πλαίσιο λειτουργίας της κοινωνίας και έχουν καθιερωθεί και επικυρωθεί από το κράτος.
Και η εδαφική κυριότητα, δηλαδή η κρατική εξουσία, κατέχει και ελέγχει ορισμένη γεωγραφική περιοχή.
Κάθε κράτος εκπληρώνει βασικά δυο λειτουργίες. Την εσωτερική, δηλαδή την εξασφάλιση της κυριαρχίας της άρχουσας τάξης και την εξωτερική που απορρέει από την εσωτερική, τη συμπληρώνει και έχει ως περιεχόμενο τις σχέσεις με τα άλλα κράτη.