Με μια αναπόληση - γι' αυτά που κακώς δεν υπάρχουν πια, αλλά και για τα πέτρινα χρόνια που έφυγαν - θα «μεταφερθούμε» σήμερα σε αυτές τις δυο γειτονιές της Αθήνας. Οδηγός μας ο συγγραφέας, φίλος της στήλης, Βαγγέλης Μηνιώτης. Ας τον ακολουθήσουμε σε αυτό το αλλιώτικο «ταξίδι»...

«Αν μου δένανε τα μάτια και με μετέφεραν μέρα μεσημέρι στη γενέτειρά μου τον Κορυδαλλό, δε θα πίστευα στα μάτια μου ότι αυτό που έβλεπα ολόγυρα είναι ο τόπος που πρωτοείδα το φως της ζωής κι όχι ...το Κολωνάκι, το οποίο σήμερα καμιά συνοικία δεν έχει λόγους να το ζηλέψει... ούτε για τα κτίριά του, ούτε για τη μεγάλη ζωή! Εκεί υπάρχει η πλατεία Κολωνακίου με ό,τι αυτό συνεπάγεται, εδώ η πλατεία Ελευθερίας, το ίδιο συμβαίνει κι αλλού, παρόλη τη φτώχεια και την ανέχεια που ομολογουμένως μαστίζει τη χώρα, ένα κομμάτι του πληθυσμού ευημερεί με πόρους που δεν έρχονται στο φως της δημοσιότητας.

Για να ακριβολογούμε, γεννήθηκα δεξιότερα της μεγάλης πλατείας προς τη Νίκαια στο δρόμο που κατεβαίνει από το βουνό και χωρίζει τις αδελφές συνοικίες Νίκαια και Κορυδαλλό, που τότε λέγονταν Κοκκινιά και Κουτσουκάρι, αντίστοιχα. Και η μια και η άλλη συνοικία είχαν το δικό τους Αϊ - Γιώργη κι υπήρξε πρόβλημα σε ποια από τις δύο ενορίες θα ανήκω! Τελικά, με βάπτισαν στο Κουτσουκάρι απέναντι από το κοινοτικό κατάστημα. Οι Αϊ - Γιώργηδες, βέβαια, και του ενός ναού και του άλλου δεν είχαν συμμετοχή στις διαφωνίες των θνητών. Με το δόρυ τους, οι Αγιοι τρυπούν κατακέφαλα το δαίμονα του κακού και της απληστίας υποθέτω, που κατακυριεύει τον κόσμο! Από τη μια μεριά, λοιπόν, του σπιτιού μας η προσφυγούπολη Κοκκινιά στριμωγμένη, στενάχωρα σπίτια και παράγκες, χωρίς ελεύθερους χώρους, σε κάποιες περιπτώσεις με μια τουαλέτα για ολόκληρο τετράγωνο! Ολα δύσκολα για τους πρόσφυγες στην πατρίδα Ελλάδα, που πολλοί δεν τους είδαν με καλό μάτι, γιατί φοβήθηκαν ότι ...θα τους φάνε το ψωμί!

Εκείνοι, όμως, έφεραν μαζί τους πολιτισμό, γνώση και βούληση να δημιουργήσουν μια καινούρια ζωή, επουλώνοντας τις πληγές της Μικρασιατικής καταστροφής.

Πράγματι, όλα έχουν αλλάξει στην παλιά μου γειτονιά, άνθρωποι και περιβάλλον, σε σημείο να νιώθεις στον τόπο σου ...μετανάστης. Εψαξα για να βρω το πατρικό σπίτι μετά από κάποια χρόνια που είχα να το επισκεφθώ, αφού δεν υπάρχει κανένας πια, ούτε συγγενείς, ούτε φίλος. Με τέτοιες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί πώς να μη σου έρχονται στο νου τα παλιά; Οι καλοί γείτονες που ήταν πάντα πρόθυμοι να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον συνάνθρωπο κι έναν καλό λόγο.

Η πλατεία Ελευθερίας, που η φήμη της έχει ξεπεράσει τα όρια ακόμη και του Πειραιά, λες και πρόκειται για το Πασαλιμάνι, απέχει καμιά εκατοστή μέτρα από το σπίτι που μεγάλωσα κι ήταν μια απέραντη αλάνα μ' ένα χαντάκι στη μέση και εκεί κυνηγούσαμε ώρες ατέλειωτες το τόπι που στη διάρκεια της Κατοχής ήταν πάνινο.

Λίγο πιο πάνω και προς την Αγία Βαρβάρα, υπήρχαν σπαρτά, ελαιόδεντρα και το βράδυ αρκετές κουκουβάγιες! Υπήρχαν, ακόμα, βουστάσια, κατσικοπρόβατα και αμπέλια. Εκεί που βρίσκονται οι φυλακές κι έχουν κάνει πασίγνωστη τη συνοικία, ήταν όλο θυμάρια κι άλλη χαμηλή βλάστηση. Τα πρώτα κτίρια προπολεμικά ξεχώριζαν όχι μόνο στην περιοχή, αλλά σ' όλο το Λεκανοπέδιο κι είχαν χρησιμοποιηθεί ως "ΑΣΥΛΟΝ ΑΛΗΤΟΠΑΙΔΩΝ", ώσπου με τον καιρό πήραν τη σημερινή τους μορφή. Με το ένα πόδι στον Κορυδαλλό, με το άλλο στην Κοκκινιά, πέρασαν χρόνια και χρόνια. Το ένα μέρος μάς προσέφερε ευρυχωρία, ανοικτούς ορίζοντες, πράσινο και αλησμόνητους χώρους παιχνιδιού, το άλλο ανθρώπινη ζεστασιά, πολιτιστικά σωματεία και κοινωνικές οργανώσεις, καθώς και μουσικές βραδιές, με το μπουζούκι να πρωτοστατεί και να ενθουσιάζει τον εργατόκοσμο.

Ετσι φτάσαμε, έφηβοι πια, τα παιδιά της παρέας μας στην Κατοχή και οργανωμένοι στην ΕΠΟΝ προσφέραμε κάποιες υπηρεσίες στους αγωνιστές της ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ, που έδιναν τη ζωή τους για τη ΛΕΥΤΕΡΙΑ της πατρίδας που στέναζε κάτω από τη βαριά μπότα των κατακτητών. Και φτάσαμε και στο φοβερό μπλόκο της εργατούπολης καθισμένοι οκλαδόν να κοιτάζουμε τους καταδότες στα μάτια και να λένε "σήκω εσύ, κι εσύ, κι εσύ!". Ετσι, βρέθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα τα γειτονάκια μου: ο Γιώργος, ο Γιάννης και ο Μικές. Πώς να ξεχάσει κανείς και τον καπετάνιο που τα συνόδευε, με την ξιφολόγχη να τον τρυπάει διαρκώς ο ταγματασφαλίτης και να γαυγίζει: -- "Πού είχατε, ρε, κρεμασμένη την κόκκινη σημαία και μας ανέμιζε τα αρ... α;". Κι εκείνος ν' απαντά: "Ψηλά τα κεφάλια, αδέλφια"!

Στον τόπο του μακελειού, στην πλατεία της Οσίας Ξένης, επιστρέφουμε κάθε χρόνο τον Αύγουστο στην επέτειο της σφαγής, τιμής ένεκεν, σ' εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους τόσο νωρίς για την πατρίδα και για τη λευτεριά εκεί, επιτόπου, και τα καυτερά βόλια διαπερνούσαν και τη δική μας ψυχή, που υπήρξαμε αυτόπτες μάρτυρες αυτού του φοβερού εγκλήματος, την αποφράδα εκείνη ημέρα, 17 Αυγούστου 1944, που είναι αδύνατο να λησμονηθεί. Αχ, Γιώργο, Γιάννη, Μικέ, που καθόμασταν πλάι πλάι...

Πρέπει να πούμε ότι η παρέα μου κι εγώ πιαστήκαμε πριν ακόμα χαράξει έξω από το συνοικισμό στο σημείο που βρίσκονται σήμερα οι φυλακές, πηγαίνοντας, άλλοι για ξύλα στο κοντινό βουνό, άλλοι για μυστική αποστολή στα πλαίσια της Αντίστασης και οδηγηθήκαμε στο λόφο της Δεξαμενής, κατηγορούμενοι ότι κρύβουμε όπλα, για εκτέλεση! -- Πού κρύβετε τα όπλα, ρωτούσαν και ξαναρωτούσαν οι Γερμανοί με τα φερέφωνά τους, τους εθνοπροδότες, ώσπου ακούστηκε από τον επικεφαλής γκεσταπίτη το παράγγελμα "Αλες καπούτ"!

Με την πλάτη στημένη στον τοίχο της δεξαμενής και το βλέμμα στο πολυβόλο που στήθηκε μπροστά, λέγαμε ότι στα δεκαεπτά μας χρόνια θα έκλεινε το τετράδιο της ζωής, όπου ξαφνικά η παρουσία ενός ανώτερου αξιωματικού των ταγμάτων "ασφαλείας" κι η σωτήρια για εμάς επέμβασή του, λέγοντας: -- "Πηγαίνετέ τους στο μπλόκο κι εκεί θα ξεκαθαρίσει η ήρα από το σιτάρι".

Σε μεγαλοψυχία να οφείλετο η πράξη αυτή; θα αναρωτηθεί κανείς. Οχι βέβαια, το αποκάλυψε άλλωστε ο ίδιος, βλέποντας ότι οι Γερμανοί χάνουν τον πόλεμο, λέγοντας ότι "σήμερα βρίσκεσθε εσείς σ' αυτήν την κρίσιμη κατάσταση, ίσως κάποτε βρεθώ κι εγώ στη δική σας"... Για καλή τους τύχη, οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις έδειξαν τον πιο καλό τους εαυτό για τους δοσίλογους και, το χειρότερο, για τους αντιστασιακούς!

Αυτά, όπως τα έζησα εκείνη τη μαύρη μέρα».

Η Μαρία, μία έφηβη κοπέλα, μετά το θάνατο της μητέρας της εγκαταλείπει τον τόπο της, την Πρέβεζα, για να μείνει με τη θεία της στην πρωτεύουσα. Γράφεται στη Γ΄ Λυκείου, σ' ένα σχολείο κάπου στα δυτικά της Αθήνας, όπου γνωρίζει την Αννα και τον Παύλο, τον πρώτο της εφηβικό έρωτα, τον Θάνο, τον επαναστάτη και οραματιστή του σχολείου, την Αρτεμη και την Ελένη, τον Δημήτρη και τον Αντρέα, τον ξανθό. Ο Θάνος, ο πρόεδρος της μαθητικής κοινότητας, αγωνίζεται, μέσα στην ανούσια καθημερινότητα του σχολείου που αναλώνεται στο εξεταστικό σύστημα, να βρει νόημα και να δικαιώσει τις ώρες που περνούν τα παιδιά στα θρανία. Απέναντί του ο Θάνος, αλλά και όλη η παρέα βρίσκουν τον υποδιευθυντή του σχολείου, ένα κοντόφθαλμο και αυταρχικό άνθρωπο. Η αντιπαράθεση μεταξύ τους, δραματική και απελπιστικά παράλογη, θα τελειώσει μ' ένα θάνατο, που θα είναι η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι και θα οδηγήσει στον ξεσηκωμό των παιδιών.

Η σύγκρουση των εφήβων με το κατεστημένο βρίσκεται στο επίκεντρο του βιβλίου «Τα παιδιά του τελευταίου θρανίου» της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη. Η έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στο μουμιοποιημένο εκπαιδευτικό σύστημα και την παλλόμενη ολόγυρα ζωή διατρέχουν το παρόν μυθιστόρημα, που απευθύνεται σε αναγνώστες από δεκατεσσάρων ετών. Κυκλοφορεί από τα «Ελληνικά Γράμματα».

Σε όλους όσους αγαπούν τον κήπο, τα φυτά, τη διακόσμηση και ασχολούνται επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά, απευθύνεται η καλαίσθητη έκδοση (στα ελληνικά και αγγλικά) υπό τον τίτλο «40 gardens in Greece». Με την καταλυτική βοήθεια της εικόνας καταγράφεται η σημερινή πραγματικότητα σχετικά με το επίπεδο της αρχιτεκτονικής τοπίου και της κηποτεχνίας στην Ελλάδα. Οι συντελεστές του βιβλίου είναι γεωπόνοι, αρχιτέκτονες τοπίου, κηποτέχνες, αλλά και απλοί φυσιολάτρες και φίλοι του κήπου. Στα περιεχόμενά του περιλαμβάνονται υπαρκτοί ελληνικοί κήποι, οι οποίοι μελετήθηκαν και κατασκευάστηκαν από τους καλύτερους επαγγελματίες του χώρου, με σκοπό να λειτουργήσουν ως βασικό μέσο ιδεών και προτάσεων. Οι χρήσιμες πληροφορίες και οι ιδέες που συνοδεύουν το φωτογραφικό υλικό έχουν σκοπό να βοηθήσουν ακόμη και τους απλούς ερασιτέχνες του κήπου, αυτούς που δε διαθέτουν απαραίτητα επιστημονικές γνώσεις, να ασχοληθούν περισσότερο με τον εξωτερικό χώρο, διαμορφώνοντάς τον σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες αλλά και την προσωπική τους καλαισθησία.

Το βιβλίο θα παρουσιαστεί αυτές τις μέρες στη διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης από τις εκδόσεις «Λαμπρόπουλος» (πληροφορίες στο τηλ. 210.8544904).