Eurokinissi

Το κτίριο του νέου Μουσείου Ακρόπολης - ένα τσιμεντένιο «τέρας» μέσα στην τσιμεντούπολη

Αλλά ο γέγονε, γέγονε. Ας τ' αφήσουμε αυτό. Ας δούμε πιο βαθιά, την ουσία του ζητήματος.

Αποκόπτεται δηλαδή το Μουσείο Ακρόπολης και τα γλυπτά που θα περιέχει, από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ακρόπολης, από τα χέρια των ανθρώπων που με αυτοθυσία και ηρωισμό, επί δύο αιώνες τώρα, αντιμέτωποι πάντα με την κρατική αναλγησία, ανέσκαψαν, ανέσυραν από τη γη, καθάρισαν, ταξινόμησαν, χρονολόγησαν και ερμήνευσαν τα πολυτιμότερα αυτά έργα του κλασικού αρχαιοελληνικού πολιτισμού.

Κι αυτό γιατί; Γιατί θέλουν, λένε, να γίνει το Μουσείο «σύγχρονο», όπως όλα τα μεγάλα μουσεία της Δύσης, ν' αποκτήσει «ευελιξία» στην προβολή, διαχείριση και αξιοποίηση των αρχαιολογικών μας θησαυρών. Και σ' αυτό, είναι απαραίτητο, λένε, το «σύγχρονο management». Μόνο ένας ικανός manager μπορεί να πετύχει αυτό το στόχο. Με ανταλλαγές, με διαρκείς, περιοδικές εκθέσεις και έκτακτες στο εξωτερικό και μετατρέποντας το Μουσείο Ακρόπολης σε σύγχρονο «πολυχώρο», με εικαστικές εκθέσεις, μουσικά συγκροτήματα, καφετέριες και μπαράκια, ώστε να γίνει χώρος «ελκυστικός» για την προσέλευση περισσότερων επισκεπτών και φυσικά περισσότερων εσόδων.

Ετσι, όμως, προσελκύεται μόνον «πελατεία». Προσελκύονται οι «τουρισταί», όπως έλεγε ο αλήστου μνήμης Ανδρουτσόπουλος. Οι Ελληνες, όμως, και η νεολαία τους δεν είναι «τουρισταί». Τα αρχαιολογικά μας μουσεία είναι χώροι δέους και αυτογνωσίας. Κι επειδή η Τέχνη απευθύνεται ατομικώς, χρειάζεται συνειδήσεις προετοιμασμένες για να δεχτούν τα μηνύματά της. Κι αυτό είναι ευθύνη της Παιδείας. Η πλειονότητα της σημερινής νεολαίας μας, ανελλήνιστη και ανιστόρητη σε βαθμό κακουργήματος, προσέρχεται στα μουσεία ...δίκην εκδρομής. Τα έργα της κλασικής αρχαιότητας παραμένουν ερμητικά κλειστά. Αλαλα.

Για να διορθώσουμε αυτό το κακό, για να εξαλείψουμε την πραγματική και την πνευματική φτώχεια που λεηλατούν το λαό μας, κυρίως τα παιδιά μας, χρειάζεται να βάλουμε σε άλλα θεμέλια, σε άλλη κατεύθυνση την κοινωνία μας, συνολικά. Χρειάζεται κατεύθυνση προς το σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό. Αλλά ας τ' αφήσουμε κι αυτό.

Με ποια μεγάλα μουσεία της Δύσης θέλουν να ομοιάζει το Μουσείο Ακρόπολης; Σε καμιά πρωτεύουσα της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής δεν υπάρχει εθνικό αρχαιολογικό μουσείο. Υπάρχουν μουσεία εθνολογικά. Εκθέτουν κάτι μεσαιωνικά διπλόκαρα, με ομοιώματα αγροτών, με χειροτεχνήματα και σκαπτικά εργαλεία. Οι αρχαιολογικοί θησαυροί των μεγάλων μουσείων τους προέρχονται από τη λεηλασία των λαών της Ανατολής, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, κατά τους αιώνες της αποικιοκρατίας. Είναι μουσεία που δεν έχουν καμιά ομοιότητα με το Μουσείο Ακρόπολης. Τα δικά μας μουσεία έχουν συγγένεια μόνο με το Μουσείο του Καΐρου, με τα αρχαιολογικά της Ιταλίας, που τα σπουδαιότερα εκθέματά τους είναι αντίγραφα ελληνικών έργων, της Ινδίας και της Κίνας και βεβαίως με το περίφημο Μουσείο της αρχαίας Μεσοποταμίας, στη Βαγδάτη, που λεηλατήθηκε πρόσφατα και πλούτισε τις ιδιωτικές συλλογές των «πολιτισμένων» Αμερικανών.

Το Μουσείο Ακρόπολης δεν είναι μουσείο αποικιοκρατίας... Ο πολιτισμός της αρχαίας Αθήνας είναι ο μόνος αρχαίος πολιτισμός που γεννήθηκε στο καθεστώς της άμεσης δημοκρατίας της Πνύκας. Της Εκκλησίας του Δήμου. Ολοι οι άλλοι πολιτισμοί γεννήθηκαν από τυραννικά καθεστώτα. Ο πολιτισμός τους ήταν στην αποκλειστική χρήση του βασιλιά και του ιερατείου. Ο λαός ζούσε στο μαύρο σκοτάδι. Γι' αυτό κανένας λαός τα μεταγενέστερα χρόνια, και μέχρι σήμερα, δεν επιδίωξε να οργανώσει την πολιτεία του στα χνάρια των Ασσυρίων, των Χετταίων, των Βαβυλωνίων, των Περσών ή των Αιγυπτίων. Αντίθετα, όλοι ισχυρίζονται ότι στηρίζουν την κοινωνία τους στις αξίες και αρχές του ελληνικού κλασικού πολιτισμού. Με όλες τις αλλοιώσεις, παραχαράξεις και τα υποκατάστατα που βλέπουμε σήμερα.

Οι Ελληνες, δηλαδή άνθρωποι που είχαν την τύχη να γεννηθούν σ' αυτή τη μικρή χερσόνησο, με τα χίλια τόσα νησιά, μεγάλωσαν, έζησαν και πέθαναν ανάμεσα σε αγάλματα και σπασμένες κολόνες του αρχαίου τους πολιτισμού. Οι εξαθλιωμένοι Ελληνες που έζησαν δυο χιλιάδες χρόνια αδιάλειπτης δουλείας, από τη ρωμαϊκή κατάκτηση μέχρι το 1821, κατόρθωσαν να επιβιώσουν, να διατηρήσουν τη γλώσσα τους, τη μνήμη της Ιστορίας, της Φιλοσοφίας, της Επιστήμης και της Τέχνης τους, επειδή υπήρξε αυτός ο ανθρωποκεντρικός πολιτισμός. Από αυτόν αντλούσαν την αισθητική καλλιέργεια και την ευγένεια των αισθημάτων που χαρακτηρίζει το λαό μας, ακόμα κι όταν βρίσκεται στα σκοτάδια της δυστυχίας και της αμάθειας. Από εκεί αντλούσαν δύναμη και κουράγιο και συνέχισαν να ζουν και να αγωνίζονται. Ο αρχαίος πολιτισμός για τους Ελληνες ποτέ δεν ήταν ζήτημα τουρισμού... Ηταν μια ζωντανή παρουσία, που έδινε νόημα, περιεχόμενο στη ζωή τους. Γι' αυτό κατόρθωσαν να περισώσουν ό,τι περισώθηκε από τη λαίλαπα του ρωμαϊκού χριστιανισμού.

Κορυφαία απόδειξη αυτής της αλήθειας είναι ο πατριωτισμός των αγωνιστών στη διάρκεια της πολιορκίας της Ακρόπολης στα χρόνια της Επανάστασης. Εστελναν μπαρουτόβολα στους Τούρκους που ήταν οχυρωμένοι στο κάστρο, για να μη χαλάνε τις κολόνες του Παρθενώνα και παίρνουνε το μολύβι που ήτανε χυμένο μέσα. Εκείνοι οι ξεβράκωτοι και εξαθλιωμένοι γίγαντες προτιμούσαν να σκοτωθούν προκειμένου να υπερασπιστούν την εθνική κληρονομιά τους, πολύτιμο αγαθό της ζωής τους.

Περάσανε δυο αιώνες από τότε. Τη συνέχεια αυτής της βαθιάς συναίσθησης ευθύνης, της ευγένειας των αισθημάτων και του αγνού πατριωτισμού την κράτησαν οι αγωνιστές του λαού μας, δηλαδή οι Ελληνες κομμουνιστές. Αλλ' αυτό δεν είναι της ώρας.

Εχουμε, όμως, και τους Ελληνες αρχαιολόγους. Από το 1834 φωτισμένοι διανοούμενοι διαφωτιστές δημιούργησαν, εξ ιδίων, την Αρχαιολογική Εταιρεία κι άρχισαν να ανασκάπτουν την ελευθερωμένη Ελλάδα για να φέρουν στο φως και να διασώσουν τους αρχαιολογικούς μας θησαυρούς. Οι πρώτοι επιστήμονες αρχαιολόγοι που βγήκαν από το παλιό μας Πανεπιστήμιο, έδειξαν αυταπάρνηση και αυτοθυσία που έφτανε στα όρια του ηρωισμού, απέναντι σ' ένα ξενόδουλο κράτος, βυθισμένο στην πιο βαθιά υποτέλεια και εξάρτηση. Αλλοτε φοβερίζοντας, κι άλλοτε παρακαλώντας τους διάφορους πολιτικούς ηγέτες για να εξασφαλίσουν πέντε δεκαρούλες και να συνεχίσουν τις ανασκαφές και τη διάσωση των ευρημάτων. Αυτοί οι άνθρωποι επιτέλεσαν τεράστιο εθνικό έργο στους δύο αιώνες που μεσολάβησαν και κατόρθωσαν να επιβληθούν στη συνείδηση του ελληνικού λαού ως ο μόνος θεσμός, που δεν παρασύρθηκε στη γενική σήψη και τη διαφθορά που μαστίζουν την ελληνική κοινωνία. Ο λαός μας ξέρει ότι οι αρχαιολογικοί μας θησαυροί είναι σε καλά χέρια. Στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Ξέρει ότι οι μακροχρόνιες καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις οφείλονται στη γραφειοκρατία και στην κρατική αδιαφορία. Κι όμως, το Μουσείο Ακρόπολης, το σημαντικότερο από τα μουσεία μας, το αφαιρούν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, προς χάριν των managers.

Τους managers, όμως, τους «πλήρωσε» πρώτος και καλύτερος ο Πολύκλειτος. Εφτιαξε το θέατρο της Επιδαύρου - κόσμημα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, που με την αυτοθυσία μεγάλων πρωτοπόρων του νεοελληνικού θεάτρου καθιερώθηκε στη συνείδηση του λαού μας ως τόπος ιερός, όπου ακούγεται ο περίφημος Αττικός λόγος. Τα κορυφαία, δηλαδή, επιτεύγματα της παγκόσμιας δραματικής ποίησης. Ε, λοιπόν, και αυτό το χώρο, το σύγχρονο management τον μετέτρεψε σε χώρο ασχημοσύνης και ασέβειας.

Πρέπει να αντιληφθούμε κάποτε ότι ο Φειδίας και ο Ικτίνος για να αναδειχτούν δεν έχουν ανάγκη τους managers. Η Ακρόπολη αναδεικνύει εμάς. Εμείς έχουμε ανάγκη την Ακρόπολη. Οχι αυτή εμάς. Εμείς πρέπει να «παιδευτούμε», κυριολεκτικά και μεταφορικά, για να μπορέσουμε να φέρουμε με αξιοσύνη το βάρος αυτής της μοναδικής παγκόσμιας κληρονομιάς.