Ισως κάποιος περαστικός ή κάποιος που μπορεί να έπεσε το μάτι του στο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ», ή που μπορεί να άκουσε και τα δελτία ειδήσεων, να σκέφτηκε λίγο περίεργα. Πώς είναι δυνατόν σε μια περίοδο που η εργατική τάξη έχει οξυμένα προβλήματα, που ένα σημαντικό μέρος της εργατικής τάξης αντιμετωπίζει προβλήματα επιβίωσης, η ανεργία είναι τεράστια, πώς είναι δυνατόν το ΚΚΕ να διοργανώνει εκδηλώσεις για να συζητήσει για το σοσιαλισμό και την ανατροπή του καπιταλισμού, για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης;

Μπορεί να είμαστε καλοί στην οργάνωση της πίεσης, στην άσκηση προπαγάνδας, στη συσπείρωση ακόμα και κάποιων δυνάμεων, αλλά δε θα μπορέσουμε ν' ανταποκριθούμε στα καθημερινά και επείγοντα καθήκοντα, αν δεν έχουμε εμείς στο μυαλό μας την αναγκαιότητα της πάλης για το σοσιαλισμό και αν δεν καταφέρουμε, όσο γίνεται, ένα πρωτοπόρο τμήμα της εργατικής τάξης - δεν είναι εύκολο στο σύνολό της η εργατική τάξη - να καταλάβει ότι πρέπει να παλέψει για αυτή την υπόθεση. Απόδειξη είναι ολόκληρη η ιστορία του Κόμματος. Από τη στιγμή που ιδρύθηκε το Κόμμα έβαλε ως στόχο προοπτικής την οργάνωση της πάλης για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Και γι' αυτό το λόγο ιδρύθηκε το ΚΚΕ και κάθε Κομμουνιστικό Κόμμα. Δεν υπάρχει άλλος λόγος ύπαρξης. Ξεκινά απ' την ανάγκη να φέρει την εργατική τάξη και τους συμμάχους της στην εξουσία. 80 χρόνια τώρα, αυτός ο χαρακτήρας που έχει το Κόμμα μας μας εμπόδισε μήπως να σταθούμε στην πρώτη γραμμή της πάλης για τα καθημερινά προβλήματα του λαού μας και του τόπου μας, από τη στιγμή που σε διάφορες περιόδους ή στο μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα δε φαίνονταν ότι είχαν ωριμάσει οι προϋποθέσεις για τη σοσιαλιστική επανάσταση ή για την επίλυση του προβλήματος της εξουσίας; Μας εμπόδισε να παλέψουμε για το ΙΚΑ, για βελτίωση των μισθών, για μεγάλα προβλήματα της εργατικής τάξης; Μας εμπόδισε να παλέψουμε στον πόλεμο 1940-44; Οχι. Είναι λάθος όταν άνθρωποι με μια ανεβασμένη πολιτική συνείδηση βάζουν γενικά το θέμα: `Η με τα καθημερινά προβλήματα θα ασχολιόμαστε ή με το σοσιαλισμό. Θα πω για άλλη μια φορά ότι γινόμαστε ικανοί να διεκδικούμε τα καθημερινά προβλήματα των εργαζομένων, όταν έχουμε στο νου μας τη ρίζα των προβλημάτων, που έχει να κάνει με την ταξική εκμετάλλευση και την καπιταλιστική κοινωνία και όταν προσπαθούμε να βρίσκουμε τον κατάλληλο δρόμο και τις μορφές εκείνες που θα φέρουν το σοσιαλισμό στην ημερήσια διάταξη.

Υπάρχει ανάγκη με το θέμα του σοσιαλισμού, γιατί «δρυός πεσούσης», όπως ξέρετε, «πας ανήρ ξυλεύεται», που έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Συκοφαντήθηκε ο σοσιαλισμός, έπεσε πάρα πολλή λάσπη, έτσι που σήμερα ακόμα και άνθρωποι που έβλεπαν με θετικό μάτι το ρόλο του σοσιαλιστικού συστήματος, που είχαν στόχο το σοσιαλισμό, ανεξάρτητα αν ήταν ή όχι στις γραμμές του Κομμουνιστικού Κόμματος, να έχουν χάσει τα «πασχάλια» τους και είναι δυνατό να μην μπορούν να δουν όχι μόνο τι έφταιξε, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις να μην μπορούν να δουν τη μεγάλη προσφορά του σοσιαλιστικού συστήματος, όχι μόνο όπως κλασικά λέγεται στην υπόθεση της ειρήνης, που δεν είναι δεύτερης σημασίας θέμα, αλλά και στην υπόθεση των κοινωνικών δικαιωμάτων. Και ένας ακόμα βασικός λόγος που πρέπει να μιλάμε για το σοσιαλισμό σήμερα είναι γιατί ζούμε μια περίοδο που ο καπιταλισμός έχει αντιδραστικοποιηθεί πλήρως και έχει υπερωριμάσει και γεράσει, κυριολεκτικά έχει γεράσει, το καπιταλιστικό σύστημα, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι είναι ακόμα ισχυρό.

Πάρτε το θέμα της ανεργίας. Η κατάργησή της, αλλά ακόμα και ο ουσιαστικός περιορισμός της, όχι με τη μορφή της μερικής απασχόλησης και με τη μορφή μοιράζω μια θέση στα δέκα, δεν μπορεί να γίνει, αν δεν υπάρξει κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής, σοσιαλιστική ιδιοκτησία στα βασικά μέσα παραγωγής, αν δεν υπάρχει κεντρικός σοσιαλιστικός σχεδιασμός.

Σήμερα, ποιος κάνει κουμάντο στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης ή στη διατήρηση θέσεων απασχόλησης ή στη διανομή; Το μεγάλο κεφάλαιο, τα μονοπώλια. Αυτοί κάνουν κουμάντο. Δεν πάει να λέει η κυβέρνηση και η ΕΕ, ακόμα και με τη μορφή ευχών, να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης. Αυτοί θα δημιουργήσουν θέσεις απασχόλησης τόσες όσες θέλουν και δε θα απειλούνται τα υπερκέρδη τους. Αυτό είναι το κριτήριό τους. Δε δημιουργούν θέσεις απασχόλησης για να δώσουν δουλιά. Δημιουργούν θέσεις απασχόλησης για να ανεβάσουν τα ποσοστά κέρδους, για να συγκρατήσουν την πτωτική πορεία, για να έχουν υπερκέρδη. Τα κεντρικά μεγάλα ζητήματα της κοινωνικής ευημερίας, του βιοτικού επιπέδου, είναι αδύνατον να βρουν λύσεις. Και αν ακόμα η εργατική τάξη μπορεί να αποσπάσει ορισμένες παραχωρήσεις στα πλαίσια του συστήματος, αυτές θα είναι προσωρινές και πολύ κάτω από το ρόλο που παίζει η εργατική τάξη στην παραγωγή του πλούτου και στον πλουτισμό των λίγων. Υπάρχει και το εξής τραγικό ζήτημα: Οτι η αντεπανάσταση που νίκησε σ' αυτές τις χώρες -προσωρινά μεν αλλά νίκησε, και τις συνέπειες θα τις ζούμε για πολλά χρόνια - οδήγησε πριν απ' όλα την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα να υποβιβάσουν το επίπεδο των αναγκών και τα κριτήριά τους.

Πριν αρκετά χρόνια, πηγαίνοντας στους χώρους δουλιάς, με αυτό το ρεφορμιστικό κίνημα που υπήρχε - γιατί και τα προηγούμενα χρόνια δεν ήταν κανένα ανεβασμένο ταξικό κίνημα, είχε σε ορισμένα τμήματά του έναν αδύνατο ταξικό προσανατολισμό, δεν ήταν συνολικά υπό την ηγεσία της ΠΑΣΟΚικής ΓΣΕΕ - πάλευε για ορισμένες μεταρρυθμίσεις. Πήγαινες στους χώρους δουλιάς και σου μιλούσαν για την υγιεινή και ασφάλεια, για τις επαγγελματικές ασθένειες, για το περιβάλλον. Σήμερα σου λέει «μια δουλιά και ό,τι να είναι». Προσπαθούσε να κάνει ο εργαζόμενος μια επιλογή δουλιάς ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του, τις γνώσεις του. Σήμερα γίνονται διαγωνισμοί - όπου γίνονται και όταν γίνονται - και οι άνθρωποι με πτυχία Πολυτεχνείου κλπ. τα σβήνουν και λένε απόφοιτος Λυκείου. Γιατί σήμερα το να έχεις πτυχίο και γνώσεις, σημαίνει απαιτήσεις, σημαίνει περισσότερες διεκδικήσεις.

Περάσαμε πολλά. Οι συνέπειες της κρίσης είναι πολλές, δε γλιτώνουμε εύκολα, αλλά σ' αυτά τα ζητήματα πρέπει να μιλήσουμε καθαρά στην εργατική τάξη. Να εμπιστευτεί το ΚΚΕ, αλλά και να αναλάβει τις ευθύνες της. Πρέπει να μιλήσουμε στην εργατική τάξη για την ουσία της εκμετάλλευσής της. Είναι εκτίμηση του Κόμματος το πως καμιά φορά και εμείς προσπαθούμε να αναλύσουμε στην εργατική τάξη την πολιτική της λιτότητας και λέμε «τόσο μισθό είχες, τόσο έχασες», «τρεις το λάδι, τρεις το ξίδι, τρεις και το λαδόξιδο». Καλά κάνουμε και το λέμε, αλλά θα μιλήσουμε επί της ουσίας; Οτι ακόμα και αν η εργατική τάξη καταφέρει να πάρει αυξήσεις, όπως και την περίοδο που έπαιρνε αυξήσεις, τα στοιχεία δείχνουν ότι αυξανόταν η εκμετάλλευσή της; Θα μιλήσουμε γι' αυτό που λέμε υπεραξία; Θα την πούμε στην εργατική τάξη; Οτι ο εργάτης μέσα στον καπιταλισμό είναι εμπόρευμα; Εμείς βεβαίως δεν τον βλέπουμε σαν εμπόρευμα, τον χρησιμοποιεί ο καπιταλισμός σαν εμπόρευμα - εργατική δύναμη.

Αυτά δε μας εμποδίζουν από δω και πέρα να μιλήσουμε για τις Συλλογικές Συμβάσεις και τόσα άλλα. Μας βοηθούν να στερεώσουμε καλύτερα την πολιτική μας πρόταση. Συζητιούνται τώρα στη ΓΣΕΕ οι αυξήσεις. Είναι μια καλή ευκαιρία να μιλήσουμε για την υπεραξία, για την εκμετάλλευση και να εξηγήσουμε γιατί στο κάτω - κάτω, προσπαθώντας κι αν θέλετε και να συσπειρώσουμε δυνάμεις, λέμε εμείς 250.000 το μήνα ή 10.000 την ημέρα. Από τι βγαίνει; Για να διαφοροποιηθούμε απλώς και να αρέσουμε στην εργατική τάξη; Γιατί εμείς λέμε, όταν συζητιέται το 35ωρο - που βεβαίως το διεκδικούμε - ότι από μόνο του το 35ωρο δεν μπορεί να γλιτώσει την εργατική τάξη, όχι μόνο από την εκμετάλλευση, αλλά και από τον έμμεσο βαθμό εκμετάλλευσης; Ποιοι εργοδότες μπορούν να εφαρμόσουν το 35ωρο σήμερα; Αυτοί που έχουν τη δυνατότητα, χρησιμοποιώντας τα κεφάλαια που έχουν σχηματίσει απ' την υπεραξία των εργαζομένων και χρησιμοποιώντας τσάμπα χρήμα από άλλους δρόμους, χρηματιστήρια κλπ., να αγοράζουν ακριβά μηχανήματα, να ανεβάζουν την παραγωγικότητα της εργασίας και να μπορούν μέσα στο 35ωρο να βγάζουν πολύ περισσότερα κέρδη σε βάρος της εργατικής τάξης και με αυτό τον τρόπο να εκτοπίζουν μικρότερους ανταγωνιστές και επιχειρηματίες, οι οποίοι δεν μπορούν, δεν έχουν τέτοια συσσώρευση χρήματος για να εφαρμόσουν το 35ωρο.

Η χρησιμοποίηση των νέων τεχνολογιών πραγματικά σημαίνει μείωση της ανθρώπινης δύναμης. Στον καπιταλισμό αυτό σημαίνει μείωση των θέσεων εργασίας. Δεν μπορούμε εμείς να πηγαίνουμε και να λέμε "όχι μη χρησιμοποιείτε νέες τεχνολογίες". Ποιος μπορεί να λύσει αυτό το πρόβλημα; Η ανθρώπινη δύναμη να αξιοποιείται, ακριβώς επειδή υπάρχουν οι νέες τεχνολογίες και να επωφελείται από τις νέες τεχνολογίες; Μια εξουσία, η οποία έχει στο επίκεντρό της τον εργαζόμενο. Οχι μόνο έχει στο επίκεντρό της τον εργαζόμενο, αλλά εκπορεύεται από τον εργαζόμενο. Είναι εξουσία του εργαζόμενου. Κανένας άλλος δεν μπορεί να κάνει επίκεντρο τον εργαζόμενο, αν ο ίδιος ο εργαζόμενος δεν εκφράζεται μέσα από την εξουσία του.

Βεβαίως, θα μου πείτε, ωραία είναι όλ' αυτά. Αρκεί όμως να κάνουμε μια γενική τοποθέτηση για το σοσιαλισμό και τη σοσιαλιστική επανάσταση; Πρέπει να το κάνουμε. Ομως εμείς πρέπει ταυτόχρονα να αναζητήσουμε και τις μορφές, το δρόμο που θα ωριμάζει αυτή η διαδικασία. Δεν είναι εύκολο, πολύ περισσότερο που ο συσχετισμός δύναμης είναι αρνητικός. Και ενώ -αυτό είναι το τραγικό- όλο και πιο πολύ ωριμάζει αντικειμενικά, η ανάγκη για το πέρασμα στο σοσιαλισμό, αυτό που λέμε στρατιά της επανάστασης είναι πολύ αδύνατη και στην Ελλάδα και διεθνώς. Και αν θέλετε από μια άποψη είναι και ασχημάτιστη σήμερα, με την έννοια της οργανωμένης δύναμης κλπ.

Πολλοί μπορεί να πούνε ότι κοροϊδεύουμε τον κόσμο. Ενώ έχουμε στο νου μας το σοσιαλισμό, τους λέμε «ελάτε να συσπειρωθείτε σε ένα αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό μέτωπο». Δεν τους κοροϊδεύουμε. Αν διαβάσει κανείς το πρόγραμμα του Κόμματος, το λέμε καθαρά. Λέμε καθαρά ότι τα προβλήματα που έχει σήμερα ο λαός μας είναι οξυμένα και θα γίνονται ακόμη χειρότερα. Η νέα τάξη πραγμάτων, οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις, οι εργασιακές σχέσεις. Τα ζείτε. Εμείς, λοιπόν, λέμε: Ελάτε να συγκροτήσουμε ένα Μέτωπο πάλης. Να συγκροτήσουμε, αν θέλετε, το μέσο και εργαλείο, το φορέα αυτής της πάλης, να οργανώσουμε την άμυνα, την αντεπίθεση, τη ρήξη και μέσα σ' αυτή τη διαδικασία, αν θέλετε μπορούμε και να συζητήσουμε και να έχουμε και διαφωνίες και να λύσουμε και στην πορεία το θέμα πού θα φτάσει αυτός ο αγώνας και πού θα πάει. Αν θα πάει προς το σοσιαλισμό ή αν θα μείνει πίσω και θα ανακοπεί ή θα ταλαντεύεται ανάμεσα στις μεταρρυθμίσεις και την επανάσταση. Εμείς δεν απαιτούμε το θέμα του σοσιαλισμού και το πώς θα πάμε στο σοσιαλισμό να είναι θέμα συμφωνίας για το Μέτωπο. Δεν κρύβουμε όμως ότι το θέμα θα το θέτουμε και αν θέλετε και μέσα στο Μέτωπο θα επιδιώκουμε στην πορεία να κερδηθούν δυνάμεις με αυτή την υπόθεση. Αλλά δεν είναι ότι το βάζουμε εμείς, επειδή μας ήρθε και επειδή είμαστε κόμμα που παλεύει για το σοσιαλισμό. Η ίδια η ζωή το βάζει.

Το Κόμμα μας λέει το εξής πράγμα: Οτι κατ' αρχήν εμείς πρέπει να βοηθήσουμε να γλιτώσει ο λαός απ' τις κοινοβουλευτικές αυταπάτες, ότι δηλαδή η κύρια πολιτική μάχη είναι δήθεν η εκλογική διαδικασία. Ωστόσο, μπορεί να έρθει η ώρα μέσα από τις εκλογές να διαμορφωθεί μια πλειοψηφία, του Μετώπου ή του Κόμματος, και να πάρουμε τη διακυβέρνηση. Δεν αποκλείει και το Συνέδριο του Κόμματός μας, αλλά και η ίδια η ζωή δεν αποκλείει να δημιουργηθούν τέτοιες προϋποθέσεις, όταν όμως τα αστικά κόμματα έχουν χάσει πάρα πολύ την επιρροή τους και υπάρχει πολύ μεγάλη όξυνση της ταξικής πάλης, το Κόμμα με τις συμμαχίες του, με τη μορφή του Μετώπου, να πάρει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Εγινε π.χ. στη Βενεζουέλα. Μια μορφή μετώπου, για την ακρίβεια. Δεν είναι μια επαναστατική κυβέρνηση ή ένα καθαρό αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο αντιμονοπωλιακό. Εχει όμως τέτοια στοιχεία. Και πήρε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. `Η είχαμε το παράδειγμα της Χιλής του Αλιέντε το '73. Και εκεί υπήρχε πραγματικά απότομη άνοδος της ταξικής πάλης και η Λαϊκή Ενότητα του Αλιέντε, έγινε κυβέρνηση. Αυτό μπορεί να γίνει. Αλλά τι φαντάζεστε, ότι μια τέτοια κυβέρνηση θα φέρνει νομοσχέδια στη Βουλή και με ένα νομοσχέδιο θα επαναφέρει στο Δημόσιο ή τον ΟΤΕ ή τη ΔΕΗ; Βεβαίως, σύντροφοι, ο ιμπεριαλισμός θα ξεσηκωθεί. Ξεσηκώθηκε το '73 κατά του Αλιέντε. Τώρα με τη «νέα τάξη πραγμάτων», που θεσμοθετεί τη στρατιωτική επέμβαση, δε θα επέμβουν; Τώρα που έχει ενσωματωθεί ακόμη περισσότερο η χώρα μας και θεσμικά και τυπικά και ουσιαστικά στο ιμπεριαλιστικό σύστημα; Μια τέτοια κυβέρνηση, αν δε δρομολογήσει ταχύτατες εξελίξεις, δε θα μπορέσει να σταθεί. `Η θα προχωρήσει τα πράγματα προς τα μπρος ή θα ανατραπεί.

Θα πω και κάτι άλλο. Το '48, '49, όταν πήγαιναν τους κομμουνιστές στα εκτελεστικά αποσπάσματα, και μη φανταστείτε ότι ήταν όλοι στελέχη, ούτε είχαν διαβάσει το μαρξισμό - λενινισμό σε βάθος, καθόλου σας λέω εγώ σε εκείνες τις συνθήκες. Πήγαιναν στο εκτελεστικό απόσπασμα σε συνθήκες ανόδου του κινήματος. Μπορεί στην Ελλάδα να είχαμε ήττα - και είχαμε βαριά ήττα, με βαριές συνέπειες - αλλά διεθνώς το κίνημα ανέβαινε. Σήμερα που περνάμε μια δύσκολη καμπή, μην έχουμε αυταπάτες, χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα στηρίγματα και εφόδια θεωρητικά. Αλλά και γιατί τώρα ο ρόλος της επιστήμης, της γνώσης, έχει δυναμώσει σε σχέση με εκείνη την περίοδο. Σήμερα χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη επάρκεια γνώσης. Και η πιο ικανή να κατακτήσει γνώσεις και να τις αξιοποιήσει είναι η εργατική τάξη. Να είναι καθαρό. Μπορεί τμήματα της εργατικής τάξης να δυσκολεύονται να προσεγγίσουν τη γνώση, αλλά όταν την κατακτήσουν, μπορούν να την αξιοποιούν καλύτερα από άλλα προοδευτικά, αντιμονοπωλιακά, ταλαντευόμενα μικροαστικά στρώματα. Ο εργάτης μπορεί να τη χρησιμοποιήσει πολύ καλύτερα. Και γι' αυτό έχουν αξία τέτοιες συζητήσεις, αλλά και το διάβασμα.