ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Αποδέκτης η πόλη του, η Καρδίτσα

Στο Δήμο Καρδίτσας δώρισε την περιουσία και τα έργα του Δ. Γιολδάση, η θετή του κόρη

«Αλώνισμα»

Εναν ανεκτίμητο «θησαυρό» τέχνης απέκτησε η Καρδίτσα, «κληρονομώντας» την περιουσία του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου Δημήτρη Γιολδάση (1897-1993). Πρόκειται για μία σημαντική πολιτιστική - ιστορική κληρονομιά, που, εκτός των άλλων, αποτελεί και το σημαντικότερο υλικό για την ιστορία της Καρδίτσας του αιώνα που έφυγε, αλλά και πολλών άλλων περιοχών της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη διαθήκη που άφησε η θετή κόρη του καλλιτέχνη, Στέλλα Γιολδάση, η οποία συντάχθηκε στις 28 Ιούνη 1999 (οκτώ μήνες πριν από το θάνατό της), περιέρχεται στο Δήμο Καρδίτσας η περιουσία του αξέχαστου ζωγράφου, η οποία περιλαμβάνει πάνω από 2.000 πίνακες όλων των διαστάσεων, ένα οικόπεδο με κατοικία στην οδό Δημ. Λάππα 142, εκατοντάδες σχέδια, φωτογραφικό υλικό, σλάιτς, μεταξοτυπίες κ. ά.

Ο δήμος επέλεξε, σε πρώτη φάση, να μετατρέψει το σπίτι όπου έζησε και δημιούργησε ο μεγάλος ζωγράφος σε χώρο δημιουργικό. Σε χώρο όπου τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τη ζωή και το έργο του Δ. Γιολδάση, αλλά και με την τέχνη της ζωγραφικής. Το κληροδότημα θα αποτελέσει το 3ο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών, ενώ στην πορεία θα υλοποιηθεί η επιθυμία της δωρήτριας Στέλλας Γιολδάση και θα μετατραπεί ο χώρος σε εκθεσιακό κέντρο - Πινακοθήκη Δημήτρη Γιολδάση.

«Το νυφικό φόρεμα»

Τη μελέτη της διαμόρφωσης της οικίας του Δ. Γιολδάση ανέλαβε η μελετήτρια - αρχιτέκτονας της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Καρδίτσας, Ανθούλα Καραμούζη, η οποία σημειώνει πως η πρώτη φάση αφορά «την ανακαίνιση της υπάρχουσας παλαιάς ισόγειας κατοικίας, ανέγερση νέου ισογείου κτιρίου στη θέση παλαιάς αποθήκης και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου για τη στέγαση του 3ου Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών του Δήμου Καρδίτσας. Στόχος μας είναι η λειτουργία του κτιρίου ως κέντρου - εργαστηρίου εικαστικών δραστηριοτήτων, αλλά και χώρου πολλαπλών χρήσεων με ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα περιβάλλοντος και παράδοσης, προσεγγίζοντας μ' αυτόν τον τρόπο τις ιδιαίτερες ευαισθησίες του καλλιτέχνη, σε μια προσπάθεια να αναδείξουμε όλες τις προσωπικές αναζητήσεις του μεγάλου ζωγράφου, που δεν ήταν μόνο εικαστικές, αλλά σχετίζονταν άμεσα με έναν ιδιαίτερο τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης της ζωής».

Από τεχνικής πλευράς, το κτίριο παρουσιάζει αρκετά προβλήματα, που οφείλονται κύρια στη φυσιολογική φθορά των υλικών και στην έλλειψη συντήρησης. Στο πλαίσιο της αποκατάστασης, το κτίριο θα ανακαινιστεί στο σύνολό του, χωρίς ιδιαίτερες παρεμβάσεις που να αλλοιώνουν τη μορφή. Σε μία προσπάθεια ανάδειξης, θα γίνει συντήρηση όλων εκείνων των στοιχείων που μπορούν να διατηρηθούν ή θα γίνει αντικατάσταση με νέες κατασκευές, με απόλυτο σεβασμό στις προσωπικές επιλογές του καλλιτέχνη.

Μακρόχρονη δημιουργική πορεία

«Στέλλα Γιολδάση». Εργο του Δ. Γιολδάση

Ο Δ. Γιολδάσης, γιος και εγγονός τσοπάνηδων, καταγόμενων από τη Σαμαρίνα, γεννήθηκε το 1897 στο Μορφοβούνι της Θεσσαλίας. Η φτώχεια και η ορφάνια τον ακολουθούσε στα παιδικά του χρόνια. Μόλις τελείωσε την Τετάρτη Δημοτικού, βγήκε στη δουλιά και στα 13 χρόνια του ο καπνεργάτης Γιολδάσης άρχισε τη ζωγραφική. Ενα χρόνο αργότερα μπήκε στο Τμήμα Κοσμηματογραφίας της Σχολής Καλών Τεχνών και αργότερα στο Τμήμα της Ζωγραφικής. Το 1921 τέλειωσε τη σχολή και ξεκίνησε τη βιοπάλη. Επιγραφές, βοηθός σε σκηνογράφους κλπ. Το 1924 διακρίνεται με τη συμμετοχή του στην «Εκθεση των Δέκα». Από το 1937 έως το 1948, με διακοπές στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης και στη μεταδεκεμβριανή περίοδο, διδάσκει Τεχνικά στο Γυμνάσιο της Καρδίτσας. Στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης βγήκε στο βουνό και δούλευε στη διαφώτιση και στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του ΕΛΑΣ. Παράλληλα ζωγράφιζε και εικονογραφούσε μια αντιστασιακή σατιρική εφημερίδα. Μαζί με άλλους ζωγράφους έκανε τοιχογραφίες με τους ήρωες του '21 (δε σώθηκαν), στο κτίριο του Εθνοσυμβουλίου στις Κορυσχάδες. Μετά τα Δεκεμβριανά συνελήφθη, αλλά γρήγορα αποφυλακίστηκε.

Από το 1948 έως το 1966 ο Δ. Γιολδάσης έζησε στην Αθήνα. Μετά εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Καρδίτσα. Υπόδειγμα ήθους, ανθρωπιάς, πνευματικής ευρύτητας, δίκαια χαρακτηρίστηκε «τυπικός εκπρόσωπος της αγροτικής τοπιογραφίας». Από το 1966 έως το θάνατό του ασχολήθηκε αποκλειστικά με το τοπίο του θεσσαλικού κάμπου και τις δραστηριότητες του ανθρώπου. Γνήσιος δημιουργός, υμνητής της θεσσαλικής υπαίθρου και των ανθρώπων της, ο Δ. Γιολδάσης με το πολύχρονο λαϊκό του έργο και τον αταλάντευτο αγώνα του για την κοινωνική πρόοδο, πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας και στο λαό μας.

Οσα δεν πρόλαβα να πω (2)

Συνεχίζοντας το σημείωμα της προηγούμενης Κυριακής θα αρχίσω και σήμερα με την παρατήρηση που τελείωσα και τότε. Θα επαναλάβω, δηλαδή, και πάλι πως δεν είναι δυνατόν κάτω από τις νέες πολιτικές που σε λίγο θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να δοθεί στον Ελληνα εργαζόμενο η δυνατότητα να διαμορφώσει τον ιστορικό χαρακτήρα της ελληνικής κοινωνίας με την εργασία του και τους αγώνες που απαιτεί η εξασφάλισή της.

Ούτε πάλι θα είναι δυνατό να του δοθεί η δυνατότητα να συμμετάσχει ενεργά στην υπεράσπιση του περιβάλλοντος που απειλείται από την απάνθρωπη ανάπτυξη. και, τέλος, να εκδηλώσει μια γνήσια οικολογική πρωτοβουλία. Και, φυσικά, για μας η οικολογία δεν ορίζεται από τη ρομαντική συμπεριφορά της φυσιολατρίας, αλλά από το σεβασμό στους κοινωνικούς κύκλους της καθημερινής ζωής, όπως αυτοί διαμορφώνονται με απάνθρωπο τρόπο στο πλαίσιο μιας ανθρωποεχθρικής καπιταλιστικής αντίληψης.

(β) Η κυβέρνηση δε φαίνεται να αντιλαμβάνεται πως όλες αυτές οι συνθήκες που θα δημιουργηθούν με την οικονομική πολιτική της δεν είναι δυνατό να αποτελέσουν ένα βασικό πλαίσιο, όπου θα αναδεικνύεται η ποιότητα της ζωής των εργαζομένων, η αναβάθμιση της «καθημερινότητας» και όλες εκείνες οι ιδιότητες που εξασφαλίζουν στο σημερινό άνθρωπο το δικαίωμα να πάρει μέρος στην ισότιμη κατανομή των επιτευγμάτων του σύγχρονου κόσμου.

Και στο σημείο αυτό σκέφτομαι δυνατά με τη μορφή της ερώτησης. Η επίσπευση των αποκρατικοποιήσεων, η ανατροπή του ασφαλιστικού, η υποταγή στην παγκοσμιοποίηση ως αναγκαστικής συνθήκης της νέας ζωής, οι ανθρωποβόρες διαστάσεις της ανεργίας είναι δυνατό να μετατρέψουν το θλιβερό υποκείμενο όλης αυτής της οικονομικής πολιτικής σε ευδαίμονα συμμέτοχο μιας ουτοπίας όπως αυτή διαμορφώνεται στη σύγχρονη Ελλάδα του ΠΑΣΟΚ και που περιγράφεται σαν ένας ιδιόρρυθμος παράδεισος κάτω από τις δυσβάστακτες προοπτικές της ΟΝΕ; Να μετατρέψουν, με άλλα λόγια, τον Ελληνα πολίτη σε ανεξάρτητο και αγωνιστικό πρόσωπο ενός πολιτισμού που θέλει να είναι σύγχρονος. Ενός πολιτισμού που θέλει να λειτουργεί ως στοιχείο εθνικής επαλήθευσης και ως δύναμη αντίστασης ενάντια σε μια επαπειλούμενη παγκοσμιοποίηση; Αλήθεια, είναι δυνατό να μιλούμε για μια σύνταξη 150.000 ή για μια αύξηση 10.000 δρχ. και να πιστεύουμε πως αυτός ή αυτή που τις εισπράττει, θα εισπράττει έστω και τα «αποφάγια» ενός πολιτιστικού γεύματος, το κύριο πιάτο του οποίου απολαμβάνουν μόνο οι έχοντες; Είναι δυνατό στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που θεμελιώνει την προοπτική της επιβίωσής της αποκλειστικά στις αρχές της Ανάπτυξης, της Ανταγωνιστικότητας και της Αγοράς να ανατραπεί και να διαμορφωθεί τελικά ως παραγωγικό πολιτισμικό κύτταρο η συνείδηση του εργαζόμενου; Ενός εργαζόμενου, βέβαια, που ουσιαστικά συντρίβεται κάτω από το απάνθρωπο βάρος αυτών των αδυσώπητων τριών Α (Ανάπτυξη, Ανταγωνιστικότητα, Αγορά) που με κανένα τρόπο δε φαίνεται να επιτρέπουν τη συνύπαρξη ενός τέταρτου Α (Ανθρωπος).

(γ) Και τέλος, αν πιστέψουμε πως ο πολιτισμός δεν είναι μόνο το προϊόν που προκύπτει από την ορθή οικολογική συμπεριφορά του ανθρώπου, ούτε μόνο το προϊόν μιας σύγχρονης ευμάρειας, αλλά και το προϊόν εκείνο που προκύπτει από τη δίκαιη κατανομή των επιτευγμάτων μιας σύγχρονης Παιδείας, τότε θα συμφωνήσουμε πως οι ποσοτικές παρεμβάσεις του υπουργού της Παιδείας στο αιμόφυρτο σώμα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και η υπόσχεση του κ. πρωθυπουργού ότι σε λίγο ακόμα και ο Γιαννάκης από τον Πεντάλοφο π.χ. θα έχει πρόσβαση στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ κι ας μην έχει καθαρή τουαλέτα στο ετοιμόρροπο σχολειό του και ένα συστηματικά μετεκπαιδευμένο δάσκαλο πως δεν οδηγούν πουθενά. Και τότε ακόμα πρέπει να παραδεχτούμε πως η κυβέρνηση θα καρφώσει τον πολιτισμό, σαν έναν άλλο ταλαίπωρο Προμηθέα στον Καύκασο της αδυσώπητης αδιαφορίας της. Και στην περίπτωση αυτή βέβαια μόνο η συστηματικά οργανωμένη αντίσταση ενός λαού που χάνει τον πολιτισμό του και αλλοτριώνεται μέσα στο θόρυβο και στη σύγχυση ήχων και χρωμάτων, που δεν τον εκφράζουν, μπορεί να δώσει τη λύση. Και αυτό σημαίνει εκείνο που μας έμεινε ως ελπίδα είναι μια νέα δυναμική λαϊκή συσπείρωση. Με άλλα λόγια ένα ανανεωμένο λαϊκό μέτωπο.

Του Γ. Χ. ΧΟΥΜΡΟΥΖΙΑΔΗ