Το 1992 τρία από τα τέσσερα κόμματα της Ελληνικής Βουλής, η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο Συνασπισμός, ψήφισαν τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, θεμέλιο της οποίας ήταν η απελευθέρωση των αγορών και η ελεύθερη κίνηση του κεφαλαίου. Η ΕΟΚ μετατρεπόταν σε Ευρωπαϊκή Ενωση και όλοι πλην Λακεδαιμονίων (βλ. ΚΚΕ) προπαγάνδιζαν με λιγότερο ή περισσότερο πάθος τις «χρυσές εποχές» που έρχονταν με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Το τι ακολούθησε είναι μέσες - άκρες γνωστό και τετριμμένο: Επίθεση στο λαϊκό εισόδημα, εμπορευματοποίηση κοινωνικών υπηρεσιών, εργασιακές σχέσεις - λάστιχο, ιδιωτικοποιήσεις, ανεργία, αλλά και πρωτοφανής κερδοφορία του μεγάλου, εγχώριου και διεθνούς, κεφαλαίου. Εχει αξία όμως να θυμηθούμε μερικά πράγματα για να ερμηνεύσουμε τις προοπτικές που παρουσιάζονται σήμερα ως αντίδοτα της κρίσης.

Για πολλά χρόνια μετά το 1992, δεν προλαβαίναμε καν να προφέρουμε τη λέξη «καπιταλισμός» και μας κατηγορούσαν για «ξύλινη γλώσσα». Λέγαμε για βαριές συνέπειες από την είσοδο στην ΕΕ και την ΟΝΕ και μας έλεγαν «Κασσάνδρες». Λέγαμε για ανάγκη αντίστασης και απειθαρχίας στις πολιτικές του ευρωμονόδρομου, για αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Ενωση και μας αποδοκίμαζαν εν χορώ πότε για ουτοπιστές, πότε για υποκινητές «ανυποψίαστων» μαθητών, εργατών, αγροτών και συνταξιούχων, πότε για απροσάρμοστους που δεν έχουν καταλάβει την έλευση του «Τέλους της Ιστορίας»... Λέγαμε ότι ο σοσιαλισμός είναι αναγκαίος και επίκαιρος όσο ποτέ και μας απαντούσαν ότι το σύστημα αυτό έχει χρεοκοπήσει. Για να δούμε τι λένε σήμερα οι ίδιοι, οι «υπεράνω κάθε υποψίας» στυλοβάτες του συστήματος. Και κυρίως γιατί τα λένε.

«Η σημερινή κρίση είναι δομική. Πηγάζει από τη φύση και τη λειτουργία του οικονομικού συστήματος των τελευταίων 25 ετών - του ασύδοτου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού».

Δ. Δασκαλόπουλος, πρόεδρος Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών

Ο κύριος πρόεδρος εναντιώνεται ξαφνικά στα ταξικά του συμφέροντα; Το αφεντικό τρελάθηκε; Ψυχραιμία παιδιά. Το big boss του βιομηχανικού κεφαλαίου «τραβάει το αυτί» των «συναδέλφων» του τραπεζικού κεφαλαίου. Δημιουργική κριτική για να ξεμαγκώσουν οι τροχοί του συστήματος. Ο κ. πρόεδρος ξέρει πολύ καλά ότι είναι στη φύση του καπιταλισμού ο ανταγωνισμός μέχρι θανάτου, που σπρώχνει τους μεμονωμένους καπιταλιστές σε κινήσεις που απειλούν τη συνολική ισορροπία του συστήματος. Και ενώ μέχρι τότε κάθε κρατική παρέμβαση στην «ελεύθερη οικονομία» ισοδυναμούσε με στρέβλωση, τώρα είναι αναγκαία για την κοινή σωτηρία τραπεζιτών, καταθετών, επιχειρηματιών, κ.ο.κ. Μόνο που η κρατική παρέμβαση ενός καπιταλιστικού κράτους, όπως είναι το ελληνικό, ή μιας ιμπεριαλιστικής ένωσης, όπως είναι η ΕΕ, είναι σωτήρια μόνο για το κεφάλαιο που παίρνει ανάσες από τα λεφτά του φορολογούμενου λαού. Και ενώ πριν για το συνταξιούχο, για το μισθωτό και τον αγρότη δεν υπήρχαν λεφτά και ενώ για τον άνεργο το επίδομα κοβόταν, για την Παιδεία οι δαπάνες πάγωναν, για την Υγεία η μόνη λύση ήταν η εμπορευματοποίηση, για τη σωτηρία του Ασφαλιστικού η μόνη λύση ήταν η αύξηση ορίων ηλικίας και η μείωση των συντάξεων... ξαφνικά ποτάμια χρήματος ξεχύνονται για να ξεπλύνουν την τοξινωμένη καπιταλιστική οικονομία. Οσο γνωστό και χιλιοπαιγμένο είναι το έργο της σωτηρίας, άλλο τόσο γνωστή είναι και η κατάληξη: Κάθε καπιταλιστική κρίση, έλεγε ο Μαρξ, προετοιμάζει απλώς την επόμενη που είναι πιο βαθιά και πιο έντονη. Δείτε ότι αυτές τις μέρες συζητιούνται εξαγορές τραπεζών. Η συγκέντρωση και η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου θα ενταθούν. Το μεγάλο ψάρι, με το ζεστό κρατικό χρήμα, θα φάει ευκολότερα το μικρό. Μόνο που έτσι ο ανταγωνισμός θα οξυνθεί, οι μισθοί θα συμπιεστούν εκ νέου και, επομένως, μια νέα κρίση υπερσυσσώρευσης θα γίνει αναπόφευκτη. Στο μεταξύ, από την προηγούμενη κρίση θα έχουν καταστραφεί παραγωγικές δυνάμεις με ανεργία, κλείσιμο παραγωγικών μονάδων, και όχι μόνο. Ενα επίσης από τα μέσα που διαθέτει ο καπιταλισμός για να βγαίνει από την κρίση είναι ο πόλεμος. Και τα Βαλκάνια είναι πάντα σε αναβρασμό, ΗΠΑ - ΕΕ - Ρωσία στρατιωτικοποιούνται ραγδαίως, στη Μέση Ανατολή γίνεται το έλα να δεις, κ.ο.κ.

Οι λαοί δε χρειάζεται να μοιραστούν τις ανησυχίες του Δασκαλόπουλου. Να ανησυχήσουν για τα χειρότερα που έπονται. Να οξύνουν την ταξική πάλη διεκδικώντας «να μην πληρώσουν τα σπασμένα», διεκδικώντας την ικανοποίηση όλων των αναγκών τους. Να καταλάβουν ότι το δίλημμα σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα είναι επίκαιρο όσο ποτέ. Σοσιαλισμός όμως σημαίνει ρήξη με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Σημαίνει κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και όχι κρατικοποιήσεις από το συλλογικό καπιταλιστή μέχρι να συνέλθουν οι μεμονωμένοι. Σημαίνει κεντρικός σχεδιασμός με λαϊκό έλεγχο και όχι κοινοβουλευτική αντιπροσώπευση εξαρτημένη από τα μεγάλα συμφέροντα. Η πρόταση του ΚΚΕ για Λαϊκή Εξουσία - Λαϊκή Οικονομία, πέρα από το ότι είναι ειλικρινής, σταθερή και δεν προσαρμόζεται στα δημοσκοπικά ευρήματα, έχει ένα ακόμα πιο σημαντικό πλεονέκτημα: Είναι δραματικά επίκαιρη και μοναχικά ρεαλιστική, σε έναν κόσμο όπου οι εναλλακτικές προτάσεις διαχείρισής του καταρρέουν σαν τραπουλόχαρτα...

Την εκμετάλλευση του δικαιώματος των εργαζομένων στις διακοπές που μετατρέπεται σε εμπόρευμα από το κεφάλαιο με τη στήριξη της ΕΕ, κατήγγειλε ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, Κώστας Δρούτσας, την Τετάρτη στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, στη συζήτηση σχετικά με την έκθεση για την «Προστασία των καταναλωτών ως προς ορισμένες πτυχές της χρήσης αγαθών υπό καθεστώς χρονομεριστικής μίσθωσης».

Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, «το δικαίωμα των εργαζομένων στην ανάπαυση και σε διακοπές έχει μετατραπεί σε εμπόρευμα, από το οποίο πλουτίζει το κεφάλαιο. Οι χρονομεριστικές μισθώσεις (η πολυετής αφαίμαξη των υποψήφιων τουριστών με μεγάλα τουριστικά γραφεία - ξενοδοχεία) και τα νέα προϊόντα που προωθούνται σε αυτά τα πλαίσια έρχονται να εκμεταλλευτούν το διαρκή περιορισμό χρόνου διακοπών, τη συμπίεση των εισοδημάτων και την προσπάθεια των εργαζομένων να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμα φτηνότερες διακοπές, δημιουργώντας τζίρους που ξεπερνούν τα 11 δισ. ευρώ».

Ο Κ. Δρούτσας υπογράμμισε ότι «οι δόλιες και επιθετικές μέθοδοι που χρησιμοποιούν εταιρείες, πολλές φορές, "φάντασμα", προκειμένου να πείσουν και να ξεγελάσουν τους αγοραστές ξεκινούν, στην καλύτερη περίπτωση, από τα μικρά γράμματα των συμβολαίων, από παραπλανητικές διαφημίσεις, κουραστικές παρουσιάσεις, υπόσχεση δώρων κ.ά. που καταλήγουν σχεδόν πάντα στην άμεση και πιεστική υπογραφή δεσμευτικών εγγράφων», ενώ «τα παράπονα που φτάνουν στις οργανώσεις καταναλωτών για απάτες, υπέρογκα έξοδα συντήρησης, εκδόσεις πιστωτικών καρτών, σημαντικές μειώσεις τιμών στην επαναπώληση λόγω εξόδων μάρκετινγκ κλπ. είναι άπειρα».

Καταλήγοντας ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, επισήμανε ότι «η ένταξη και άλλων προϊόντων στην οδηγία για τις χρονομετρικές πιστώσεις όπως διακοπές σε πλοία, club, τροχόσπιτα εξασφαλίζει νομική κάλυψη και νέα κέρδη στις δραστηριότητες του κεφαλαίου» και «το δικαίωμα υπαναχώρησης περιορισμένο σε 10 ημέρες που συνοδεύεται από πρόστιμο της τάξης του 3% του συνολικού ποσού δε λύνει το πρόβλημα, αντίθετα η ΕΕ μεταφέρει την ευθύνη στις πλάτες των εργαζομένων όπως κάνει με όλα τα καταναλωτικά προϊόντα».