ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 11 Γενάρη 2009
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΧΑΡΟΛΝΤ ΠΙΝΤΕΡ
Μια σθεναρή, ανυποχώρητη φωνή διαμαρτυρίας

ICON

Είτε με το θέατρό του, είτε με την ενεργό πολιτική δράση του, πάντα έλεγε ανοιχτά και θαρραλέα την άποψή του. Με τον καθαρό καταγγελτικό του λόγο απευθυνόταν στη συνείδηση των ελεύθερων και επαναστατημένων ανθρώπων. Μια σθεναρή και ανυποχώρητη φωνή διαμαρτυρίας. Ενας υπερασπιστής των καταπιεσμένων και των θυμάτων της αλαζονείας. Αυτός υπήρξε και αυτός θα μείνει για πάντα στη μνήμη όλων ο Βρετανός συγγραφέας, Χάρολντ Πίντερ, που έφυγε από τη ζωή, παραμονή Χριστουγέννων, σε ηλικία 78 χρόνων, χτυπημένος από τον καρκίνο. Αν και ο ίδιος είχε δηλώσει πρόσφατα ότι δε θέλει να αναφέρονται στον ίδιο ως συγγραφέα, αλλά ως πολιτικό ακτιβιστή - ενώ αυτοπροσδιοριζόταν, όχι ως Βρετανός αλλά ως Πολίτης του Κόσμου.

Αντιρρησίας συνείδησης

Ο Πίντερ γεννήθηκε στο εργατικό προάστιο του Χάκνι, στο Ανατολικό Λονδίνο, το 1930, όπου πέρασε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια. Ο πατέρας του ήταν ράφτης εβραϊκής καταγωγής. Τόσο ο αντισημιτισμός που γνωρίζει μεγαλώνοντας, όσο και οι βομβαρδισμοί που υφίσταται το Λονδίνο από τους ναζί στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τον αναγκάζουν να εγκαταλείψει το σπίτι του από τα εννιά έως και τα 12 χρόνια του. Οι πολιτικές ανησυχίες του Πίντερ άρχισαν να καλλιεργούνται σε νεαρή ηλικία και το 1949 κατηγορήθηκε ως αντιρρησίας συνείδησης, επειδή αρνήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία.

Εμφανίζεται ως ποιητής το 1950 στο λονδρέζικο περιοδικό «Ποίηση». Ξεκινά την επαφή του με το θέατρο ως ηθοποιός, κυρίως σε σαιξπηρικούς ρόλους, με το ψευδώνυμο Ντέιβιντ Μπάρον. Το 1948 γίνεται δεκτός στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης. Ενα χρόνο αργότερα την εγκαταλείπει και περιοδεύει, μέχρι το 1957, με διάφορους θιάσους ρεπερτορίου, σε επαρχιακά θέατρα όπου γνωρίζει και παντρεύεται την πρώτη του σύζυγο, την ηθοποιό Βίβιαν Μέρτσαντ (1956). Ξαναπαντρεύτηκε το 1980 την συγγραφέα και ιστορικό Αντόνια Φρέιζερ.

Ο Πίντερ έχει συγγράψει 29 θεατρικά έργα, αν και η συγγραφική του ιδιότητα δεν περιορίστηκε μόνο στα θεατρικά έργα. Υπήρξε και ποιητής, ενώ είχε γράψει και σενάρια για ταινίες, πολλά εκ των οποίων ήταν προσαρμογή των έργων του για τον κινηματογράφο. Είχε σκηνοθετήσει και πολλές θεατρικές παραστάσεις. Το 1957 έγραψε «Το Δωμάτιο», ακολούθησε αμέσως το «Βουβό γκαρσόνι» και την επόμενη χρονιά το «Πάρτι Γενεθλίων». Η επιτυχία ήρθε με τον «Επιστάτη» το 1959, το οποίο έγινε και ταινία το 1963. Ακολούθησαν: ο «Εραστής» (1962), «Η Επιστροφή» (1964), οι «Παλιοί Καιροί» (1971), η «Προδοσία» (1979), κ.ά.

Ριζοσπαστικές παρεμβάσεις

Αν και τα έργα της νεανικής του περιόδου χαρακτηρίζονται από τον ατομικότητα και το σχεδόν απολίτικο των ηρώων του, ο Χάρολντ Πίντερ τα τελευταία 25 χρόνια παρενέβαινε συστηματικά και ριζοσπαστικά στα πολιτικά δρώμενα. Ακόμη και μετά τη διάγνωση καρκίνου του οισοφάγου, ο Πίντερ δεν είχε σταματήσει ούτε στιγμή να καταγγέλλει τις επιλογές του τότε Βρετανού πρωθυπουργού, Τόνι Μπλερ.

Τη δεκαετία του '80 ασκούσε κριτική στον Αμερικανό Πρόεδρο Ρόναλντ Ρίγκαν και στη σύγχρονή του Βρετανίδα πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ. Μαζί με τον Αρθουρ Μίλερ ταξίδεψαν πριν από είκοσι χρόνια στην Τουρκία, υποστηρίζοντας τα δικαιώματα των πολιτικών κρατουμένων - θυμάτων της δικτατορίας. Σε κάθε ευκαιρία ύψωσε τη φωνή του με θάρρος, όπως οφείλει να πράττει η διανόηση: Για τη γενοκτονία των Κούρδων, για την ανατροπή της δημοκρατίας στη Χιλή και τη στήριξη των δικτατοριών στη Λατινική Αμερική από τις ΗΠΑ, για την επιδρομή στη Γιουγκοσλαβία και τον πόλεμο στο Κόσσοβο, για την εισβολή στο Ιράκ, για την τρομοκράτηση του κόσμου από τον Μπους.

Απρόσμενα, πάντως, το 2005 η Σουηδική Ακαδημία τού απονέμει το Νόμπελ Λογοτεχνίας, χωρίς φυσικά να αναμένει αυτό που ακολούθησε και θα μείνει στην ιστορία των Νόμπελ. Πρώτη φορά ο αποδέκτης του Νόμπελ Λογοτεχνίας απευθύνεται με ένα πολιτικό μανιφέστο και πάνω από όλα ένα δριμύτατο, εξοργισμένο και τεκμηριωμένο «κατηγορώ» για την πολιτική των ΗΠΑ. Τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας των Νόμπελ, αλλά και οι νομπελίστες στην κατάμεστη αίθουσα στη Στοκχόλμη, άκουσαν και είδαν από βιντεο-οθόνες, με δυνατή φωνή από το κρεβάτι του νοσοκομείου, τον Πίντερ, να εξακοντίζει εναντίον των ΗΠΑ φράσεις, όπως «κατά συρροήν δολοφόνοι», «εγκληματίες πολέμου», «αδίστακτοι, ανήθικοι καταπιεστές».

Τολμηρός και αιχμηρός

Μέσα από εκείνη την τολμηρή και αιχμηρή ομιλία του, η τέχνη ξαναβρήκε την πραγματική και ουσιαστική της υπόσταση. Στην 45λεπτη ομιλία του, απαρίθμησε όλα τα ψέματα που ειπώθηκαν για να δικαιολογηθεί η επέμβαση στο Ιράκ... «Μας περιβάλλει ένα απέραντο υφαντό από ψέματα, πάνω στο οποίο τρεφόμαστε και ζούμε. Οπως κάθε ένας από εσάς γνωρίζει, η δικαιολογία της επέμβασης στο Ιράκ ήταν ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν κατέχει επικίνδυνα όπλα μαζικής καταστροφής, τα οποία μπορούν να πυροδοτηθούν σε 45 λεπτά προκαλώντας τον όλεθρο. Μας διαβεβαίωσαν ότι ήταν αλήθεια. Δεν ήταν. Μας είπαν ότι το Ιράκ συνεργάζεται με την "Αλ Κάιντα" και είναι συνυπεύθυνο για την κτηνωδία της 11ης Σεπτέμβρη. Μας διαβεβαίωσαν ότι ήταν αλήθεια. Δεν ήταν. Μας είπαν ότι το Ιράκ απειλεί την ασφάλεια του κόσμου. Μας διαβεβαίωσαν ότι ήταν αλήθεια. Δεν ήταν. Η αλήθεια είναι κάτι τελείως διαφορετικό και έχει να κάνει με το πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιλαμβάνονται το ρόλο τους στον κόσμο και πώς επιλέγουν να τον εφαρμόσουν».

Κατηγόρησε, επίσης, τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι «"έθρεψαν" κάθε ένα δικτάτορα μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αναφέρομαι στις χώρες Ινδονησία, Ελλάδα, Ουρουγουάη, Βραζιλία, Παραγουάη, Αϊτή, Τουρκία, Φιλιππίνες, Γουατεμάλα, Ελ Σαλβαδόρ και, φυσικά, στη Χιλή. Δεν υπάρχει ούτε κάθαρση, ούτε συγχώρεση για τις ΗΠΑ μετά τον τρόμο που επέβαλαν στη Χιλή το 1973... Εκατοντάδες χιλιάδες θάνατοι σημειώθηκαν σ' αυτές τις χώρες. Συνέβησαν στ' αλήθεια; Και πρέπει σε όλες τις περιπτώσεις να τους αποδώσουμε στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική; Η απάντηση είναι ναι... Τα εγκλήματα των ΗΠΑ υπήρξαν συστηματικά, διαρκή, διεφθαρμένα, ανήθικα, αμείλικτα. Αλλά ουσιαστικά ελάχιστοι άνθρωποι μίλησαν γι' αυτά. Κι αυτό οφείλεται στην Αμερική. Εξάσκησε μια κλινική χειραγώγηση παγκόσμιας εξουσίας, ενώ την ίδια στιγμή υποδυόταν τη δύναμη του παγκόσμιου καλού. Είναι μια λαμπρή, ευφυής, με υψηλό ποσοστό επιτυχίας, πράξη ύπνωσης».

Το «κατηγορώ» ενός ασυμβίβαστου

«Οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται όπως παλιά για διαμάχες χαμηλής έντασης» - συνέχιζε. «Ανοίγουν τα χαρτιά τους στο τραπέζι, χωρίς να φοβούνται ή να έχουν τη διάθεση να κάνουν παραχωρήσεις. Δεν τους καίγεται καρφί για τον ΟΗΕ, το διεθνές δίκαιο, την κριτική των διαφωνούντων, την οποία αντιμετωπίζουν ως ασήμαντη. Εχουν δεμένο στο λουρί τους το κλαψιάρικο μικρό αρνάκι τους, την αξιολύπητη και νωθρή Μεγάλη Βρετανία»... «Πόσους ανθρώπους πρέπει να σκοτώσουν, προκειμένου να κερδίσουν επάξια το χαρακτηρισμό του κατά συρροήν δολοφόνου και του εγκληματία πολέμου; Δεν είναι, επομένως, δίκαιο ο Μπους και ο Μπλερ να προσαχθούν ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου Εγκλημάτων Πολέμου; Αλλά ο Μπους υπήρξε έξυπνος. Δεν το αναγνώρισε. Ο Μπλερ, όμως, το αναγνώρισε και ως εκ τούτου μπορεί να προσαχθεί. Μπορούμε να δώσουμε στο Δικαστήριο τη διεύθυνσή του, αν ενδιαφέρεται. Είναι το νούμερο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ στο Λονδίνο».

Ενώ για την εισβολή στο Ιράκ τη χαρακτήρισε στην ομιλία του «ληστρική πράξη, ενός αιματηρού τρομοκρατικού καθεστώτος που περιφρονεί κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Ηταν μία αυθαίρετη στρατιωτική επιχείρηση βασισμένη σε μια ατελείωτη σειρά ψεμάτων και χυδαίας χειραγώγησης των ΜΜΕ και κατ' επέκταση του κόσμου. Φέραμε τα βασανιστήρια, τις έξυπνες βόμβες, τις αμέτρητες τυφλές δολοφονίες, την εξαθλίωση και το θάνατο στον ιρακινό λαό και είπαμε πως φέραμε "ελευθερία και δημοκρατία στη Μέση Ανατολή"».

ΤΟ «ΚΑΤΗΓΟΡΩ», όμως, του ασυμβίβαστου συγγραφέα δεν είχε αποδέκτες μόνο τον Τζορτζ Μπους, τον Τόνι Μπλερ και τον κάθε αντίστοιχο «τρομοκράτη των λαών», αλλά και όλους όσοι κλείνουν τα μάτια και τ' αυτιά, στα «κατά συρροήν εγκλήματα των ισχυρών», στις ηγεσίες κάθε χώρας, σε όλους εκείνους που καθήκον έχουν να υπερασπίζονται τη ζωή και τον άνθρωπο.


Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ