Η Αρχαία Ακαδήμεια ήταν προάστιο στα δυτικά της Αθήνας, κοντά στον Ιππιο Κολωνό, δίπλα στον Κηφισό ποταμό. Το όνομά της το οφείλει στον ήρωα - οικιστή Εκάδημο ή Ακάδημο αλλά ως τοπωνύμιο σημαίνει «δήμον εκάς του άστεως» δηλαδή δήμο μακριά από την πόλη. Από τον 5ο αιώνα το προάστιο ονομαζόταν Εκαδήμεια. Ο Πλάτωνας δίδαξε στο Αλσος της Ακαδήμειας από το 387 π.Χ. μέχρι το 347 π.Χ. που πέθανε. Το Γυμνάσιο ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ., σχεδόν ταυτόχρονα με τις άλλες δύο σχολές της Αρχαίας Αθήνας, το Λύκειο και το Κυνόσαργες. Το Αλσος ήταν αφιερωμένο στην Αθηνά, ενώ στην ευρύτερη περιοχή υπήρχαν ιερά και βωμοί αφιερωμένοι στον Δία, τον Ερμή, τις Μούσες, τις Χάριτες, τον Ηρακλή, τον Ηφαιστο. Οι Χάριτες συνηθιζόταν να λατρεύονται σε τόπους με άφθονη βλάστηση και νερά και ένας τέτοιος τόπος ήταν η Ακαδήμεια. Γι' αυτό και η ονομασία «κάλλιστον προάστιον».

Σπάνια, για τη σημερινή Αθήνα, συνύπαρξη του παρελθόντος και του παρόντος στο Αλσος της Ακαδημίας Πλάτωνα

Εδώ και μήνες, σε τμήμα του Αλσους της Ακαδημίας Πλάτωνος, εκεί όπου, το έτος 387 π.Χ., ο Πλάτων ίδρυσε την περίφημη ομώνυμη Σχολή του και σήμερα αποτελεί έναν από τους ελάχιστους πνεύμονες πράσινου της Αθήνας, κατασκευάζεται 5όροφο κτίριο, 4.500 τ.μ. ανά όροφο και συνολικής επιφάνειας περίπου 20.000 τ.μ. Φυσικά, ως είθισται σ' αυτές τις περιπτώσεις, το μεγάλο κατασκευαστικό κεφάλαιο «αλωνίζει» με την άδεια του κράτους - κατά το «νόμιμον, άρα ηθικόν» - αφού το οικόπεδο όπου χτίζεται το κτίριο εξαιρέθηκε της απαλλοτρίωσης, «παρά την αρχική έκθεση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας».

Το ΚΚΕ ανέδειξε από το περασμένο καλοκαίρι το σοβαρό αυτό ζήτημα με σχετική Ερώτηση βουλευτών του προς τον υπουργό Πολιτισμού. Το κτίριο θα βρίσκεται δίπλα ακριβώς στον προβλεπόμενο χώρο ανέγερσης του Αρχαιολογικού Μουσείου της πόλεως των Αθηνών (σ.σ. η χωροθέτηση του οποίου έχει εγκριθεί από το 2000, αλλά ακόμη «σέρνεται» η κατασκευή του), ενώ στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχουν αρχαιολογικά λείψανα, όπως η Ιερά Οικία, το Γυμνάσιο και η Παλαίστρα. Ωστόσο, η υπουργική απόφαση του Απρίλη του 2007 (σ.σ. με την υπογραφή του πρώην υπουργού Πολιτισμού, Γ. Βουλγαράκη) αναφέρεται μόνο στην Ιερά Οικία, η οποία, σύμφωνα με την απόφαση, ...«δεν προσβάλλεται αισθητικά» από την ανέγερση του κτιρίου!

Πανοραμική άποψη του χώρου: Σε πρώτο πλάνο το εργοτάξιο (σ.σ. οι φωτογραφίες είναι από το καλοκαίρι), στο βάθος το Αλσος και αριστερά οι αποθήκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας

Οι βουλευτέ του ΚΚΕ εκτιμούν ότι η σημασία του άλσους (λόγω των αρχαιολογικών ευρημάτων και της ιστορικότητάς του), «αλλά και ο περιβάλλων φυσικός χώρος στον οποίο προβλέπεται να εκτεθούν υπαίθρια αρχαία ευρήματα και θα είναι επισκέψιμος, βλάπτονται από ένα κτίριο 5 ορόφων που θα ανεγερθεί στο συγκεκριμένο οικόπεδο, το οποίο θα δεσπόζει στην περιοχή και επισκιάζει ό,τι υπάρχει γύρω του».

Οι βουλευτές ρωτούσαν τον υπουργό (σ.σ. και εξακολουθούν να το κάνουν αφού απάντηση δεν έλαβαν και κατέθεσαν εκ νέου την Ερώτηση) με ποια κριτήρια εξαιρέθηκε το οικόπεδο από την απαλλοτρίωση, γιατί δόθηκε άδεια οικοδόμησης, χωρίς να έχει προηγηθεί το ρυμοτομικό σχέδιο της περιοχής, αν η κυβέρνηση επιμένει στη συγκεκριμένη επιλογή της και αν εξακολουθεί να ισχύει η χωροθέτηση του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών στην Ακαδημία Πλάτωνος.

Το κτίριο των γραφείων κατασκευάζεται σε απόσταση αναπνοής από το στέγαστρο της Ιεράς Οικίας

Τότε αρχίζει η οικοδόμηση της περιοχής, με αποτέλεσμα να διακοπούν οι συστηματικές ανασκαφές και να αρχίσουν οι σωστικές εργασίες, σε οικόπεδα στα οποία βρίσκονταν κυρίως τάφοι. Ο,τι διασώθηκε φυλάχτηκε στις αποθήκες. Το 1974 κηρύσσεται απαλλοτριούμενος χώρος μια έκταση 120 στρεμμάτων, η οποία το 1978 μειώνεται, ενώ ταυτόχρονα κηρύσσεται Αλσος πρασίνου. Ο χώρος διακόπτεται από τις οδούς Δράκοντος και Μοναστηρίου, οι οποίες προβλέπεται να καταργηθούν στο πλαίσιο της ενοποίησης του Αλσους.

Ωστόσο, το τμήμα που χτίζει η εταιρεία «ΑΚΤΩΡ»... «βρέθηκε» εκτός κάθε απαλλοτρίωσης που γινόταν για την ανάδειξη του Αλσους από το ΥΠΕΧΩΔΕ και το ΥΠΠΟ. Αυτό τεκμηριώνεται και από τα τοπογραφικά διαγράμματα που περιλαμβάνονται στα σχετικά φύλλα της Εφημερίδας της Κυβέρνησης. Το χειρότερο είναι ότι, όπως όλα δείχνουν, αυτή η εξέλιξη δεν είναι παρά μόνο η αρχή. Διότι στον καθορισμό της ζώνης προστασίας του Αλσους και των όρων χρήσης και δόμησης εντός αυτής το φθινόπωρο του 2004 - με κοινή υπουργική απόφαση των υπουργών ΠΕΧΩΔΕ και Πολιτισμού - η συγκεκριμένη περιοχή που χτίζει η εταιρεία, καθώς και όμορες σε αυτήν, χαρακτηρίζεται ως «Βιοτεχνικό Πάρκο», όπου ναι μεν απαγορεύεται σειρά οχλουσών δραστηριοτήτων (μάντρες αυτοκινήτων, φανοποιεία, κλπ.), αλλά επιτρέπονται άλλες επαγγελματικές χρήσεις, γραφεία, εστιατόρια μέχρι και εμπορικές εκθέσεις. Αντιστοίχως, σε άλλα σημεία της «ζώνης προστασίας» επιτρέπονται ξενοδοχεία, τράπεζες, επαγγελματικά εργαστήρια και εμπορικά καταστήματα (πλην υπεραγορών και πολυκαταστημάτων), γκαράζ («κτίρια στάθμευσης») κλπ.

Το οικόπεδο «διέφυγε» των προβλέψεων για απαλλοτρίωση, τόσο κατά την επέκταση των ορίων του αρχαιολογικού άλσους το 2000, όσο και κατά τον καθορισμό χρήσεων γης το 2004. Την άνοιξη του 2007, ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Γ. Βουλγαράκης, έδωσε την τελική έγκριση για την κατασκευή του κτιρίου, θεωρώντας ότι δεν επηρεάζει αισθητικά τα αρχαία κατάλοιπα της Ιερής Οικίας. Ωστόσο, το στέγαστρο που προστατεύει τις αρχαιότητες χωρίζεται μόνο από το μικρό δρομάκι της οδού Δράκοντος. Ετσι, τόσο η Ιερή Οικία, όσο και άλλες αρχαιότητες (οι οποίες δεν αναφέρονται στην απόφαση), όπως τα λείψανα της Παλαίστρας και του Γυμνασίου, θα αποτελούν, ουσιαστικά, το ...περιβάλλον των γραφείων.

Την ίδια στιγμή, η κατασκευή του Μουσείου της Πόλης των Αθηνών εξακολουθεί να βρίσκεται στον «αέρα», αφού, αν δεν επιλεγεί στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ (Δ' ΚΠΣ) ...θα πάει «άκλαυτο». Η δε αρμόδια Γ' Εφορεία Αρχαιοτήτων, η οποία διατηρεί αρχαιολογικές αποθήκες δίπλα ακριβώς στο σκάμμα του κτιρίου με πλούσιο υλικό από όλο το Λεκανοπέδιο και με ευθύνη του Δήμου Αθηναίων, πλην της περιοχής αρμοδιότητας της Α΄ Εφορείας, καθώς και τις περιοχές των δήμων της Δυτικής Αττικής, Ασπροπύργου, Μάνδρας, Μαγούλας, Οινόης, Βιλλίων, Ερυθρών, Νέας Περάμου, Μεγάρων και Ελευσίνας... έχει απομείνει με μόλις 4 μόνιμους εργατοτεχνίτες και επαφίεται στους ωρομίσθιους. Ακολουθώντας, εξάλλου, τη «μοίρα» όλης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας έχει πρόβλημα ακόμη και για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων της. Ωστόσο, οι αρχαιολόγοι εξακολουθούν να προσπαθούν να σώσουν ό,τι μπορούν στην Ακαδημία Πλάτωνος. Στο τμήμα που χτίζεται το κτίριο υπάρχουν αρχαιολογικά στρώματα αν και λίγη σημασία έχει πλέον αυτό, αφού προβλέπεται η κατασκευή τριών υπόγειων γκαράζ.

Το σημείο χωροθέτησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών

Σε δήλωσή της στον «Ρ» για το θέμα, η βουλευτής του ΚΚΕ Εύα Μελά σημείωσε:

«Το ζήτημα που έχει ανακύψει στον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος καταδεικνύει σαφώς τις μεγάλες πολιτικές ευθύνες των κυβερνήσεων, που, προκειμένου να εξυπηρετήσουν ιδιωτικά συμφέροντα στην περιοχή, έφθασαν στο σημείο να εξαιρέσουν της απαλλοτρίωσης το συγκεκριμένο οικόπεδο, παραβλέποντας το ότι κυριολεκτικά μπαίνει μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, παρεμβάλλεται οπτικά, κόβοντας βίαια το αρχαιολογικό τοπίο, παραβιάζοντας το περίγραμμα του αρχαιολογικού χώρου. Το οικοδομικό συγκρότημα που σήμερα προκύπτει είναι σε πλήρη αντίφαση και σύγκρουση συνολικότερα με το χώρο, με το ότι εκεί κατά τους ιστορικούς υπήρχαν σημαντικά μνημεία της ιστορίας της πόλης των Αθηνών.

Το κτίριο σαν μέγεθος και σαν όγκος θα πρυτανεύσει αλλοιώνοντας το τοπίο, υποβαθμίζοντας τις γύρω αρχαιότητες και τα μνημεία, καταστρέφοντας ανεπανόρθωτα αρχαιότητες με τα θεμέλιά του.

Και βέβαια το τεράστιο πολιτικό θέμα που υπάρχει είναι το ότι δημόσια γη και η κοινωνική περιουσία, όπως είναι συνολικά ο ελεύθερος χώρος της Ακαδημίας Πλάτωνος, ο αρχαιολογικός χώρος, οι σπαρμένες παντού αρχαιότητες που σηματοδοτούν την ιστορική μνήμη του αθηναϊκού λαού, όλα θυσιάζονται για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών, αποδεικνύοντας ακόμα μια φορά τη διαπλοκή της πολιτικής εξουσίας με την οικονομική ολιγαρχία.

Για το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, η σιωπή της πολιτικής ηγεσίας στις Ερωτήσεις που καταθέσαμε στη Βουλή, τόσο στην αρχή του καλοκαιριού όσο και μέσα στον Οκτώβριο, αποδεικνύει την ενοχή και τη συνειδητή επιλογή της κυβέρνησης για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων οικονομικών επιχειρηματικών κύκλων.

Υπάρχουν όμως και βαθύτερες συγκεκριμένες πολιτικές ευθύνες που έχουν να κάνουν συνολικά με την αντιμετώπιση της περιουσίας του λαού, της πολιτιστικής κληρονομιάς και του περιβάλλοντος, όπου παραδίδονται βορά στα ιδιωτικά συμφέροντα, παραβλέποντας ακόμα και τα αυτονόητα: Την ιστορική μνήμη, το σεβασμό στους τελευταίους εναπομείναντες ελεύθερους χώρους - θέμα προτεραιότητας για τους κατοίκους της Αττικής γης - το σεβασμό στην ίδια την ιστορία της πόλης των Αθηνών και κάθε προσπάθειας να έρθει σε επικοινωνία ο σύγχρονος κάτοικος της Αθήνας με το παρελθόν μέσα από την επιστημονική τεκμηρίωση και τη γνώση.

Μέσα από τη γνώση και την παιδεία που συντελείται με την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου όχι σε στείρα μουσειακή - και εμπορευματοποιημένη - κατά τις επιταγές της κυρίαρχης πολιτικής προσέγγισης για την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά μας, αλλά που συντελείται μέσα την καθημερινότητα των κατοίκων του Λεκανοπεδίου, καθημερινότητα που περιλαμβάνει και το αρχαιολογικό και το φυσικό περιβάλλον ελεύθερο, ώστε να διαμορφώνουν οι σύγχρονοι κάτοικοι, οι εργαζόμενοι, βιωματικά τη συνείδηση για την ιστορική και πολιτιστική μας συνέχεια».