Πολύ ορθά οι Θέσεις ιεραρχούν την ανάγκη να ριχτεί μεταξύ άλλων το κέντρο βάρους των προσπαθειών του Κόμματος σε δυναμικούς κλάδους της βιομηχανίας καθώς και σε νέα τμήματα της εργατικής τάξης (ε.τ.) που δέχονται μια σφοδρότερη επίθεση στα πλαίσια της γενικής επίθεσης του κεφαλαίου. Επισημαίνεται η προσπάθεια για συστηματικότερη δράση στον τομέα των μισθωτών επιστημόνων και ειδικότερα στο χώρο των μηχανικών. Από τα πρώτα βήματα που σημειώνονται σε αυτήν την κατεύθυνση, τόσο η θετική όσο και η αρνητική κομματική πείρα επιβεβαιώνουν τη γενική πολιτική μας γραμμή και τις εκτιμήσεις των Θέσεων.

Στους κλάδους που εργάζονται μισθωτοί μηχανικοί - τεχνικοί, εμφανίζεται επιτάχυνση της διαδικασίας συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, μεγέθυνση των μονοπωλιακών ομίλων (π.χ. κατασκευές). Αυτή η διαδικασία συνοδεύεται από την αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης, τη συρρίκνωση των αυτοαπασχολουμένων με ταυτόχρονη προλεταριοποίησή τους, την εκτεταμένη εφαρμογή ελαστικών εργασιακών σχέσεων, τη συγκάλυψη της μισθωτής σχέσης μέσω της καθιέρωσης του Δελτίου Παροχής Υπηρεσιών. Παράλληλα επεκτείνεται η προσωρινή απασχόληση, εντείνεται η κινητικότητα από κλάδο σε κλάδο, καθώς και η ταυτόχρονη μερική απασχόληση ενός σε διαφορετικούς κλάδους της υλικής παραγωγής (π.χ. Τεχνικού Ασφάλειας). Βεβαίως, η κατάσταση αυτή αναμένεται να επιδεινωθεί ενόψει της επερχόμενης κρίσης.

Ταυτόχρονα, όσον αφορά τους εργαζόμενους μηχανικούς, έχουμε να κάνουμε με τμήματα που ανήκουν ή προσεγγίζουν την ε.τ., στην πλειοψηφία τους εργάτες πρώτης γενιάς, χωρίς εμπειρία ταξικών αγώνων, υπό την έντονη και πολύπλευρη επίδραση της αστικής τάξης και του οπορτουνισμού. Αλλοι παράγοντες που διαμορφώνουν την κατάσταση είναι:

-- Η έντονη εργοδοτική τρομοκρατία που ασκείται μέσω των απολύσεων, της ατομικής διαπραγμάτευσης, αλλά και της λυσσαλέας επίθεσης των μονοπωλιακών ομίλων έναντι κάθε προσπάθειας συλλογικής διαπραγμάτευσης μέσω δικαστικών προσφυγών για την απαγόρευση της δυνατότητας υπογραφής Συλλογικής Σύμβασης από το Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών (ΣΜΤ).

-- Η ύπαρξη μηχανισμών ενσωμάτωσης ή ψευδεπίγραφης συνδικαλιστικής εκπροσώπησης μέσω του ΤΕΕ ή των Επιστημονικών - Επαγγελματικών Συλλόγων στη βάση των δήθεν «κοινών συμφερόντων του επαγγέλματος», εργοδοτών και εργαζομένων.

-- Η ισχυρή επίδραση του οπορτουνισμού εδράζεται κοινωνικά στην εργατική αριστοκρατία και σε στελέχη με ενδιάμεση θέση στην πυραμίδα διεύθυνσης και οργάνωσης της εργασίας στους συγκεκριμένους κλάδους.

Σε μια ιδιαίτερα δύσκολη και σύνθετη κατάσταση όπως αυτή, η σχεδιασμένη δράση του Κόμματος έφερε αποτελέσματα με σταθμούς:

-- Τη μαζικοποίηση του ΣΜΤ και τη σταδιακή αλλαγή του συσχετισμού σε αυτό έναντι των οπορτουνιστικών δυνάμεων που κυριαρχούν.

-- Την ενιαία δουλειά στους μισθωτούς τεχνικούς αποφοίτους ΑΕΙ και ΤΕΙ σε σύγκρουση με το συντεχνιακό διαχωρισμό.

-- Την αυτοτελή ιδεολογική πολιτική δουλειά με βάση τη στρατηγική μας, σε συνολική αντιπαράθεση με τη στρατηγική του κεφαλαίου, αλλά και την προσπάθεια εξειδίκευσης ανά κλάδο και ανά θέμα.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της δουλειάς για το Ασφαλιστικό, της οργάνωσης των καταλήψεων του ΤΣΜΕΔΕ με το πλαίσιο του ΠΑΜΕ. Η δουλειά αυτή έφερε τα πρώτα βήματα διαμόρφωσης του Ταξικού Πόλου στο χώρο, που αποδεικνύεται έμπρακτα ότι μπορεί να τραβήξει στη δράση ευρύτερα τμήματα εργαζομένων που μάλιστα κατεβαίνουν για πρώτη φορά στο δρόμο.

Το πιο ουσιαστικό όμως ήταν ότι συνέβαλε στην όξυνση της πάλης με τις ποικίλες δυνάμεις του οπορτουνισμού που δρουν στο χώρο (ΝΑΡ, ΣΥΡΡΙΖΑ - ΚΟΕ, ΕΝΑΝΤΙΑ) με την αντιπαράθεση πάνω στο κεντρικό ζήτημα του προσανατολισμού του κινήματος, που τελικά είναι αποκαλυπτική για το ρόλο κάθε δύναμης. Απαντήσαμε σε ιδεολογήματα που χρόνια τώρα λειτουργούν για να ενσωματώνουν, όπως ότι ο αντιιμπεριαλιστικός αντιμονοπωλιακός προσανατολισμός τάχα δε βοηθά στη μαζικοποίηση του κινήματος. Αποκαλύψαμε την προσπάθεια εγκλωβισμού του κινήματος στο παιχνίδι εναλλαγής των κυβερνήσεων του δικομματισμού με την τακτική των δήθεν ίσων αποστάσεων ανάμεσα στο ΠΑΜΕ και τη ΓΣΕΕ και τη διαχειριστική γραμμή της ενότητας με βάση το πρόβλημα.

Η κρίση που αναμένουμε οδηγεί στην ένταση της επίθεσης, σε μια νέα κατάσταση που εγκυμονεί σοβαρές δυνατότητες πλατιάς ριζοσπαστικοποίησης, αλλά ταυτόχρονα και κινδύνους μεγαλύτερης ενσωμάτωσης.

Ενόψει αυτής της κατάστασης αποκτά ιδιαίτερη σημασία να προχωρήσουμε στη μεγαλύτερη εξειδίκευση της γενικής πολιτικής γραμμής μας ανά κλάδο και χώρο εργασίας. Οφείλουμε να εντείνουμε συγκεκριμένα τη δουλειά για παραπέρα αλλαγή του συσχετισμού δύναμης και την εδραίωση του πλαισίου πάλης του ΠΑΜΕ στο Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών. Με συγκεκριμένο σχέδιο να παρέμβουμε για τη διεύρυνση του μαχητικού Ταξικού Πόλου στο χώρο των μισθωτών μηχανικών - τεχνικών που περνάει μέσα από τη συγκέντρωση δυνάμεων στους μονοπωλιακούς ομίλους, την κομματική οικοδόμηση στους χώρους αυτούς. Καθήκον δύσκολο, αλλά ταυτόχρονα και θεμελιώδες για την ισχυροποίηση του Κόμματος.

Εχουμε όλες τις προϋποθέσεις να τα καταφέρουμε: Το ισχυρό όπλο των Θέσεων του 18ου Συνεδρίου που πατούν σε μακρόχρονη πείρα, την καθολική ιδεολογική - πολιτική υπεροχή του Μαρξισμού-Λενινισμού. Στις πλάτες μας πέφτει το δύσκολο έργο της ισχυροποίησης του Κόμματος και θα προχωρήσουμε χωρίς ταλαντεύσεις.

1. Το καίριο ερώτημα που θέτει η επερχόμενη οικονομική κρίση είναι «ποιος θα πληρώσει την κρίση: τα μονοπώλια ή ο λαός». Σε τέτοιες συνθήκες αυξάνονται οι δυνατότητες για ραγδαία ανάπτυξη του λαϊκού και επαναστατικού κινήματος. Ετσι, αποκτά κορυφαία σημασία η διαλεκτική σύνδεση της τακτικής με τη στρατηγική, η ανάπτυξη του μαζικού διεκδικητικού κινήματος με την ισχυροποίηση του Κόμματος. Πρόκειται για καθήκοντα που είναι στενά, διαλεκτικά δεμένα μεταξύ τους. Δεν ταυτίζονται, καθώς το καθένα διαθέτει τη σχετική του αυτοτέλεια.

Για τούτο, θεωρώ πως είναι επιζήμια η ταύτιση της τακτικής με τη στρατηγική ή πολύ περισσότερο η εξαφάνιση της τακτικής στο όνομα της σύνδεσης της υποταγής της με τη στρατηγική. Οπως βέβαια είναι επιζήμια η μη σύνδεση, η μη υποταγή της τακτικής στη στρατηγική.

Αντίστοιχα, έχει, κατά την άποψή μου, σημασία να επιμείνουμε περισσότερο από ό,τι μέχρι σήμερα στην ανάπτυξη του μαζικού κινήματος, στη δημιουργία και ισχυροποίηση των διάφορων αγωνιστικών συσπειρώσεων, σε αντιμονοπωλιακή, αντιιμπεριαλιστική, δημοκρατική κατεύθυνση πάντοτε. Εχει ξεχωριστή σημασία η αναζωογόνηση των συνδικάτων, των συλλόγων, των επιτροπών ειρήνης, των επιτροπών για τα δημοκρατικά δικαιώματα, των ποικιλόμορφων επιτροπών αγώνα και διάφορων συσπειρώσεων.

Σημαντική επίσης η συλλογική, δημοκρατική, μαζική λειτουργία των κάθε λογής συσπειρώσεων. Η υποκατάστασή τους από τις κομματικές λειτουργίες μπορεί να εξασφαλίζει προωθημένες αποφάσεις, αλλά δε διευκολύνει τη συμμετοχή ευρύτερων λαϊκών μαζών, πέρα από αυτές που συνήθως συμβαδίζουν μαζί μας. Δε διευκολύνει τη διαπαιδαγώγηση του λαού σε μαζικές, αγωνιστικές διαδικασίες, μέσα από τις οποίες κατακτιέται στην πράξη η ριζοσπαστικοποίηση της συνείδησης.

Είναι πιο δύσκολο να πείθουμε αυτούς που δεν είναι πεισμένοι, παρά να μένουμε στη βολική βεβαιότητα των ήδη πεισμένων. Κατά κανόνα, είναι ορθότερο να παρεμβαίνουμε στους πρωτοβάθμιους μαζικούς φορείς (εκεί που υπάρχουν) που ελέγχονται από τις αντιδραστικές δυνάμεις και να αλλάζουμε, με επιμονή και κόπο τους συσχετισμούς, παρά να δημιουργούμε τους δικούς μας, ελεγχόμενους βέβαια, αλλά μειοψηφικούς και ξεκομμένους από τις μάζες.

Η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος, των συσπειρώσεων βοηθά την ανάπτυξη του Κόμματος και αντίστροφα. Η συνείδηση δεν αλλάζει μόνο ή κυρίως μέσα από τη συζήτηση. Η επαναστατικοποίηση της συνείδησης απαιτεί πράξη, αλλαγή στάσης ζωής, έστω και στοιχειώδη. Γι' αυτό, η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος τροφοδοτεί, ανοίγει δρόμους, φέρνει το Κόμμα σε επαφή με νέα τμήματα του λαού που μπορεί τώρα να εισέρχονται για πρώτη φορά στους αγώνες, τα θέτει σε κίνηση και, κατά συνέπεια, δημιουργεί τις πλέον ευνοϊκές προϋποθέσεις για να πέσει ο σπόρος της πολιτικής και ιδεολογικής παρέμβασης του Κόμματος σε εύφορο έδαφος.

Οι μαζικοί φορείς πρέπει να θέτουν στόχους αντιμονοπωλιακούς και τα βαθύτερα ζητήματα να αντιμετωπίζονται από το Κόμμα και όχι αντίστροφα. Οι κομματικές παρεμβάσεις (ανακοινώσεις, συγκεντρώσεις κ.ά.) πρέπει να συμπληρώνουν και να εμβαθύνουν αυτές του μαζικού αντιμονοπωλιακού κινήματος και όχι να τις υποκαθιστούν ή να τις υποβαθμίζουν.

Για τούτο, χρειάζεται, νομίζω, περισσότερο να σκύψουμε στα μικρά και μεγάλα προβλήματα που απασχολούν όλα τα τμήματα του λαού, όλες εκείνες τις κοινωνικές δυνάμεις που θα απαρτίσουν το αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό μέτωπο πάλης. Δηλαδή την εργατική τάξη, την εργαζόμενη αγροτιά, τα μεσαία στρώματα της πόλης, τα κοινωνικά κινήματα που αγωνίζονται για τα δημοκρατικά δικαιώματα, την ειρήνη, τον πολιτισμό (Πρόγραμμα ΚΚΕ σελ. 28).

2. Ενα από τα ρυάκια που μπορούν να βοηθήσουν στη συγκρότηση του λαϊκού μετώπου είναι το κίνημα για τις δημοκρατικές ελευθερίες, το οποίο έχει, κατά τη γνώμη μου, υποτιμηθεί. Η επίθεση στις δημοκρατικές κατακτήσεις θα ενταθεί προκειμένου να θωρακιστεί το καπιταλιστικό σύστημα ενόψει μάλιστα της κρίσης.

Μέσα από το κίνημα για την υπεράσπιση και διεύρυνση των δημοκρατικών ελευθεριών μπορούμε και πρέπει να προσελκύσουμε ευρύτατες λαϊκές δυνάμεις, ακόμη και δυνάμεις που δεν μπορούμε να τις προσεγγίσουμε από άλλα κανάλια.

Σχετικές είναι οι επισημάνσεις του Λένιν: «Το ξύπνημα και η ανάπτυξη της σοσιαλιστικής εξέγερσης ενάντια στον ιμπεριαλισμό συνδέονται αδιάρρηκτα με την ανάπτυξη της δημοκρατικής αντίστασης και αγανάκτησης». «Το προλεταριάτο που δε διαπαιδαγωγείται στην πάλη για τη δημοκρατία, δεν είναι ικανό να πραγματοποιήσει την οικονομική ανατροπή». (Λένιν, «Απαντα», τ. 30, σελ. 68-74).

3. Καίριας σημασίας για την επίτευξη των στόχων του Συνεδρίου μας είναι η πολιτική στελεχών. Η σταθερότητα στις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού, η προσήλωση στο Πρόγραμμα και στο Καταστατικό του Κόμματος πρέπει να συμβαδίζουν με τη μαχητικότητα, την ταξική αδιαλλαξία. Στα ζητήματα αυτά δε χωρά κανένας υποκειμενισμός.

Εχω τη γνώμη ότι τα στελέχη πρέπει παράλληλα να ξέρουν να ακούν και όχι μόνο να μιλούν, να καθοδηγούν και να μη ρέπουν σε διοικητικές συμπεριφορές, να αποτελούν υπόδειγμα στη ζωή τους, στον εργασιακό και προσωπικό περίγυρο. Η σεμνότητα, η πραότητα, η δυνατότητα επικοινωνίας με τους άλλους, η αυτοθυσία, η ικανότητα για ειλικρινή αυτοκριτική πρέπει να χαρακτηρίζουν τα στελέχη. Οφείλουμε όλοι να διαπαιδαγωγούμαστε με αυτό το πνεύμα μια και ζούμε σε μια κοινωνία από όλους τους πόρους της οποίας εκπορεύονται ο εγωισμός, η ματαιοδοξία, ο καριερισμός και ο συμβιβασμός με το χρήμα και την εξουσία. Ειδικά τα επαγγελματικά στελέχη πρέπει πρώτα να δοκιμάζονται στις δυσκολίες του εργασιακού τους χώρου.

Καλή επιτυχία στο Συνέδριό μας!