Κ. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ

Ας δούμε, όμως, ορισμένες πλευρές.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΣΥΝ η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση «είναι κρίση της νεοφιλελεύθερης μορφής του σύγχρονου καπιταλισμού». Συγκεκριμένα, σημειώνονται τα εξής: «Η παγκόσμια κρίση που ζούμε σήμερα, η οποία ξεκίνησε στις ΗΠΑ ως κρίση του χρηματοπιστωτικού τομέα, εξελίσσεται ραγδαία σε γενικευμένη δομική κρίση της νεοφιλελεύθερης μορφής του καπιταλιστικού συστήματος, εντείνοντας παντού τις καταστροφικές συνέπειές του». (Πρόγραμμα ΣΥΝ, σελίδα 38).

Προφανώς, ο ΣΥΝ αδυνατεί να καταλάβει ή δε θέλει να παραδεχτεί ότι η παρούσα κρίση είναι μια χαρακτηριστική και καραμπινάτη οικονομική κρίση του καπιταλισμού και όχι αποτέλεσμα κάποιας μορφής διαχείρισής του. Κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων - κερδών και υπερπαραγωγής προϊόντων, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη φτώχεια και την αγοραστική αδυναμία των λαών, ως αποτέλεσμα της εντεινόμενης εκμετάλλευσης και καταλήστευσης. Κρίση, η οποία έρχεται να δώσει ακόμη περισσότερες και πιο τρανταχτές αποδείξεις για τα ιστορικά και ξεπερασμένα όρια του καπιταλιστικού συστήματος.

Προφανώς, ο ΣΥΝ αδυνατεί ή δε θέλει να καταλάβει, ότι η ελευθερία κίνησης κεφαλαίων και εμπορευμάτων, η «απελευθέρωση» των αγορών, οι αποκρατικοποιήσεις και ιδιωτικοποιήσεις της «δημόσιας σφαίρας», κλπ., κλπ. (δηλαδή, όλα όσα χρεώνει στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο) δεν οφείλονται στη διαχείριση των όποιων πολιτικών εκφραστών του μεγάλου κεφαλαίου, αλλά, πρώτα και κύρια, στις αδήριτες εσωτερικές ανάγκες της σύγχρονης καπιταλιστικής ανάπτυξης, π.χ. στην τεράστια συσσώρευση κερδών στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, που αναζητούσαν χώρους και τομείς για την κεφαλαιοκρατική λειτουργία και διευρυνόμενη κερδοφορία τους στις νέες συνθήκες ανταγωνισμού και διεθνοποίησης της παραγωγής. Οι εσωτερικές αυτές ανάγκες οδήγησαν στις ανάλογες πολιτικές διαχείρισης και όχι το αντίθετο. Σ' αυτές οφείλεται η ολοφάνερη σύγκλιση - έως ταύτιση - της συντηρητικής και σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης του καπιταλισμού σε όλο τον κόσμο και στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες. Οι σύγχρονες ανάγκες του καπιταλισμού δεν άφηναν πλέον περιθώρια για μια κλασική σοσιαλδημοκρατική πολιτική. Ολα όσα ζούμε σήμερα είναι ο σύγχρονος καπιταλισμός και όχι κάποια ειδική μορφή του, όπως λένε, η νεοφιλελεύθερη. Και στην περίοδο της κεϋνσιανής διαχείρισης καπιταλισμός ήταν, εκμετάλλευση υπήρχε.

Η μόνη δυσκολία βρίσκεται στην παρουσίαση, ως κοινωνίας δίκαιης και σοσιαλιστικής, της παλιάς και γνωστής σε όλους αυταπάτης και ουτοπίας του «ανθρώπινου καπιταλισμού». Ενός καπιταλισμού, όπου οι εργάτες θα συνυπάρχουν αρμονικά με τους κεφαλαιοκράτες και τα κέρδη τους και, μάλιστα, θα βρίσκονται πάνω απ' αυτά...

Για να ...πετύχουν το ακατόρθωτο, λοιπόν, επιστρατεύουν ό,τι έχουν εφεύρει οι μέχρι σήμερα σοσιαλδημοκράτες, αναθεωρητές και οπορτουνιστές και, βέβαια, μπόλικη ρητορική, περί νέων ιδεών, τομών με το παρελθόν, κλπ., καθώς και τη γνωστή συνθηματολογία, περί «κοινωνικού ελέγχου», «κοινωνικού κράτους», «δημοκρατικής συμμετοχής», κλπ.

Ο βασικός πυρήνας της οπορτουνιστικής (αυτ)απάτης βασίζεται στην ιστορικά ξεπερασμένη κεϋνσιανή πολιτική της μερικής αναδιανομής, του κρατικού ελέγχου και ρύθμισης. Στηριγμένο στην πολιτική αυτή το πρόγραμμα φαντάζεται τη δημιουργία ενός «δημόσιου χώρου», με επίκεντρο το κράτος, «ως χώρο συλλογικών αγαθών και ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών». Ετσι, δημιουργείται - υποτίθεται - μια «νέα οικονομία των αναγκών», ενώ το καπιταλιστικό κράτος, κατάλληλα ...μεταρρυθμισμένο, θα φροντίζει, ώστε να βρίσκονται οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη και τις κάθε λογής ιδιοτέλειες. Κι όλ' αυτά, ενώ θα υπάρχει και θα κυριαρχεί ο καπιταλισμός...

Σημειώνει χαρακτηριστικά το πρόγραμμα του ΣΥΝ: «Για να ανακτήσουν οι ιδέες της Αριστεράς την ηγεμονία στην κοινωνία, καθήκον μας είναι να επεξεργαστούμε ένα διαφορετικό πρότυπο παραγωγής και διανομής του πλούτου που θα στηρίζεται σε νέες δομές και θα υπόκειται σε νέα κριτήρια. Οφείλουμε να επεξεργαστούμε μια νέα αντίληψη για τις σχέσεις ανάμεσα στο κοινωνικό, το κρατικό και το ιδιωτικό, στο δημόσιο και την αγορά, μια αντίληψη που δε θα εκλαμβάνει την κρατικοποίηση ως πανάκεια ούτε θα θεωρεί το κράτος ως αποκλειστικό εκφραστή του δημοσίου αλλά θα ενσωματώνει την κρατική παρέμβαση σε ένα συνολικό πολιτικό σχέδιο που θα αναδεικνύει, θα στηρίζει, θα εκσυγχρονίζει σε συνάρτηση με τα τεχνολογικά επιτεύγματα και θα διευρύνει διαρκώς μια αποεμπορευματοποιημένη και συνάμα αποκρατικοποιημένη δημόσια σφαίρα αγαθών και αξιών, ανάγοντάς τη στο βασικό υπόβαθρο που θα επιτρέψει την ανασυγκρότηση της οικονομίας και της κοινωνίας ολόκληρης» (σελίδα 41).

Και στη συγκεκριμένη της έκφραση, όμως, η ιδέα δεν είναι καινούρια. Ουσιαστικά, αποτελεί μια μεταφορά των χρεοκοπημένων ήδη στην πράξη ιδεών του «ευρωκομμουνισμού» της δεκαετίας του 1970. Ορίστε και η απόδειξη: «Ο δημοκρατικός δρόμος προς το σοσιαλισμό προϋποθέτει, ασφαλώς, μια διαφορετική από εκείνη, που θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε κλασικό πρότυπο, διαδικασία οικονομικών μετασχηματισμών. Προϋποθέτει, δηλαδή, τη συνύπαρξη δημόσιων και ιδιωτικών μορφών ιδιοκτησίας για μια μακρά περίοδο. Κάτω από το πρίσμα αυτό παίρνει όλη της τη σημασία η φάση της πολιτικής και οικονομικής δημοκρατίας, που προβλέπει το πρόγραμμά μας...

Ταυτόχρονα, όμως, ο κύριος στόχος είναι η ανάληψη από την κοινωνία - και σε ορισμένες περιπτώσεις, όχι μόνο από το Κράτος αλλά και από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές - των αποφασιστικών μοχλών της οικονομίας, με στόχο την εξασφάλιση της ηγεμονίας του ιστορικού συνασπισμού των δυνάμεων της εργασίας και της κουλτούρας, κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου.

Η κοινωνική κατοχή των μοχλών αυτών θα αποτελούσε τη βάση για έναν εθνικό και δημοκρατικό προγραμματισμό της οικονομίας, που θα ενσωμάτωνε το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα και θα επέτρεπε την επεξεργασία ενός οικονομικού προτύπου προσαρμοσμένου στις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού και στη ριζική βελτίωση της ποιότητας ζωής». (Σαντιάγκο Καρίγιο, «Ευρωκομμουνισμός και κράτος», εκδόσεις «θεμέλιο», 1978, σελίδα 99).

Το απόσπασμα περιγράφει με εντυπωσιακή ακρίβεια τη λογική του ΣΥΝ. Στο ίδιο βιβλίο μπορεί ο αναγνώστης να βρει και πολλές απ' τις υπόλοιπες ...φρέσκες και ...πρωτότυπες ιδέες του προγράμματος του τελευταίου.

Βέβαια, από την εποχή, που ο Σ. Καρίγιο, Γραμματέας τότε του ΚΚ Ισπανίας και μετέπειτα μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της χώρας του, έγραφε τα προαναφερόμενα, έχουν περάσει περίπου τριάντα πέντε χρόνια. Πολλά έχουν αλλάξει στο μεταξύ.