«Αν μας ρωτήσετε "τι συμπεράσματα βγάζουμε ή τι ξεχωρίζει από την προσυνεδριακή δουλειά", μπορούμε να πούμε ότι ήταν η πιο ζωντανή και ουσιαστική σε βάθος συζήτηση, προσυνεδριακή δουλειά, που έχει γίνει εδώ και πάρα πολλά χρόνια και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείκτη της ωρίμανσης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, μέσα στις σύγχρονες και σκληρές συνθήκες.

Το σημαντικό ήταν ότι η συζήτηση ήταν ζωντανή και, ταυτόχρονα, γενίκευε την πείρα. Δεν ήταν ούτε αφηρημένη και θεωρητική, αλλά ούτε μια συζήτηση περιγραφής και πρακτικίστικη.

Αυτό είναι το ζητούμενο για ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, για ένα κόμμα της ρήξης, της ανατροπής: Να μπορεί, έχοντας ζήσει βαθιά τις διαδικασίες του κινήματος, να κάνει την απαραίτητη θεωρητική και πρακτική γενίκευση.

Σημαντικό ενδιαφέρον συνάντησε σε όλη την προσυνεδριακή περίοδο η συζήτηση πάνω στο δεύτερο θέμα, το θέμα του Σοσιαλισμού. Εγινε ένα σημαντικό βήμα σ'αυτό που λέμε η συνένωση της θεωρητικής και της πρακτικής δουλειάς, να μην υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στους συντρόφους και τις συντρόφισσες που ασχολούνται με θεωρητικά ζητήματα και τους συντρόφους που ασχολούνται με τα πρακτικά ζητήματα της πάλης». Τα παραπάνω τόνισε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, μιλώντας εισηγητικά στη χτεσινή Συνέντευξη Τύπου που έδωσε για το 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Παραθέτουμε, στη συνέχεια, την εισηγητική ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος:

«Σε μια βδομάδα από σήμερα ξεκινούν οι εργασίες του 18ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, στο οποίο έχουν προσκληθεί κι έχουν δηλώσει ότι θα συμμετάσχουν στις εργασίες 90 Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, Εθνικοαπελευθερωτικά Κινήματα από 72 χώρες από όλο τον κόσμο.

Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Το ενδιαφέρον συγκεντρώνει συνολικά το Συνέδριο, αλλά και το γεγονός ότι ένα από τα δυο θέματα του Συνεδρίου, είναι το κείμενο με τις εκτιμήσεις μας και τα συμπεράσματα για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση του 20ού αιώνα, ιδιαίτερα για τη Σοβιετική Ενωση, και η προγραμματική μας αντίληψη για το Σοσιαλισμό. Είναι ένα θέμα που έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον.

Εδώ και 4 μήνες, όλα τα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα έχουν πάρει τις Θέσεις μεταφρασμένες, έχουμε ζητήσει γνώμες και παρατηρήσεις πάνω στο κείμενο. Ορισμένοι έχουν στείλει. Υποθέτουμε ότι, και με την επίσκεψή τους εδώ και αμέσως μετά με τη διαμόρφωση της Απόφασης, θα υπάρχει η δυνατότητα, επίσης, για ανταλλαγές απόψεων και παρατηρήσεων.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η αντιπροσωπεία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας, που έρχεται στην Ελλάδα σε συνδυασμό και με τα 50χρονα από την πραγματοποίηση της Κουβανικής Επανάστασης, και μάλιστα, με την ευκαιρία, θα έχει συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, με τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, με τον πρόεδρο της Βουλής, με την υπουργό Εξωτερικών και άλλους.

Η συμμετοχή της εδώ, εκτός των άλλων, έχει να κάνει και με την ανάγκη να δυναμώσει η αλληλεγγύη στην Κούβα, που υποφέρει ακόμη από το εμπάργκο των Ηνωμένων Πολιτειών και από τους άλλους κινδύνους και που επίσης, όπως έχει γίνει τα τελευταία χρόνια, αλλά ιδιαίτερα αυτό το διάστημα, γίνονται μεγάλες προσπάθειες για την αποφυλάκιση των 5 Κουβανών πατριωτών, που συμπληρώνουν φέτος 10 χρόνια φυλάκισης στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Θα υπάρξει διεθνιστική συγκέντρωση εδώ στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου κι άλλες 11 συγκεντρώσεις, όπου θα πάρουν μέρος και οι ξένες αντιπροσωπείες σε όλη την Ελλάδα.

Επίσης, παράλληλα με τις εργασίες του Συνεδρίου, θα πραγματοποιηθεί η Συνάντηση του Γραφείου Εργασίας των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, που θα αποφασίσει το θέμα και τη χώρα, όπου θα πραγματοποιηθεί η 11η Διεθνής Συνάντηση Κομμουνιστικών Κομμάτων.

Επίσης, θα συζητηθούν κοινές ενέργειες για το Παλαιστινιακό και για την ετοιμότητα που πρέπει να έχουν τα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, γενικότερα το Εργατικό Κίνημα, μπροστά στην κρίση, που, ήδη, έχει ξεσπάσει παγκόσμια και πραγματικά είναι μια ευκαιρία να ανταλλαγούν απόψεις, για το τι και πώς πρέπει να κάνει το Εργατικό Κίνημα.

Η προσυνεδριακή δουλειά τέλειωσε με την πραγματοποίηση και της τελευταίας συνδιάσκεψης, της Κομματικής Οργάνωσης της Αθήνας, το περασμένο Σαββατοκύριακο, και είμαστε όλοι σε θέση μάχης για την πραγματοποίηση της κορυφαίας εκδήλωσης, που είναι οι εργασίες του 18ου Συνεδρίου.

Αν μας ρωτήσετε "τι συμπεράσματα βγάζουμε ή τι ξεχωρίζει από την προσυνεδριακή δουλειά", μπορούμε να πούμε ότι ήταν η πιο ζωντανή και ουσιαστική σε βάθος συζήτηση, προσυνεδριακή δουλειά, που έχει γίνει εδώ και πάρα πολλά χρόνια και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείκτη της ωρίμανσης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, μέσα στις σύγχρονες και σκληρές συνθήκες.

Το σημαντικό ήταν ότι η συζήτηση στο πρώτο θέμα, παραδείγματος χάριν, που περιλάμβανε τον απολογισμό του Κόμματος και τα καθήκοντα μέχρι το επόμενο Συνέδριο, είχε τον εξής χαρακτήρα: Ηταν ζωντανή και, ταυτόχρονα, γενίκευε την πείρα. Δεν ήταν ούτε αφηρημένη και θεωρητική, αλλά ούτε μια συζήτηση περιγραφής και πρακτικίστικη.

Αυτό είναι το ζητούμενο για ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, για ένα κόμμα της ρήξης, της ανατροπής: Να μπορεί, έχοντας ζήσει βαθιά τις διαδικασίες του κινήματος, να κάνει την απαραίτητη θεωρητική και πρακτική γενίκευση.

Το πιο σημαντικό ήταν ότι ο προσανατολισμός της συζήτησης ήταν σε αυτά τα μέτωπα δράσης, που συγκεντρώνουν την προσοχή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, δηλαδή το εργατικό κίνημα, αλλά και τα κινήματα των συμμάχων της εργατικής τάξης, των αυτοαπασχολούμενων, των μικρομεσαίων της πόλης και της φτωχής αγροτιάς και, ταυτόχρονα, η ματιά φώτιζε τα προβλήματα των νέων ηλικιών και, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι έγινε στο παρελθόν, τα προβλήματα των γυναικών.

Είχε ζωντανή και επεξεργασμένη πείρα, δεν έγινε μια συζήτηση γενικά για το κίνημα, αλλά για ένα κίνημα μέσα στις γραμμές του οποίου υπάρχουν διαπάλη, πολιτική αντιπαράθεση, αντιθέσεις, διαφοροποιήσεις, προβλήματα ανάπτυξης.

Στην προσυνεδριακή περίοδο, επίσης, αποκρυσταλλώθηκε αυτό που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια: Η σημαντική δουλειά της ΚΝΕ στην ανανέωση των γραμμών του Κόμματος και, κυρίως, την ανανέωση των Οργάνων. Και στο Σώμα των συνδιασκέψεων είχαμε μια ηλικιακή ανανέωση, αλλά και στα Οργανα που εκλέχτηκαν έως τώρα, υπάρχουν νέοι σύντροφοι και συντρόφισσες και ιδιαίτερα νέοι και νέες στην ηλικία, κάτι που για μας δεν είναι απλώς μια ανάγκη, μιλάμε για νέους και νέες στην ηλικία, που έχουν δοκιμάσει το καμίνι της πάλης, έχουν αποκτήσει μιαν ορισμένη εμπειρία. Νέοι και νέες, που προέρχονται, πριν από όλα, και έχουν πάρει μέρος σε αγώνες των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων.

Για να ολοκληρώσω αυτήν την πλευρά, πρέπει να πω ότι φάνηκε πιο έντονα στις συζητήσεις, και καλύτερα από κάθε άλλη φορά, η σύγκρουση ανάμεσα στους δυο δρόμους ανάπτυξης: Ο δρόμος της ανάπτυξης που καθορίζεται από την εξουσία των μονοπωλίων, το κεφάλαιο, και ο δρόμος της ανάπτυξης που προβάλλει το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, με κορυφαία στιγμή τη δημιουργία του Μετώπου, αλλά και με στόχο και με σκοπό τη Λαϊκή Εξουσία και Λαϊκή Οικονομία. Είναι η πρόταση συμμαχίας που απευθύνουμε στις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις, όταν θα υπάρξουν, που ενδιαφέρονται να αντιπαλέψουν έως το τέλος τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό.

Σημαντικό ενδιαφέρον συνάντησε σε όλη την προσυνεδριακή περίοδο η συζήτηση πάνω στο δεύτερο θέμα, το θέμα του Σοσιαλισμού. Ηταν κάτι καινούριο, θα λέγαμε, για προσυνεδριακή δουλειά, με την έννοια ότι το θέμα του Σοσιαλισμού ήταν ένα θέμα με θεωρητικές πλευρές, δηλαδή όλοι οι σύντροφοι χρειάστηκε να δουλέψουν σκληρά, είτε να αποκτήσουν ορισμένες θεωρητικές γνώσεις είτε να βάλουν σε πρακτική δοκιμασία τις θεωρητικές γνώσεις, για να κρίνουν την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα, που απαιτούσε μεγάλη συγκέντρωση προσοχής και υπευθυνότητα και ήταν από αυτά τα θέματα που απαιτούσε να μεγαλώσει ακόμη πιο πολύ η προσωπική ευθύνη του κάθε συντρόφου και συντρόφισσας.

Αυτό που θέλουμε να ξεχωρίσουμε είναι το εξής: Εγινε ένα σημαντικό βήμα - χωρίς να λέμε ότι δεν έχουμε πολλή δουλειά ακόμη που μας ενδιαφέρει να γίνεται μέσα στο Κόμμα - αυτό που λέμε η συνένωση της θεωρητικής και της πρακτικής δουλειάς, να μην υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στους συντρόφους και τις συντρόφισσες που ασχολούνται με θεωρητικά ζητήματα και τους συντρόφους που ασχολούνται με τα πρακτικά ζητήματα της πάλης.

Αποδείχτηκε ότι είναι πολύ σωστό αυτό που λέγαμε: Η υπόθεση της μελέτης του Σοσιαλισμού δεν είναι υπόθεση κάποιων επιστημόνων, είναι πριν από όλα όλων των μελών του Κόμματος, των εργατών, των αγροτών, των μικρομεσαίων και έτσι αυτό το δέος - που υπήρχε, ενδεχομένως, ότι για τέτοια μεγάλα θεωρητικά ζητήματα δεν μπορεί να έχουν όλοι το λόγο - κατά κάποιο τρόπο μειώθηκε πάρα πολύ.

Πρέπει να σας πω ότι και τα δυο κείμενα υπερψηφίστηκαν και το δεύτερο κείμενο, το οποίο συζητήθηκε ουσιαστικά μέσα στο Κόμμα τρεις φορές ακριβώς γιατί ήταν ένα μεγάλο και σύνθετο ζήτημα, είναι αποτέλεσμα μιας συνειδητής επιλογής και όχι μια τυπική διαδικασία.

Το Συνέδριό μας θεωρούμε - γιατί αυτό έγινε και στην προσυνεδριακή δουλειά - ότι θα αποτελέσει το καλύτερο πεδίο, σχολειό ολοκλήρωσης της ετοιμότητας του Κόμματος για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων που συνδέονται με τη στάση του εργατικού και του λαϊκού κινήματος, μπροστά στην κρίση, που τώρα μπορούμε να πούμε ότι ξεκίνησε ήδη στην Ελλάδα, χωρίς ακόμη να έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της. Φαίνεται ότι το 2009 θα φτάσει σε πάρα πολύ οξυμένο σημείο.

Τι μας απασχόλησε και προσυνεδριακά, αλλά θα μας απασχολήσει και στις εργασίες του Συνεδρίου; Η επιδείνωση της θέσης της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, το βιοτικό επίπεδο, οι συνθήκες δουλειάς. Θα είναι πάρα πολύ μεγάλη και ακριβώς λέμε στους εργαζόμενους ότι αυτά που έχουν ζήσει μέχρι τώρα πρέπει να τους προϊδεάζουν για το τι θα συμβεί το επόμενο διάστημα.

Τι μας απασχολεί; Η ανάπτυξη ενός κινήματος με όρους αντεπίθεσης και όχι άμυνας. Και μας απασχολεί, βεβαίως, ο προσανατολισμός του εργατικού κινήματος, του κινήματος των μικρομεσαίων και της φτωχής αγροτιάς. Διότι ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις και στην Ιταλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά παίρνουμε υπόψη ότι, παραδείγματος χάριν, σημαντικές κινητοποιήσεις στη Μεγάλη Βρετανία, ιδιαίτερα στο χώρο της Ενέργειας, είχαν ως αίτημα να φύγουν οι ξένοι εργάτες!

Επομένως, το θέμα δεν είναι να υπάρχει κίνηση μαζών. Το θέμα είναι, με ποια αιτήματα, ποιο προσανατολισμό. Είμαστε αποφασισμένοι. Ολες μας οι δυνάμεις θα είναι στην προσπάθεια για την ανασύνταξη του κινήματος, για να είναι ορθό και επιθετικό απέναντι στην κρίση και, κυρίως, τα μέτρα που παίρνει η κυβέρνηση ή που προτείνονται από τις άλλες δυνάμεις και παίρνονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση για την κρίση.

Ακούσαμε χτες για το θέμα της επιτήρησης. Θα μας βάλουν σε επιτήρηση! Φαντάζομαι, το ΠΑΣΟΚ θα ξιφουλκήσει για την επιτήρηση και θα γίνει μεγάλη φασαρία. Μα, σε επιτήρηση η Ελλάδα είναι τόσα χρόνια. Πότε με τους δείκτες σύγκλισης, πότε με τους δείκτες για να μπούμε στη Ζώνη του Ευρώ, στην ΟΝΕ, πότε κείνο - πότε τ' άλλο, είναι σε επιτήρηση. Σε επιτήρηση είναι οι λαοί όλης της Ευρώπης, όχι μόνον ο ελληνικός λαός και όχι η Ελλάδα μόνο.

Απλώς, τώρα σου λένε θα σφίξει περισσότερο το ζωνάρι. Θα σου βάλουν πιο τρομοκρατικά διλήμματα.

Ηδη, έχουμε ένα δίλημμα, που εμείς το αποκλείουμε. Λένε, π.χ., τι θέλεις; Θέλεις σήμερα μια κοινωνική πολιτική που θα διογκώσει το δημόσιο χρέος και θα το πληρώσεις εσύ εργαζόμενε ή θέλεις μια πολιτική σφιχτή, δημοσιονομική, γενικότερα μια τέτοια σκληρή πολιτική λιτότητας, που, όμως, αύριο θα την εισπράξεις σαν θετικό αποτέλεσμα και θα τα πάρεις πίσω όσα σου αφαιρέσαμε τώρα;

Εμείς λέμε το εξής πράγμα: Πρόκειται για ένα σκοταδιστικό δίλημμα. Είτε υπάρξει μια ψιλο-φιλοκοινωνική πολιτική τώρα, θα την πληρώσει ο λαός πάλι. Με το ένα δάχτυλο θα δίνουν, με τις χούφτες θα τα παίρνουν. Και τώρα, και αύριο, και παραμεθαύριο, πάλι θα την πληρώσει ο λαός. Σαν φορολογούμενοι πέφτοντας σε νέα δάνεια του Δημοσίου ή σαν μισθωτοί με τη μείωση του πραγματικού μισθού.

Η κυβέρνηση προσπαθεί να καλλιεργήσει ένα φιλολαϊκό προφίλ, για να συναγωνιστεί τις, τάχα, φιλολαϊκές προτάσεις του ΠΑΣΟΚ και τις αιτιάσεις των άλλων κομμάτων. Λέει, π.χ., στους αυτοαπασχολούμενους, στους μικρούς ΕΒΕ: "Θα επαναφέρω το αφορολόγητο 12.500 ευρώ", αλλά, ταυτόχρονα, ανεβάζει τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης σε ποτά, σε τσιγάρα και μια σειρά άλλα για να αναπληρώσει τις απώλειες φορολογικών εσόδων.

Σκέφτονται να επιδοτήσουν τις εισφορές της εργοδοσίας. Το σύνολο των μέτρων, των κυβερνητικών, θα οδηγήσει σε νέα επιδρομή στις εργασιακές σχέσεις, στα όρια συνταξιοδότησης, νέες ιδιωτικοποιήσεις για να εισπράξουν 1 δισ. ευρώ το 2009 που τους χρειάζεται.

Αύξηση, όπως λένε, των έμμεσων φόρων, μείωση του αριθμού των δημόσιων υπαλλήλων, λιγότερες προσλήψεις δημόσιων υπαλλήλων έναντι των συνταξιοδοτήσεων και προσέξτε: Περικοπές δαπανών στη λειτουργία των νοσοκομείων. Ηδη, σήμερα οι προμηθεύτριες εταιρείες των νοσοκομείων είπαν, τέρμα δε δίνουμε φάρμακα κλπ. Οι εργαζόμενοι στην Υγεία αρχίζουν κινητοποιήσεις, που εμείς θα τις στηρίξουμε.

Περικοπές στη χρηματοδότηση των ασφαλιστικών ταμείων, στους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με στόχο να περιοριστούν οι δαπάνες. Και θα υπάρχει μια διυπουργική επιτροπή επίβλεψης που θα τα παρακολουθεί αυτά. Και την ίδια ώρα θα έχουμε και θα αυξηθεί η κρατική ενίσχυση στο μεγάλο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο.

Εμείς λέμε και το εξής πράγμα: Σε όλη την Ευρωζώνη παίρνονται τα ίδια μέτρα. Υπάρχουν εκτιμήσεις και εκθέσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, του ΟΟΣΑ, που λένε ότι τα μέτρα που παίρνονται παγκόσμια - και στην ίδια την Ευρωζώνη - δεν πρόκειται να βγάλουν το καπιταλιστικό σύστημα από την κρίση.

Θα πληρώνει, θα πληρώνει ο εργαζόμενος και, τελικά, το ίδιο το σύστημα μπορεί να βγει από τον κύκλο της κρίσης, αλλά θα βγει τραυματισμένο. Δε μας απασχολεί πώς θα βγει η πλουτοκρατία, αλλά καταλαβαίνετε σε τι κατάσταση θα είναι οι εργαζόμενοι.

Γι' αυτό εμείς, από την επόμενη μέρα του Συνεδρίου, πιο μαχητικοί, με δυνάμεις ακόμα περισσότερο συσπειρωμένες, συνειδητά και αποφασισμένα, θα δώσουμε αυτήν τη μεγάλη μάχη. Και αυτή είναι η διαφορά μας από τα άλλα κόμματα.

Εμείς έχουμε πολύ απλουστευμένες και συλλογικές διαδικασίες. Εμάς ένα πράγμα μας απασχολεί: Επειδή οι εκλογές δεν μπορεί να φέρουν τη λύση και ούτε και στο μέλλον μόνες τους οι εκλογές θα φέρουν τη λύση, λέμε το εξής πράγμα: Μπορεί από αυτές τις εκλογές - εθνικές, ευρωεκλογές - να βγει τραυματισμένο, με πολλά τσιρότα, το αστικό πολιτικό σύστημα; Να χάσει και η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ; Να παραπαίει. Οχι γιατί παραπαίοντας δεν έχει λύσεις. Για να ενισχυθεί, έχει λύσεις. Αλλωστε, γι' αυτό υπάρχει και η αντιπολίτευση, γι' αυτό υπάρχει και ο ΣΥΡΙΖΑ, γι' αυτό υπάρχει και ο ΛΑ.Ο.Σ.

Το θέμα είναι, όμως, το εξής: Οταν βγει τραυματισμένο και, ταυτόχρονα, ανασυνταχθεί το κίνημα, τότε θα είναι σε δύσκολη θέση να κάνουν τη ζωή μας χειρότερη. Οσο πιο αδυνατισμένο και τραυματισμένο είναι το πολιτικό σύστημα, τόσο μεγαλύτερη ασφάλεια θα νιώθει ο εργαζόμενος, ότι παλεύοντας θα μπορέσει να ματαιώσει ή να δημιουργήσει νέα δεδομένα, να πάρει την υπόθεση στα χέρια του.

Ακριβώς επειδή πιστεύουμε ότι θα έρθουν δύσκολες μέρες για το λαό κι επειδή αυτές τις δύσκολες μέρες τις βλέπουμε και σαν δική μας υπόθεση, ξέρουμε ότι θα δυσκολέψει η κατάσταση. Το επόμενο τετράχρονο μέχρι το επόμενο συνέδριο, αυτό το οποίο μπορεί κανείς να θεωρεί εγγύηση και ελπίδα είναι ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας βγαίνει πιο δυναμωμένο.

Θα ήθελα να κάνω ένα σχόλιο για τα ζητήματα, π.χ., για τη στάση μιας μερίδας του Τύπου ή μιας μικρής μερίδας δημοσιογράφων απέναντι στις Θέσεις μας για το Σοσιαλισμό.

Εμείς ελπίζαμε και περιμέναμε μια πολεμική με κάποια επιχειρήματα. Δεν υποτιμούμε τον αντίπαλο. Μπορεί κι αυτός με τη δική του μεθοδολογία και με το δικό του τρόπο να πολεμήσει τις Θέσεις, και, μάλιστα, έχει αποδειχτεί ότι όταν ο αντίπαλος μας πολεμά με σοβαρά μέσα, μας βοηθάει να ακονίζουμε και τα δικά μας επιχειρήματα, να απαντάμε κι εμείς σοβαρά.

Λίγα άρθρα ήταν αξιώσεων. Τα περισσότερα θύμιζαν τα χαρτάκια, που οι μυστικές υπηρεσίες από το '47 ή '50 και μετά έστελναν δεξιά και αριστερά "γράφτε εκείνο", "πείτε το άλλο", "κάντε εκείνο", για το ΚΚΕ.

Θα μου πείτε, κατηγορώ τους δημοσιογράφους ότι πήραν χαρτάκι από υπηρεσίες; Οχι, δε λέω αυτό το πράγμα, αλλά έτσι έγραψαν. Κι εμείς είχαμε και ένα δίλημμα. Να απαντήσουμε σε αυτά τα άρθρα; Μερικά, είπαμε παράτα τα. Μετά άλλα, είπαμε κάνε και κανένα σχολιάκι σκωπτικό. Κάποια στιγμή, είπαμε πού και πού να απαντάμε. Και με σοβαρά επιχειρήματα, αλλά και με το ύφος της πολεμικής. Θέλετε με πολεμικό ύφος; Και με πολεμικό. Θέλετε με επιστημονικό ύφος; Και με επιστημονικό.

Απαντήσαμε και επιθετικά με επιχειρήματα, απαντήσαμε και με χαρακτηρισμούς».