Παπαγεωργίου Βασίλης

Τα αντιτιθέμενα οικονομικά συμφέροντα των χωρών - μελών, έτσι κι αλλιώς δεν έπαψαν να υπάρχουν. Διατηρούνταν και ανατροφοδοτούνταν ολόκληρη την περίοδο που οι εμπνευστές και οι θιασώτες της ΕΕ παρουσίαζαν την Ενωση ως τη νησίδα ασφαλείας για τους λαούς και τις οικονομίες. Αλλωστε, όπως τονίζεται και στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 18ο Συνέδριο, «οι ισχυρές ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις είναι σύμφυτες στο χαρακτήρα της ιμπεριαλιστικής διακρατικής ένωσης, με τάσεις ενίσχυσής τους όσο διευρύνεται η ΕΕ». Τώρα που ξέσπασε η κρίση, οι αντιθέσεις οξύνονται παραπέρα, βαθαίνουν περισσότερο, βγαίνουν στην επιφάνεια, και τα γλυκανάλατα για την κοινή πορεία των χωρών - μελών δίνουν τη θέση τους στο ...«ο σώζων εαυτόν σωθήτω».

Με το ξέσπασμα της κρίσης οι ρωγμές έγιναν εμφανείς. Η Μ. Βρετανία συντάσσεται με την επιδίωξη των ΗΠΑ για την υιοθέτηση γενικών και ενιαίων κανόνων αντιμετώπισης της κρίσης, τουλάχιστον από τα δύο ιμπεριαλιστικά κέντρα. Λογική η επιλογή των ΗΠΑ, αφού, μέχρι στιγμής, δέχονται εντονότερα τα πλήγματα της κρίσης σε σχέση με την ΕΕ και ακόμα λογικότερη, αν αναλογιστούμε ότι αντιμετωπίζουν την παγκόσμια κρίση ως μια ευκαιρία να θέσουν τέρμα στην αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας τους, που απειλείται από την ΕΕ. Λογική όμως (συμφεροντολόγα, δηλαδή) φαίνεται να είναι και η στάση της Μ. Βρετανίας, αφού πέρα από την παραδοσιακή συνεργασία των δύο πλευρών, ή τις κοινές μπίζνες που έχουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη, η Μεγάλη Βρετανία έχει άμεσο συμφέρον από την καλή κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας, αφού μετά την Κίνα και την Ιαπωνία είναι η τρίτη κατά σειρά χώρα- κάτοχος χρεογράφων της αμερικανικής κυβέρνησης, μερικών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων.

Η Γερμανία επιδιώκει την τόνωση των εξαγωγών της μέσα από τη στήριξη των μονοπωλίων που λειτουργούν στη χώρα, αλλά ταυτόχρονα ενδιαφέρεται και για την τύχη χιλιάδων θυγατρικών τους που έχουν δημιουργηθεί στις γειτονικές χώρες. Αντιλαμβανόμενη, παράλληλα, την υπεροχή της μέσα στην ΕΕ, ζητά κάθε μέτρο και παρέμβαση να υλοποιείται με αυστηρή τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων, όπως προβλέπονται από το Σύμφωνο Σταθερότητας.

Η Γαλλία βλέπει ότι διέξοδος για την κρίση της δικής της οικονομίας είναι η στήριξη της αυτοκινητοβιομηχανίας, αφού με αυτόν τον τρόπο θα τονωθεί και ο κλάδος της μεταλλουργίας που μετά την κρίση της αυτοκινητοβιομηχανίας πάει από το κακό στο χειρότερο, αλλά και πολλοί άλλοι κλάδοι και χιλιάδες επιχειρήσεις που λειτουργούν συμπληρωματικά για την παραγωγή αυτοκινήτων. Την ίδια στιγμή, τα αυξημένα δημοσιονομικά της ελλείμματα την αναγκάζουν να υιοθετήσει την άποψη για ήπια εφαρμογή του Συμφώνου.

Τα δισεκατομμύρια, όμως, που δίνονται στη «Ρενό» και την «Πεζό» μπορεί μέρα με τη μέρα να αυξάνονται, ωστόσο η «Ρενό» φαίνεται πως στην τωρινή φάση κερδίζει περισσότερα (ή χάνει λιγότερα) με το να ρίχνει στην αγορά αυτοκίνητά της που έχουν παραχθεί από τη θυγατρική της DACIA στη Ρουμανία, όπου το κόστος παραγωγής είναι ασύγκριτα χαμηλότερο.

Η ρουμάνικη αυτοκινητοβιομηχανία, που είχε βάλει λουκέτο το τρίμηνο Νοέμβρη - Γενάρη, παίρνει τώρα κάποιες ανάσες, αφού έχει εξασφαλίσει συμβόλαια για κάποιους μήνες.

Η Σουηδία έχει ανοίξει μέτωπο με τις ΗΠΑ, εξαιτίας της πολιτικής απαξίωσης της SAAB, που ακολούθησε η «General Motors», η οποία δεν ενδιαφέρεται πλέον για τη σουηδική επιχείρηση, μια επιχείρηση αιμοδότη της σουηδικής αγοράς.

Η Γερμανία που - εξαιτίας των δικών της επιλογών και εξαγγελιών - αναζητά φύλλο συκής για να ενισχύσει συνολικά τις αυτοκινητοβιομηχανίες της, πιέζει τις κυβερνήσεις άλλων χωρών για παράλληλες χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων του ίδιου ομίλου. Παράδειγμα η OPEL, η οποία διαπραγματεύεται χρηματοδοτήσεις ύψους 4 δισ. ευρώ, με την κυβέρνηση να απαντά ότι τα κεφάλαια θα δοθούν με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει αντίστοιχη κρατική χρηματοδότηση των μονάδων παραγωγής της σε Μ. Βρετανία, Ισπανία και Βέλγιο.

Και ενώ το «κουβάρι» όσο ξετυλίγεται, η κρίση μπερδεύεται περισσότερο, η ΕΕ και οι υπουργοί Οικονομίας και Οικονομικών της παραμένουν απόλυτα σταθεροί στους στρατηγικούς στόχους της Ενωσης και της ΟΝΕ. Επιπλέον, αξιοποιούν την κρίση - και ως μπαμπούλα - στην κατεύθυνση της παραπέρα ενίσχυσης της επιθετικότητας του κεφαλαίου και της οικονομικής ολιγαρχίας.

Πιστοί υπηρέτες της υπόθεσης των αναδιαρθρώσεων, με τις οποίες θα προσαρμόζονται κάθε φορά τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα στις ανάγκες της κερδοφορίας του κεφαλαίου, ετοιμάζουν νέα πακέτα αντιλαϊκών - αντιδραστικών μέτρων.

Ο Γ. Παπαθανασίου, μεταφέροντας τα συμπεράσματα των Συνόδων των υπουργών Οικονομίας και εξηγώντας τα απαισιόδοξα σενάρια που γίνονται από τα επιτελεία της ΕΕ, ήταν χαρακτηριστικός: «Πρόκειται για μια βαθιά ύφεση», είπε, και εξειδίκευσε: «Από τη μια πλευρά υπάρχουν προβλήματα στις πιστωτικές αγορές, με τη χαμηλή ροή πιστώσεων και τους αυστηρότερους όρους δανεισμού. Και από την άλλη, η εξωτερική ζήτηση έχει μειωθεί».

Με βάση αυτά και επειδή «η ανάκαμψη θα πάρει περισσότερο χρόνο σε σχέση με αυτό που είχε προβλεφθεί», κατέληξε: «Συμφωνήθηκε ότι χρειάζεται μια στρατηγική εξόδου από την αύξηση των δημοσίων ελλειμμάτων».

Η λογική - αλλά και η πρόκληση - είναι αφοπλιστική. Δεν αφορά μόνο τον Γ. Παπαθανασίου και την κυβέρνηση της ΝΔ. Το ίδιο γινόταν και πριν, με τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Το ίδιο και στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, αλλά και τη δεκαετία του '80. Στη μια πλευρά της ζυγαριάς, οι ιθύνοντες έβαζαν, κατά καιρούς, τα διαφορετικά προβλήματα που υποτίθεται πως υπήρχαν στην οικονομία, αλλά στην άλλη, πάντα, εμφανίζονταν τα δημόσια ελλείμματα. Εδώ και μία εικοσαετία αυτό συνέβαινε. Το ίδιο τροπάρι επαναλαμβάνεται και σήμερα.

Τα ελλείμματα ήταν το σκιάχτρο που έπρεπε να αντιμετωπιστεί και όταν το πρόβλημα της οικονομίας ήταν ο στασιμοπληθωρισμός και όταν έπρεπε να στηριχτεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας - επιχειρήσεων και όταν ανάγονταν σε εθνικό στόχο η περιβόητη «σύγκλιση». Πάντα, η επίτευξη κάθε στόχου που έθεσε στην κοινωνία η άρχουσα τάξη, πέρναγε μέσα από τη μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων. Κι όλα αυτά τη στιγμή που ο δείκτης «δημόσια ελλείμματα», με ευθύνη των κυβερνώντων που συστηματικά μετέφεραν πόρους προς το μεγάλο κεφάλαιο, έχει διαγράψει τις πιο απίθανες διακυμάνσεις. Στο όνομα των ελλειμμάτων που τότε κινούνταν στο 16%, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προκαλούσε τους εργαζόμενους με το πάγωμα των μισθών (το περιβόητο 0+0%). Στο όνομα των ελλειμμάτων, που τον καιρό της ήταν 11%, η κυβέρνηση Σημίτη «σάρωσε» λαϊκές καταχτήσεις δεκαετιών. Στο όνομα των ελλειμμάτων, που τώρα είναι περί το 3,7%, επιχειρεί η κυβέρνηση της ΝΔ να υποχρεώσει τους εργαζόμενους της χώρας να αποδεχτούν τη σχεδιαζόμενη επίθεση του κεφαλαίου.

Είναι ολοφάνερο ότι η επίκληση των ελλειμμάτων είναι εντελώς προσχηματική. Οπως προσχηματικά είναι και τα όσα λέγονται γύρω από την κρίση, με αφορμή την οποία προσπαθούν να δημιουργηθεί το κατάλληλο κλίμα, ώστε να αφοπλίσουν και να αδρανοποιήσουν τους εργαζόμενους. Να κάμψουν την αντίδραση και αντίστασή τους, υπό την απειλή του μεγαλύτερου κακού. Στην πραγματικότητα, ο μόνος στόχος που έχουν είναι να εκμεταλλεύονται τις συνθήκες που διαμορφώνονται κάθε φορά, ώστε να στηρίζονται και να υπηρετούνται τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Μέχρι πριν λίγο καιρό, τα συμφέροντα αυτά ήταν συνυφασμένα με την προοδευτική αύξηση της κερδοφορίας των διαφόρων, ντόπιων και ξένων, επιχειρηματιών ομίλων. Με την ίδια τη γιγάντωση, τη συσσώρευση των κεφαλαίων. Και εδώ που τα λέμε, τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά. Είναι ενδεικτικό ότι την περίοδο 2000-2007, χρόνια που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο για το σύνολο των εργαζομένων η πολιτική λιτότητας θεωρούνταν «ένα το κρατούμενο», τα κεφάλαια των μεγάλων και πολύ μεγάλων επιχειρήσεων στη χώρα σημείωσαν αύξηση της τάξης του 73%!!!

Συγκεκριμένα, τα κεφάλαια που είχαν στη διάθεσή τους οι Ανώνυμες Εταιρείες και οι Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης, από 392,9 δισεκατομμύρια το 2000, εκτοξεύτηκαν στα 680,6 δισ. το 2007!

Το στοιχείο αυτό, από μόνο του, δίνει απάντηση σε όλους όσοι αναζητούν (ή κάνουν πως προβληματίζονται) τους λόγους για τους οποίους η καπιταλιστική οικονομία δεν μπορεί να απαλλαγεί από τις κρίσεις, οι οποίες αναπόφευκτα και περιοδικά ξεσπούν. Τα 393 δισ. ευρώ το 2000, μπορούσαν να κάνουν τον κύκλο τους, περνώντας από τις διάφορες φάσεις της παραγωγικής διαδικασίας, και αφού είχαν εξασφαλίσει το κέρδος του κατόχου τους, να ξανατοποθετηθούν στην παραγωγή-αγορά, ώστε να δοθεί συνέχεια στην παραγωγική διαδικασία. Ο καθένας καταλαβαίνει ότι κάτι τέτοιο δε γίνεται το ίδιο εύκολα με τα 680 δισ. ευρώ. Οσο ο πλούτος συγκεντρώνεται στα χέρια των λίγων, ενώ η πλειοψηφία του λαού αντιμετωπίζει συνεχείς απώλειες στο εισόδημά του, είναι αντικειμενικό ότι τα συνεχώς αυξανόμενα κεφάλαια αναπαράγονται- ανακυκλώνονται, αντιμετωπίζοντας μια σειρά δυσκολίες. Μέχρι να έρθει η στιγμή που το ύψος των συσσωρευμένων κεφαλαίων αποκτά τέτοιες διαστάσεις, που διαταράσσονται πλήρως οι ισορροπίες που υπήρχαν, και ξεσπά κρίση.

Αν τα προηγούμενα χρόνια ο ρόλος των αστικών κυβερνήσεων ήταν να εξασφαλίζουν την κερδοφορία- συσσώρευση του κεφαλαίου, σήμερα, σε συνθήκες κρίσης, ο ρόλος αυτός ταυτίζεται με την προώθηση μέτρων και ρυθμίσεων που θα μετριάσουν κατά το δυνατόν περισσότερο τις επιπτώσεις που θα έχει για την άρχουσα τάξη η οικονομική κρίση. Μαζί και παράλληλα, επιδιώκεται να διαμορφωθεί το αναγκαίο εκείνο πλαίσιο, το οποίο θα αποτελέσει και μετά την κρίση το στήριγμα του κεφαλαίου και των καπιταλιστών για τον αναμενόμενο νέο κύκλο κερδοφορίας - συσσώρευσης.

Εδώ βρισκόμαστε σήμερα. Το γεγονός ότι το οικονομικό επιτελείο επικαλείται πότε την κρίση, πότε τα ελλείμματα, είναι το άλλοθι για να προωθηθούν οι γενικότερες στοχεύσεις, που δεν είναι γενικές και αφηρημένες. Για την περίπτωση της χώρας μας, αλλά και συνολικά για τις χώρες - μέλη της ΕΕ, περιέχονται στο κείμενο εργασίας που εξετάστηκε και υιοθετήθηκε στις πρόσφατες Συνόδους των υπουργών Οικονομίας στις Βρυξέλλες. Να τι ζητείται με το κείμενο αυτό: Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για την απασχόληση. Μείωση στο έμμεσο εργασιακό κόστος. Ενεργητικές πολιτικές στον τομέα της αγοράς εργασίας. Επίσπευση των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης. Αύξηση του «ανταγωνισμού» των επαγγελματικών υπηρεσιών. Το ταχύτερο δυνατό μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Μέτρα για την «επιχειρηματικότητα» και βελτίωση του «κανονιστικού πλαισίου» λειτουργίας των επιχειρήσεων.

Είναι φανερό πως για την οικονομική ολιγαρχία και το πολιτικό της προσωπικό, όλες οι αναδιαρθρώσεις-προσαρμογές που πραγματοποιήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, καταδικάζοντας εκατομμύρια λαϊκά νοικοκυριά σε απόλυτη υποβάθμιση της θέσης τους στην κοινωνία και οικονομική εξαθλίωση, αποτελούσαν μόνο την αρχή. Η αντιλαϊκή τους επίθεση θα συνεχιστεί και θα είναι ακόμα πιο σφοδρή. Ακόμα και μπροστά στο ...«έκτακτο» της υπόθεσης, όπως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μια κρίση που έχει αρχή, μέση και τέλος, δεν αποπροσανατολίζονται, δεν ταλαντεύονται, δεν κάνουν την παραμικρή έκπτωση.

Αυτό ακριβώς οφείλουν να κάνουν, στο όνομα των δικών τους συμφερόντων, και οι εργαζόμενοι. Κανένας αποπροσανατολισμός, καμιά ταλάντευση, καμιά υποχώρηση. Οχι επειδή το κεφάλαιο έχει ανάγκη τους εργαζόμενους και όχι οι εργαζόμενοι το κεφάλαιο, αλλά κύρια επειδή μόνο αν καταφέρουμε να περιορίσουμε τη δράση του, να αμφισβητήσουμε τη δύναμή του, να ανατρέψουμε την κυριαρχία του, θα ξημερώσει άσπρη μέρα και για μας!

Βασική έγνοια του κυβερνητικού επιτελείου είναι η θωράκιση της αντιλαϊκής πολιτικής, ώστε να συναντήσει τις κατά το δυνατόν μικρότερες αντιστάσεις και να αποφευχθεί μια «μετωπική σύγκρουση» με τους εργαζόμενους και τα άλλα λαϊκά στρώματα που καλούνται να πληρώσουν ακόμα μια φορά τα βάρη της καπιταλιστικής κρίσης.

Η επίθεση, παρά τη συστηματική προσπάθεια που κάνει η κυβέρνηση να ρίξει στάχτη στα μάτια των εργαζομένων, είναι ολομέτωπη, κατεδαφίζοντας ό,τι έχει απομείνει όρθιο από τα δικαιώματα των εργαζομένων και του λαού και οδηγώντας ευρύτερα κοινωνικά στρώματα στην ανεργία, τη φτώχεια και την εξαθλίωση.

Η καλλιέργεια του εδάφους έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό και στην κατεύθυνση αυτή αξιοποιείται στο έπακρο η απόφαση της Κομισιόν για υπαγωγή της χώρας σε καθεστώς επιτήρησης, ώστε να διευκολυνθεί η επιτάχυνση στη λήψη νέων αντιλαϊκών μέτρων. Μέχρι πρόσφατα η κυβέρνηση υποστήριξε ότι «αρκούν» τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας, μέτρα που εμφανίζονταν ως δήθεν ανώδυνα και αφορούσαν την καταπολέμηση της κρατικής σπατάλης, αλλά τώρα αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά για τη λήψη νέων μέτρων. Ο Κ. Καραμανλής επιδεικνύει διαρκώς τη βούληση της κυβέρνησης για «προσαρμογή» της κυβερνητικής πολιτικής στα διαρκώς μεταβαλλόμενα δεδομένα της κρίσης, ενώ ο υπουργός Οικονομίας Γ. Παπαθανασίου δηλώνει ότι έχει έτοιμο «εναλλακτικό σχέδιο» με τα νέα μέτρα που θα ληφθούν στην περίπτωση που δεν υλοποιηθούν οι στόχοι του Προγράμματος Σταθερότητας. Δε χρειάζεται μεγάλη φαντασία για να καταλάβει κανείς τα νέα μέτρα που περιλαμβάνει το εναλλακτικό σχέδιο. Είναι αυτά ακριβώς που υποδεικνύουν οι Βρυξέλλες και υπάρχουν εδώ και καιρό στα συρτάρια των υπουργείων: «Πάγωμα» μισθών, νέες φοροεπιδρομές και χαράτσια, νέες περικοπές δαπανών σε Παιδεία, Υγεία, Κοινωνική Ασφάλιση, προώθηση των οδηγιών της Κομισιόν για ενίσχυση της μερικής απασχόλησης, νέα πακέτα στήριξης των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων κ.ά.

Παρά το «ναυάγιο» της επιχείρησης συναίνεσης, η κυβέρνηση δεν είναι μόνη της στην προώθηση των αντιδραστικών αλλαγών. Πλάτες και μάλιστα γερές βάζουν όλοι οι πολιτικοί και φυσικοί της σύμμαχοι (ΠΑΣΟΚ, ΛΑ.Ο.Σ., κοινωνικοί εταίροι, συγκροτήματα ΜΜΕ) που διαρκώς διαμορφώνουν κλίμα υπέρ της «ανάγκης» λήψης νέων μέτρων και επιτάχυνσης των αντιδραστικών αλλαγών. Η πίεση και η κριτική που ασκούν στην κυβέρνηση είναι... γιατί καθυστερεί στη λήψη νέων μέτρων, που παρουσιάζουν ως κάτι παραπάνω από αναγκαία, πότε σχεδιάζει να τα πάρει κ.ο.κ. Πρόκειται ακριβώς για το είδος της κριτικής που ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής επιζητεί. «Προχωρήστε πιο γρήγορα» είναι η μόνη κριτική που δέχεται, έχει δηλώσει πολλές φορές στο παρελθόν ο πρωθυπουργός. Είναι τέτοια η συναίνεση που έχει επιτευχθεί στην πράξη, όσον αφορά την προώθηση της αντιλαϊκής πολιτικής, ώστε η κυβέρνηση δεν είχε σοβαρό πρόβλημα να παρουσιάσει ως «εθνική επιτυχία» το ξεπούλημα της «Ολυμπιακής Αεροπορίας». Αντίθετα δέχτηκε από παντού επαίνους γιατί «επιτέλους» άρχισε «να λύνει προβλήματα»... Θεωρείται απολύτως αυτονόητο από τους συμμάχους της κυβέρνησης ότι η λύση των προβλημάτων είναι γνήσια ταξική, προς όφελος δηλαδή μιας χούφτας μονοπωλίων.

Η συναίνεση θα συνεχίσει να αποτελεί ισχυρό εργαλείο της κυβέρνησης για την πρόληψη και αποτροπή ανεξέλεγκτων κοινωνικών αντιδράσεων. Η ιδεολογική πίεση και τρομοκρατία προς τους εργαζόμενους, για «αυτοσυγκράτηση» τόσο στα αιτήματα όσο και στις μορφές των αγώνων τους, θα ενταθεί το επόμενο διάστημα, στο όνομα ότι η αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης είναι «εθνική υπόθεση» και άρα «όλοι μαζί» πρέπει να βάλουμε πλάτες. Σύμφωνα μάλιστα με την επιστολή - πρόσκληση που απέστειλε η Φάνη Πάλλη Πετραλιά προς ΓΣΕΕ και εργοδοτικές οργανώσεις, είναι ανάγκη « να επιμεριστούν ισομερώς» (!) τα βάρη της κρίσης, βάζοντας στην ίδια μοίρα «θύτη» και «θύματα»... Επιπλέον επιχειρεί να δημιουργήσει κλίμα εμφύλιας διαμάχης και αλληλοφαγώματος μεταξύ διαφόρων τμημάτων της εργατικής τάξης, κατεβάζοντας διαρκώς τον «πήχη» των δικαιωμάτων προς το μηδέν και εξωθώντας την κατάστασή τους προς την απόλυτη εξαθλίωση. «Στοχοποιεί» τους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα, διακηρύσσοντας πως δεν έχουν δικαίωμα να ζητούν αυξήσεις μιλώντας εξ ονόματος των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα που «υποφέρουν» (Κυρ. Μητσοτάκης). Συνάμα πυροδοτεί τις «αντιθέσεις» μεταξύ των απασχολούμενων και των απολυμένων και άνεργων, καλλιεργώντας την αντίληψη ότι και η μερική απασχόληση είναι περίπου προνόμιο στις σημερινές συνθήκες της κρίσης...

Ταυτόχρονα αξιοποιεί τις ίδιες της συνέπειες της κρίσης και της κυρίαρχης πολιτικής για να ανοίξει το δρόμο για πιο αντιδραστικές «διεξόδους», κάμπτοντας τις αγωνιστικές αντιδράσεις των εργαζομένων. Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που χειρίζεται το ζήτημα των ασφαλιστικών ταμείων. Επίσημα εμφανίζεται καθησυχαστική διαβεβαιώνοντας ότι δεν υπάρχει πρόβλημα και πως όλες οι συντάξεις είναι εγγυημένες, αλλά την ίδια στιγμή φροντίζουν να «ωριμάζουν» οι συνθήκες για να επαναφέρει στην πρώτη γραμμή το ασφαλιστικό επιταχύνοντας τη διάλυση των ασφαλιστικών ταμείων και δημιουργώντας «αξεπέραστα» τετελεσμένα. Τα χρέη των ταμείων διαρκώς φουσκώνουν, η κρατική επιχορήγηση καθυστερεί και ξεχνιέται, συντάξεις (εφάπαξ) αργούν για χρόνια κ.ο.κ.

Στην προσπάθειά του να δικαιολογηθεί για τους δήθεν αργούς ρυθμούς στην υλοποίηση της αντιλαϊκής επίθεσης, το κυβερνητικό επιτελείο επικαλείται τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών και διαρρέει ότι μετά την εκλογική μάχη του Ιούνη - με ανοιχτό πάντα το ενδεχόμενο για διπλές κάλπες - θα υπάρξουν πιο σκληρά μέτρα.

Δεν αξίζει όμως στον εργαζόμενο λαό να περιμένει μοιρολατρικά πότε θα έρθει η ώρα του ή πολύ περισσότερο να τρέφει ψευδαισθήσεις ότι μπορεί να γλιτώσει οχυρωμένος σε ατομικά καταφύγια. Είναι ανάγκη να δείξει τη δύναμή του, μέσα από την οργάνωσή του στα σωματεία, τη συσπείρωση και πάλη σε ταξική βάση, την αποφασιστική αλλαγή των κοινωνικοπολιτικών συσχετισμών με καθαρό ορίζοντα τη λαϊκή εξουσία.