Παρά το γεγονός ότι το σύνολο των μεγαλοεπιχειρηματιών διαμαρτύρεται για τη δήθεν κάθετη πτώση των κερδών τους και την τεράστια αύξηση των ζημιογόνων επιχειρήσεων, η σχέση ανάμεσα στις κερδοφόρες και ζημιογόνες επιχειρήσεις δεν επαληθεύει αυτές τις εκτιμήσεις, αν αναλογιστούμε ότι τα προηγούμενα χρόνια οι ζημιογόνες επιχειρήσεις αποτελούσαν το 27% του συνόλου, ενώ πέρσι το σχετικό ποσοστό κυμάνθηκε σε επίπεδα της τάξης του 39%.

Να σημειωθεί πως οι εμφανιζόμενες ζημιές σε ορισμένες από αυτές, καθώς επίσης και η μικρότερη μάζα κερδών για κάποιες άλλες, έχει να κάνει σε πολύ σημαντικό βαθμό με λογιστικές εγγραφές για τυχόν επισφαλείς απαιτήσεις, με το συγκυριακά αυξημένο κόστος άντλησης χρήματος, που έκανε την εμφάνισή του στο δ' τρίμηνο του 2008, λογιστικές τακτοποιήσεις κ.ά. Χαρακτηριστικό ακόμη είναι και το γεγονός ότι το συνολικό ποσό των μερισμάτων που καρπώθηκαν οι μέτοχοι έφτασε σε 2,39 δισ. ευρώ. Διευκρινίζεται πως ο τραπεζικός κλάδος, που καρπώνεται και το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι από τη συνολική πίτα των κερδών, δεν έδωσε μερίσματα για τη χρήση του 2008, γεγονός που έχει να κάνει με την εφαρμογή της κρατικομονοπωλιακής ρύθμισης ενίσχυσης από το κρατικό πακέτο με τα 28 δισ. ευρώ.

Από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς των 290 εισηγμένων στο Χρηματιστήριο της Αθήνας προκύπτουν και τα παρακάτω:

• Λειτουργικά κέρδη (EBITDA): Διαμορφώνονται σε 9,8 δισ. ευρώ (από 11,3 δισ. ευρώ στο 12μηνο 2007).
• Κύκλος εργασιών (τζίρος): Εκτινάχτηκε στα 89,4 δισ. ευρώ σημειώνοντας αύξηση 12,2% σε σύγκριση με το 12μηνο του 2007.
• Τα έσοδα από τόκους - αφορά μόνον στις τράπεζες - έφτασαν σε 12,68 δισ. ευρώ, με αύξηση 12,7%.
• Οι τράπεζες συγκέντρωσαν κέρδη (EBITDA) 5 δισ. ευρώ ή πάνω από τα μισά των συνολικών κερδών. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι αναγραφόμενες στους ισολογισμούς τους λογιστικές «προβλέψεις» εκτινάχτηκαν σε 3,7 δισ. ευρώ, γεγονός που συμπίεσε τη μάζα των κερδών τους.
• Χαρακτηρηστικό είναι ακόμη και το γεγονός ότι οι 63 από τις 176 κερδοφόρες επιχειρήσεις μέσα στο 2008 εμφάνισαν και περαιτέρω αύξηση κερδών.

Διαστάσεις καθίζησης παρουσιάζουν οι λιανικές πωλήσεις, καθώς από τη μέτρηση του όγκου τους (αποπληθωρισμένη αξία) το μήνα Γενάρη 2009 προς Γενάρη 2008 προκύπτει μείωση 10,8%. Να σημειώσουμε ότι τον ίδιο μήνα μεγάλη πτώση (-12,6%) εμφάνισε και η βιομηχανική μεταποιητική παραγωγή.

Τα δύο αυτά στοιχεία εκπέμπουν ισχυρό σήμα κινδύνου ότι η κρίση πλησιάζει όλο και πιο απειλητικά την ελληνική οικονομία. Τα προκλητικά μέτρα στήριξης του μονοπωλιακού κεφαλαίου (ενίσχυση των τραπεζών με 28 δισ. ευρώ, προγράμματα στήριξης εξαγωγικών μονοπωλίων, εξαγγελίες για μέτρα στήριξης των εισαγωγέων αυτοκινήτων) εμφανίζονται αδύναμα να αντιμετωπίσουν την επελαύνουσα οικονομική κρίση.

Τα ίδια τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων, ευρύτερα των λαϊκών στρωμάτων, λόγω της εφαρμογής των διαχρονικών πολιτικών λιτότητας, έχει πιάσει πάτο. Από την άλλη, η ταχύτατη πτώση της λαϊκής κατανάλωσης σηματοδοτεί αρνητικές εξελίξεις για την πορεία του ΑΕΠ, καθώς η αύξηση της κατανάλωσης - η οποία στηρίχτηκε και από τον τραπεζικό δανεισμό - αποτελούσε τα τελευταία χρόνια τον πιο ισχυρό παράγοντα της ανοδικής πορείας του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. Υποχώρηση του ΑΕΠ σημαίνει μείωση των επενδύσεων και των εξαγωγών, κάτι που αναπόδραστα θα επηρεάσει αρνητικά την απασχόληση και τα επίπεδα της ανεργίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο το Γενάρη του 2009, σε σχέση με το Γενάρη του 2008, εμφάνισε μείωση 10%, έναντι αύξησης 12,4% που σημειώθηκε πέρσι. Η μεγάλη αυτή μείωση οφείλεται και στο γεγονός ότι ο αναθεωρημένος δείκτης του κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο περιλαμβάνει πλέον και τα καύσιμα και λιπαντικά των αυτοκινήτων. Χωρίς αυτά, η πτώση των πωλήσεων περιορίζεται στο 2,7%. Από τη μέτρηση του όγκου λιανικών πωλήσεων (πρόκειται για τον αποπληθωρισμένο δείκτη του κύκλου εργασιών) προκύπτει μείωση (10,8%) (5,8% χωρίς τα καύσιμα - λιπαντικά), έναντι αύξησης 8,2% που είχε παρουσιάσει την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

Από τις επιμέρους κατηγορίες καταστημάτων, στο διάστημα Γενάρη 2009 προς Γενάρη 2008, προκύπτει η ακόλουθη εικόνα:

• Τα καταστήματα τροφίμων - ποτών - καπνού σημείωσαν αύξηση 2,3%.
• Τα πολυκαταστήματα 5,8%.
• Τα καταστήματα φαρμακευτικών - καλλυντικών 2,1%.
• Τα καταστήματα ένδυσης - υπόδησης 12,1%.

Αντίθετα μείωση εμφάνισαν:

• Τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων (σούπερ μάρκετ) 4,9%.
• Τα καταστήματα επίπλων - ηλεκτρικών ειδών - οικιακού εξοπλισμού 15,5%.
• Τα καταστήματα βιβλίων - χαρτικών 24,8%.
• Τα καταστήματα καυσίμων - λιπαντικών 38,1%.

Η μείωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων είναι για τους εμπόρους η κύρια αιτία για την πτώση του τζίρου των καταστημάτων τους. Αυτό προκύπτει από έρευνα που διενήργησε, για λογαριασμό της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ), η VPRC με θέμα «Συνθήκες στην αγορά και οικονομικές εξελίξεις» σε σύνολο 1.824 επιχειρήσεων, από τις οποίες ποσοστό 69% είναι ατομικές, 19% ΟΕ και ακολουθούν 5% ΑΕ κ.ο.κ. Ακολουθούν ως βασικές αιτίες για την πτώση του τζίρου, κατά την κρίση των ερωτηθέντων, η μείωση της ρευστότητας και η αύξηση των παγίων εξόδων.

Ακόμη, από τα ευρήματα της έρευνας προκύπτει ότι ένας στους τέσσερις ή ποσοστό 27% εκτιμά ότι η απασχόληση στο κατάστημά του είναι από τους τομείς που «είχαν ή έχουν επιπτώσεις» οι οικονομικές εξελίξεις, ενώ από το 44% εκείνων που απάντησαν ότι προτίθενται να πάρουν μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούνται το 6% (περίπου 3% επί του συνόλου του δείγματος) απάντησε ότι προσανατολίζεται και στη μείωση του προσωπικού. Ως πρώτο μέτρο, όπως προκύπτει από τις απαντήσεις που δόθηκαν, φαίνονται να επιλέγουν τη μείωση του ποσοστού κέρδους (23%), την αναζήτηση νέων πηγών προμηθειών (16%) και την επαναδιαπραγμάτευση των όρων προμήθειας εμπορευμάτων (14%). Πάντως, ένα ποσοστό της τάξης 45% δηλώνει ότι δεν προτίθεται να πάρει κάποιο μέτρο.

Αξιοσημείωτο είναι ότι το 60% των ερωτηθέντων δήλωσε πως τα κέρδη του έχουν μειωθεί το 2008 σε σύγκριση με το 2007, ενώ το 54% ότι είχε μείωση πωλήσεων. Ακόμη, από λίγο έως πολύ εκτιμά το 84% των εμπόρων ότι θα επηρεάσει τη δουλειά τους η λειτουργία νέων πολυκαταστημάτων, κάτι το οποίο είναι ενδεικτικό της αγωνίας κυρίως των μικρών και των αυτοαπασχολούμενων εμπόρων μπροστά στην επέκταση των εμπορικών μεγαθηρίων που με κάθε τρόπο ενισχύει η ασκούμενη πολιτική.

Κέρδη εκατομμυρίων ευρώ παρουσίασε και το 2008 η ΕΥΔΑΠ, για όγδοο συνεχή χρόνο, κέρδη τα οποία πληρώνουν οι λαϊκές οικογένειες για υπηρεσίες που θα έπρεπε να παρέχονται δωρεάν ή με το ελάχιστο κόστος, όπως το νερό και η αποχέτευση. Ειδικότερα τα καθαρά κέρδη της ΕΥΔΑΠ ανήλθαν στα 49,2 εκατ. ευρώ, έναντι 58,48 εκατ. ευρώ το 2007.

Σύμφωνα με την εταιρεία, η μείωση αυτή των κερδών της οφείλεται: Στο υψηλό κόστος των δαπανών για τη λειτουργία των εγκαταστάσεων της Ψυττάλειας, στη μεγάλη κατανάλωση ενέργειας για την άντληση νερού από τη λίμνη Υλίκη για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και στο ότι οι αυξήσεις στα τιμολόγια ύδρευσης - αποχέτευσης εφαρμόστηκαν στο τέλος της χρονιάς και ουσιαστικά άρχισαν να «τρέχουν» από το 2009. Αν δεν υπήρχαν αυτά τα δεδομένα, η κερδοφορία της επιχείρησης θα ήταν ακόμη πιο αυξημένη και από το 2007, αφού ο κύκλος εργασιών της το 2008 διαμορφώθηκε στα 403,16 εκατ. ευρώ, έναντι 388,42 εκατ. ευρώ το 2007 (αύξηση κατά 3,80%).

Οκτώ στις δέκα επιχειρήσεις εκτιμούν ότι οι τράπεζες κάνουν από δύσκολο μέχρι αδύνατο τον τραπεζικό δανεισμό στις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις. Αυτό προκύπτει από έρευνα που διενήργησε για λογαριασμό του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου της Αθήνας (ΕΒΕΑ) η «Κάπα Research» με θέμα «Οικονομική κρίση - επιχειρήσεις και τραπεζικός δανεισμός». Συγκεκριμένα, το ποσοστό των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα που κρίνουν ότι οι τράπεζες ουσιαστικά αποκλείουν τις μικρομεσαίες από τα δάνεια ανέρχεται σε 81% επί του συνόλου, ενώ από τις μισές περίπου επιχειρήσεις που έχουν αναζητήσει δάνειο από τράπεζες το τελευταίο εξάμηνο - εξαιρουμένου του ΤΕΜΠΜΕ - μόνο στο 41% εγκρίθηκε κάποια χρηματοδότηση.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, τρεις στους τέσσερις δηλώνουν ότι θεωρούν απαραίτητο τον τραπεζικό δανεισμό για τη λειτουργία των επιχειρήσεών τους. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο ένα ποσοστό της τάξης του 19% θεωρεί εύκολο τον τραπεζικό δανεισμό, ενώ το Μάη του 2007 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν περίπου 60% . Αξιοσημείωτο είναι, ακόμη, ότι 176.000 επιχειρήσεις αδυνατούν ήδη να εξυπηρετήσουν το δανεισμό τους, ενώ άλλες 153.000 εκτιμούν ότι θα βρεθούν σε αντίστοιχη κατάσταση τους επόμενους μήνες.