Ορατά και αναπότρεπτα τα αποτελέσματα της αλλαγής θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των κρατικών σκηνών, έρχονται για άλλη μια φορά να δικαιώσουν - όχι ευχάριστα - όσους αντιτάχθηκαν στο νέο νόμο, αλλά και στην απόλυτη εξουσία που παρέχει αυτός στους καλλιτεχνικούς διευθυντές. Η απόλυτη αρχή «ενός ανδρός σοφού» (;), επισημάνθηκε για τις καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει. Ωστόσο, η κυβέρνηση τότε του ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ ως αντιπολίτευση συνηγόρησαν και ψήφισαν το νόμο αυτό.

Και το παράδοξο της ιστορίας... έρχεται σήμερα βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, ο Γιάννης Μαγκριώτης, ο οποίος καταθέτει Ερώτηση στη Βουλή για τα ζητήματα που είχαν προκύψει στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, καθώς το Διοικητικό Συμβούλιο με την παρέμβασή του καταψήφισε τον οικονομικό απολογισμό, και ερωτά τον υπουργό Πολιτισμού εάν προτίθεται να προχωρήσει «στην αλλαγή του νομικού πλαισίου λειτουργίας των κρατικών σκηνών». Και σκέφτεται κάθε λογικός άνθρωπος, είναι ανενημέρωτος ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ για το ποιος εισήγαγε και ψήφισε το νόμο ή θεωρεί ότι η μνήμη των ανθρώπων πάσχει και άρα μπορεί να πολιτικολογεί χωρίς συνέπειες;

Την απόφασή του να «διευκολύνει το έργο του υπουργείου Πολιτισμού» και να παραιτηθεί από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Κρατικού Θεάτρου Βόρειας Ελλάδας, ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες ο Νικήτας Τσακίρογλου, δηλώνοντας μάλιστα ιδιαίτερα προσβεβλημένος για τις κατηγορίες που του αποδόθηκαν από το Διοικητικό Συμβούλιο του θεάτρου περί «κακοδιαχείρισης», αλλά και δυσαρεστημένος από την ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο παρά τις εκκλήσεις, όπως είπε, για τη διενέργεια έκτακτου διαχειριστικού ελέγχου, δεν το έκανε και αποδεχόμενο τις κατηγορίες του ΔΣ, του ζήτησε να «διευκολύνει το έργο του και να παραιτηθεί».

Της παραίτησης είχε προηγηθεί προ μηνός επιστολή του επταμελούς ΔΣ προς το υπουργείο Πολιτισμού διά της οποίας ανακοινωνόταν η ομόφωνη καταψήφιση του απολογισμού που παρουσίασε ο Ν. Τσακίρογλου και παράλληλα διατυπώνονταν κατηγορίες εναντίον του για κακοδιαχείριση.

Ο Ν. Τσακίρογλου δήλωσε πως θα εγκαταλείψει τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή μετά το πέρας των παραστάσεων του έργου «Βασιλιάς Ληρ» (ερμηνεύει τον ομώνυμο ρόλο) στις 24 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη, αλλά και αυτών που θα δοθούν στις 29 και 30 Μαΐου στο Βελιγράδι στο πλαίσιο των πολιτιστικών ανταλλαγών των δύο θεάτρων. Ειδικά για τις δύο παραστάσεις του Βελιγραδίου, οι οποίες κινδύνευσαν να ματαιωθούν, παρενέβη το υπουργείο Πολιτισμού και κάλυψε με έκτακτη επιχορήγηση 30.000 ευρώ το θέατρο για τα έξοδα μετάβασης.

Ο Ν. Τσακίρογλου είναι ο 14ος καλλιτεχνικός διευθυντής από ιδρύσεως του ΚΘΒΕ το 1961, και ο πρώτος που τοποθετήθηκε για δεύτερη συνεχή τριετή θητεία (τοποθετήθηκε τον Ιούλιο του 2004 και η θητεία του ανανεώθηκε το 2008). Από ιδρύσεως του ΚΘΒΕ (το 1961) διετέλεσαν καλλιτεχνικοί διευθυντές του οι: Σωκράτης Καραντινός (1961-1967), Γιώργος Κιτσόπουλος (1967-1974), Μίνως Βολανάκης (1974-1977), Σπύρος Ευαγγελάτος (1977-1980), Νίκος Μπακόλας (1980-1983), Νίκος Χουρμουζιάδης (1984-1985), Μίνως Βολανάκης (1986-1989), Δημήτρης Μαρωνίτης (1989-1990), Νίκος Μπακόλας (1991-1993), Βασίλης Παπαβασιλείου (1994-1998), Κώστας Τσιάνος (το τετράμηνο Φεβρουαρίου -Ιουνίου 1998), Διαγόρας Χρονόπουλος (1998-2001), Βίκτωρ Αρδίττης (2001-2004) Νικήτας Τσακίρογλου 2004-2008, 2008-μέχρι σήμερα). Ολοι (ειδικά μετά την αλλαγή του νομικού - θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του ΚΘΒΕ το 1994) αντικαταστάθηκαν μετά τη λήξη της πρώτης τριετούς θητείας τους λόγω εντάσεων και προβλημάτων που δημιουργήθηκαν στη συνεργασία τους με τα εκάστοτε Διοικητικά Συμβούλια, αλλά και τις εντάσεις με τους εργαζόμενους κάθε φορά που αυτοί διεκδικούσαν τα εργασιακά τους δικαιώματα.

Την αγωνία τους για το μέλλον του ΚΘΒΕ εκφράζουν εδώ και πολλά χρόνια οι εργαζόμενοι του θεάτρου, καταγγέλλοντας συχνά την κατά καιρούς καλλιτεχνική διεύθυνση για την κατάσταση, στην οποία οδηγείται το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας. Και στο παρελθόν καταγγέλθηκε «η απολυταρχική, ρεβανσιστική και αλαζονική διεύθυνση» προηγούμενου καλλιτεχνικού διευθυντή. Αργότερα, άλλος καλλιτεχνικός διευθυντής προέτρεπε «ανωνύμους», «να ξεκολλήσουν από την εσωτερική αμφισβήτηση του καλλιτεχνικού διευθυντή, ρίχνοντας ευθύνες στο γεγονός ότι το ΚΘΒΕ ταλανίζεται από δυαρχία ανάμεσα στο ΔΣ και την καλλιτεχνική διεύθυνση», ενώ μίλησε για «καλλιεργούμενη δυσπιστία και έλλειψη σύμπνοιας».

Οπως πιστεύουν πάντως και οι εργαζόμενοι, από την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου (1994), άρχισαν να παρουσιάζονται μια σειρά από σοβαρά προβλήματα και στο ΚΘΒΕ. Διάλυση κάθε καλλιτεχνικού προγραμματισμού, οικονομική καταβαράθρωση του θεάτρου - με το έλλειμμα να μην μειώνεται ποτέ (700 εκατομμύρια δραχμές επί διευθύνσεως Β. Παπαβασιλείου, ενώ μεγάλο ήταν το έλλειμμα και επί διευθύνσεως Βίκτορα Αρδίττη, κατά τον οποίο για όλα «έφταιγε το χρήμα»). Το 2000 η επιχορήγηση ήταν 2,270 εκατ. Το 2001, 2002 και 2003, 2,50 εκατ. «Το ΚΘΒΕ επιχορηγείται - όπως δήλωνε ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής - με τουλάχιστον 350 εκατ. δρχ. λιγότερα από το Εθνικό Θέατρο. Το παθητικό του ΚΘΒΕ σήμερα είναι 1.400.000 ευρώ (477 εκατ. δρχ.)». Την εξίσωση της επιχορήγησης με του Εθνικού απαιτούσε και ο Νικήτας Τσακίρογλου, θεωρώντας ίσως ότι θα μειωνόταν έτσι το έλλειμμα που στο μεταξύ αυξήθηκε!

Τα οικονομικά στοιχεία, πάντως, για το έλλειμμα των 2,5 εκατ. ευρώ, που παρουσιάζονται εδώ και δύο χρόνια και όπως έχει ανακοινώσει η διοίκηση, παρέλαβε από την προηγούμενη, αμφισβήτησε με επιστολή του ο πρώην πρόεδρος του ΔΣ, Δημήτρης Σαλπιστής. Οπως επισημαίνει, στον ισολογισμό του 2004 αναφέρεται ότι το έλλειμμα ήταν 763.729,78 ευρώ.

Αλλά και το νέο ΔΣ με ανακοίνωσή του διευκρινίζει ότι «ο Ν. Τσακίρογλου επί 2 χρόνια δήλωνε στο Διοικητικό Συμβούλιο αλλά και δημόσια ότι αναλαμβάνοντας καθήκοντα το 2004 παρέλαβε έλλειμμα από τον τότε Διευθυντή, ύψους 2.300.000,00 ευρώ, το οποίο δήθεν μετακυλιόταν από χρόνο σε χρόνο. Δυστυχώς για τον ίδιο από πρωτογενή έλεγχο στο αρχείο του ΚΘΒΕ βρέθηκαν έγγραφα του κ. Τσακίρογλου (αρ. πρωτ. 1468/10-09-04 και 916/22-06-04) προς τον τότε Υπουργό Πολιτισμού, στα οποία ανέφερε ότι το έλλειμμα, που βρήκε στις 10-09-2004 "έτεινε να αγγίξει" τις 800.000,00 ευρώ, το οποίο σήμερα ως αποτέλεσμα της διαχείρισής του, ανέρχεται πλέον σε ποσό 3.440.000,00 ευρώ».

Αυτή είναι η μία πλευρά των προβλημάτων του ΚΘΒΕ. Η άλλη πλευρά έχει να κάνει με τη σχέση καλλιτεχνικού διευθυντή και καλλιτεχνικού δυναμικού του θεάτρου. Δεν είναι λίγες οι φορές που αυτή μεταφράζεται σε εντάσεις, κυρίως όταν οι ηθοποιοί διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Οταν απαιτούν εργασιακή αξιοπρέπεια και καλύτερες συνθήκες δουλειάς, για να μπορούν να παράγουν καλύτερο θέατρο.

Σε πρόσφατες απεργιακές κινητοποιήσεις η διοίκηση του ΚΘΒΕ ρίχνοντας λάδι στη φωτιά μετέθετε το πρόβλημα στους εργαζόμενους. «Η βιωσιμότητα του θεάτρου» - σημείωνε μεταξύ άλλων στην ανακοίνωσή της - «αλλά και οι αρχές της νομιμότητας και της χρηστής διοίκησης, επιβάλλουν απαραίτητα στη διοίκηση του ΚΘΒΕ την απόλυτη και πιστή τήρηση του εγκεκριμένου προϋπολογισμού και ως προς την κάλυψη της δαπάνης μισθοδοσίας του προσωπικού του και ως προς τη δαπάνη υλοποίησης του πολιτιστικού έργου του, που αποτελεί το βασικό σκοπό ύπαρξης και λειτουργίας του οργανισμού και τέλος ως προς τις δαπάνες για την κάλυψη των μεγάλων λειτουργικών αναγκών του. Η τυχόν υπέρβαση από την πλευρά της διοίκησης των εγκεκριμένων πιστώσεων του ισχύοντος προϋπολογισμού για οποιαδήποτε αιτία και με βάση την υφιστάμενη οικονομική θέση του Θεάτρου, οδηγεί με κάθε βεβαιότητα στην πλήρη αδυναμία συνέχισης της λειτουργίας του οργανισμού... Η αποδοχή οποιασδήποτε τυχόν άλλης πρότασης, που αφορά σε υψηλότερο του 4% ποσοστού αύξησης επί των βασικών αποδοχών κατά κατηγορία και ειδικότητα εργαζομένου, είναι εκ προοιμίου αδύνατον να επιτευχθεί, αφού υπερβαίνει σε κάθε περίπτωση τις εγκεκριμένες πιστώσεις του προϋπολογισμού του Θεάτρου και η τυχόν υλοποίησή της, θα οδηγήσει εκ του ασφαλούς και στην πλήρη αδυναμία συνέχισης της λειτουργίας του Θεάτρου».

Η ένταση στο ΚΘΒΕ συνεχίστηκε και μετά το τέλος των απεργιακών κινητοποιήσεων με αφορμή τη μη ανανέωση των συμβάσεων ηθοποιών - παλιών στελεχών του θεάτρου. «Πρόκειται ουσιαστικά για απολύσεις που στερούνται κάθε καλλιτεχνικού κριτηρίου. Γίνονται από την καλλιτεχνική διεύθυνση του θεάτρου για λόγους καθαρά μικρόψυχους και εκδικητικούς, σε βάρος ηθοποιών, οι οποίοι, ως συνδικαλιστές, πρωταγωνίστησαν στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, υπερασπιζόμενοι τα δίκαια του κλάδου τους», κατήγγειλαν οι εργαζόμενοι στο ΚΘΒΕ. Απολύθηκε ο ηθοποιός, παλιός συνδικαλιστής Βασίλης Σεϊμένης, ενώ ανακοινώθηκε η μη ανανέωση της σύμβασης του ηθοποιού - συνδικαλιστή Θανάση Κεραμίδα. Ο δεύτερος, συνοδευόμενος, (7/4), από συνδικαλιστές συναδέλφους του, επιχείρησε να συναντήσει τον καλλιτεχνικό διευθυντή, προκειμένου να του εξηγήσει τους λόγους της απόλυσής του. Αντί για συνάντηση με τον διευθυντή, ο απολυμένος ηθοποιός και οι συνάδελφοί του, προς μεγάλη τους έκπληξη, αντίκρισαν στην είσοδο του θεάτρου ομάδα αστυνομικών, την οποία κάλεσε η διεύθυνση. «Πρόκειται για πρωτοφανή και καταδικαστέα ενέργεια το να καλείται η αστυνομία για την επίλυση ζητημάτων εργασιακών σχέσεων», σημείωσαν οι ηθοποιοί και πρόσθεταν ότι «κάτι τέτοιο συμβαίνει πρώτη φορά στο ΚΘΒΕ και είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν σοβαρές αντιδράσεις από τον καλλιτεχνικό κόσμο της Θεσσαλονίκης».

Το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών σε ανακοίνωσή του μίλησε για «πογκρόμ» απολύσεων στο ΚΘΒΕ: «Οι ηθοποιοί που πρωτοστάτησαν στις κινητοποιήσεις για την υπογραφή της νέας ΣΣΕ, και εκείνοι που κατά δήλωση του καλλιτεχνικού διευθυντή χρεώθηκαν τη μη πραγματοποίηση της παράστασης "Μυθολογία", σε χώρο που χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικός, δέκα μέτρα κάτω από τη θάλασσα, αντιμετωπίζουν τώρα την μήνιν της διεύθυνσης». Το ΣΕΗ δήλωσε ότι «δε θα παραμείνει θεατής στο "ξεκαθάρισμα λογαριασμών" εκ μέρους του διευθυντή και θα κλιμακώσει τις κινητοποιήσεις μέχρι να ανακληθούν οι απολύσεις».

Οι εργαζόμενοι, πάντως, εκφράζουν την πάγια θέση τους «για αλλαγή του νομικού πλαισίου των Κρατικών Σκηνών. Και θα τονίσουμε για ακόμα μία φορά, ότι η υπερσυγκέντρωση των εξουσιών οδηγεί σε αναπόφευκτα συμπτώματα αλαζονείας στη συμπεριφορά των διευθυντών. Επίσης οδηγεί σε εμφάνιση κακοδιαχείρισης του ανθρώπινου παράγοντα, ελλείμματα στο ταμείο και αναπόφευκτη εργασιακή αναστάτωση, κάτι ιδιαίτερα επαχθές στο δημιουργικό έργο των πνευματικών ανθρώπων».

Μετά τις εξελίξεις αυτές, το ΚΘΒΕ παραμένει «ακέφαλο» (μέχρι που γραφόταν το συγκεκριμένο θέμα) και αναμένεται ο διορισμός του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή από το υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να συνταχθεί το δραματολόγιο της ερχόμενης καλλιτεχνικής περιόδου, αλλά και η συνέχιση και υλοποίηση του καλοκαιρινού προγραμματισμού του ΚΘΒΕ. Οι υποψήφιοι ήταν πολλοί, από τον Θεσσαλονικιό σκηνοθέτη Πέτρο Ζηβανό, τον Κώστα Καρρά, τον Νίκο Περέλη και τον Γιάννη Ιορδανίδη, μέχρι τον Στάθη Λιβαθηνό, τη Ρούλα Πατεράκη, τον Σωτήρη Χατζάκη και τον Γιώργο Κιμούλη.