Με γνήσια λαϊκή φωνή, που κουβαλά βυζαντινές επιρροές και προσωπικό ήθος και ύφος, που παραμένει ανεξίτηλο στο χρόνο, ο Μανώλης Μητσιάς εδώ και τέσσερις δεκαετίες πορεύεται στο ελληνικό τραγούδι, καταθέτοντας σπουδαίες ερμηνείες. Υπέροχα τραγούδια, που φέρουν τη σφραγίδα μεγάλων δημιουργών (Χατζιδάκι, Μούτση, Θεοδωράκη, Τσιτσάνη, Ξαρχάκου, Λεοντή, Ζαμπέτα, Μικρούτσικου κ.ά.) συνθέτουν τη σαραντάχρονη μελωδική διαδρομή του εξαιρετικού τραγουδιστή, που με εκπληκτική συνέπεια συνεχίζει να υπηρετεί την ποιότητα και την αληθινή μουσική δημιουργία. Αυτά τα σαράντα γόνιμα και δημιουργικά χρόνια του στο ελληνικό τραγούδι, γιορτάζει ο Μ. Μητσιάς με μια μεγάλη συναυλία, σήμερα (9 μ.μ.), στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, όπου θα παρουσιάσει «σταθμούς» της διαδρομής του, συντροφιά με ορισμένους φίλους - συνοδοιπόρους του, τους Χρ. Λεοντή, Ηλ. Ανδριόπουλο, Μαρία Φαραντούρη, Λουκ. Κηλαϊδόνη.

Με αφορμή την εκδήλωση, συζητήσαμε με τον Μανώλη Μητσιά για τη 40χρονη πορεία του αλλά και τη σημερινή κατάσταση στον πολιτισμό και όχι μόνο. «Οπωσδήποτε η πρώτη μου συνεργασία με τον Δήμο Μούτση, με την "Ελευσίνα" ήταν το ήμισυ του παντός», λέει. «Ηταν πολύ σημαντική για μένα γιατί καθόρισε όλη μου την πορεία σαν τραγουδιστής και σαν άνθρωπος. Μέσα από αυτήν τη συνεργασία γνώρισα έναν πολύ μεγάλο άνθρωπο, τον Νίκο Γκάτσο, ο οποίος πραγματικά ήταν ο αόρατος άνθρωπος, που βρισκόταν πίσω από κάθε μου συνεργασία. Αυτός κινούσε τα νήματα σχεδόν για όλες μου τις δουλειές. Επίσης, ήταν μεγάλη στιγμή για μένα η συνεργασία μου με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Μίκη Θεοδωράκη, γιατί γνώρισα δύο ανθρώπους που ήταν οι πιο ταλαντούχοι που είχε ο ελληνικός λαός. Η καθημερινή μου τριβή με τον Χατζιδάκι και με τον Γκάτσο ειδικά καθόρισε το χαρακτήρα μου. Είμαι τυχερός και μόνο γι' αυτό το πράγμα. Μεγάλοι σταθμοί της πορείας μου υπήρξαν επίσης οι συνεργασίες μου με τον Χρήστο Λεοντή, τον Θάνο Μικρούτσικο, τον Ακη Πάνου...».

-- Με ποιο κριτήριο πορευτήκατε όλα αυτά τα χρόνια;

-- Το κύριο για μένα ήταν καταρχήν η οικογενειακή μου καταβολή, οι συμβουλές που είχα πάρει από το σπίτι μου σαν παιδί. Ημουν άνθρωπος της λογικής και δεν παρασυρόμουν στο να κάνω πράγματα πέραν των δυνάμεών μου. Εβλεπα τα πράγματα όπως ήταν, με μια αισθητική που ίσως διέφερε από άλλους τραγουδιστές και πάνω απ' όλα έχοντας ξεκάθαρο μέσα μου ότι τη δουλειά αυτή την κάνω από καθαρά ιδεολογικούς σκοπούς. Εγκατέλειψα τις σπουδές...Δεν ξεκίνησα να τραγουδάω για να βγάλω χρήματα ή για να γίνω γνωστός. Αυτό ποτέ δεν το σκέφτηκα. Αυτό που πάντα με απασχολούσε ήταν το να πω καλά τραγούδια και η προσφορά μου να πάνε λίγο πιο πάνω τα πράγματα, ο πολιτισμός μας. Επίσης, να εκφράζομαι μέσα από τα τραγούδια σαν χαρακτήρας, σαν άνθρωπος. Γιατί και πριν γίνω επαγγελματίας τραγουδιστής, πάντα τραγουδούσα και πάντα συμμετείχα στο κοινωνικό γίγνεσθαι: πολιτικές διαδηλώσεις, κοινωνικές διαδηλώσεις, φυλακίσεις...Πάντα ήμουν ενεργά παρών. Ποτέ δεν ήμουν απαθής στα πράγματα. Αυτό διδάχτηκα από την οικογένειά μου. Ο πατέρας μου ήταν ένας άνθρωπος πολιτικοποιημένος. Τον θυμάμαι από τότε ακόμη που ήμουν παιδί με κοντά παντελονάκια να είναι ο πρόεδρος του χωριού μας Δουμπιά Χαλκιδικής για δεκαπέντε χρόνια, μέχρι που τον κατάργησε η χούντα. Τον κυνηγούσαν μια ζωή. Ηταν επικεφαλής του ΕΑΜ στην περιοχή. Αργότερα, κατά την οκταετία της ΕΡΕ να τον τραβάνε στην Ασφάλεια... Εμένα από μικρό παιδί να με έχουν φακελωμένο και να με τραβάνε επειδή, για παράδειγμα, τραγουδούσα Θεοδωράκη στο χωριό μου. Θυμάμαι τη δεκαετία του '60 - το ΚΚΕ τότε είχε απαγορευτεί - όταν έρχονταν στο χωριό μας οι βουλευτές της ΕΔΑ, που τους κυνηγούσαν. Εγώ άνοιγα τις πόρτες του καφενείου του πατέρα μου για να βγάλουν λόγο... Και αργότερα, όταν πήγα στη Θεσσαλονίκη για σπουδές, συμμετείχα στη Χορωδία της Λέσχης Γραμμάτων και Τεχνών Β. Ελλάδας, μια καθαρά δημοκρατική χορωδία που την έκλεισε η χούντα. Γενικώς ήμουν πάντα παρών σε ό,τι συνέβαινε...Οσον αφορά στο αισθητικό μου κριτήριο, αναμφίβολα, επέδρασαν τα πρώτα ακούσματά μου, που ήταν η βυζαντινή μουσική και τα δημοτικά τραγούδια της Μακεδονίας. Οταν ακούς τέτοια πράγματα από μικρό παιδί, δεν μπορείς μετά να ακούσεις και να υπηρετήσεις άλλα πράγματα, που δεν έχουν σχέση με τη λαϊκή και τη δημοτική μας μουσική.

-- Ζήσατε την εποχή που το τραγούδι κινητοποιούσε τον κόσμο, συντρόφευε τους αγώνες, τις διεκδικήσεις του...

-- Σήμερα, δεν υπάρχει αυτό το είδος τραγουδιού. Νομίζω ότι είμαστε άλλοι άνθρωποι σήμερα, άλλη κοινωνία. Οι μεγάλοι δημιουργοί σαν τον Μίκη, που οδηγούσαν τον κόσμο σαν ποτάμι να διεκδικήσει τα δικαιώματά του, έχουν εκλείψει πια. Σήμερα, υπάρχουν τραγουδοποιοί καλοί, παιδιά νέα που γράφουν ωραία τραγούδια, άλλοι γράφουν σημαντικά τραγούδια, άλλοι κάποια χαριτωμένα τραγουδάκια... Τα παίρνει ο κόσμος, τ' αναμασάει, τα τραγουδάει από την τηλεόραση και από τον καναπέ του...

-- Τι φταίει γι' αυτό;

-- Το ότι καλομάθαμε, εφησυχάσαμε, βολευτήκαμε... Αυτό φταίει μαζί με το συνεχή βομβαρδισμό από τα ΜΜΕ. Ολο αυτό το ηλιθιώδες λάιφ στάιλ πράγμα με τα μιας χρήσης τραγούδια. Αυτό το περίεργο αλισβερίσι με δισκογραφικές, τραγουδιστές, παραγωγούς εταιρειών, παραγωγούς κοσμικών κέντρων, μαγαζάτορες... Ολοι αυτοί βγάζουν χρήματα από το τραγούδι. Και για να βγάλεις χρήματα, αυτό γίνεται μόνο μέσα από το εύπεπτο και φτηνό τραγούδι, αυτό που γίνεται το σουξέ μιας μέρας. Δε θα βγάλεις από έναν Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκο, Λεοντή, που δε γράφουν τραγούδια μιας χρήσης...

Το καλό τραγούδι θα υπάρχει, αλλά πρέπει κανείς να το ψάξει για να το βρει. Μην περιμένει να το σερβίρουν στο πιάτο, όπως έλεγε ο Χατζιδάκις. Πρέπει να το ανακαλύψεις. Βέβαια, οι πιο πολλοί σήμερα δεν έχουν χρόνο να ψάξουν, γι' αυτό και παίρνουν έτοιμο αυτό που τους σερβίρουν οι εταιρείες δίσκων. Πάντα υπήρχε καλό και κακό τραγούδι. Ομως, η αναλογία ήταν υπέρ του καλού. Σήμερα, δυστυχώς τα πράγματα είναι αντιστρόφως ανάλογα. Και αυτό ισχύει παγκοσμίως. Ομως, η Ελλάδα είχε ένα προσόν πολύ μεγαλύτερο από τις άλλες χώρες. Είχε κατορθώσει νομπελίστες και άλλους σπουδαίους ποιητές (Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος κ.ά.) να τούς τραγουδάνε στις ταβέρνες. Αυτό το προσόν δεν το είχε καμιά άλλη χώρα στον κόσμο. Οταν η Ελλάδα τραγουδούσε Ρίτσο ή Σεφέρη, άλλοι τραγουδούσαν τραλαλά, τραλαλά. Αυτό δεν συνέφερε σε πολλούς και σιγά σιγά το εξαφάνισαν.

-- Εκτός από την εμπορευματοποίηση υπήρξε και ιδεολογική σκοπιμότητα για να χτυπηθεί το καλό τραγούδι...

-- Από αυτήν την ιδεολογική σκοπιμότητα ξεκινάει και στη συνέχεια έρχεται η εμπορευματοποίηση. Γιατί το καλό τραγούδι ξυπνάει το μυαλό, ακονίζει τον εγκέφαλο. Γι' αυτό και δε συμφέρει πολλούς. Η κατάληψη ενός λαού δεν γίνεται μόνο με τα τανκς και με τα αεροπλάνα. Γίνεται πρώτα μέσω του πολιτισμού και μετά έρχονται τα άλλα. Αν ένα λαό δεν τον καταλάβεις πολιτιστικά, δεν τον καταλαμβάνεις ούτε με τανκς, ούτε με αεροπλάνα.

-- Πώς βλέπετε την προοπτική;

-- Δεν ξέρω...Βέβαια η ζωή κάνει κύκλους. Δεν μπορεί, ο κόσμος θ' αντιδράσει. Υπάρχει ανεργία, ανασφάλεια...Κάπως θ' αντιδράσει.

-- Πρόσφατα είχαμε τις ευρωεκλογές. Ποια είναι η γνώμη σας για την Ευρωπαϊκή Ενωση;

-- Δεν πίστεψα ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ενωση με τη μορφή που έχει σήμερα. Τι σόι Ευρωπαϊκή Ενωση είναι αυτή! Των πολυεθνικών; Πού είναι το μέγαρο του πολιτισμού στην ΕΕ; Πού υπάρχει; Τι δίνει για τον πολιτισμό η ΕΕ; Δε δίνει τίποτα. Δε θέλω τέτοια ΕΕ. Πού ευημερεί ο κόσμος στην ΕΕ; Κι ας έχει τεχνολογία και όλα τα μέσα με τα οποία θα μπορούσε να περάσει καλά. Ο κόσμος όμως δεν περνάει καλά, γιατί το χρήμα το συγκεντρώνουν λίγοι. Βλέπουμε ότι οι άνθρωποι σήμερα για να επιβιώσουν δουλεύουν 20 ώρες το 24ωρο. Παλιά δούλευαν 8ωρο και είχαν χρόνο να ξεκουραστούν, να βρεθούν σαν οικογένεια, να μιλήσουν. Σήμερα έχουν γίνει ρομπότ. Αυτό ποιον εξυπηρετεί; Μόνο το μεγάλο κεφάλαιο!

-- Το οποίο μεγάλο κεφάλαιο το βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να δραστηριοποιείται ιδιαίτερα και στον πολιτισμό...

-- Θέλουν να δικαιολογήσουν κάτι. Ξεπλένουν κάποια χρήματα. Εμένα με ενδιαφέρει το κράτος τι κάνει. Είναι δυνατόν ο πολιτισμός να στηρίζεται στο κεφάλαιο; Ιδιωτική επιχείρηση θα κάνουμε τον πολιτισμό;

-- Τι σας έχει προσφέρει η σαραντάχρονη διαδρομή σας στο τραγούδι;

-- Πάνω απ' όλα την αγάπη του κόσμου, την οποία δεν την αλλάζω με τίποτα. Γι' αυτό νιώθω περήφανος. Εχω εισπράξει την αναγνώριση από ανθρώπους και γνώρισα ανθρώπους που δε θα γνώριζα ποτέ αν δεν έκανα αυτή τη δουλειά. Μόνο γι' αυτά τα πράγματα είμαι πολύ ευτυχισμένος.